Remove ads
ایلات و طوایف لرستان.[۱]عمدتاً به سه بخش بختیاری و مینجایی و لک تقسیم می‌شود[۲] ایل‌های لر به‌طور کلی در تمام استان زندگی می‌کنند،[۲] ایلات لک در شمال غرب استان،[۳] و ایلات بختیاری در شرق و شمال شرق استان پراکنده‌اند.[۲]جمعیت استان را طایفه‌ها و تیره‌هایی از قوم ایرانی لر تشکیل می‌دهند.[۴]زبان مردم لرستان لری است[۵][۶][۷][۸][۹]طبق آمارگیری‌های میدانی حدود ۹۲٪درصد مردم استان را لرها تشکیل می‌دهند.[۱۰]پراکندگی طوایف لر از جنوب شهرهای بوشهر و شیراز شروع شده و در شمال به همدان و لرستان ایلام ختم می‌شود.[۱۱]
Remove ads
شهرستان خرم‌آباد
شهرستان خرم‌آباد ترکیبی از ایلات و طوایف لر است[۱۲][۱۳]
کمالوند
قایدرحمت
یاراحمدی
شهرستان بروجرد
گودرزی
روزبهانی
شهرستان کوهدشت
ایلات و طوایف لر شهرستان کوهدشت به دو دسته لر مینجایی و لکی تقسیم می‌شوند.[۱۴]
ایلات لک شهرستان کوهدشت
ایلات شمالی (مینجایی) کوهدشت
سوری
قرعلیوند
چارقلا
خوشناموند
طولابی
ضرونی
ایلات بختیاری کوهدشت
شهرستان دورود
طوایف شهرستان دورود عمدتاً لرهای لر مینجایی (شمالی) و بختیاری می‌باشند.[۱۶]
یاراحمدی
شهرستان سلسله
یوسفوند
حسنوند
کولیوند
ترکاشوند
شهرستان دلفان
Remove ads
قوم لر دارای تقسیم‌بندی‌های زیادی است که در مهم‌ترین و کلی‌ترین تقسیم‌بندی به دو شاخه لر بزرگ و لر کوچک تقسیم می‌شود.[۲] در برخی منابع مانند دانشنامه ایرانیکا، لک‌ها و لرها در یک دسته‌بندی قرار گرفته‌اند.[۲] مردم لر دارای پراکندگی در مناطق غرب و جنوب غربی ایران هستند. مناطق زیر طبق دانشنامه ایرانیکا مناطقی است که عشایر لر در آن ییلاق و قشلاق کرده یا یکجانشین شده‌اند.[۲][۱۷]
لرستان تاریخی
لُرستان (به لری: لورسو) به معنی سکونتگاه مردم لر[۳][۳۰][۳۱][۳۲][۳۳] واژه‌ای است که به سرزمین‌های لرنشین اطلاق می‌گردد و به معنای گستره جغرافیایی است که مردم لر در آن سکونت دارند. حدود لرستان از برخی مناطق دشت‌های شرقی عراق آغاز و تا غرب و جنوب غرب ایران گسترده است. حدود سرزمین لرستان در طول دوران دچار دگرگونی شده است.[۳][۳۰][۳۱] گستره نام لرستان پیش از حکومت صفویان، سکونتگاه لرهای بختیاری، لرهای کهگیلویه، لرهای بهمئی و لرهای بویراحمدی را هم شامل می‌شد. اما پس از حکومت صفویان سکونتگاه هر ایل را با نام همان ایل نام گذاری کردند و جغرافیای نام لرستان به حدود استان لرستان و ایلام کنونی محدود شد.[۳] این منطقه نیز در حکومت قاجاریان به دو بخش پشتکوه و پیشکوه تقسیم شد.[۳] امروزه لرستان نام یکی از استان‌های غربی ایران است.
Remove ads
ولادیمیر مینورسکی خاورشناس و ایرانشناس روسی، طایفه‌های بالاگریوه را به عنوان لرهای اصیل معرفی می‌کند.[۳] مینورسکی لرها را به چهار دسته کلی تقسیم می‌کند که عبارتند از:
- ممسنی‌ها
- لرهای کهگیلویه
- طوایف بختیاری
- طوایف لرستان
زند
طایفه زند، از شاخه‌های لرهای شمالی به‌شمار می‌آمدند که در میانه زاگرس و دشت‌های همدان به روش دامداری می‌زیستند.[۳۴]در اکثریت منابع از زند به عنوان ایلی لر نام برده شده[۳۵][۳۶][۳۷][۳۸][۳۹][۴۰][۴۱][۴۲][۴۳][۴۴]دهخدا زند را ایلی لر معرفی می‌کند[۴۵]همچنین در کتب درسی جمهوری اسلامی ایران هم به لر بودن زندها اشاره شده است.[۴۶] البته برخی به اشتباه این طایفه را کرد معرفی‌کرده‌اند.[۴۷][۴۸][۴۹][۵۰] خوانین زند که سلسلهٔ زندیه را تشکیل دادند، خود را لر معرفی می‌کردند.[۵۱]
- بیرانوند
ایل بیرانوند یکی از ایلات لر و از طوایف پیشکوه است.[۵۲][۵۳]سکندر امان الهی بهاروند بیرانوندهارا لک می‌داند[۵۴] تمرکز سکونت بیرانوندها در غرب و جنوب غرب ایران است.[۵۵] ایل به دو دسته آلاهینان و دشانیان تقسیم می‌شود.[۵۶]
هنری راولینسون خاستگاه باجلوندها (سگوندها) و بیرانوندها را موصل عراق می‌داند و معتقد است بیرانوندها و باجلوندها در قرن دوازدهم یعنی در اواخر صفویه یا در زمان افشاریه از نواحی موصل به لرستان آمدند.[۵۷]درستی این روایت معلوم نیست زیرا تیمور تیمور گورکانی که در لشکرکشی‌های خود به لرستان با طایفه بیرانوند برخورد می‌کند و آن هارا از شمار طوایف لر پیشکوه به حساب می‌آورد.[۵۸]
باجولوند
باجُولْوَنْد (باجَلان)، بزرگ ایل یا اتحادیه ای از پنج طایفه لُرِ ،یاراحمد، آروان، دالوند، قایدرحمت و سگوند که عمدتاً در بخش زاغه‌شهرستان خرم‌آباد و بخشی نیز در قسمتی از سیلاخورِ عُلیا در نزدیکی شهر بروجرد و ناحیه میانْآبِ دزفول و اطراف شوش ساکن شده‌اند و گروهی نیز چادرنشین مانده‌اند.[۵۹] دانشنامه ایرانیکا آنها را کرد دانسته است.[۶۰][۶۱]
ایل بالاگریوه
طایفه‌های بالاگریوه یکی از ایلات لرستان محسوب می‌شود. این ایل متشکل از طوایف و ایلاتی همچون دیرکوند، بهاروند، میر، قلاوند، جودکی، رشنو و چند طایفه دیگر است.[۳] بالاگریوه نزد مردم لرستان دو معنی متفاوت می‌دهد، معنای اول همان معنای جغرافیای است. معنای دیگر بالاگریوه مردمانی لر زبان هستند که به گویشی خاص از زبان لری سخن می‌گویند، این گویش لری بالاگریوه‌ای نام دارد.[۶۲][۶۳][۶۴][۶۵][۶۶][۶۷][۶۸][۶۹][۷۰][۶۸][۶۸]
ایل چِگِنی
چگنی یا چگینی یکی از ایلات لر ساکن در لرستان است. برخی آن را کردتبار و برخی لرتبار معرفی کرده‌اند.[۷۱][۷۲][۷۳] شاخه‌ای از این ایل ساکن استان قزوین[۷۲][۷۴] و شهرستان رودبار (استان گیلان)[۷۵] و شاخه‌ای دیگر کرکوک و سلیمانیه عراق سکونت دارند.[۷۲] عده‌ای نیز ساکن استان فارس، استان بوشهر، استان هرمزگان و استان خوزستان در جنوب ایران هستند.[۷۲]
ایل ترکاشوند
ترکاشوند نام یکی از ایلات لُر[۷۶][۷۷][۷۸] ساکن در لرستان، همدان، کرمانشاه و نواحی اطراف است.[۷۹] دانشنامه ایرانیکا ترکاشوندها را با اصالتی لُرتبار معرفی می‌کند.
امرائی یکی از ایلات لر ساکن در لرستان، خوزستان، کرمانشاه و همدان است، و بیشتر جمعیت این امرائی در شهرستان‌های رومشکان و کوهدشت ساکن هستند.
Remove ads
دانشنامه ایرانیکا در توصیف طوایف لک ساکن در لرستان ایل‌های سلسله، دلفان، بیرانوند و ایل طرهان را لک زبان و از مردم کرد معرفی می‌کند.[۸۰]ولی ایرانیکا در مقاله دیگر لک‌ها را لر شمرده است.[۸۱]لک‌های پیشکوه (لرستان) قویا خود را لر می‌دانند.[۸۲][۸۳] از دیگر طوایف لک ساکن در لرستان می‌توان به باجلان‌ها اشاره کرد. باجلان‌ها به غیر از ایران در شمال شرقی عراق نیز زندگی می‌کنند.[۸۴][۸۵]
- باجلان
باجلان یکی از ایلات لک ساکن در استان لرستان، خوزستان و ایلام هستند.[۸۶][۸۷] سکندر امان‌الهی بهاروند باجلان‌ها را یک ایل لک[۸۸] و پیر اوبرلینگ و دانشنامه ایرانیکا آنها را یک ایل کرد معرفی می‌کند.[۸۹][۶۱][۹۰] ایل باجلوند در لرستان اتحادیه‌ای است از پنج طایفه عمده لر است. این طوایف عبارتند از:[۸۵][۹۱]
- سلسله
ایل سلسله یکی از ایل‌های پیشکوه و از طوایف لک ایران ساکن شمال استان لرستان است. سلسله از اتحاد سه طایفه حسنوند، کولیوند و یوسفوند تشکیل شده است.[۹۲]
- دلفان
ایل دلفان یکی از ایلات لک ساکن در لرستان، ایلام و کرمانشاه است.[۷۱] ایل از نه طایفه تشکیل شده که عبارتند از میروک، ایوتوند، اولادقباد، نورعلی، کاکاوند، سنجابی، فلک‌الدین، چواری و کرمعلی.[۹۳][۹۴]
- طرهان
ایل طرهان یکی از بزرگ‌ترین و اصیل‌ترین طوایف لرستان می‌باشد که همیشه در حکومت لرستان تأثیر گذار بوده‌اند و بیشتر مواقع حاکم لرستان بوده‌اند که گویش آنها هم لر و هم لک می‌باشد ساکن غرب استان لرستان بخش مرکزی کوهدشت و رومشگان و کوهنانی و بخش طرهان جدید و کشماهیر و درب گنبد می‌باشند و بخش‌هایی از استان ایلام است و شهرستان اندیمشک. طرهان شامل شامل طوایف امرایی، سوری، عبدولی، آزادبخت، کوشکی، آدینه‌وند و گراوند و طوایف دیگر می‌باشند که بزرگان زیادی در بخش طرحان (کوهدشت) وجود داشته‌اند که خاندان نظرعلی خان (امیراشرف)(نظرعلی شاه) غضنفری و فرزندش علی محمد خان غضنفری (امیر اعظم) است و امان‌الله خان غضنفری (سردار) و فرزندش علی رضا خان غضنفری سرآمد بودند.[۹۵]
Remove ads
بختیاری‌ها گروهی از مردم لر که در استان چهارمحال و بختیاری، خوزستان، لرستان و اصفهان زندگی می‌کنند.[۹۶][۲][۹۷] بختیاری در یک دسته‌بندی کلی به دو دسته هفت لنگ و چهارلنگ تقسیم می‌شوند که هر کدام از اتحاد چند طایفه تشکیل شده است.[۹۸] بختیاری‌های لرستان عمدتاً از طوایف چهارلنگ می‌باشند، لری بختیاری یکی از گویشهای لری است مناطق شرق استان از جمله مناطق الیگودرز و ازنا و بخش‌هایی از مناطق دورود به این گویش سخن می‌گویند.[۹۹]
چهارلنگ از اتحاد پنج طایفه محمود صالح، ممی وند، کیان ارثی، زلکی و موگویی تشکیل شده است.[۱۰۰]
ایل میوند:یکی از ۵ باب چهار لنگ بختیاری است که در استان لرستان زندگی می‌کنند. ایل بزرگ میوند به پنج طایفه بزرگ تقسیم می‌شود: پولادوند (فولادوند) حاجیوند عبدالوند عیسوند بساک که در بخش زز و ماهروی الیگودرز، بخش بربرود الیگودرز، بخش پاچه لک ازنا، بخش جاپلق ازنا و بخش ژان دورود زندگی می‌کنند. گرمسیر ایل میوند در استان خوزستان شهرهای دزفول، اندیمشک و گتوند است.
ایل زلقی (زلکی):ایل زلقی یکی دیگر از ایلات بختیاری است که عمده جمعیت آن در استان لرستان زندگی می‌کنند. این ایل به ۴ طایفه و ۴۸تیره تقسیم می‌شود: ۱_دوزنی ۲_هزارسی ۳_جاوند ۴_چارطافه که در شرق استان لرستان به ویژه شهرستان الیگودرز، بخش زلقی (بشارت) الیگودرز، بخش بربرود الیگودرز، تعدادی از آنها در استان اصفهان شهرستان بویین میاندشت، همچنین تعدادی از آنها در بخش جاپلق ازنا زندگی می‌کنند. گرمسیر ایل زلکی بیشتر در شهرهای دزفول، گتوند و شوشتر استان خوزستان است.
ایل موگوئی:اکثر جمعیت ایل موگوئی در شهرهای بویین میاندشت و فریدون شهر اصفهان است، اما تعدادی از آنها نیز در شهرستان الیگودرز، بخش بربرودالیگودرز و برخی از آنها در شهرستان ازنا زندگی می‌کنند.
طایفه آسترکی:طایفه آسترکی طایفه ای از باب دورکی هفت لنگ است که با طایفه سرلک هم پیمان است. که در لرستان به ویژه شهرستان الیگودرز و روستای اطراف آن زندگی می‌کنند. علاوه بر این طایفه آسترکی در چند روستا حد فاصل الیگودرز تا خمین، چند روستا در منطقه جاپلق ازنا، و تعدادی از آنها در دشت سیلاخور دورود به سر می‌برند. تعداد کمی از آسترکی‌ها در شهرستان فریدونشهر اصفهان و استان چهارمحال و بختیاری وجود دارند. گرمسیرات طایفه آسترکی شهرهای لالی، مسجد سلیمان و گتوند است.
- سلگی
- پیرحیاتی
Remove ads
سادات ساکن مناطق لرنشین از نظر آداب و رسوم تفاوتی با لرها ندارند بلکه عمده‌ترین وجه تمایز آنها تبار آنها است. سادات ساکن در مناطق لرنشین معمولاً فاقد عمامه‌اند و زنان آنان همانند زنان لر لباس می‌پوشند. سادات لرستان از چند تیره به شرح زیر تشکیل شده‌اند:[۱۰۱]
|
|
لوتی‌ها اصالت لر ندارند و گروهی از کولی‌ها هستند که از مناطق مختلف به ایران مهاجرت کرده‌اند. آنها در بین طوایف لر پراکنده شدن و هر تیره به یکی از طوایف لر وابسته گردید، برخی از این لوتی‌ها دارای چشم و موهای رنگی می‌باشند.[۱۰۲]
|
|
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads