From Wikipedia, the free encyclopedia
Acción Integralista Brasileira (AIB, en portugués: Ação Integralista Brasileira) foi un movemento político fascista nacionalista brasileiro creado o 7 de outubro de 1932. Foi fundado por Plínio Salgado, un escritor modernista, xornalista e político, unha figura literaria coñecida pola súa participación na Semana de Arte Moderna de 1922.
 | Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde xuño de 2016.) |
| Acción Integralista Brasileira | |
|---|---|
 | |
 | |
| Tipo | partido político |
| Ideoloxía | integralismo, fascismo clerical e Fascismo |
| Data de fundación | 7 de outubro de 1933 |
| Data de disolución | 10 de novembro de 1937 |
| Sede | Río de Xaneiro |
| País | Brasil |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
Salgado desenvolveu o que viría a ser a AIB, coa Sociedade de Estudos Paulista (SEP), un grupo de estudo sobre os problemas xerais da nación. Os estudos da SEP resultarían na creación da AIB, en 1932. O movemento integralista adoptara algunhas características dos movementos europeos de masa da época, especificamente do fascismo italiano, mais distanciándose do nazismo porque o propio Salgado non apoiaba o racismo. Namentres, a pesar slogan da "unión de todas as razas e todos os pobos", algúns militantes tiñan opinións antisemitas e racistas.
O integralismo brasileiro estaba inspirado nun movemento tradicionalista en Portugal, o integralismo lusitano. Como símbolo, a AIB utilizaba unha bandeira cun disco branco sobre un fondo azul, cun sigma maiúscula (Σ) no seu centro. Os integralistas tamén foron coñecidos como camisas-verdes debido aos uniformes que utilizaban. A AIB, así como todos os outros partidos políticos, desapareceu tras a instauración do Estado Novo, o 10 de novembro de 1937 polo entón presidente Getúlio Vargas.
A AIB, a partir de entón, reafirmouse como unha extensión do movemento constitucionalista.[Cómpre referencia] Tan logo o partido iniciou as súas actividades, influenciado polo fascismo italiano, comezaron a acontecer conflitos con grupos rivais, como a ANL, de forma análoga aos conflitos entre partidos fascistas e socialistas en diversos países da época.
Os principais militantes que deron corpo ao movemento integralista brasileiro foron Plínio Salgado, Gustavo Barroso e Miguel Reale. Plínio Salgado sistematizou a teoría do Estado Integral, e creou os uniformes, símbolos, costumes, hábitos e rituais dos participantes do movemento integralista, e creou a Acción Integralista Brasileira en 7 de outubro de 1932, co lanzamento do Manifesto de Outubro de 1932. Nas vésperas das eleccións presidenciais de 1937, nas que Plínio Salgado era o candidato favorito, a AIB lanzou o Manifesto Programa de 1937, que foi un dos principais documentos do movemento, influenciou as realizacións do Estado Novo, e unha gran xeración de políticos como Juscelino Kubitschek, que agradece a Plínio Salgado pola inspiración propiciada polo libro "13 Anos en Brasilia", que o levou a construír a nova capital brasileira. Así como unha serie de programas como a "Casa-Propia" e a "Alfabetización de Adultos". O integralismo foi un movemento moi importante na conxuntura non só da década de 1930, pois influenciaría moitos políticos e intelectuais con actuación posterior a ese período.
De entre os numerosos membros da AIB, pódese citar, alén de Plínio Salgado a: Gustavo Barroso, Miguel Reale, Tasso da Silveira, San Tiago Dantas, Olbiano de Melo, Cámara Cascudo, Neiva Moreira, Gofredo Teixeira da Silva Teles e Inácio da Silva Teles, Raimundo Padilha, Alfredo Buzaid, Madeira de Freitas, Augusto Frederico Schmidt, Gerardo Melo Mourão, Dantas Moto, Vinícius de Moraes, entre outros.
A AIB foi unha organización política que conquistou a simpatía de membros da clase dirixente, dunha parte da clase media e dunha parte dos oficiais das Forzas Armadas. Mesmo o presidente Getúlio Vargas apoiou a organización do movemento integralista desde o seu inicio.
Coa aparición do documento denominado Plano Cohen, foi posíbel o golpe de estado de Vargas, dando entón inicio ao Estado Novo. Parte da alta cúpula integralista coñecía as articulacións de Getúlio para dar o golpe, e Plínio Salgado negociaba o futuro cargo de Ministro de Educación, tentando, con iso, garantir a presenza dos integralistas no novo goberno. Porén Vargas sorprendeu os integralistas, prohibindo a existencia de calquera asociación política a partir de novembro de 1937.[Cómpre referencia]
No transcurso da disolución da AIB, tras a instauración do Estado Novo, algúns integralistas levantáronse tentando dar un contragolpe á ditadura de Vargas, en 1938.
Severo Fournier, liderando os integralistas, atacou, o 11 de maio de 1938, o Palacio Guanabara. Eran 80 militantes integralistas en total (entre eles un membro da familia imperial brasileira). En resposta, moitos foron fusilados e outros tantos feridos. Cerca de 1 500 integralistas acabaron prendidos e ficaron so a responsabilidade de Filinto Müller para interrogalos. Plínio Salgado, ao final, foi exiliado en Portugal. O ocorrido foi coñecido como Levante integralista.
En 1936, o total dos seus membros era estimado entre 600 mil e un millón. Segundo o xornal Monitor Integralista (de circulación nacional, así como A Offensiva, principal órgano do partido), na edición do 7 de outubro de 1937, aquel ano o número de afiliados da AIB era superior a un millón. O xornal tamén rexistraba a existencia de máis de 100 xornais. Hai referencias de polo menos catro revistas: A Flâmula, Anauê, Panorama e A Marcha. Segundo un informe interno da AIB, o partido contaba con 1.128.850 membros nas 22 Provincias (como eran chamados os Estados). Na Provincia do Mar, ou sexa, tripulantes de navíos, 2.850.[Cómpre referencia]
Soamente na rexión próxima á cidade de Matão, en São Paulo, eran editados os seguintes xornais: A Gazeta de Jaboticabal, O Nacionalista (Araraquara), e Folla Integralista (Taquaritinga). Foron editados 75 libros, destinados a propaganda integralista, sobre filosofía, socioloxía, dereito, economía, historia, política e outros ramos de actividade cultural.[Cómpre referencia]
Entre "plinianos" e "plinianas", os nenos integralistas, había 155.000.[Cómpre referencia]
En núcleos urbanos doutros países (Montevideo, Buenos Aires, Filadelfia, Xenebra, Zürich, Porto, Berlín, Varsovia e Roma, alén de núcleos en formación en Nova Orleáns, Washington, París, Tokio, Santiago de Chile, As Palmas e Lisboa) había 6.300 inscritos; e dentro das chamadas inscricións especiais, 59.000 membros.[Cómpre referencia]
En conxunto, a AIB reivindicaba un total de 1.352.000 membros distribuídos en 3.600 núcleos no Brasil e no exterior. Existían aínda outros millóns de simpatizantes e miles de peticións de filiación cando a AIB foi ilegalizada, en 1938.
Os integralistas e remanescentes da AIB reorganizáronse no Partido de Representación Popular, o PRP, presidido por Plínio Salgado, e participaron de todas as eleccións do período, desde a Asemblea Constituínte de 1945, até a edición do AI-2, en 1966; o PRP tivo a súa maior representatividade nos Estados do RS, SC, PR, SP e RJ. Plinio foi candidato á presidencia da República en 1955, obtendo cerca do 7% dos votos. Co fin do PRP, gran parte dos seus membros nucleouse na ARENA, inclusive Plinio, que foi parlamentario por esa marca, no Estado de S. Paulo.
A actitude dos integralistas brasileiros en público era marcada pola simboloxía e iconografía adoptada. Os integralistas presentábanse, oficialmente, uniformados. As camisas e cascos eran verde-oliva, os pantalóns eran negros, brancos ou caqui e as gravatas negras.
Saudábanse utilizando a palabra que se presume vir do tupi, "Anauê", que significaría "vostede é meu irmán", co brazo e man estirados , tal como grupos fascistas europeos como os camisas negras italianos e os camisas pardas nazis. Este saúdo é feito polos integralistas até hoxe, e o seu significado, cristalizado nese que os camisas-verdes atribuíron a el.
A bandeira do movemento está composta por un fondo azul cun círculo branco no centro, e no medio do círculo, a letra grega maiúscula sigma, significando a suma dos valores. Cada subdivisión do movemento contaba con símbolos propios, como por exemplo, os plinianos (os grupos de xuventude), cuxa bandeira era similar á oficial, porén, cun cruceiro do sur atrás do sigma.
Habendo unha parada militar, os participantes do movemento marchaban como soldados. Nos seus encontros e concentracións, os integralistas recibían adestramento e instrución de marcha, alén de executar (con algunhas alteracións) moitos dos rituais e simboloxías das Forzas Armadas.
O integralismo brasileiro ideoloxicamente defende a propiedade privada, o rescate da cultura nacional, a moral, valoriza o nacionalismo, os valores morais da práctica cristiá, o principio da autoridade (e por tanto a estrutura xerárquica da sociedade), o combate ao comunismo e ao liberalismo económico.
A ideoloxía integralista combate tanto o comunismo como o liberalismo económico. Defende que eses dous posicionamentos ideolóxicos son semellantes debido á súa unidade de raíces teóricas, unidades de valores e unidade de fins, configurándose en dúas doutrinas igualmente materialistas.
Para a ideoloxía integralista, o materialismo histórico, ou sexa, considerar o ser humano exclusivamente baixo os seus aspectos económicos e materiais, é a base do que se chama "civilización burguesa" e é a grande influencia para a formación tanto do liberalismo económico como do comunismo. Para Plínio Salgado a chamada burguesía non é unha clase social ou económica e si un estado de espírito ("Xa dixemos moitas veces e non cansaremos de repetir: a burguesía non é unha clase, é un espírito")[1]
Desa unidade de fontes teóricas resulta unha unidade de valores. Miguel Reale escribiu "Desde que o marxismo pasou a ser a crítica da sociedade capitalista e (…) un método cómodo de estudar a sociedade burguesa, moitas ideas accesorias viñeron a se unir á tese fundamental da limitación da propiedade individual ou da súa supresión. Hoxe en día xa non é posíbel separalas. O ateísmo, a abolición da familia, o internacionalismo dos pobos, o materialismo en todos os sentidos da vida, todo está tan entrelazado ao ideal socialista, que nos atopamos cun grande paradoxo: É preciso ter espírito estritamente burgués para abrazar o comunismo"[2].
A unidade de fins que a ideoloxía integralista reputa ao comunismo e ao liberalismo económico é a internacionalización da humanidade. Baixo o dominio dos carteis e grandes corporacións liberais ou baixo o dominio dunha ditadura mundial resultante da revolución do proletariado, segundo os textos integralistas, o fin é o mesmo: a redución de toda a humanidade á condición de proletario baixo a administración dalgúns poucos burócratas especialistas na planificación da produción.
Plínio Salgado exaltaba o nacionalismo como forma de facer a verdadeira revolución brasileira, como aseveraba no seu libro A Cuarta Humanidade. Salgado afirmou que a exaltación do pasado colonial, do cal resulta a herdanza étnica do pobo brasileiro (nós somos un pobo que comezou a existir desde a morte de todos os prexuízos, cando as tres razas se fundiron) é "certa brasilidade", dado o estado de "abandono" que Portugal relegou ao Brasil; foi nese abandono que naceu unha nacionalidade espontánea, que sería corroída polos estranxeirismos tras a independencia, e que o integralismo pretendía rescatar.
O seu proxecto político propuña unificar as numerosas visións fragmentadas do ser humano e da sociedade, ora analizadas só polos seus aspectos económicos, ora polos aspectos sociais, ora políticos, ora espirituais. A nación integralista organizaríase dentro dunha xerarquía de valores, na cal se sobrepoñía "o espiritual sobre o moral, o moral sobre o social, o social sobre o nacional e o nacional sobre o particular".
A relación entre o integralismo e o fascismo é un dos temas máis abordados cando se estuda o movemento integralista. Mentres gran parte dos historiadores coloca o integralismo simplemente como unha manifestación do pensamento fascista, que tiña forte chamamento na década de 1930, os integralistas opóñense a esa lectura da historia do movemento.
O profesor da Facultade de Dereito do Largo San Francisco, Goffredo Telles Junior que, na súa xuventude, participou na Acción Integralista Brasileira relatou, nunha entrevista concedida a Eugênio Bucci : "(…)hai quen diga, ben sei, que o integralismo era fascista. Hoxe, eu sei que o integralismo non era un movemento unificado. Había unha á fascista dentro del. Mais nós, estudantes universitarios, nunca tomamos coñecemento desta á discordante. Nós defendiamos o integralismo para combater o fascismo (…)".
No entanto, poden ser encontradas referencias ao fascismo e ao antisemitismo como movementos "irmáns" do integralismo en artigos integralistas. O propio Gustavo Barroso fai referencias a esa relación no seu libro Brasil: Colônia de Banqueiros.
De entre outras características que indican diversos puntos de contacto entre o integralismo e o nazi-fascismo (estética, autoritarismo, nacionalismo, mitos de orixe etc) está o rexeitamento do sionismo, manifestado por Barroso, principal voceiro do movemento integralista.
A pesar de boa parte dos membros negaren calquera semellanza do integralismo co nazismo, o feito é que existiron integralistas nazis que defendían ideais antisemitas. Gustavo Barroso certamente foi unha das máis influentes iconas do Movemento Integralista Brasileiro. Ademais de ter unha chea de títulos e funcións importantes no escenario mundial, foi responsábel dos movementos antisemitas, sendo notábel a súa contribución coa tradución e defensa ferreña do libro Protocolo dos Sabios de Sión.
Non obstante a notoriedade da sinerxía entre os Camisas Verdes (integralistas) e os nazis non quedou reducida a ese caso. Do mesmo modo que o nazismo ostentaba unha abrazadeira co símbolo da esvástica, os integralistas facíano co símbolo do sigma, alén diso, o saúdo Anauê dos integralistas era feito da mesma maneira que o saúdo Heil Hitler!, alén do uniforme e das marchas.[Cómpre referencia]
O antisemitismo estaba presente nalgunhas vertentes do movemento. O núcleo municipal de Olímpia publicou artigos antisemitas os anos de 1933 a 1937, mais a documentación oficial da AIB non trata do asunto.
Moitos historiadores colocan a defensa da organización corporativa do estado ou estado corporativo, posición defendida pola ideoloxía integralista, como unha das características que o definen como movemento de corrente fascista. A Italia fascista liderada por Benito Mussolini organizaba o seu estado con base nas corporacións de actividades profesionais, o chamado estado corporativo. O integralismo defendía a organización do estado baseado en sindicatos de actividades profesionais, defendendo tamén o estado corporativo.
O integralismo interpretaba, porén, a organización corporativa do estado fascista como defectuosa, pois era antidemocrática. Miguel Reale escribiu, no seu libro "O Estado Moderno": A solución fascista (…) reflectiu situacións que non son as nosas. A súa estrutura corporativa aínda conserva os sinais da grande crise superada nas liñas da dialéctica hegeliana. No Brasil, podemos realizar o corporativismo puro, con mais facilidade(…).
Máis tarde, tras o seu exilio na Italia fascista, Miguel Reale viría a se decepcionar coa organización corporativa do estado, como relata nun artigo escrito en 2004: considereime libre do compromiso integralista cando, no exilio en Italia, deime conta da ilusoria organización corporativista so o mando dun partido único[3]
Na versión integralista do corporativismo, os sindicatos ou asociacións profesionais serían a ferramenta pola cal os integrantes dunha determinada clase profesional elixiría os seus representantes no parlamento: (...)cada brasileiro inscribirase na súa clase. Esas clases escollen, cada unha para si, os seus representantes nas Cámaras Municipais, nos Congresos Provinciais e nos Congresos Xerais. Os electos para as Cámaras Municipais escollen o seu presidente e o prefecto. Os electos para os congresos Provinciais escollen o gobernador da provincia. Os electos para os Congresos Nacionais escollen o Xefe da Nación, perante o cal responden os ministros da súa libre escolla[4]
O integralismo brasileiro congregou unha gran diversidade de cidadáns brasileiros segundo as máis distintas etnias. No sur do país, por exemplo, houbo unha participación grande de inmigrantes europeos e dos seus fillos. Afro-descendentes tamén se adheriron ao movemento, e o exemplo até hoxe lembrado é o de João Cândido, líder da Revolta da Chibata. Outros negros famosos que pertenceron á AIB son Abdias do Nacemento, Sebastião Rodrigues Alves e Ironides Rodrigues. Podemos citar tamén negros que apoiaban o movemento integralista brasileiro, como Arlindo Veiga dos Santos. A AIB foi o primeiro movemento político brasileiro en darlle voz política á muller, aínda que elas se limitasen ao asistencialismo, ao trato coa educación.
O integralismo brasileiro sempre se opuxo ao racismo, e en ningunha circunstancia o apoiou; un exemplo diso é unha das máis famosas frases de Plínio Salgado, "O problema é ético, e non étnico".[5]
Actualmente a Fronte Integralista Brasileira (FIB), o Movemento Integralista e Linearista Brasileiro (MIL-B) e a Acción Integralista Revolucionaria (AIR) din representar o integralismo no Brasil, segundo afirman os seus membros. Defenden "o combate ao materialismo oriúndo, tanto do capitalismo, así como do comunismo, alén da necesidade dunha reforma espiritual do home brasileiro"[6]. Existen algunhas vertentes actuais de interpretación do integralismo, como o chamado linearismo, que pretende adaptar a súa doutrina ao século XXI. Mais continúan a afirmar que comunismo e capitalismo son dúas faces da mesma moeda: o grande capital internacional. Segundo eles, o capitalismo liberal e o comunismo serían ideoloxías forxadas na mesma matriz, ou sexa, o "Imperio Sionista", que efectivamente goberna as nacións do Occidente desde a Revolución Francesa, usando do poder do diñeiro, a "Internacional Dourada", ou as revolucións proletarias, a "Internacional Vermella". En parte, a doutrina integralista continúa a se basear na tríade "Deus, Patria e Familia".[Cómpre referencia]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
