Agapito García Atadell

Agapito García Atadell, nado en Viveiro o 18 de maio de 1902 e finado en Sevilla o 15 de xullo de 1937, foi un obreiro tipógrafo e sindicalista galego. É coñecido polo seu papel durante a guerra civil española, ao dirixir unha checa en Madrid durante os primeiros meses da contenda e pola súa participación na represión. O seu nome quedou asociado coas checas e coa represión republicana en Madrid durante a contenda.^[1] Fuxido da zona republicana pouco antes da Batalla de Madrid, foi capturado polos franquistas, xulgado e executado.

Agapito García Atadell

Biografía
Nacemento	28 de maio de 1902 Viveiro, España
Morte	15 de xullo de 1937 (35 anos) Sevilla, España
Causa da morte	pena de morte, garrote
Datos persoais
País de nacionalidade	España
Actividade
Ocupación	tipógrafo
Partido político	Partido Socialista Obrero Español
Lingua	Lingua castelá
Familia
Cónxuxe	Piedad Domínguez Díaz

Traxectoria

Os deputados socialistas Lamoneda, Anastasio de Gracia e Bugeda, co director das Milicias de Investigación, Agapito García Atadell, e un grupo de milicianos dos que traballaban ás súas ordes, entre eles Pedro Penabad Rodríguez.

Obreiro tipógrafo e sindicalista. Militou na Asociación General del Arte de Imprimir, en 1927 era Secretario xeral do Comité Central da Federación de Juventudes Comunistas. En 1928 trasladouse a Madrid para traballar nos talleres de El Sol e de La Voz. Ingresou na Agrupación Socialista de Madrid en 1930 e foi un destacado militante do Partido Socialista Obrero Español durante a Segunda República, máis próximo a Indalecio Prieto do que a Largo Caballero. Estivo na cadea trala folga xeral revolucionaria de 1934.

Guerra civil

Despois do golpe de estado de Franco, o PSOE decide reforzar a policía con republicanos leais. Á fronte dunha desas brigadas, denominadas Milicias Populares de Investigación criminal, formada por 48 homes, sitúase García Atadell.^[2]

A brigada que actuaba violentamente e sen mediación de procesos xudiciais, foi responsable en total de ata 800 detencións^[3] de persoas vencelladas ao bando golpista, á Igrexa ou en xeral á dereita, moitas delas asasinadas. Ademais, as detencións serviron como fonte de financiamento, e as brigadas recadaban grandes cantidades en diñeiro e xoias^[4]. Os editoriais dos dous principais xornais socialistas El Socialista e Informaciones, apoiaron as súas actuacións^[3].

Fuxida e captura

Fotografías en 1937, logo da súa detención polos franquistas.

En outubro de 1936, García Atadell, canda ao seu colaborador Pedro Penabad Rodríguez e as súas respectivas parellas, tentaron escapar clandestinamente de España polo porto de Alacant alegando que precisaba realizar un servizo de contraespionaxe. Nesa cidade conseguiu un visado de cidadán cubano e embarcou para Marsella no buque arxentino 25 de mayo. Dende Marsella marcharon a Saint-Nazaire, onde embarcaron cara a Cuba no transatlántico francés Mexique o 19 de novembro. Pero o buque aportou dúas veces en territorio controlado polo exército golpista: primeiro na Coruña e logo en Santa Cruz de la Palma, onde finalmente García Atadell e Penabad foron detidos. Foron trasladado primeiro a Santa Cruz de Tenerife e logo a Sevilla, onde lles fixeron un consello de guerra e os condenaron a pena de morte, sendo executados no garrote vil polo verdugo Cándido Cartón.^[5]

Notas

1. Ruiz 2014, p. 9.
2. "La gran labor de García Atadell al frente de las Milicias Populares de Investigación". Crónica (en castelán) (357): 11. 13/9/1936.
3. Defending the Republic: The García Atadell Brigade in Madrid, 1936 Arquivado 25 de xaneiro de 2010 en Wayback Machine., de Julius Ruiz, Journal of Contemporary History, Vol. 42, No. 1, 97-115 (2007)
4. "un solo saqueo realizado en la casa número 5, de la calle Conde de Xiquena, les ha proporcionado 4 millones de pesetas en metálico, joyas y objetos de arte", Heraldo de Madrid, 20/8/1936
5. Romero García 2014.

Véxase tamén

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Agapito García Atadell

Bibliografía

• Alcalá, César (2007). Las checas del terror (en castelán). Madrid: LibrosLibres. ISBN 978-84-96088-59-7.
• Botana Iglesias, Rocío (2012). O movemento obreiro socialista na provincia de Lugo (1902-11936). Santiago de Compostela: Fundación Luís Tilve. p. 339. ISBN 978-84-95773-26-5. Arquivado dende o orixinal o 06 de maio de 2019. Consultado o 10 de xaneiro de 2018.
• Gubern, Román; Hammond, Paul (2009). Luis Buñuel: The Red Years, 1929–1939 (en inglés). University of Wisconsin Press. ISBN 978-0-299-28474-9.
• Preston, Paul (2011). El holocausto español. Odio y exterminio en la guerra civil y después (The Spanish holocaust) (en castelán). Debate. ISBN 9788499920498.
• Romero García, Eladio (2014). Garrote vil. Rituales de ejecución, verdugos y reos en la España contemporánea (en castelán). Ediciones Nowtilus. ISBN 9788499675985. Arquivado dende o orixinal o 11 de xaneiro de 2018. Consultado o 10 de xaneiro de 2018.
• Rodríguez Pastoriza, Francisco (2024). Agapito García Atadell. El invierno del chequista. Medulia. ISBN 978-84-19438-93-5.
• Ruiz, Julius (2014). The 'Red Terror' and the Spanish Civil War: Revolutionary Violence in Madrid (en inglés). Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-05454-7.
• Thomas, Hugh (1976). Historia de la Guerra Civil Española. Barcelona: Círculo de Lectores. ISBN 84-226-0874-X.
• Zavala, José María (2006). "Atadell, el asesino enmascarado". Los gánsters de la Guerra Civil (en castelán). Plaza & Janés. pp. 143–191. ISBN 84-01-37948-2.
• —————— (2015). Franco con franqueza: Anecdotario privado del personaje más público (en castelán). Plaza & Janés. ISBN 9788401017124.

Outros artigos

• Milicias Populares Galegas
• Checa (guerra civil española)

Ligazóns externas

• Desmemoria de García Atadell, Paracuellos y Amor Nuño 2008 (en castelán).