زبان اوستایی
زبان ایرانی خاوری که اوستا به آن نوشته شده است / From Wikipedia, the free encyclopedia
زبان اَوِستایی[2] که در گذشته آن را زبان زند نیز مینامیدند، از شاخهٔ زبانهای ایرانی باستان و از درخت تناور زبانهای هندو-اروپایی است.[3] نسکهای اوستا، کتاب مقدس زرتشتیان را بدین زبان نوشتهاند.[4] زبان اوستایی شامل دو زبان ایرانی باستانی است: اوستایی قدیم (که در هزاره دوم تا یکم پیش از میلاد صحبت میشد) و اوستایی نو (در هزاره اول پیش از میلاد تکلم میشد). این زبان به دلیل کاربرد خود به عنوان زبان کتاب مقدس زرتشتی شناخته شده است. این زبان یک زبان ایرانی شرقی است که در شاخه زبانهای هندوایرانی از خانواده زبانهای هندواروپایی دستهبندی میشود. جد بلافصل آن زبان نیا-ایرانی است، یک زبان هم ریشه با زبان نیا-هندوآریایی، که هر دو از زبان نیا-هندوایرانی توسعه یافته بودند. به این ترتیب، اوستای قدیم هم از نظر دستور زبان و هم از نظر واژگان به سانسکریت ودایی، یک زبان کهن دیگر از زبانهای هندوآریایی، بسیار نزدیک است.[5]
اوستایی | |
---|---|
upastauuakaēna - *𐬎𐬞𐬀𐬯𐬙𐬀𐬎𐬎𐬀𐬐𐬀𐬉𐬥𐬀 | |
منطقه | فلات ایران |
دوره | عصر آهن، آخر عصر برنز |
هندو-اروپایی
| |
خط بومی ندارد الفبای اوستایی (خط پهلوی; مستقلانه از آن تکوین یافته است) خط گجراتی (بدست زرتشتیان هندی بکار گرفته میشود) | |
کدهای زبان | |
ایزو ۱–۶۳۹ | ae |
ایزو ۲–۶۳۹ | ave |
ایزو ۳–۶۳۹ | ave |
گلاتولوگ | aves1237 [1] |
زبانشناسی | 58-ABA-a |
یسنا ۲۸٫۱, اهنود گاثا (Bodleian MS J2) | |
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آیپیای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامتهای سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسههای یونیکد ببینید. |
این نوشتار دربردارندهٔ نوشته اوستایی است. اگر مرورگر یا رایانهتان تنظیم نشده باشد، به جای این نویسهها، علامت سؤال، مستطیل و علائم دیگر نمایش داده میشوند. |
حالت زبان اوستایی، به زبانهای مقدس برمیگردد، از اینرو با اینکه سالها و سدهها از مرگش گذشته بوده در میان نوشتهها و آیینهای دینی مزدیسنا بکار برده میشده است.[6]
تنها اثر به جا مانده به آن اوستا است. از مطالعهٔ اوستا برمیآید که دو گویش گوناگون از این زبان در اوستا به کار رفته است که یکی کهنهتر مینماید. نخستین گویش گاهانی است که سرودههای شخص زرتشت به آن است. به علاوه یسنهای ۳۵ تا ۴۱ (هفت هات) و نیز چهار دعا از یسن ۲۷ به این گویش است. گویش پسینتر گویش سایر قسمتهای اوستای امروزی است.