زبان فرانسوی
زبان رسمی کشور فرانسه از خانوادهٔ زبانهای هندواروپایی / From Wikipedia, the free encyclopedia
زبان فرانسوی یا زبان فرانسه ( تلفظ راهنما·اطلاعات) (français یا langue française) یک زبان رومی از خانواده زبانهای هندواروپایی است. این زبان همانند سایر زبانهای رومی از لاتین عامیانه امپراتوری روم ریشه گرفته است. زبان فرانسوی از گلی-رومی، لاتینی که در سرزمین گل و بهطور خاص در گل شمالی صحبت میشد، فرگشت یافتهاست. نزدیکترین خویشاوندان آن زبانهای اوییل هستند که بهطور تاریخی در شمال فرانسه و در جنوب بلژیک رایج بودند و فرانسوی تا حد زیادی جایگزین آنها شدهاست. زبان فرانسوی همچنین تحت تأثیر زبانهای سلتی و ژرمنی بومی گل همچون فرانکی قرار گرفتهاست. امروزه، به دلیل گسترشهای استعماری پیشین فرانسه، زبانهای کریول فرانسوی فراوانی به وجود آمدهاند که مهمترین آنها کریول هائیتی است.
زبان فرانسوی | |
---|---|
français | |
بیان | [fʁɑ̃sɛ] |
زبان بومی در | فرانسه، امروزه سراسر جهان |
شمار گویشوران | بومی: ۷۹٫۸ میلیون (۲۰۲۲) کل (مادری + دوم): ۲۷۴ میلیون (۲۰۲۲) |
گونههای نخستین | |
لاتین (الفبای فرانسوی) بریل فرانسوی | |
فرانسوی اشاره (français signé) | |
وضعیت رسمی | |
زبان رسمی در |
|
تنظیمشده توسط | فرهنگستان فرانسه (فرانسه) دفتر زبان فرانسوی کبک (کبک) |
کدهای زبان | |
ایزو ۱–۶۳۹ | fr |
ایزو ۲–۶۳۹ | fre (B) fra (T) |
ایزو ۳–۶۳۹ | fra |
گلاتولوگ | stan1290 [1] |
زبانشناسی | 51-AAA-i |
کشورهایی که فرانسوی زبان بومی بیشینه است
کشورهایی که فرانسوی زبان اداری یا رسمی است ولی بومی نیست
کشورهایی که فرانسوی زبان اقلیت یا دوم است
کشورهایی با اقلیت محلی فرانسویزبان | |
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آیپیای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامتهای سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسههای یونیکد ببینید. |
فرانسوی زبان رسمی در ۲۹ کشور در سراسر قارههای مختلف است،[2] که بیشتر آنها اعضای سازمان بینالمللی فرانکفونی (OIF) هستند؛ جامعه ۸۴ کشوری که از فرانسوی استفاده رسمی یا آموزشی دارند. زبان فرانسوی همچنین یکی از شش زبان رسمی مورد استفاده در سازمان ملل است.[3] این زبان به عنوان زبان نخست در فرانسه، کانادا (به ویژه در استانهای کبک، انتاریو و نیوبرانزویک)؛ بلژیک (والونی و منطقه پایتختی بروکسل)؛ غرب سوئیس (به ویژه کانتونهای منطقه روماندی)؛ بخشهایی از لوکزامبورگ؛ بخشهایی از ایالات متحده (ایالتهای لوئیزیانا، مین، نیوهمپشایر و ورمانت)؛ موناکو؛ منطقه دره دائوستا در ایتالیا؛ و جوامع مختلف در جاهای دیگر رایج است.[4]
در سال ۲۰۱۵، از جمعیت فرانسویزبان (شامل زبان دوم) تقریباً ۴۰٪ در اروپا، ۳۶٪ در جنوب صحرای آفریقا و اقیانوس هند، ۱۵٪ در شمال آفریقا و خاورمیانه، ۸٪ در قاره آمریکا و ۱٪ در آسیا و اقیانوسیه ساکن بودند.[5] فرانسوی دومین زبان مادری رایج در اتحادیه اروپا است.[6]از اروپاییهایی که به صورت بومی به زبانهای دیگر صحبت میکنند، تقریباً یک پنجم میتوانند به فرانسوی به عنوان زبان دوم صحبت کنند.[7] فرانسوی دومین زبان خارجی است که در اتحادیه اروپا تدریس میشود. تمامی سازمانهای اتحادیه اروپا از زبان فرانسوی به عنوان زبان کاری در کنار انگلیسی و آلمانی استفاده میکنند. در برخی سازمانها همانند دیوان دادگستری اتحادیه اروپا، زبان فرانسوی تنها زبان کاری است.[8] فرانسوی همچنین هجدهمین زبان بومی پرگویشور در جهان، پنجمین زبان پرگویشور از نظر شمار کل گویشوران و با حدود ۱۲۰ میلیون زبانآموز تا سال ۲۰۱۷ دومین یا سومین زبان مورد مطالعه در سراسر جهان است.[9] در نتیجه استعمار فرانسه و بلژیک از سده شانزدهم به بعد، فرانسوی به سرزمینهای جدیدی در قاره آمریکا، آفریقا و آسیا معرفی شد. بیشتر سخنرانان زبان دوم فرانسوی در آفریقای فرانسویزبان، به ویژه گابن، الجزایر، مراکش، تونس، موریس، سنگال و ساحل عاج ساکن هستند.[10]
تخمین زده میشود که زبان فرانسوی دارای حدود ۷۶ میلیون گویشور زبان مادری، حدود ۲۳۵ میلیون سخنران مسلط[11][12] و ۷۷ تا ۱۱۰ میلیون نفر دیگر سخنران زبان دوم با درجات مختلف تسلط به آن است.[13] بر اساس گزارش OIF، تقریباً ۳۲۱ میلیون نفر در سراسر جهان «میتوانند به آن صحبت کنند».[14] بر پایه پیشبینی جمعیتی به رهبری دانشگاه لاوال و آژانس بینالمللی فرانکوفونی، تعداد کل فرانسویزبانها در سال ۲۰۲۵ به ۵۰۰ میلیون نفر و تا سال ۲۰۵۰ به ۶۵۰ میلیون نفر خواهد.[15] OIF تخمین میزند که تا سال ۲۰۵۰ حدود ۷۰۰ میلیون فرانسویزبان خواهیم داشت که ۸۰٪ از آنها در آفریقا خواهند بود.[5]
حرف w و k که جزء الفبای زبان فرانسه هستند، در هیچ واژه فرانسوی به کار برده نشدهاند.[16][17] زبان فرانسوی به عنوان زبان بینالمللی ادبیات و استانداردهای علمی سابقهای طولانی دارد و زبان اصلی یا دوم بسیاری از سازمانهای بینالمللی از جمله سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، سازمان تجارت جهانی، کمیته بینالمللی المپیک و کمیته بینالمللی صلیب سرخ است. در سال ۲۰۱۱، بلومبرگ بیزنسویک، زبان فرانسوی را پس از انگلیسی و چینی ماندارین معیار، سومین زبان مفید برای تجارت شناخت.[18]