بیبیخانم استرآبادی
فعال حقوق زنان و نویسنده ایرانی / From Wikipedia, the free encyclopedia
بیبیخانم استرآبادی یا بیبیفاطمه استرآبادی (۱۲۷۴ ه.ق – ۱۳۳۹ / ۱۳۴۰ ه.ق) نویسندهٔ ایرانی و از فعالان حقوق زنان در جنبش مشروطه بود. بیبیخانم فرزند محمدباقرخان استرآبادی (ایشیک آقاسی باشی و بزرگ ایل انزاب) و خدیجه خانم، دختر «ملا کاظم مجتهد مازندرانی» از ندیمههای شکوهالسلطنه، مادر مظفرالدین شاه و مدرس کودکان در دربار بود. خدیجه خانم پس از آشنایی با محمدباقرخان استرآبادی و کسب اجازهٔ شاه با او ازدواج کرد و برای زندگی با همسرش به روستای نوکنده رفت. پدر او همسران دیگری هم داشت و همین موجب شد خدیجه خانم همراه با دو فرزندش (بیبی و حسینعلی)، خانهٔ همسر را به بهانهٔ زیارت ترک کند و مجدداً به دربار بازگردد و به تدریس کودکان دربار مشغول شود. در همین ایام محمدباقرخان در نوکنده به قتل رسید. این گونه بیبیخانم که همراه مادرش بود، هم سواد آموخت و هم توانست محیط حرمسرای شاه و دنیای بیرون از دربار را توأمان تجربه کند. او علیرغم مخالفت خانواده، با یک نظامی اهل قفقاز به نام موسیخان وزیری ازدواج کرد و از این پیوند صاحب هفت فرزند شد.
بیبیخانم استرآبادی | |
---|---|
نام هنگام تولد | بیبی فاطمه استرآبادی |
زادهٔ | ۱۲۷۴ هجری قمری (۱۲۳۶ شمسی) نوکنده، استرآباد، مازندران، ایران |
درگذشت | ۱۳۴۰ هجری قمری (۱۳۰۰ شمسی)[2] تهران، ایران |
دیگر نامها | بیبیخانم استرآبادی وزیری |
پیشه |
|
همسر(ها) | موسیخان وزیری |
فرزندان | حسنعلی وزیری مولود وزیری علینقی وزیری خدیجه افضل وزیری علیاصغر وزیری علیرضا وزیری فتحعلی وزیری |
والدین | محمدباقرخان انزانی خدیجه ملاباجی |
بیبیخانم در روزنامههای حبل المتین، تمدن و نشریه مجلس مقاله مینوشت. بیشتر مقالات او در دفاع از آموزش دختران است. بیبیخانم همچنین اولین دبستان دخترانه ایران را به نام «مدرسه دوشیزگان» بنیان گذاشت و در این راه با مشکلات و موانع مواجه گردید. گروههای مذهبی علیه او فتوا صادر کرده، به توهین و فحاشی پرداخته و خانهاش را به آتش کشیدند. گرچه این مدرسه در اثر فشارهای روحانیان مدتی تعطیل شد ولی پس از پیروزی مشروطهچیان، مجدداً با رعایت محدودیتهایی بازگشایی شد.
اثر مهم بیبیخانم استرآبادی کتابی به نام معایب الرجال است که آن را در پاسخ به رسالهٔ تأدیب النسوان نوشت و از دیدگاه مردسالارانه نویسندهٔ ناشناس رسالهٔ مذکور انتقاد کرد. این کتاب دیدگاههای اسلامی و غربی دربارهٔ زنان را در هم آمیخته و با لحنی گاه طنز و گاه با آوردن آیات و احادیث، یکی از نخستین بیانیههای فمینیستی در ایران را ثبت کرد.