اسپهبدان گیلان
یک شاهزادهنشین سابق در ایران / From Wikipedia, the free encyclopedia
اِسْپَهْبَدانِ گیلان[persian-alpha 1][6][7] یا اسپهبدان آستارا[8] نام یک شاهزادهنشین کوچک با حاکمانی به همین نام و به پایتختی آستارا بودهاست. عنوان عمومی حاکمان این منطقه اسپهبد بوده که از خاندان اسپهبد اخذ شدهاست. زمان آغاز حکومت اسپهبدان نامعلوم است. کهنترین آگاهی از اسپهبدان به دوران تصرف آذربایجان به دست اعراب در سال ۶۴۲ میلادی/ ۲۱ هجری بازمیگردد که گفته شده حاکم این منطقه، عنوان اسپهبد داشتهاست. همچنین گزارشی مبنی بر تأیید حاکمیت اسپهبدان گیلان از سوی خلیفه مسلمانان علی بن ابیطالب وجود دارد. تاریخ دقیق پایان کار اسپهبدان نیز همچون آغاز آن، نامعلوم است. سرگذشت تعدادی از اسپهبدان در منابع تاریخی موجود است که بر این اساس، آخرین اسپهبد شناخته شده اسپهبد شاپور است. وی در سال ۱۴۰۹ میلادی / ۸۱۱ هجری درگذشتهاست. اگرچه نام و اطلاعاتی از سرگذشت حاکمان آستارا پس اسپهبد شاپور نیز موجود است اما انتساب داشتن یا نداشتن آنان به حکومت اسپهبدان نامعلوم است. مهرانیان آستارا اصلیترین دودمان حاکم بر اسپهبد بوده و پس از پایان یافتن حکومت اسپهبد نیز همچنان تسلط خود را بر سرزمین موروثی حفظ کرده و فرمان راندند. مهرانیان آستارا نیز همانند مهرانیان ارّان، خود را شاخهای از خاندان مهران میدانستند.
مملکت سپهبد[1] | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
؟–سده ۱۵ میلادی | |||||||
قلمروی اسپهبدان گیلان در نهایت گسترش خود | |||||||
وضعیت | شاهزادهنشین[2] | ||||||
پایتخت | شیندان[3] اسپهبد (آستارا)[4][5] | ||||||
حکومت | پادشاهی | ||||||
اسپهبد | |||||||
• ؟ – ؟ | کیا لواشیر | ||||||
• ؟ – ؟ | احمد | ||||||
• ؟ – ؟ | حسین | ||||||
• ؟ – ۱۴۰۹ | شاپور | ||||||
دوره تاریخی | قرون وسطی | ||||||
• بنیانگذاری | ؟ | ||||||
• استیلای ایلخانان | ۱۳۰۷ | ||||||
• فروپاشی | سده ۱۵ میلادی | ||||||
• تأسیس ایران صفوی | ۱۵۰۱ | ||||||
| |||||||
امروز بخشی از | ایران جمهوری آذربایجان |
علاوه بر روحیهٔ جنگاوری مردمان سرزمین اسپهبد، محاصرهٔ این سرزمین توسط دریا و جنگلهای انبوه، قدرت دفاعی اسپهبدان در برابر دشمنانشان را افزایش چشمگیری داده بود. قلمروی اسپهبدان در بیشترین گسترش خود، از جنوب تا اسالم و از شمال تا انتهای دشت مغان رسیده بود. پایتخت مملکت اسپهبد در قرون اولیه پس از ظهور اسلام، در شمال قلمرو مستقر بوده و به مرور زمان به مناطق جنوبیتر منتقل شده و تا قرن هشتم هجری قمری در شیندان بود که در نهایت به شهر اسپهبد منتقل شده بود. موقعیت جغرافیایی شهر اسپهبد، امروزه در نزدیکی آستارا واقع شدهاست.