O fiúncho (do latín serodio fenuculum, diminutivo de fenum 'feo, herba seca')[1] ou fiollo[2](Foeniculum vulgare) é a única especie do xénero Foeniculum. Nativa da Europa meridional, en especial da costa do mar Mediterráneo, onde medra en estado silvestre, é unha herba perenne e sumamente aromática, cultivada polo seu emprego na cociña. Tamén medra en estado silvestre na costa do Atlántico, especialmente en Galiza, onde tradicionalmente son usadas as sementes para culinaria e medicina popular e os talos para alimento dos animais.
| Fiúncho | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Fiúncho común (Foeniculum vulgare) | |||||||||||||||||||
| Clasificación científica | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Nome binomial | |||||||||||||||||||
| Foeniculum vulgare Mill., Gard. Dict., ed.8, nº1, 1768 | |||||||||||||||||||
| Valor nutricional por 100 g | |
|---|---|
| Enerxía | 1 443 kJ (345 kcal) |
52 g | |
| Fibra alimentaria | 40 g |
14.9 g | |
| Saturadas | 0.5 g |
| Monoinsaturadas | 9.9 g |
| Poliinsaturadas | 1.7 g |
2.9 g | |
| Vitaminas | Cantidade %DV† |
| Tiamina (B1) | 36% 0.41 mg |
| Riboflavina (B2) | 29% 0.35 mg |
| Niacina (B3) | 41% 6.1 mg |
| Vitamina B6 | 36% 0.47 mg |
| Vitamina C | 25% 21 mg |
| Minerais | Cantidade %DV† |
| Calcio | 120% 1196 mg |
| Ferro | 142% 18.5 mg |
| Magnesio | 108% 385 mg |
| Manganeso | 310% 6.5 mg |
| Fósforo | 70% 487 mg |
| Potasio | 36% 1694 mg |
| Sodio | 6% 88 mg |
| Cinc | 42% 4 mg |
| |
| †As porcentaxes son aproximadas empregando a recomendación de US para os adultos. | |
Descrición
O fiúncho é unha planta herbácea e erecta, dunha cor verde intensa, e pode chegar a acadar os dous metros de altura. As súas follas son longas e delgadas, acabando en segmentos en forma de agulla, que se endurecen exteriormente no verán para evita-la perda de auga. As flores aparecen en ramiños de 20 a 50 flores sobre pedúnculos curtos.
Empregos
A planta emprégase comunmente na cociña típica de Andalucía e sobre todo na confección de encurtidos, aliños e salsas, por aportarlle un típico arrecendo semellante á menta.
O fiúncho tamén é usado para cocer as castañas.[3]
Propiedades
En herboristerías considérase unha planta con propiedades diuréticas; cultívase para extraer a parte inferior que ten unha especie de cebola.
Insulto italiano
Na actualidade, en Italia emprégase tamén o insulto finocchio cos significados de home efeminado ou homosexual. A orixe desta aldraxe provén da Idade Media, cando o Tribunal eclesiástico da Inquisición queimaba na fogueira ós homosexuais (entre outros e outras) e cubría á vítima coas follas frescas do fiúncho para que o suplicio durase máis tempo.
O fiúncho na cultura popular
En Beariz (Ourense) ou en Lalín (Pontevedra) tallan o mal de aire cun hisopo feito con fiuncho que mollan en viño tinto. Tamén se usa como protector contra o mal de ollo en Cambados. Noutros puntos, como en Xeve (Pontevedra), curan a ‘’erisipela’’ tocando na parte enferma cun tres poliñas de silva, outras tres de estruga e outras tantas de fiúncho.
- Caseime no mes de agosto/ porque había moito pan,/ o forno da miña sogra/ cría o fiollo no vran.
- Pra facer o Maio/ fumos a roubar/ frores e fiúncho,/ quixéronnos matar.
Ademais o fiúncho é unha das sete herbas máxicas de San Xoán[4].
Nome común
Pé de boi, néboda, mexacán, herba de anís, fieiteiro, funcho, fruncho, fonollo, fiúnxo, fiúnle, fiúncho, fionllo, fiollo, fiacha, teollo, feo, ciollo, canelo, brizo, anís fiollo, anís das castañas e anís[5].
Notas
Véxase tamén
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
