Remove ads
باشگاه فوتبال پرسپولیس که به‌طور خلاصه پرسپولیس نیز نامیده می‌شود، یک باشگاه فوتبال حرفه‌ای[۱۰] در ایران است که در دی‌ماه ۱۳۴۲ در شهر تهران پایه‌گذاری شد. این باشگاه زیرمجموعهٔ باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس است. پرسپولیس با کسب ۳۹ عنوان قهرمانی رسمی و ۲۸ جام کشوری، پرافتخارترین باشگاه تاریخ فوتبال ایران محسوب می‌شود.[۱۱]
 | ||||
| نام کامل | باشگاه فوتبال پرسپولیس | |||
|---|---|---|---|---|
| لقب(ها) | ارتش سرخ[۱] سرخپوشان[۲] قرمزپوشان[۳] سرخ‌ها[۴] زلزله[۵][۶][۷] | |||
| تاریخ بنیان‌گذاری | دی ۱۳۴۲ (۶۱ سال پیش)[۸] | |||
| نام ورزشگاه | ورزشگاه آزادی | |||
| گنجایش | ۷۸٬۱۱۶ نفر[۹] | |||
| مالک | بانک شهر (۳۰٪) بانک ملت (۲۰٪) بانک تجارت (۲۰٪) بانک صادرات ایران (۵٪) بانک رفاه کارگران (۵٪) بانک اقتصاد نوین (۵٪) وزارت ورزش و جوانان (۵٫۱۵٪) سایر سهامداران (۹٫۸۵٪) | |||
| مدیرعامل | رضا درویش | |||
| سرمربی | کریم باقری (موقت) | |||
| لیگ | لیگ برتر ایران | |||
| ۰۳–۱۴۰۲ | قهرمان | |||
| وبگاه | ||||
|
| ||||
پرسپولیس پس از سال ۱۳۴۷، در تمامی ادوار برگزارشده در بالاترین سطح لیگ فوتبال ایران حضور داشته است و تنها تیم باشگاهی فوتبال ایران است که هرگز به دستهٔ پایین‌تر سقوط نکرده است.[۱۲] این باشگاه یکی از پرافتخارترین[۱۳][۱۴] و پرهوادارترین[۱۵] باشگاه فوتبال در آسیا است و شهرآورد این تیم با استقلال، مهم‌ترین بازی باشگاهی در ایران است. همچنین طبق گزارش کنفدراسیون فوتبال آسیا، پرسپولیس به‌عنوان پرهوادارترین تیم فوتبال آسیا شناخته شده است و پس از آن دالیان چین و الهلال عربستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند.[۱۶][۱۷] شبکه ورزشی «ای‌اس‌پی‌ان» در سال ۲۰۱۲، نیز در گزارشی از باشگاه‌های پرهوادار آسیا، این باشگاه را بالاتر از دیگر باشگاه‌های آسیایی، پرهوادارترین باشگاه فوتبال آسیا معرفی کرد.[۱۸]
پرسپولیس از آغاز تاریخ خود، موفق به کسب شانزده قهرمانی و ده نایب قهرمانی در لیگ فوتبال ایران،[۱۹] هفت قهرمانی و دو نایب قهرمانی در جام حذفی فوتبال ایران،[۲۰] پنج قهرمانی و یک نایب قهرمانی در سوپر جام فوتبال ایران[۲۱] شش قهرمانی و چهار نایب قهرمانی در جام باشگاه‌های تهران،[۲۲] دو قهرمانی و دو نایب قهرمانی در جام حذفی تهران،[۲۳] یک قهرمانی در جام شهید اسپندی[۱۶] یک قهرمانی در مسابقات انتخابی آسیا[۱۳] یک قهرمانی در جام برندگان جام آسیا[۲۴] یک عنوان نایب‌قهرمانی در جام برندگان جام آسیا،[۲۵] دو عنوان نایب‌قهرمانی در لیگ قهرمانان آسیا،[۱۷] سه عنوان سومی در جام باشگاه‌های آسیا،[۲۶] مهم‌ترین قهرمانی‌ها و افتخارات باشگاه پرسپولیس هستند.[۲۳] باشگاه پرسپولیس از ابتدای تأسیس خود تاکنون موفق به کسب ۳۹ جام رسمی و ۲۸ جام کشوری شده و از این حیث پرافتخارترین باشگاه فوتبال ایران محسوب می‌شود.[۲۷] باشگاه پرسپولیس با کسب ۱۶ عنوان قهرمانی در ادوار لیگ فوتبال ایران، ۷ قهرمانی در جام حذفی ایران و ۵ قهرمانی در سوپر جام ایران پرافتخارترین باشگاه در این سه جام است. باشگاه پرسپولیس با دو بار حضور در فینال و سه بار حضور در نیمه نهایی پرافتخارترین باشگاه ایرانی در فرمت لیگ قهرمانان آسیا است. باشگاه پرسپولیس نخستین تیم در لیگ ایران بود که موفق شده در سال ۵۲ بدون باخت قهرمان لیگ فوتبال ایران شود.[۱۷] تیم پرسپولیس شش بار در فینال سوپر جام فوتبال ایران و نه بار در فینال جام حذفی ایران حضور داشته است. پرسپولیس چهار بار در فینال تورنمنت‌های مختلف آسیایی (دو بار فینال لیگ قهرمانان آسیا، دو بار فینال جام برندگان جام آسیا) حضور داشته است.[۲۸] پرسپولیس سه بار در دهه‌های ۷۰ و ۹۰ و ۱۴۰۰ موفق به کسب دوگانه در فوتبال ایران (قهرمانی همزمان لیگ ایران و جام حذفی ایران) در طول یک فصل شده و از این حیث در فوتبال ایران رکورددار است.[۲۹] باشگاه پرسپولیس نخستین باشگاه در فوتبال ایران بوده که دو بار در دهه‌های ۹۰ و ۱۴۰۰ به‌طور همزمان موفق به کسب سه‌گانه در فوتبال ایران (قهرمانی همزمان لیگ ایران، جام حذفی ایران و سوپر جام ایران) در یک فصل شده و از این حیث رکورددار در فوتبال ایران است. باشگاه پرسپولیس ۹ بار در نیمه نهایی تورنمنت‌های مختلف آسیایی (سه بار لیگ قهرمانان آسیا، چهار بار جام باشگاه‌های آسیا، دو بار جام برندگان جام آسیا) حضور داشته است.[۳۰] باشگاه پرسپولیس با نه قهرمانی در لیگ برتر خلیج فارس دارای بیشترین تعداد عنوان قهرمانی بوده و از این حیث رکورددار در فوتبال ایران است.[۳۱] باشگاه پرسپولیس، به‌عنوان نخستین و تنها باشگاه ایرانی موفق به کسب پنج قهرمانی پیاپی در لیگ برتر ایران،[۳۲] پنج قهرمانی پیاپی در جام باشگاه‌های تهران[۳۳] و چهار قهرمانی پیاپی در سوپر جام ایران شده است.[۳۴] باشگاه پرسپولیس با کسب یک قهرمانی و یک نایب‌قهرمانی، پرافتخارترین باشگاه ایرانی و سومین تیم پرافتخار در جام برندگان جام آسیا محسوب می‌شود.[۳۵][۳۶] علی دایی، مهدی مهدوی‌کیا و علی کریمی سه تن از بازیکنان پرسپولیسی هستند که تاکنون بازیکن فوتبال سال آسیا شده‌اند.[۳۷] مالک باشگاه پرسپولیس پیش از انقلاب علی عبده بود.
Remove ads
پیش از انقلاب
دهه ۱۳۴۰
| بازیکنان آغازگر نخستین بازی رسمی باشگاه پرسپولیس (پس از پیوستن شاهینی‌ها) برابر تاج در روز ۱۶ فروردین ۱۳۴۷ در ورزشگاه امجدیه.[۳۸] مربی پرسپولیس پرویز دهداری بود.[۳۹] |
باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس در دی‌ماه سال ۱۳۴۲ به‌دست علی عبدُه در اوین و جاده قدیم شمیرانات بنیان‌گذاری شد. باشگاه ابتدا در بولینگ و چند ورزش دیگر فعال بود (بولینگ عبده) و یک تیم فوتبال در دسته دوم تهران داشت.[۱۶][۲۸][۴۱] در آن سو، و در تاریخ ۱۸ تیر ۱۳۴۶؛ باشگاه شاهین که در دهه ۱۳۴۰ بازیکنان زیادی در تیم ملی ایران داشت و در میان مردم محبوب بود، به دستور سازمان ورزش و تفریحات ایران رسماً منحل شد.[۴۲][۲۹] با رایزنی‌های عبده با پرویز دهداری (مربی شاهین) و امیرمسعود برومند (سرپرست شاهین)، بیشتر بازیکنان باشگاه شاهین به پرسپولیس پیوستند و باعث شهرت و محبوبیت آن شدند.[۱۶][۲۹][۴۳][۲۲] دهداری مربی و برومند سرپرست پرسپولیس شدند و باشگاه توانست در مسابقات رده‌بندی دسته‌های کشور در گروه خود اول شود و به بالاترین دسته لیگ فوتبال ایران راه یابد.[۱۶] آن‌ها در مسابقات قهرمانی آسیا (مسابقاتی که میان تیم‌های ایرانی برای شرکت در جام باشگاه‌های آسیا برگزار شد) نیز قهرمان شدند و به‌عنوان نخستین نماینده ایران به جام باشگاه‌های آسیا رفتند.[۱۶][۴۴][۴۵]
در سال ۱۳۴۸، محمود خیامی، مدیر کارخانه ایران ناسیونال که از هواداران شاهین بود تصمیم گرفت برای تبلیغ خودروی تازه تولید پیکان از بازیکنان پرسپولیس استفاده کند[۱۶] و پس از امضای پروتکل همکاری با عبده[۲۲] بازیکنان پرسپولیس به شکل دسته‌جمعی به باشگاه پیکان کوچیدند[۴۳] و با این تیم موفق به کسب مقام قهرمانی در جام جام باشگاه‌های تهران ۱۳۴۸ شدند، در حالی که پرسپولیس در جایگاه یازدهم قرار گرفت.[۴۶] یک سال بعد بازیکنان به پرسپولیس بازگشتند و تحت رهبری حسین فکری،[۲۲] پس از تاج در جای دوم جام باشگاه‌های تهران ۱۳۴۹ قرار گرفتند.[۴۷] در همین سال دست پرسپولیس از جام منطقه‌ای هم کوتاه ماند.[۳۰]
دهه ۱۳۵۰ تا انقلاب
در سال ۱۳۵۰، پرسپولیس تحت مربیگری آلن راجرز در دومین دوره جام منطقه‌ای به قهرمانی رسید. یک سال بعد، عبده اعلام کرد باشگاه پرسپولیس حرفه‌ای است[۴۳][۲۲] و بازیکنانش فقط در بازی‌های حرفه‌ای شرکت خواهند کرد؛ بنابراین بازیکنان به دو دسته تقسیم شدند و عده‌ای در تیم حرفه‌ای و عده‌ای در تیم آماتور عضویت یافتند.[۴۸] در آن سال مسابقات فوتبال کشوری در ایران برگزار نگردید، و پرسپولیس که در جام باشگاه‌های تهران ۱۳۵۱ با تیم آماتورهایش شرکت کرده‌بود، در میان ۱۶ تیم در جای یازدهم قرار گرفت.[۴۹] در آن دوره پرسپولیس در ورزشگاه اختصاصی خود موسوم به ورزشگاه آپادانا[۵۰] تمرین می‌کرد و عبده برای فعال نگه‌داشتن تیم اصلی، باشگاه‌های صاحب‌نامی همچون سائوپائولو و چلسی را برای بازی دوستانه به تهران آورد.[۴۸] اما در سال ۱۳۵۲ به دلیل عدم وجود زیرساخت‌های فوتبال حرفه‌ای در ایران[۱۶] و اعتراض خسروانی به آتابای، رئیس وقت فدراسیون فوتبال ایران[۴۸] و از آنجا که ورزشگاه آپادانا که مالک پرسپولیس (عبده) برای برگزاری مسابقات رسمی باشگاه پرسپولیس خریداری کرده بود از طرف باشگاه‌های دیگر مورد پذیرش قرار نگرفت، مجوز فعالیت حرفه‌ای پرسپولیس منحل شد و عبده این ورزشگاه را به باشگاه راه‌آهن فروخت.[۴۳][۲۲][۵۰]
جام تخت جمشید در سال ۱۳۵۲ بازگشایی شد. در ۵ دوره‌ای که از این جام برگزار شد، پرسپولیس همواره از بهترین تیم‌ها بود و به ۲ قهرمانی (۱۳۵۲ و ۱۳۵۴) و ۳ نایب‌قهرمانی (۱۳۵۳، ۱۳۵۵ و ۱۳۵۶) رسید.[۱۶][۲۲][۵۱] جام تخت جمشید ۱۳۵۷ نیز در حال انجام بود که با روی دادن انقلاب نیمه‌کاره ماند. پرسپولیس در این جام با یک امتیاز کمتر از شهباز، دوم بود.[۵۲] پرسپولیس تا پایان جام تخت جمشید پرافتخارترین باشگاه فوتبال ایران بود.[۱۶]
پس از انقلاب
انقلاب و دهه ۱۳۶۰
پس از انقلاب، باشگاه تحت تأثیر آن قرار گرفت و لیگ کشوری فوتبال ایران منحل شد.[۴۰] بسیاری از بازیکنان تیم عوض شدند،[۱۶][۵۳] اما توانستند در جام شهید اسپندی (۱۳۵۸) قهرمان شوند.[۲۲] با آغاز جنگ ایران و عراق و دهه ۱۳۶۰، لیگ فوتبال سراسری ایران همچنان تعطیل بود (تا سال ۱۳۶۸ که جام قدس برگزار گردید) و پرسپولیس تنها در لیگ فوتبال استان تهران شرکت می‌کرد.[۴۳] این باشگاه در ۱۰ دوره برگزاری این جام در دهه ۶۰، به ۶ قهرمانی و ۳ نایب‌قهرمانی دست یافت.[۲۲][۳۱] در سال ۱۳۶۶، پرسپولیس در کنار قهرمانی در جام حذفی تهران و جام باشگاه‌های تهران، موفق به کسب اولین قهرمانی خود در جام حذفی ایران هم شد تا در یک سال ۳ جام بگیرد.[۲۲]
دهه ۱۳۷۰
دهه ۱۳۷۰، برای باشگاه موفقیت‌آمیز بود و با یک قهرمانی در جام برندگان جام آسیا[۵۴] آغاز شد. پرسپولیس در ۱۰ دوره جام آزادگان شرکت کرد و به ۴ قهرمانی و ۳ نایب‌قهرمانی دست‌یافت.[۲۲][۲۶] این باشگاه در این سال‌ها از پایه‌های اصلی تیم ملی فوتبال ایران بود،[۵۵] تا جایی که در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه ۹ نفر از ۲۲ بازیکن ایران در آن زمان عضو این تیم بودند.[۵۶] پرسپولیس در این دهه به ۲ قهرمانی جام حذفی و ۳ بار سومی جام باشگاه‌های آسیا نیز دست یافت.[۲۲][۴۴]
دهه ۱۳۸۰
با آغاز دهه ۱۳۸۰، لیگ برتر فوتبال ایران راه‌اندازی شد و پرسپولیس در نخستین دوره آن قهرمان شد.[۵۷][۵۸] فصل بعد، پرسپولیس از نخستین دوره لیگ قهرمانان آسیا حذف شد[۳۶] و در لیگ نتایج خوبی نگرفت. این سال‌ها آغاز دورانی بود که سالنامه رسمی باشگاه آن را «دوران جدال با بحران» نامیده است، تا جایی که پرسپولیس حتی مقام ۹ام لیگ را هم تجربه کرد.[۲۲] دو فصل بعد، پرسپولیس پس از ۶ سال دوری از جام در جام خلیج فارس ۸۷–۱۳۸۶ به قهرمانی رسید[۲۵] و این دهه را با دو قهرمانی متوالی در جام حذفی (۸۹–۱۳۸۸ و ۹۰–۱۳۸۹) به پایان برد.[۵۹]
دهه ۱۳۹۰
![[نشان]](#/media/پرونده:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | این بخش نیازمند گسترش است. میتوانید با افزودن به آن کمک کنید. |
Remove ads
پرسپولیس یک واژهٔ یونانی به معنای شهر پارسی است که از دو واژهٔ «پرسه» (به یونانی: Πέρσης) به معنای پارسی و «پولیس» (به یونانی: Πόλις) به معنای شهر تشکیل شده است. یونانیان باستان به پارسه یا تخت جمشید، پایتخت دودمان هخامنشیان، پرسپولیس می‌گفتند.[۶۰]
پس از انقلاب و در سال ۱۳۶۰، سازمان تربیت بدنی نام بولینگ عبده را به مجموعه ورزشی شهید چمران تغییر داد و قرار شد پرسپولیس از سال ۱۳۶۱، با نام دیگری فعالیت کند.[۶۱] بازیکنان در اعتراض به این تصمیم، در بازی با هما در جام باشگاه‌های تهران حاضر نشدند و قهرمانی این مسابقات را از دست دادند.[۵۳][۶۱]
در دی ۱۳۶۵، پرسپولیس تحت پوشش بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی قرار گرفت. بنیاد مستضعفان تصمیم گرفت نام تیم را به «آزادی» تغییر دهد. بازیکنان با این تغییر نام موافق نبودند.[۶۱] در ۲۷ بهمن ۱۳۶۵، نام باشگاه رسماً به «پیروزی» تغییر یافت. اداره کل تربیت بدنی استان تهران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که «این تغییر نام به پیشنهاد بازیکنان صورت گرفته است.»[۶۲] با این وجود، رسانه‌ها و مردم ایران بیشتر نام پرسپولیس را به کار می‌بردند.[۶۱]
مدت‌ها بر سر قانونی بودن استفاده از نام پرسپولیس یا پیروزی بحث‌هایی بر سر زبان‌ها بود تا اینکه سرانجام در ۲۲ فروردین ۱۳۹۱، محمد رویانیان، مدیرعامل وقت باشگاه پرسپولیس، از رأی قطعی دادگاه برای بازگشت برند پرسپولیس خبر داد. از این رو برای همیشه نام پیروزی از داخل پرانتز جلوی نام پرسپولیس برداشته شد.[۶۳]
در آگهی ثبت نشان‌واره‌ای که شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس در سال ۱۳۷۰ به ثبت رسانده، این توضیح آمده است: «کلمه پرسپولیس و علامت فانتزی. تصویر جامی که از دو طرف با دو سر اسب هخامنشی تلاقی دارد.»[۶۴]
در آگهی ثبت نشان‌واره‌ای که شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس در سال ۱۳۹۶ به ثبت رسانده، این توضیح آمده است: «تصویر یک سپر و یک تندیس، تصویر دو سر شیر و یک سکو که سه حلقه به هم پیوسته بر روی آن است در میان آن که یک جام بر روی آن قرار دارد همگی در داخل یک شکل هندسی و یک ستاره در بالای سپر و در قسمت پایین آن کلمات باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس به فارسی و حروف و کلمات و عدد FC PERSEPOLIS Since 1963 به لاتین به رنگ‌های قرمز، مشکی و سفید.»[۶۵]
رنگ قرمز یکی از مهم‌ترین نمادهای باشگاه فوتبال پرسپولیس به‌شمار می‌آید. به جز فصل ۸۶–۱۳۸۵ و چند بازی لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۰۹ که بازیکنان پرسپولیس لباس‌های راه‌راه سفید و قرمز پوشیدند،[۶۶][۶۷] از آغاز همواره رنگ اصلی پیراهن پرسپولیس قرمز بوده است. از این رو آنان را «ارتش سرخ»[۱] و «سرخپوشان»[۲] می‌نامند.
نشان‌واره
تیم فوتبال پرسپولیس پس از قهرمانی در فصل ۹۶–۱۳۹۵ جام خلیج فارس به درخواست هواداران و به سبک معتبرترین باشگاه‌های اروپایی، ۱ ستاره به پاس ۱۰ قهرمانی لیگ فوتبال ایران، بالای نشان‌واره باشگاه درج گردید.[۶۸]
- نشان‌واره باشگاه پرسپولیس در گذر زمان
۱۳۴۲–۱۳۵۷
۱۳۷۲–۱۳۷۶
۱۳۷۶–۱۳۸۳
۱۳۸۳–۱۳۹۰
۱۳۹۰–۱۳۹۶
۱۳۹۶–تاکنون
Remove ads
پرسپولیس به‌عنوان یک باشگاه فوتبال، کاملاً در میان مردم ایران شناخته‌شده است.[۱۶] عادل فردوسی‌پور در مجله ورلدساکر در این باره می‌نویسد: «نخستین پرسشی که هواداران فوتبال در ایران از یکدیگر می‌پرسند این است که قرمز هستی یا آبی؟»[۶۹] رسانه‌های ایران به شدت اخبار این باشگاه را پوشش می‌دهند و «حاشیه» های زیادی پیرامون افراد حاضر در باشگاه است.[۷۰] افکار عمومی ایران امروز نیز همانند دیگر جوامع،[۷۰][۷۱] تحت تأثیر این رسانه‌های ورزشی قرار دارند.[۷۲][۷۳] در چند سال اخیر بیش از ۵۰ وبگاه در فضای اینترنت با نام پرسپولیس وجود داشته است. برخی از این وبگاه‌های هواداری و خبری، خود را «سایت کانون هواداران پرسپولیس» یا «سایتی رسمی» معرفی می‌کنند. دسته‌ای از این وبگاه‌ها که خط مشی حمایتی یا مخالفتی با گروه یا اشخاص خاصی دارند، منتسب به لیدرها و افراد نزدیک به اشخاص مرتبط با باشگاه دانسته می‌شوند.[۷۴]
در پی پوشش گسترده اخبار باشگاه و شعارهای خاص روی سکوهای ورزشگاه،[۷۵] در سال‌های اخیر امنیت شغلی مدیران عامل و مربیان این باشگاه همواره در خطر قرار داشته است.[۷۰] جان دیوردن، نویسنده وبگاه گل در گزارشی با نام «تردید آسیا: آیا مربیگری پرسپولیس بزرگ‌ترین و دشوارترین کار در فوتبال آسیا است؟»، جو رسانه‌ها را «جانوری ترسناک» و مربیگری این تیم را «شغلی پرفشار» توصیف می‌کند.[۷۰]
در فصل ۸۷–۱۳۸۶ که به قهرمانی پرسپولیس در جام خلیج فارس منتهی شد، فیلم مستندی با نام مردان پرسپولیس دربارهٔ این باشگاه ساخته‌شد. قرار بود قسمت دوم این فیلم در سال بعد ساخته شود که با مخالفت داریوش مصطفوی، مدیرعامل آن زمان پرسپولیس این فیلم ساخته‌نشد.[۷۶] سانسور و کیفیت پائین ساخت این فیلم با انتقادهایی همراه بود.[۷۷]
همچنین در دهه‌های ۱۳۴۰، (عزیز اصلی) ۱۳۵۰ (محراب شاهرخی) و ۱۳۷۰ (احمدرضا عابدزاده، علی پروین، حمید استیلی و افشین پیروانی) نیز شماری از بازیکنان این باشگاه در فیلم‌های سینمای ایران به بازیگری پرداختند.[۷۸]
در سال ۱۳۸۸، پرسپولیس به‌عنوان نخستین باشگاه ایرانی ساخت سرود رسمی‌اش را با همکاری داریوش خواجه‌نوری، خواننده و گیتاریست ایرانی آغاز کرد.[۷۹] این ترانه «آهنگ سرخ» نام دارد و بازیکنان سابق باشگاه آن را خوانده‌اند.[۸۰] پیش از این نیز خوانندگانی مانند فرزین برای پرسپولیس خوانده‌بودند.[۷۹] قاسم افشار نیز در دهه ۷۰ آلبومی با نام «قرمزته» منتشر کرده‌بود.[۸۱]
شبکه‌های اجتماعی
پرسپولیس پرهوادارترین باشگاه فوتبال ایرانی در شبکه‌های اجتماعی است.[۸۲] در ۱ بهمن ۱۳۹۶ اکانت اینستاگرام باشگاه رسمی شد و پرسپولیس نخستین باشگاه ایرانی با اکانت رسمی در شبکه‌های اجتماعی است.[۸۳]
Remove ads
در دوران پهلوی
پیش‌زمینه‌ها (پیش از ۱۳۴۷)
پیش از شکل‌گیری پرسپولیس، خاستگاه آن یعنی شاهین درگیر جریانات سیاسی شده‌بود و سیاست میراث پرسپولیس از شاهین بود.[۲۹] مردم کوچه و خیابان، شاهین را مرکز جریان ضدشاهنشاهی می‌دانستند[۲۹] و اکثر هواداران شاهین از مخالفان شاه بودند.[۸۴] جریانات سیاسی و نفوذ پرویز خسروانی باعث انحلال شاهین شد.[۴۰][۲۹]
رابطه پرسپولیس و دربار (۱۳۵۷–۱۳۴۷)
پس از انحلال شاهین، هوادارانش به جهت حضور بازیکنان شاهین در پرسپولیس، از سال ۱۳۴۷ به این تیم گرویدند و تا سال ۱۳۵۷، سکوهای پرسپولیس، کمابیش جایگاه مخالفان شاه محسوب می‌شد.[۲۹] تاج که نماد حکومت شاهنشاهی محسوب می‌شد[۲۹] نیز در تقابل و رقابت با این پرسپولیس قرار گرفت.[۴۰]
به جز علی عبده، ارتشبد محمد خاتم (فرمانده نیروی هوایی شاهنشاهی ایران) و فاطمه پهلوی، عضوی از خانواده سلطنتی ایران نیز به پرسپولیس نزدیک بودند و کماکان رابطه خوبی با پرویز خسروانی نداشتند.[۲۹] بنابراین پرسپولیس جایگاه مناسبی برای مخالفان بود چرا که مانند شاهین «ظاهر مخالف» نداشت.[۲۹] عبده نزد خانواده شاه محبوبیت داشت، چنانچه افتتاح طبقه دوم بولینگ عبده توسط محمدرضا و فرح پهلوی انجام شد؛ اما پس از سال ۱۳۵۴ و درگذشت خاتم، روابط عبده با فاطمه پهلوی و دربار رو به تیرگی گرایید.[۲۹]
در دوران جمهوری اسلامی
اوایل انقلاب و دهه ۶۰ (۱۳۷۰–۱۳۵۷)
پس از انقلاب، پرسپولیس به مانند تاج، در دست انقلابیون قرار گرفت، ملی شد و تغییر نام داد؛[۴۰] و سپس تحت نظر بنیاد مستضعفان قرار گرفت.[۲۹] به نوشته هوشنگ شهابی در دانشنامه ایرانیکا، حکومت جدید پس از انقلاب دل خوشی از فوتبال نداشت و مخالفان شاه معتقد بودند که او برای دور نگه‌داشتن جوانان از سیاست، تب فوتبال را در جامعه رواج می‌داده است.[۴۰] در دهه ۶۰ تقابل فوتبال و سیاست بارها منجر به تحریک تماشاگران و سکوهای پرسپولیس شد[۴۰][۲۹] و این مهر تأییدی بود بر دیدگاه حکومت که تب فوتبال بر ضدانقلاب است.[۴۰] در این دهه محمد دادکان و محمدحسن انصاری‌فرد از جمله بازیکنان پرسپولیس بودند که در دوران بازیگری خود وارد جریانات سیاسی شدند.[۲۹] پس از کشته‌شدن مصطفی چمران در سال ۱۳۶۰ و چند تغییر نام در اماکن تهران سازمان تربیت بدنی نیز در اقدامی نام باشگاه را به شهید چمران تغییر داد. مصطفی داوودی رئیس وقت سازمان تربیت بدنی در نامه‌ای به دفتر سید روح‌الله خمینی این تغییر نام را اعلام کرد و البته قرار بود تیم فوتبال پرسپولیس از سال بعد یعنی ۱۳۶۱ نام خود را تغییر دهد. پرسپولیسی‌ها که از اقدامات سازمان شاکی بودند در دیدار هفته سوم خود مقابل هما در باشگاه‌های تهران حاضر نشدند و بدین ترتیب بازنده شدند. هما با این ۲ امتیاز در نهایت قهرمان شد و پرسپولیسی‌ها یک قهرمانی را به خاطر تغییر نام باشگاه از دست دادند. نهایتاً نام تیم فوتبال تغییر نکرد و دوباره به پرسپولیس بازگشت. در روز سه شنبه ۱۷ مهرماه ۱۳۶۳ قرار بود بازی بین دو تیم پرسپولیس و پاس در جام باشگاه‌های تهران انجام شود. بازی در ورزشگاه شهید شیرودی انجام می‌شد. به دلیل ازدحام تماشاگران دیدار آغاز نشد. بلندگوی ورزشگاه اعلام کرد بازی بدون بلیت فروشی در جمعه پیش رو در ورزشگاه آزادی برگزار خواهد شد. تماشاگران علیه رئیس هیئت فوتبال تهران، محمد جانفدا شعار دادند. شعارهایی که رنگ و بوی سیاسی گرفت. سنگ‌پراکنی آغاز شد. تورهای سیمی اطراف میدان پاره شدند و تماشاگران به داخل زمین هجوم آوردند، تیرهای دروازه را از جا درآورده و تور دروازه‌ها و تشک‌های پرش ارتفاع را به آتش کشیدند. به رختکن‌ها حمله کرده و شیشه‌ها را شکستند. با بیرون آمدن تماشاگران از ورزشگاه شیرودی ترافیک سنگینی در خیابان‌های اطراف ورزشگاه ایجاد شد که تا ساعت‌ها ادامه یافت. نیروی انتظامی مداخله و افراد زیادی را دستگیر کرد. روابط عمومی سازمان تربیت بدنی پس از این اتفاق با انتشار اعلامیه‌ای مسابقات دسته اول باشگاه‌های تهران را تعطیل اعلام کرد. محمد جانفدا در دادسرا حاضر شد و با قرار وثیقه آزاد شد. پس از این اتفاق دیگر هیچ‌گاه بازی‌های پرسپولیس در ورزشگاه شیرودی برگزار نشد.[۸۵] در دی‌ماه ۱۳۶۵ تیم پرسپولیس تحت پوشش بنیاد مستضعفان قرار گرفت و اولین مدیر منصوب بنیاد در این باشگاه اقدام به تغییر نام باشگاه کرد. آزادی نامی بود که برای جایگزینی پرسپولیس انتخاب شد. در قرعه کشی مسابقات باشگاه‌های تهران حسین آبشناسان رئیس هیئت فوتبال تهران اعلام کرد تیمی به نام پرسپولیس حق شرکت در مسابقات را ندارد و باید با نام آزادی شرکت کند. محمود خوردبین سرپرست پرسپولیس نیز انصراف خود را از حضور در مسابقات اعلام کرد. محمدعلی دقت پور مدیر وقت باشگاه اعلام کرد که اگر پرسپولیسی‌ها حاضر به شرکت در مسابقات نشوند، ما با نفرات دیگری در مسابقات شرکت خواهیم کرد، ولی بازیکن‌ها حاضر به بازی در تیمی تحت عنوان آزادی نبودند. جلساتی با بازیکنان برگزار شد و نهایتاً اداره کل تربیت بدنی تهران در روز ۲۷ بهمن ۱۳۶۵ با یک اطلاعیه به قضیه پایان داد: «به پیشنهاد معاون فرهنگی بنیاد مستضعفان و موافقت اداره کل تربیت بدنی تهران باشگاه پرسپولیس به پیروزی تغییر نام یافت. این تغییر نام به پیشنهاد بازیکنان صورت گرفته است.»[۸۶]
دهه ۷۰ و آغاز ورود سیاسیون (۱۳۸۰–۱۳۷۰)
به‌طور کلی (و به شکل خاص در باشگاه استقلال) اولین جرقه ورود سیاسیون و سیاست به فوتبال در سال ۱۳۶۹ زده‌شد.[۲۹] سیاست در قبال فوتبال آرام‌تر شد و پوشش تلویزیونی مسابقات افزایش یافت.[۴۰] پرسپولیس و استقلال در این دهه درگیر جناح‌بندی‌های سیاسی شدند اما تا پیش از دوم خرداد جناح‌بندی‌های آنان تقریباً نامشخص بود.[۲۹]
در سال ۱۳۷۲ به اصرار حسن غفوری‌فرد، پرسپولیس زیر نظر فردی از کابینه هاشمی رفسنجانی (حسین محلوجی) قرار گرفت.[۲۹]
در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۷۶ علی‌رغم انتظارات، امیر عابدینی، مدیرعامل وقت پرسپولیس و جمعی از بازیکنان در اقدامی از علی‌اکبر ناطق‌نوری حمایت کردند و در آن سو علی فتح‌الله‌زاده، مدیرعامل وقت استقلال به همراه بازیکنان و مربیان در نامه‌ای سرگشاده به حمایت از محمد خاتمی پرداختند. این آخرین باری بود که دو باشگاه بدین شکل علنی و صریح موضع‌گیری سیاسی کردند.[۲۹]
دو سال بعد، در ۲۰ تیر ۱۳۷۸ یعنی دو روز پس از واقعه کوی دانشگاه، در حالی که جامعه هنوز دچار التهاب بود و «با وجود شایعات و مشکلات، در فضایی نه‌چندان دلچسب و گرم»،[۸۷] بازی سنتی پرسپولیس–استقلال در فینال جام حذفی با آرامش برگزار شد و علی‌رغم تلاش‌های انجام‌شده برای تحریک تماشاگران، هیچ شعار سیاسی شنیده نشد.[۲۹]
دهه ۸۰ (۱۳۹۰–۱۳۸۰)
پس از آن که در سال ۱۳۸۰، رای دادگاه به تعلق پرسپولیس به دولت صادر شد، محسن مهرعلیزاده، رئیس وقت سازمان تربیت بدنی تلاش کرد که در ترکیب هیئت مدیره پرسپولیس از افراد متمایل به اصلاح‌طلبی استفاده نماید.[۲۹] پس از آغاز دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد و برگزاری انتخابات شورای اسلامی شهر تهران، یاران احمدی‌نژاد توافق کردند تا پرسپولیس زیر نظر شهرداری تهران به کار خود ادامه دهد.[۲۹]
Remove ads
ورزشگاه خانگی
باشگاه پرسپولیس ورزشگاه خانگی اختصاصی ندارد و برای بازی‌های خانگی خود ورزشگاه آزادی تهران را اجاره می‌کند. تیم ملی فوتبال ایران و استقلال تهران نیز در همین ورزشگاه به میدان می‌روند.
در پی بازسازی چمن ورزشگاه آزادی در فصل ۸۲–۸۱، پرسپولیس بازی‌های خانگی خود را در ورزشگاه تختی برگزار کرد.[۸۸]
پرسپولیس پیش از ساخته شدن ورزشگاه آزادی، بازی‌های خود را در ورزشگاه امجدیه برگزار می‌کرد و در آغاز بنیادگذاری ورزشگاهی مجهز به استخر، زمین ژیمناستیک و بولینگ در مجموعه بولینگ عبده در اختیار داشت. این مجموعه در مرداد ۱۳۵۷ دچار آتش‌سوزی شد.[۵۳]
البته پرسپولیس پیشتر ورزشگاه اختصاصی در اختیار داشته است. در اوایل دهه ۱۳۵۰، عبده در شهرک اکباتان زمینی را خریداری کرده‌بود و در آن یک ورزشگاه فوتبال با نام ورزشگاه آپادانا بر پا کرد. پرسپولیس به دلیل کمبود امکانات برای هوادارانش و همکاری نکردن دیگر باشگاه‌ها، تنها یک بازی در ورزشگاه آپادانا انجام داد و پس از آن، از آپادانا به‌عنوان زمین تمرین بهره گرفت. همچنین به دلیل نبود پشتیبانی دیگر باشگاه‌های فوتبال ایران از حرفه‌ای شدن باشگاه پرسپولیس، عبده در سال ۱۳۵۲ ورزشگاه آپادانا را به ارزش ۲۰۰٬۰۰۰ تومان به باشگاه راه‌آهن فروخت. ورزشگاه آپادانا امروز ورزشگاه راه‌آهن نامیده می‌شود و در همسایگی ورزشگاه شهید دستگردی جای دارد. پس از انقلاب، در سال ۱۳۵۹ بنیاد مستضعفان و جانبازان دارایی‌های این باشگاه را به سود خود مصادره کرد.[۵۰][۵۳]
در روزهای پایانی سال ۱۳۸۴، وبگاه رسمی باشگاه خبرهایی دربارهٔ این که پرسپولیس «ورزشگاه شهر قدس» را خریده است، منتشر کرد؛[۸۹] اما این ماجرا به‌علت مشکلات مالی و حقوقی باشگاه پایان یافت و به ثمر نرسید.[۹۰]
زمین تمرین
پیش از انقلاب، زمین‌های تمرین پرسپولیس ورزشگاه آپادانا[۵۰] و بولینگ عبده[۵۳] بود. وقتی بولینگ عبده مصادره شد پرسپولیس در تپه‌های داوودیه تمرین می‌کرد.[۵۳]
در سال‌های گذشته، تمرینات تیم اصلی بیشتر در ورزشگاه کارگران انجام می‌شد.[۹۱] در شهریور ۱۳۸۷، پس از انتقال باشگاه راه‌آهن به شهرری، پرسپولیس ورزشگاه راه‌آهن را به ارزش ۱۵۰ میلیون تومان برای یک سال اجاره کرد و پس از ۳۵ سال به ورزشگاه خانگی دیرین خود در شهرک اکباتان بازگشت.[۹۲][۹۳] برای چند سال تیم اصلی پرسپولیس در ورزشگاه شهید درفشی‌فر تمرین می‌کرد.[۹۴] تیم‌های پایه نیز در ورزشگاه امام رضا تمرین و بازی می‌کنند.[۲۲][۹۵] در تیر ۱۳۹۲ آکادمی باشگاه پرسپولیس نیز در ورزشگاه امام رضا راه‌اندازی شد.[۹۶]
در تاریخ ۲۸ دی ۱۳۹۴ ورزشگاه شهید کاظمی برای مدت ۳ سال به باشگاه پرسپولیس واگذار شد. تمرینات تیم فوتبال پرسپولیس پس از تأیید برانکو، در این ورزشگاه که گنجایش ۱۵٬۰۰۰ تماشاگر را دارد، انجام می‌شود.[۹۷]
Remove ads
هواداران
پرسپولیس باشگاه پرهواداری است.[۶۹][۱۶] بر پایه نظرسنجی‌های انجام شده باشگاه پرسپولیس به‌عنوان پرهوادارترین باشگاه فوتبال ایران معرفی شده است.[۱۵] و بنا بر اعلام وبگاه رسمی، باشگاه برای هوادارانش ارزش بسیاری قائل است.[۹۸] با این که باشگاه پرسپولیس در تهران قرار دارد، در سراسر ایران هوادار دارد و در بازی‌های خارج از خانه نیز عده زیادی برای تشویق آن‌ها به ورزشگاه می‌روند.[۶۹][۱۶] این باشگاه در امارات متحده عربی[۹۹] و قطر[۱۰۰] نیز هوادارانی دارد. عادل فردوسی‌پور در مجله ورلدساکر می‌نویسد: «پرسپولیس با بیش از ۳۰ میلیون هوادار به‌عنوان محبوب‌ترین باشگاه آسیا شناخته می‌شود.»[۶۹]
بنا بر نوشته همشهری‌آنلاین، کنفدراسیون فوتبال آسیا در فهرستی پرسپولیس را بالاتر از الهلال عربستان و دالیان چین پرهوادارترین باشگاه آسیا معرفی کرده‌بود.[۱۶] رکورد بیشترین تماشاگر تاریخ لیگ برتر مربوط به بازی پرسپولیس و سپاهان در لیگ هفتم است که بیش از ۱۲۰ هزار تماشاگر در استادیوم آزادی حضور داشتند و بیش از ۸۰ هزار نفر پشت درهای بسته ورزشگاه ماندند.
همچنین باشگاه پرسپولیس رکورددار حضور تماشاگر در تاریخ لیگ قهرمانان است:
- ۱۹ مه ۲۰۱۵ پرسپولیس یک - الهلال عربستان صفر (ورزشگاه آزادی تهران تماشاگر: ۱۰۰٫۰۰۰ نفر)
- ۶ مه ۲۰۱۵ پرسپولیس دو - بنیادکار ازبکستان یک (ورزشگاه آزادی تهران تماشاگر: ۱۰۰٫۰۰۰ نفر)
- ۸ آوریل ۲۰۱۵ پرسپولیس یک - النصر عربستان صفر (ورزشگاه آزادی تهران تماشاگر: ۱۰۰٫۰۰۰ نفر)
- پرتماشاگرترین بازی لیگ قهرمانان آسیا در سال ۲۰۱۲: بازی پرسپولیس و الغرافه قطر با حضور ۹۶٫۲۰۰ نفر تماشاگر برگزار گردید.[۱۰۱]
- پرتماشاگرترین بازی لیگ قهرمانان در سال ۲۰۰۹: بازی پرسپولیس و بنیادکار ازبکستان با حضور ۹۵٬۲۲۵ نفر
هماوردان
استقلال تهران
.jpg)
بازی میان پرسپولیس و استقلال، دو باشگاه پرهوادار و پرافتخار ایران، مهم‌ترین مسابقهٔ باشگاهی فوتبال در ایران است.[۶۹] رکورد بیشترین گل زده و شکست ناپذیری (شش بازی رسمی) در داربی تهران در اختیار تیم پرسپولیس است. همچنین نخستین بازی دو تیم در روز ۱۶ فروردین ۱۳۴۷، نخستین بازی رسمی پرسپولیس بود که با نتیجهٔ بدون گل پایان یافت.[۱۰۲] فردای آن روز، روزنامه کیهان ورزشی (مهم‌ترین روزنامه ورزشی آن زمان) روی جلد خود هیچ چیز از بازی ننوشت و تیتری از فوتبال دخترها داشت.[۱۰۳] برخلاف گذشته، امروزه این بازی همواره با حساسیت بالا و تماشاگران زیاد همراه است و برگزاری آن بازتاب‌های زیادی در ایران دارد.[۶۹][۱۰۴] معمولاً این بازی را حدود ۱۰۰٫۰۰۰ نفر در ورزشگاه آزادی تهران تماشا می‌کنند.[۶۹] این شهرآورد گاهی به خشونت میان بازیکنان، و درگیری میان هواداران می‌انجامد و هولیگان‌ها به ناوگان حمل و نقل عمومی از جمله اتوبوس‌ها آسیب می‌زنند.[۱۰۴][۱۰۵] مجله ورلدساکر در شماره ژوئیه ۲۰۰۸ خود، فهرستی از ۵۰ شهرآورد دنیا منتشر کرد؛ و شهرآورد تهران را در رتبه ۱ام آسیا و ۲۲وم جهان قرار داد.[۱۰۶]
سپاهان اصفهان
با این که پرسپولیس و سپاهان هر دو ریشه در باشگاه فوتبال شاهین دارند، در گذشته بازی این دو هماوردی محسوب نمی‌شد. با آغاز جام خلیج فارس و قهرمانی باشگاه‌های اصفهانی در جام‌های فوتبال ایران، به اهمیت بازی‌های رودرروی باشگاه‌های اصفهان و تهران افزوده‌شد. پس از نبرد قهرمانی پرسپولیس و سپاهان در جام حذفی ۸۵-۱۳۸۴ و لیگ برتر ۸۷–۱۳۸۶، این حساسیت و اهمیت دوچندان شد، به گونه‌ای که هم‌اکنون این هماوردی از مهم‌ترین بازی‌های دو باشگاه در هر فصل است.[۳۵][۱۰۷]
Remove ads
فصل‌های اخیر
جدول زیر عملکرد کلی پرسپولیس از آغاز لیگ برتر را نشان می‌دهد.
| فصل | رتبه در لیگ | جام حذفی | لیگ قهرمانان آسیا |
|---|---|---|---|
| ۸۱–۱۳۸۰ | ۱ | ۱/۴ پایانی | — |
| ۸۲–۱۳۸۱ | ۳ | ۱/۸ پایانی | دور گروهی |
| ۸۳–۱۳۸۲ | ۵ | ۱/۸ پایانی | — |
| ۸۴–۱۳۸۳ | ۴ | ۱/۸ پایانی | |
| ۸۵–۱۳۸۴ | ۹ | نایب‌قهرمان | |
| ۸۶–۱۳۸۵ | ۳ | نیمه پایانی | |
| ۸۷–۱۳۸۶ | ۱ | ۱/۸ پایانی | |
| ۸۸–۱۳۸۷ | ۵ | ۱/۴ پایانی |
۱/۸ پایانی |
| ۸۹–۱۳۸۸ | ۴ | قهرمان | — |
| ۹۰–۱۳۸۹ | ۴ | قهرمان | دور گروهی |
| ۹۱–۱۳۹۰ | ۱۲ | ۱/۴ پایانی |
۱/۸ پایانی |
| ۹۲–۱۳۹۱ | ۷ | نایب‌قهرمان | — |
| ۹۳–۱۳۹۲ | ۲ | ۱/۴ پایانی | |
| ۹۴–۱۳۹۳ | ۸ | نیمه پایانی |
۱/۸ پایانی |
| ۹۵–۱۳۹۴ | ۲ | ۱/۴ پایانی |
— |
| ۹۶–۱۳۹۵ | ۱ | ۱/۱۶ پایانی |
نیمه نهایی |
| ۹۷–۱۳۹۶ | ۱ | ۱/۴ پایانی |
نایب‌قهرمان |
| ۹۸–۱۳۹۷ | ۱ | قهرمان | دور گروهی |
| ۹۹–۱۳۹۸ | ۱ | نیمه نهایی |
نایب‌قهرمان |
| ۰۰–۱۳۹۹ | ۱ | ۱/۴ پایانی |
۱/۴ پایانی |
| ۰۱–۱۴۰۰ | ۲ | ۱/۴ پایانی |
— |
| ۰۲–۱۴۰۱ | ۱ | قهرمان | |
| ۰۳–۱۴۰۲ | ۱ | ۱/۸ پایانی |
دور گروهی |
تمام ادوار
از ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۷
| ف ر |
۱ ۱۳۴۹ |
۲ ۱۳۵۰ |
۳ ۱۳۵۲ |
۴ ۱۳۵۳ |
۵ ۱۳۵۴ |
۶ ۱۳۵۵ |
۷ ۱۳۵۶ |
۸ ۱۳۵۷ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | تاج تهران | پرسپولیس | پرسپولیس | تاج | پرسپولیس | پاس | پاس | شهباز |
| ۲ | پاس تهران | پاس | تاج | پرسپولیس | هما | پرسپولیس | پرسپولیس | پرسپولیس |
| ۳ | تاج آبادان | تاج تهران | پاس تهران | هما | پاس | شهباز | ملوان | تاج |
| ۴ | پرسپولیس | عقاب | عقاب | پاس تهران | تاج | تاج | تاج | پاس |
| ۵ | کارگر آبادان | سپاهان | ملوان | صنعت نفت | ابومسلم | دارایی | تراکتورسازی | نیرو اهواز |
| ۶ | تاج شیراز | تاج مسجدسلیمان | صنعت نفت | ملوان | دارایی | نیرو اهواز | صنعت‌نفت | ملوان |
| ۷ | آریا مشهد | جم آبادان | راه‌آهن | بانک ملی | ملوان | ملوان | برق شیراز | ماشین‌سازی |
| ۸ | برق تهران | تاج نوشهر | بانک ملی | عقاب | صنعت‌نفت | هما | ذوب‌آهن | بانک ملی |
| ۹ | نورد اهواز | راه‌آهن | ذوب‌آهن | ماشین‌سازی تبریز | نیرو اهواز | تراکتور | ||
| ۱۰ | ذوب‌آهن | سپاهان | بانک ملی | بانک ملی | ماشین‌سازی تبریز | صنعت نفت | ||
| ۱۱ | برق تهران | ذوب‌آهن | سپاهان | برق شیراز | شهباز | برق شیراز | ||
| ۱۲ | ماشین‌سازی تبریز | آب و برق اهواز | آرارات | آرارات | هما | ذوب آهن | ||
| ۱۳ | نیرو اهواز | صنعت‌نفت | سپاهان | رستاخیز خرمشهر | ||||
| ۱۴ | برق شیراز | سپاهان | بانک ملی | ابومسلم | ||||
| ۱۵ | راه‌آهن | ذوب‌آهن | دارایی | دارایی | ||||
| ۱۶ | تراکتورسازی | ابومسلم | راه‌آهن | هما | ||||
تا ۱۳۸۰
| ف ر |
۹[یادداشت ۱] ۶۹–۶۸ ۱ | ۲ |
۱۰ ۷۱–۷۰ |
۱۱[یادداشت ۱] ۱۳۷۱ ۱ | ۲ |
۱۲ ۱۳۷۲ |
۱۳ ۱۳۷۳ ۱ | ۲ |
۱۴ ۱۳۷۴ |
۱۵ ۷۶–۷۵ |
۱۶ ۷۷–۷۶ |
۱۷ ۷۸–۷۷ |
۱۸ ۷۹–۷۸ |
۱۹ ۸۰–۷۹ | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | پرسپولیس | استقلال | پاس | تراکتورسازی | پرسپولیس | سایپا | سایپا | پرسپولیس | پرسپولیس | پرسپولیس | استقلال | پرسپولیس | پرسپولیس | استقلال |
| ۲ | ملوان | دارایی | استقلال تهران | کشاورز | پاس | پرسپولیس | استقلال تهران | کشاورز | بهمن کرج | بهمن کرج | پاس | استقلال | استقلال | پرسپولیس |
| ۳ | نساجی مازندران | تام اصفهان | پرسپولیس | استقلال تهران | پلی اکریل | جنوب اهواز | ماشین‌سازی | برق شیراز | استقلال تهران | سپاهان | ذوب آهن | سپاهان | فجرسپاسی | سایپا |
| ۴ | تراکتورسازی | صنعت نفت | ملوان بندرانزلی | صنعت نفت | ملوان | ذوب‌آهن | شهرداری تبریز | استقلال اهواز | پاس تهران | پاس تهران | فجر سپاسی | سایپا | سپاهان | ذوب آهن |
| ۵ | بانک سپه | شهرداری ساری | جنوب اهواز | جنوب اهواز | استقلال اهواز | پاس | جنوب اهواز | آرارات | سپاهان | صنعت نفت ابادان | شهرداری تبریز | پاس | ذوب آهن | پیکان |
| ۶ | جنوب اهواز | ماشین‌سازی | سپاهان اصفهان | کما شیراز | برق شیراز | نساجی | سپاهان | پاس تهران | برق شیراز | استقلال تهران | سپاهان | چوکا تالش | تراکتورسازی | پاس |
| ۷ | سپاهان | پاس بوشهر | نساجی مازندران | وحدت ساری | نساجی | صنعت نفت | نفت قائمشهر | ملوان انزلی | استقلال اهواز | پیام مشهد | سایپا | فولاد | پاس تهران | سپاهان |
| ۸ | کما شیراز | استقلال انزلی | استقلال اهواز | سپیدرود | ابومسلم | تراکتورسازی | چوکا تالش | ذوب‌آهن | ماشین‌سازی تبریز | برق شیراز | پلی اکریل | ابومسلم | بهمن | فولاد |
| ۹ | پیام مشهد | خیبر خرم‌آباد | کما شیراز | کشاورز | بانک تجارت | تراکتورسازی | کشاورز تهران | استقلال اهواز | تراکتور سازی | صنعت نفت | سایپا | فجر سپاسی | ||
| ۱۰ | استقامت یزد | پاکدیس ارومیه | تراکتورسازی تبریز | چوکا تالش | پیام گچ خراسان | نساجی مازندران | پلی اکریل اصفهان | ذوب آهن اصفهان | فولاد | فجر سپاسی | فولاد | استقلال رشت | ||
| ۱۱ | کاوه بندر عباس | گسترش اراک | استقلال رشت | سپاهان | پارس‌خودرو | قدس ساری | شموشک نوشهر | تراکتورسازی تبریز | صنعت نفت | تراکتورسازی | ابومسلم | برق شیراز | ||
| ۱۲ | ابومسلم خراسان | برق شیراز | نفت آبادان | شاهین بوشهر | ملوان انزلی | پلی اکریل اصفهان | بهمن | ذوب آهن | صنعت نفت آبادان | تراکتور سازی | ||||
| ۱۳ | ابومسلم خراسان | ملوان انزلی | جنوب اهواز | ماشین‌سازی تبریز | استقلال اهواز | ملوان | چوکا تالش | |||||||
| ۱۴ | استقلال اهواز | آرارات تهران | ملوان انزلی | پیام مشهد | شهرداری تبریز | ایرسوتر نوشهر | ||||||||
| ۱۵ | شهرداری تبریز | شموشک نوشهر | برق شیراز | پلی اکریل | ||||||||||
| ۱۶ | سایپا | کشاورز تهران | پرسپولیس | بانک ملی | ||||||||||
لیگ برتر
| از ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰ | ||||||||||
| ف ر |
۲۰ ۸۱–۱۳۸۰ |
۲۱ ۸۲–۱۳۸۱ |
۲۲ ۸۳–۱۳۸۲ |
۲۳ ۸۴–۱۳۸۳ |
۲۴ ۸۵–۱۳۸۴ |
۲۵ ۸۶–۱۳۸۵ |
۲۶ ۸۷–۱۳۸۶ |
۲۷ ۸۸–۱۳۸۷ |
۲۸ ۸۹–۱۳۸۸ |
۲۹ ۹۰–۱۳۸۹ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | پرسپولیس | سپاهان | پاس | فولاد | استقلال | سایپا | پرسپولیس | استقلال | سپاهان | سپاهان |
| ۲ | استقلال | پاس | استقلال | ذوب‌آهن | پاس | استقلال اهواز | سپاهان | ذوب‌آهن | ذوب‌آهن | استقلال |
| ۳ | فولاد | پرسپولیس | فولاد | استقلال | سایپا | پرسپولیس | صبا | مس | استقلال | ذوب‌آهن |
| ۴ | پاس | فجر | ذوب‌آهن | پرسپولیس | صبا | استقلال | ابومسلم | سپاهان | پرسپولیس | پرسپولیس |
| ۵ | ابومسلم | پیکان | پرسپولیس | استقلال اهواز | ابومسلم | سپاهان | پاس | پرسپولیس | استیل آذین | تراکتور |
| ۶ | ذوب‌آهن | سایپا | سپاهان | پاس | ذوب‌آهن | ابومسلم | ذوب‌آهن | صبا | صبا | فولاد |
| ۷ | پیکان | فولاد | پیکان | ملوان | سپاهان | پیکان | پیکان | فولاد | تراکتور | مس کرمان |
| ۸ | برق شیراز | ذوب‌آهن | استقلال اهواز | ابومسلم | فولاد | ذوب‌آهن | برق شیراز | پیکان | سایپا | ملوان |
| ۹ | سپاهان | استقلال | پگاه | صبا | فجر سپاسی | مس | استقلال اهواز | فجر سپاسی | مس | صنعت نفت |
| ۱۰ | فجر سپاسی | برق شیراز | ابومسلم | سپاهان | ملوان | فجر سپاسی | مس | سایپا | فولاد | صبای قم |
| ۱۱ | سایپا | اس. اهواز | فجر سپاسی | فجر سپاسی | استقلال اهواز | پاس | سایپا | راه‌آهن | پیکان | سایپا |
| ۱۲ | ملوان | ابومسلم | برق شیراز | برق شیراز | راه‌آهن | برق شیراز | راه‌آهن | پاس | ملوان | ش. تبریز |
| ۱۳ | اس. رشت | صنعت نفت | سایپا | سایپا | پرسپولیس | صبا | استقلال | ملوان | شاهین بوشهر | نفت تهران |
| ۱۴ | تراکتور | ملوان | شموشک | شموشک | برق شیراز | ملوان | فجر سپاسی | استقلال اهواز | راه‌آهن | شاهین |
| ۱۵ | پیکان | شموشک | فولاد | پگاه | ابومسلم | پاس | راه‌آهن | |||
| ۱۶ | پگاه | شهید قندی | راه‌آهن | ملوان | پیام | فجر سپاسی | پاس همدان | |||
| ۱۷ | صنعت نفت | داماش | ابومسلم | پیکان | ||||||
| ۱۸ | شیرین فراز | برق شیراز | استقلال اهواز | استیل‌آذین | ||||||
| از ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ | ||||||||||
| ف ر |
۳۰ ۹۱–۱۳۹۰ |
۳۱ ۹۲–۱۳۹۱ |
۳۲ ۹۳–۱۳۹۲ |
۳۳ ۹۴–۱۳۹۳ |
۳۴ ۹۵–۱۳۹۴ |
۳۵ ۹۶–۱۳۹۵ |
۳۶ ۹۷–۱۳۹۶ |
۳۷ ۹۸–۱۳۹۷ |
۳۸ ۹۹–۱۳۹۸ |
۳۹ ۰۰–۱۳۹۹ |
| ۱ | سپاهان | استقلال | فولاد | سپاهان | اس. خوزستان | پرسپولیس | پرسپولیس | پرسپولیس | پرسپولیس | پرسپولیس |
| ۲ | تراکتور | تراکتور | پرسپولیس | تراکتور | پرسپولیس | استقلال | ذوب‌آهن | سپاهان | استقلال | سپاهان |
| ۳ | استقلال | سپاهان | نفت تهران | نفت تهران | استقلال | تراکتور | استقلال | استقلال | فولاد | استقلال |
| ۴ | صبا | فولاد | سپاهان | ذوب‌آهن | تراکتور | ذوب‌آهن | سایپا | پدیده شهر خودرو | تراکتور | تراکتور |
| ۵ | نفت تهران | نفت تهران | استقلال | فولاد | نفت تهران | سپاهان | پارس جنوبی جم | تراکتور | سپاهان | گل‌گهر |
| ۶ | ذوب‌آهن | مس | تراکتور | استقلال | ذوب‌آهن | پیکان | پیکان | ذوب‌آهن | شهر خودرو | فولاد |
| ۷ | داماش | پرسپولیس | ملوان | سایپا | صبا | اس. خوزستان | فولاد | سایپا | صنعت نفت | پیکان |
| ۸ | سایپا | راه‌آهن | سایپا | پرسپولیس | سایپا | گسترش | صنعت نفت | فولاد | نفت م.س. | مس رفسنجان |
| ۹ | مس | صبا | صبا | صبا | گسترش | نفت تهران | گسترش فولاد | صنعت نفت | نساجی | پدیده |
| ۱۰ | صنعت نفت | سایپا | گسترش فولاد | پدیده | پدیده | فولاد | تراکتور | نساجی | گل‌گهر | صنعت نفت |
| ۱۱ | راه‌آهن | داماش | راه‌آهن | گسترش | سپاهان | پدیده | پدیده | پیکان | ماشین‌سازی | آلومینیوم اراک |
| ۱۲ | پرسپولیس | فجر سپاسی | اس. خوزستان | راه‌آهن | فولاد | صنعت نفت | اس. خوزستان | پارس جم | ذوب‌آهن | نساجی |
| ۱۳ | فجر سپاسی | ملوان | ذوب‌آهن | ملوان | سیاه جامگان | سایپا | سپیدرود | ماشین‌سازی | سایپا | نفت م.س. |
| ۱۴ | فولاد | ذوب‌آهن | فجر سپاسی | اس. خوزستان | ملوان | سیاه‌جامگان | سپاهان | نفت م.س. | پیکان | ذوب‌آهن |
| ۱۵ | ملوان | آلومینیوم | داماش | پیکان | راه‌آهن | صبای قم | نفت | سپیدرود | پارس جم | سایپا |
| ۱۶ | شهرداری تبریز | صنعت نفت | مس | نفت مسجدسلیمان | استقلال اهواز | ماشین‌سازی | سیاه‌جامگان | اس. خوزستان | شاهین | ماشین‌سازی |
| ۱۷ | شاهین بوشهر | پیکان | ||||||||
| ۱۸ | مس سرچشمه | گهر دورود | ||||||||
| از ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ | ||||||||||
| ف ر |
۴۰ ۰۱–۱۴۰۰ |
۴۱ ۰۲–۱۴۰۱ |
۴۲ ۰۳–۱۴۰۲ | |||||||
| ۱ | استقلال | پرسپولیس | پرسپولیس | |||||||
| ۲ | پرسپولیس | سپاهان | استقلال | |||||||
| ۳ | سپاهان | استقلال | سپاهان | |||||||
| ۴ | گل‌گهر | تراکتور | تراکتور | |||||||
| ۵ | فولاد | مس رفسنجان | ذوب‌آهن | |||||||
| ۶ | مس رفسنجان | گل‌گهر | ملوان | |||||||
| ۷ | ذوب‌آهن | فولاد | آلومینیوم | |||||||
| ۸ | آلومینیوم | آلومینیوم | شمس آذر | |||||||
| ۹ | پیکان | ذوب‌آهن | گل‌گهر | |||||||
| ۱۰ | صنعت نفت | هوادار | مس رفسنجان | |||||||
| ۱۱ | هوادار | پیکان | فولاد | |||||||
| ۱۲ | نساجی | ملوان | نساجی | |||||||
| ۱۳ | تراکتور | نساجی | هوادار | |||||||
| ۱۴ | نفت مسجدسلیمان | صنعت نفت | اس. خوزستان | |||||||
| ۱۵ | شهر خودرو | مس | پیکان | |||||||
| ۱۶ | فجر سپاسی | نفت مسجدسلیمان | صنعت نفت | |||||||
Remove ads
پرسپولیس در رده‌های سنی امید، جوانان، نوجوانان و نونهالان تیم دارد.[۲۲][۱۰۸]
پرسپولیس پیش از انقلاب تیم آماتورها داشت. در جام باشگاه‌های تهران ۱۳۵۱، پرسپولیس رسماً با تیم آماتورهایش در جام شرکت کرد.[۴۹] مهدی عسگرخانی، دروازه‌بان آماتورهای پرسپولیس برجسته‌ترین بازیکن آن تیم بود که بعداً به تیم اصلی رسید.[۲۲] در ۲۸ شهریور ۱۳۸۵، با اعلام محمدحسن انصاری‌فرد مدیرعامل وقت پرسپولیس، باشگاه فوتبال سرخپوشان دلوار افزار تیم دوم پرسپولیس معرفی شد.[۲۲][۱۰۹] فصل بعد بهادر عبدی[۱۱۰] و فرهاد خیرخواه،[۱۱۱] از سرخپوشان به پرسپولیس پیوستند. پس از تغییر مدیرعامل پرسپولیس رابطهٔ دو باشگاه کمرنگ شد و پرسپولیس به برخی تعهدات خود عمل نکرد.[۱۱۲] در آبان ۱۳۸۷ امتیاز باشگاه سرخپوشان واگذار شد.[۱۱۳][۱۱۴] در آبان ۱۳۸۸ تیم ب پرسپولیس راه‌اندازی شد.[۱۱۵][۱۱۶] این تیم در اواخر سال ۱۳۹۰ قهرمان مسابقات حذفی باشگاه‌های تهران شد.[۱۱۷] در ۳ مهر ۱۳۹۱، با اعلام محمد رویانیان مدیرعامل وقت پرسپولیس، باشگاه فوتبال پرسپولیس قائمشهر که در شهر قائمشهر قرار دارد یکی از زیرمجموعه‌های باشگاه پرسپولیس و تحت حمایت باشگاه پرسپولیس شد.[۱۱۸] مهرداد اولادی و هادی نوروزی، از جمله بازیکنان پرسپولیس قائمشهر بوده‌اند که تاکنون به پرسپولیس پیوستند.[۱۱۹] در ۳ آبان ۱۳۹۲، با اعلام محمد رویانیان مدیرعامل وقت پرسپولیس، امتیاز باشگاه فوتبال سایپا شمال که در شهر قائمشهر قرار داشته خریداری شد و نام سایپا شمال به باشگاه فوتبال پرسپولیس شمال تغییر کرد.[۱۲۰] در نهایت پرسپولیس شمال به خوبی مورد حمایت قرار نگرفت.[۱۲۱]
کادر تیم‌های پایه
|
|
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
تیم زنان
پرسپولیس پیش از انقلاب تیم زنان داشت. آن‌ها پس از تاج و به‌همراه دیهیم و عقاب از پیشگامان فوتبال زنان در ایران بودند.[۱۲۵] در تابستان ۱۳۸۷، رئیس کمیته بانوان فدراسیون فوتبال ایران از این باشگاه درخواست کرد تا در لیگ شرکت کند.[۱۲۶] در اواخر همان سال، پرسپولیس امتیاز تیم زنان پیکان را در اختیار گرفت و در لیگ فوتبال زنان ایران شرکت کرد.[۱۲۷]
بازیکنان کنونی
تاریخ به روز رسانی: ۲۸ شهریور ۱۴۰۳
|
|
قرضی در بیرون
شماره‌های بایگانی‌شده
| شماره | نام بازیکن |
|---|---|
| ۲۴ |  هادی نوروزی |
بازیکنان پیشین
برای دیدن نام تمام بازیکنان باشگاه که در ویکی‌پدیای فارسی مقاله دارند، رده:بازیکنان باشگاه پرسپولیس را ببینید.
بازیکنان سرشناس
علی دایی، بازیکن و مربی تیم پرسپولیس
کریم باقری، کاپیتان و از گلزنان برتر پرسپولیس
افشین پیروانی (راست) در کنار برانکو ایوانکوویچ
چهره‌های ماندگار
کاپیتان‌ها
| کاپیتان | کشور | سال | توضیحات |
|---|---|---|---|
| حمید جاسمیان |  |
۴۹–۱۳۴۷ | در سال‌های اولیه جاسمیان و بهزادی و وطنخواه به تناوب کاپیتانی تیم را برعهده داشتند. |
| همایون بهزادی | |
۵۴–۱۳۴۷ | کاپیتان فاتح جام تخت جمشید ۱۳۵۲ |
| بیوک وطنخواه | |
۵۲–۱۳۴۷ | کاپیتان فاتح جام منطقه‌ای ایران ۱۳۵۰ - در سال ۵۱، بهزادی کاپیتان تیم حرفه‌ای و وطنخواه کاپیتان تیم آماتورها بود |
| عزیز اصلی | |
۱۳۴۸ | به‌علت انتقال اکثر بازیکنان به پیکان - او پس از بازی با تاج چندماه محروم شد و در این مدت علی سلیمی کاپیتان تیم بود |
| جعفر کاشانی | |
۱۳۵۳ | کاپیتان اول سال ۵۳ بهزادی و کاپیتان دوم وطنخواه بود، ولی به‌علت نیمکت نشینی آن‌ها در اکثر بازی‌های فصل، کاشانی کاپیتان بود. |
| ابراهیم آشتیانی | |
۵۵–۱۳۵۳ | کاپیتان فاتح جام تخت جمشید ۱۳۵۴ |
| علی پروین | |
۶۶–۱۳۵۵ | کاپیتان فاتح جام باشگاه‌های تهران ۱۳۶۱، جام باشگاه‌های تهران ۱۳۶۵ و جام حذفی فوتبال تهران ۱۳۶۲ |
| محمد مایلی‌کهن | |
۶۸–۱۳۶۶ | کاپیتان فاتح جام حذفی فوتبال ایران ۱۳۶۶، جام باشگاه‌های تهران ۱۳۶۶، جام باشگاه‌های تهران ۱۳۶۷، جام باشگاه‌های تهران ۱۳۶۸ و جام حذفی فوتبال تهران ۱۳۶۶ |
| محمد پنجعلی | |
۷۳–۱۳۶۸ | کاپیتان فاتح جام برندگان جام آسیا ۹۱–۱۹۹۰، جام حذفی فوتبال ایران ۷۱–۱۳۷۰ و جام باشگاه‌های تهران ۱۳۶۹ |
| فرشاد پیوس | |
۷۶–۱۳۷۳ | کاپیتان فاتح لیگ آزادگان ۱۳۷۴ و لیگ آزادگان ۱۳۷۵ |
| مجتبی محرمی | |
۱۳۷۵ | کاپیتان اول پیوس بود ولی به‌علت اختلافاتش با استانکو در اکثر بازی‌های فصل، محرمی کاپیتان بود. |
| حسین عبدی | |
۷۸–۱۳۷۶ | کاپیتان فاتح لیگ آزادگان ۷۸–۱۳۷۷ و جام حذفی فوتبال ایران ۷۸–۱۳۷۷ |
| احمدرضا عابدزاده | |
۸۰–۱۳۷۸ | کاپیتان فاتح لیگ آزادگان ۷۹–۱۳۷۸ |
| افشین پیروانی | |
۸۳–۱۳۸۰ | کاپیتان فاتح لیگ برتر فوتبال ایران ۸۱–۱۳۸۰ |
| بهروز رهبری‌فر | |
۸۴–۱۳۸۳ | |
| کریم باقری | |
۸۹–۱۳۸۴ | کاپیتان فاتح لیگ برتر فوتبال ایران ۸۷–۱۳۸۶ و جام حذفی فوتبال ایران ۸۹–۱۳۸۸ |
| شیث رضایی | |
۱۳۸۹ | با کنار رفتن کریم باقری کاپیتان شد ولی فقط حدود یک ماه کاپیتان بود و به دلیل مسائل حاشیه‌ای و رای‌گیری در اردوی ترکیه، کاپیتانی را از دست داد. |
| سپهر حیدری | |
۹۰–۱۳۸۹ | کاپیتان فاتح جام حذفی فوتبال ایران ۹۰–۱۳۸۹ |
| علی کریمی | |
۱۳۹۰ | نخستین بار در مهرماه ۱۳۸۷؛ پس از تعویض کریم باقری در هفته هشتم لیگ برتر مقابل پگاه گیلان، کاپیتانی را تجربه کرد. (۷۰ کاپیتانی در ۱۴۱ بازی برای پرسپولیس) |
| مهدی مهدوی‌کیا | |
۹۲–۱۳۹۰ | |
| محمد نوری | |
۹۴–۱۳۹۲ | |
| هادی نوروزی | |
۱۳۹۴ | او در روز ۹ مهر ۱۳۹۴ در اثر ایست قلبی در سی سالگی درگذشت. |
| امید عالیشاه | |
۹۵–۱۳۹۴ | |
| سید جلال حسینی | |
۱۴۰۱–۱۳۹۵ | کاپیتان فاتح لیگ برتر ۹۶–۱۳۹۵، سوپر جام ۱۳۹۶، لیگ برتر ۹۷–۱۳۹۶، سوپر جام ۱۳۹۷، لیگ برتر ۹۸–۱۳۹۷، جام حذفی ۹۸–۱۳۹۷، سوپر جام ۱۳۹۸، لیگ برتر ۹۹–۱۳۹۸، سوپر جام ۱۳۹۹ و لیگ برتر ۱۴۰۰–۱۳۹۹ |
| امید عالیشاه | |
۱۴۰۱– | کاپیتان فاتح لیگ برتر ۰۲–۱۴۰۱، جام حذفی ۰۲–۱۴۰۱، سوپر جام ۱۴۰۲، لیگ برتر ۰۳–۱۴۰۲ |
| یادکرد | [۴۳][۱۲۸][۱۲۹][۱۳۰][۱۳۱][۱۳۲] |
نکته: بازیکنان دیگری هم هستند که هیچ‌گاه کاپیتان اول نبوده‌اند ولی حداقل در ۵ بازی کاپیتانی سرخپوشان را بر عهده داشته‌اند: ۱– محراب شاهرخی ۲– ناصر نورایی ۳– حمید درخشان ۴– کاظم سیدعلیخانی ۵– ضیا عربشاهی ۶– وحید قلیچ ۷– ناصر محمدخانی ۸– رضا شاهرودی ۹– علی انصاریان ۱۰– محسن خلیلی ۱۱– علیرضا حقیقی ۱۲– محسن بنگر ۱۳– علیرضا نورمحمدی ۱۴– حسین ماهینی ۱۵– احمد نوراللهی ۱۶– کمال کامیابی‌نیا ۱۷– علیرضا بیرانوند ۱۸– وحید امیری
بیشترین حضور
| # | نام | ملیت | پست | بازی |
|---|---|---|---|---|
| ۱ | علی پروین | |
هافبک | ۳۴۱ |
| ۲ | امید عالیشاه | |
هافبک | ۲۷۳ |
| ۳ | محمد پنجعلی | |
مدافع | ۲۶۴ |
| ۴ | سید جلال حسینی | |
مدافع | ۲۶۱ |
| ۴ | حسین عبدی | |
هافبک | ۲۶۱ |
| ۶ | افشین پیروانی | |
مدافع | ۲۵۵ |
| ۷ | بهروز رهبری فرد | |
مدافع | ۲۴۹ |
| ۸ | وحید امیری | |
هافبک | ۲۴۷ |
| ۹ | کمال کامیابی‌نیا | |
هافبک | ۲۳۵ |
| ۱۰ | کریم باقری | |
هافبک | ۲۳۱ |
| ۱۱ | علی علیپور | |
مهاجم | ۲۳۱ |
| ۱۲ | فرشاد پیوس | |
مهاجم | ۲۲۳ |
| ۱۳ | محمد مایلی کهن | |
هافبک | ۲۱۸ |
| ۱۴ | احمد نوراللهی | |
هافبک | ۲۱۸ |
| ۱۵ | هادی نوروزی† | |
مهاجم | ۲۰۱ |
گلزنان برتر
فهرست پانزده گلزن برتر تاریخ پرسپولیس:[۱۳۳][۱۳۴][۱۳۵][۱۳۶][۱۳۷]
| # | نام | ملیت | پست | گل |
|---|---|---|---|---|
| ۱ | فرشاد پیوس | |
مهاجم | ۱۵۳ |
| ۲ | علی پروین | |
هافبک | ۹۵ |
| ۳ | همایون بهزادی | |
مهاجم | ۸۳ |
| ۴ | علی علیپور | |
مهاجم | ۷۷ |
| ۵ | صفر ایرانپاک | |
مهاجم | ۷۴ |
| ۶ | حسین کلانی | |
مهاجم | ۷۱ |
| ۷ | ناصر محمد خانی | |
مهاجم | ۵۹ |
| ۸ | مهدی طارمی | |
مهاجم | ۵۵ |
| ۹ | کریم باقری | |
هافبک | ۴۶ |
| ۱۰ | علی دایی | |
مهاجم | ۴۳ |
| ۱۱ | محمد نوری | |
هافبک | ۴۲ |
| ۱۲ | مجتبی محرمی | |
مدافع | ۴۱ |
| ۱۳ | محمود خوردبین | |
مهاجم | ۴۰ |
| ۱۴ | ادموند بزیک | |
مهاجم | ۴۰ |
| ۱۵ | مهدی ترابی | |
هافبک | ۳۹ |
گلزنان خارجی
فهرست تمام گلزنان خارجی تاریخ پرسپولیس:[۱۳۸][۱۳۹]
|
|
|
کادر فنی
- از تاریخ ۲ دی ۱۴۰۳
| کادر فنی باشگاه پرسپولیس | |
|---|---|
| سمت | نام |
| سرمربی | کریم باقری(موقت) |
| مربی | سید جلال حسینی |
| مربی دروازه‌بان‌ها |  جرسی انیسیو |
| مربی بدنساز |  ادریس سیسی |
| آنالیزور | مهرداد خانبان |
| پزشک | فرید زرینه |
| سرپرست تیم | افشین پیروانی |
مربیان پیشین
|
|
|
|
- تا تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۴۰۳[۱۴۱]
| نام | سمت |
|---|---|
| بانک شهر (۳۰٪) بانک ملت (۲۰٪) بانک تجارت (۲۰٪) بانک صادرات ایران (۵٪) بانک رفاه کارگران (۵٪) بانک اقتصاد نوین (۵٪) وزارت ورزش و جوانان (۵٫۱۵٪) سایر سهامداران (۹٫۸۵٪) | مالک |
| رضا درویش | مدیرعامل |
| حسین شهریاری | رئیس هیئت مدیره |
| مجید پوراحمدی | عضو هیئت مدیره |
| محمد اسد مسجدی | عضو هیئت مدیره |
| حسین خبیری | عضو هیئت مدیره |
| جام‌های رسمی پرسپولیس | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
نوع |
رقابت‌ها |
قهرمانی | فصل‌ها |
نایب‌قهرمانی | فصل‌ها | |
داخلی |
کشوری |
۱۶ |
۱۰ |
|||
*۷ |
۲ |
|||||
| سوپر جام ایران | ۵ |
*۱ |
||||
استانی (بالاترین سطح) |
۶ |
۴ |
||||
۲ |
۱۳۶۱، ۱۳۶۶ |
۲ |
۱۳۴۷، ۱۳۶۰ | |||
۱ |
۰ |
|||||
۱ |
۰ |
|||||
قاره‌ای |
**۱ |
**۱ |
||||
| لیگ قهرمانان آسیا | ۰ |
— |
**۲ |
|||
مجموع |
۳۹ قهرمانی |
۲۲ نایب‌قهرمانی | ||||
- رکورد
- * رکورد مشترک
- ** رکورد ایران
- رکورد
- * رکورد مشترک
- ** رکورد ایران
- تعداد قهرمانی‌های کشوری: (لیگ برتر ایران، جام حذفی ایران، سوپر جام ایران): (۲۸) قهرمانی
- تعداد قهرمانی‌های قاره‌ای: (جام برندگان جام آسیا): (۱) قهرمانی
- تعداد قهرمانی‌های استانی: (جام باشگاه‌های تهران، جام حذفی تهران، جام شهید اسپندی، مسابقات انتخابی باشگاهی قهرمانی آسیا): (۱۰)
- مجموع: (۳۹) قهرمانی
قهرمانی پرسپولیس در لیگ برتر ۰۳–۱۴۰۲
قهرمانی پرسپولیس در جام حذفی ۰۲–۱۴۰۱
قهرمانی پرسپولیس در لیگ برتر ۰۲–۱۴۰۱
قهرمانی پرسپولیس در لیگ برتر ۱۴۰۰–۱۳۹۹
قهرمانی پرسپولیس در سوپرجام ۱۳۹۹
قهرمانی پرسپولیس در لیگ برتر ۹۹–۱۳۹۸
قهرمانی پرسپولیس در جام حذفی ۹۸–۱۳۹۷
قهرمانی پرسپولیس در لیگ برتر ۹۸–۱۳۹۷
قهرمانی پرسپولیس در لیگ برتر ۹۷–۱۳۹۶
قهرمانی پرسپولیس در سوپر جام ۱۳۹۶
قهرمانی پرسپولیس در لیگ برتر ۹۶–۱۳۹۵
قهرمانی پرسپولیس در جام حذفی ۹۰–۱۳۸۹
قهرمانی پرسپولیس در جام برندگان جام آسیا ۹۱–۱۹۹۰
.jpg)
.jpg)
.jpg)
نمای کلی
| مرور کلی | ||||
|---|---|---|---|---|
| رقابت | قهرمان | نایب‌قهرمان | ||
| لیگ قهرمانان آسیا | ۰ | ۲ | ||
| جام برندگان جام آسیا | ۱ | ۱ | ||
| مسابقات انتخابی باشگاهی قهرمانی آسیا | ۱ | ۰ | ||
| لیگ‌های فوتبال ایران | ۱۶ | ۱۰ | ||
| جام حذفی ایران | ۷ | ۲ | ||
| سوپر جام ایران | ۵ | ۱ | ||
| جام باشگاه‌های تهران | ۶ | ۴ | ||
| جام حذفی تهران | ۲ | ۲ | ||
| جام شهید اسپندی | ۱ | ۰ | ||
| مجموع | ۳۹ | ۲۲ | ||
- تیم فوتبال پرسپولیس پرطرفدارترین تیم ایران[۱۵] و آسیا است.[۱۶][۱۷]
- پرسپولیس چهارمین تیم برتر آسیا در قرن بیستم است.
- تیم فوتبال پرسپولیس در میان تیم‌های باشگاهی ایران با ۱۶ عنوان قهرمانی در لیگ و داشتن یک ستاره از این حیث و ۷ عنوان قهرمانی جام حذفی، ۵ قهرمانی در سوپرجام و ۱ قهرمانی در جام در جام آسیا در مجموع با ۲۹ عنوان قهرمانی، پرافتخارترین تیم باشگاهی تاریخ ایران است.[۱۳][۱۴]
- بر پایهٔ گزارش کنفدراسیون فوتبال آسیا، پرسپولیس رکوردار حضور تماشاگران در لیگ قهرمانان آسیا است. دیدار پرسپولیس برابر باشگاه النصر عربستان سعودی در تاریخ ۱۹ فروردین ۱۳۹۴ با حضور بیش از ۱۰۰ هزار تماشاگر رکورد تازه‌ای از نظر شمار تماشاگران از آغاز بنیادگذاری لیگ قهرمانان آسیا برجای گذاشت.[۱۴۲][۱۴۳] پرسپولیس در این دیدار رکورد پیشین خودش را که با حضور ۹۶ هزار و ۲۰۰ نفر (۹۶٫۲۰۰) که در تاریخ ۲۸ فروردین ۱۳۹۱ در دیدار با الغرافه قطر ثبت شده بود، بهبود بخشید.[۱۴۴][۱۴۵][۱۴۶]
درآمدزایی
باشگاه‌های فوتبال ایران، از جمله پرسپولیس در درآمدزایی حرفه‌ای نیستند.[۱۴۷] هم‌اکنون بیشتر منابع مالی باشگاه پرسپولیس توسط مالک باشگاه، سازمان تربیت بدنی تأمین می‌شود.[۱۴۸] کمک‌های بلاعوض هواداران ثروتمند،[۲۲][۱۴۹] فروش بازیکن،[۲۲] بازی‌های بین‌المللی[۲۲][۱۵۰] و حامیان مالی[۲۲] از دیگر منابع مالی مهم باشگاه هستند. به‌طور مثال، مبلغ قرارداد پرسپولیس با ماری براون، ۳ میلیارد تومان بوده است.[۱۵۱] در سال ۱۳۸۳، باشگاه پرسپولیس با مشارکت شرکت اتریشی آسپا در تولید نوشابه «پرس پاور» با برند خود به فعالیت اقتصادی پرداخت.[۱۵۲][۱۵۳] پرسپولیس همچنین توانسته به‌عنوان نخستین باشگاه ایرانی بابت حق پخش تلویزیونی[۱۵۴] و فروش فیلم[۷۶] درآمدزایی کند. با این وجود تلاش‌های باشگاه برای درآمدزایی از فروش بلیت (که از مهم‌ترین منابع درآمد باشگاه‌های فوتبال حرفه‌ای است)[۱۴۷] تاکنون بی‌نتیجه مانده است.[۱۵۵]
وبگاه گل در گزارشی تحلیلی از تأثیر بحران اقتصادی جهان بر فوتبال کشورهای مختلف، به دلیل دولتی بودن این باشگاه وقوع این بحران را بر مسائل مالی آن کاملاً بی‌تاثیر دانسته است.[۱۵۶]
حامیان مالی
| فصل | تامین‌کننده لباس | حامی | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۳۷۵ | شکاری | شرکت ملی فولاد ایران | ||||
| ۱۳۷۶ | نهنگی | آیوا | ||||
| ۷۸–۱۳۷۷ | ||||||
| ۷۹–۱۳۷۸ | جورابان | |||||
| ۸۰–۱۳۷۹ | سامسونگ | |||||
| ۸۱–۱۳۸۰ | ان‌ای‌سی | تیدی | ||||
| ۸۲–۱۳۸۱ | سامسونگ | |||||
| ۸۳–۱۳۸۲ | جورابان | دایی | تلویزیون پارس | |||
| ۸۴–۱۳۸۳ | نهنگی | پرس پاور | جگوار | |||
| ۸۵–۱۳۸۴ | بمبا | هتل داریوش | شهر آفتاب | جیوردانو | ||
| ۸۶–۱۳۸۵ | حصاری | ایرتویا | ایکات | ایرانسل | ||
| ۸۷–۱۳۸۶ | آل‌اشپورت | تعاونی اعتباری شهر | شهروند | |||
| ۸۸–۱۳۸۷ | — | ماری براون | ||||
| ۸۹–۱۳۸۸ | حصاری | آل‌اشپورت | بهگل | شهرداری تهران | ||
| ۹۰–۱۳۸۹ | آل‌اشپورت | بانک شهر | ||||
| ۹۱–۱۳۹۰ | بانک شهر | اوپل و آئودی (تأمین خودرو صدرا) | ||||
| ۹۲–۱۳۹۱ | مؤسسه کاوش | صدرا پاسارگاد | دهکده گلف | |||
| ۹۳–۱۳۹۲ | بانک گردشگری | |||||
| ۹۴–۱۳۹۳ | ماکرون | شرکت اقتصاد جهان صنعت | ||||
| ۹۵–۱۳۹۴ | آل‌اشپورت | همراه اول | ||||
| ۹۶–۱۳۹۵ | جوما | |||||
| ۹۷–۱۳۹۶ | ایرانسل | |||||
| ۹۸–۱۳۹۷ | لی-نینگ | |||||
| ۹۹–۱۳۹۸ | آل‌اشپورت | ایرانسل | بانک گردشگری | |||
| ۱۴۰۰–۱۳۹۹ | بانک گردشگری | ایرانسل | قهوه بن مانو | |||
| ۰۱–۱۴۰۰ | بانک گردشگری | ایرانسل | ||||
| ۰۲–۱۴۰۱ | ایرانسل | |||||
| ۰۳–۱۴۰۲ | مروژ | |||||
| ۰۴–۱۴۰۳ | صبا باتری | طبیعت | ||||
پرسپولیس نخستین باشگاه فوتبال ایرانی است که پای حامیان مالی را به فوتبال ایران باز کرد.[۱۵۷] نخستین بار در اواخر دهه ۶۰ کارخانه‌های الکترونیکی خارجی مانند گلدستار، ال‌جی و تویوتا قراردادهای کوتاه‌مدتی با پرسپولیس بستند.[۱۵۷] مبلیران نیز به‌عنوان یکی از نخستین حامیان ایرانی پرسپولیس، در میانه دهه ۷۰ تنها برای دو بازی ۵ میلیون تومان به پرسپولیس پرداخت.[۱۵۷] در دهه ۸۰، پیراهن پرسپولیس حامیان متعددی به خود دید که بیشترشان مدت کوتاهی حامی باشگاه بودند.[۱۵۸]
بر اساس پژوهشی که دو عضو هیئت علمی و یک دانشجوی دانشکده مدیریت و کارآفرینی دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۸ با عنوان «بررسی اثربخشی حمایت‌های مالی ورزشی در میان هواداران ورزش فوتبال در ایران» انجام دادند؛ میزان علاقه‌مندی شرکت‌ها به حمایت مالی از این باشگاه در سالیان گذشته سیر صعودی داشته است و اگرچه بیشتر حامیان به نتایج دلخواه خود از تبلیغ رو پیراهن این تیم نرسیده‌اند، مدت حمایت مالی این شرکت‌ها معمولاً کوتاه بوده است.[۱۵۸] حامیانی که مدت بیشتری نامشان روی پیراهن تیم درج شده، بیشتر در ذهن هواداران ماندگار بوده‌اند. در پرسشنامه‌ای که از پرسش شوندگان می‌پرسد «اولین حامی مالی که به نظرتان می‌رسد چیست؟»، نام آیوا که بیش از یک دهه پیش حامی مالی این تیم بوده، از ماری براون که در زمان انجام پژوهش حامی مالی باشگاه بوده است، بیشتر ذکر شده است.[۱۵۸]
با آغاز دوران مدیریت حبیب کاشانی (که عضو شورای شهر تهران بود) در سال ۱۳۸۶، سازمان نیمه‌دولتی شهرداری تهران با زیرمجموعه‌های خود از حامیان اصلی این باشگاه به‌شمار می‌رفت[۱۵۷][۱۵۹] که پس از فسخ یکجانبه قرارداد از سوی پرسپولیس در سال ۱۳۹۰، از باشگاه شکایت کرد.[۱۶۰] پرسپولیس پیشتر با حامیان دیگر خود مانند بهگل و جگوار نیز به مشکل خورده بود.[۱۶۱][۱۶۲]
شرکت اول‌اشپورت نیز از سال ۱۳۸۶،[۱۶۳] تأمین لباس‌های این باشگاه را بر عهده دارد.[۱۶۴] از تامین‌کنندگان پیشین لباس باشگاه می‌توان جورابان، حصاری و دایی را نام برد.[۱۶۵] تامین‌کنندگان از محل فروش لباس‌ها به باشگاه پول پرداخت می‌کنند؛[۱۶۳] به‌طور مثال، جورابان در قرارداد خود با باشگاه ۳۰٪ از عواید فروش لباس‌ها را به پرسپولیس می‌داد.[۱۶۵] البته برخلاف روال معمول در فوتبال جهان و همانند دیگر باشگاه‌های ایرانی، تامین‌کنندگان لباس پولی بابت حمایتشان به پرسپولیس پرداخت نمی‌کنند.[۱۵۷] نقض مکرر رعایت کپی رایت در ایران به‌عنوان مانع اصلی این امر قلمداد می‌شود؛ چرا که تولیدی‌های کوچک، لباس‌های ارزان و بی کیفیت مشابه را تولید می‌کنند و شرکتی که حامی است (با قیمت‌های بالاتر لباسش) نمی‌تواند آن طور که باید بازار داشته باشد و سود ببرد.[۱۶۳]
دارایی‌ها
باشگاه پرسپولیس مالک یک ساختمان ۵ طبقه در خیابان شیخ بهایی تهران است. این ساختمان در زمین اهدایی فدراسیون فوتبال ایران ساخته‌شده و دفتر باشگاه است.[۱۶۶] در سال ۱۳۸۷ قرار بود موزه پرسپولیس در این مکان راه‌اندازی شود.[۱۶۷]
در تیر ۱۳۸۸، سازمان تربیت بدنی با پرداخت ۲ میلیارد تومان ۱٪ از سهام بانک تات را برای باشگاه پرسپولیس خرید.[۱۶۸] این باشگاه یک کلینیک پزشکی با نام «بیمارستان پرسپولیس» در خیابان گاندی تهران دارد که در خرداد ۱۳۸۹ آغاز به کار کرد.[۱۶۹][۱۷۰] در سال ۱۳۸۴ نیز خبری دربارهٔ خرید ورزشگاه و راه‌اندازی شرکت هواپیمایی توسط باشگاه منتشر شده‌بود که انجام نگرفت.[۱۷۱]
این باشگاه پیشتر مالک ورزشگاه راه‌آهن[۵۰] و مجموعه فرهنگی ورزشی شهید چمران[۵۳] نیز بوده است. باشگاه پرسپولیس اولین و تنها باشگاه ایرانی است که هواپیمای اختصاصی دارد.[۱۷۲]
مالکیت
| مالک | دوران مالکیت | ||
|---|---|---|---|
| از | تا | ||
| شرکت سهامی سی‌آرسی | ۱۳۴۲ | ۱۳۵۷ | |
| سازمان تربیت بدنی | ۱۳۵۸ | ۱۳۶۵ | |
| بنیاد مستضعفان | ۱۳۶۵ | بهمن ۱۳۶۵ | |
| سازمان تربیت بدنی | ۱۳۶۵ | ۱۳۷۲ | |
| وزارت فلزات و معادن | ۱۳۷۲ | ۱۳۷۶ | |
| سازمان تربیت بدنی | ۱۳۷۶ | ۱۳۹۰ | |
| وزارت ورزش و جوانان | ۱۳۹۰ | ۱۴۰۳ | |
| بانک شهر (۳۰٪) بانک ملت (۲۰٪) بانک تجارت (۲۰٪) بانک صادرات ایران (۵٪) بانک رفاه کارگران (۵٪) بانک اقتصاد نوین (۵٪) وزارت ورزش و جوانان (۵٫۱۵٪) سایر سهامداران (۹٫۸۵٪) |
۱۴۰۳ | اکنون | |
پیش از انقلاب، مالک باشگاه «شرکت سهامی سی‌آرسی» بود. در شرکت سی‌آرسی به جز علی عبده، فاطمه پهلوی و همسرش محمد خاتم از سهامداران عمده بودند.[۴۱][۲۹][۴۳] پس از انقلاب، اموال باشگاه مصادره شد[۵۳] و تحت پوشش بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی و سازمان تربیت بدنی رفت. (دهه ۱۳۶۰)[۴۳][۲۲] از سال ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶، باشگاه تحت مدیریت وزارت معادن و فلزات بود و از لحاظ منابع مالی دگرگون شد.[۲۲] پرسپولیس از سال ۱۳۷۶ تحت تملک سازمان تربیت بدنی قرار گرفت.[۲۲] در دی ۱۳۸۹، با مصوبه مجلس شورای اسلامی وظایف سازمان تربیت بدنی رسماً به وزارت ورزش و جوانان ایران محول شد و با چند ماه تأخیر،[۱۷۳] پرسپولیس تحت نظر این وزارتخانه قرار گرفت.[۱۷۴]
اختلاف حقوقی بر سر برند پرسپولیس
بنابر نوشته سالنامه و فرهنگ رسمی باشگاه چاپ سال ۱۳۸۶، با پایان دوران زمامداری وزارت معادن بر باشگاه، اختلاف و بحران مالی–مدیریتی ایجاد شد و میان سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۱ یک «جنگ سهام آغاز شد که با پیروزی سازمان تربیت بدنی با پایان رسید.»[۲۲]
ماجرا از این قرار بود بنیاد مستضعفان در اداره باشگاه ناتوان بود و آن را به تربیت بدنی واگذار کرد و تربیت بدنی نیز قرار بود باشگاه را به بخش خصوصی واگذار کند. در راستای این اقدام؛ در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۷۰، شرکتی با نام «شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس سهامی خاص» با شماره ۸۳۳۳۲ به ثبت رسید.[۱۷۵] (سهامداران: سازمان تربیت بدنی به نمایندگی عباس انصاری‌فرد ۵۰٫۵٪، اسماعیل وفایی ۴۹٪ و مهدی منتظرموعود ۰٫۵٪) اما در ۲۷ بهمن، امتیاز باشگاه به جای شرکت پرسپولیس، به «مؤسسه فرهنگی ورزشی پیروزی» انتقال یافت. سازمان تربیت بدنی این شرکت را به حسین محلوجی، امیر عابدینی و عباس انصاری‌فرد هبه داد. (در سال ۱۳۸۰ سهام از آنان گرفته‌شد)[۱۷۶] پس از این مدت عابدینی نیز به مالکان شرکت پرسپولیس اضافه شد.[۱۷۷] (یعنی عابدینی هم در شرکت پرسپولیس و هم در شرکت پیروزی سهام‌دار شده‌بود)
مالکان شرکت پرسپولیس خود را «مالک اصلی» باشگاه می‌دانستند[۱۷۸] و به دادگاه شکایت کردند، اما دادگاه در تاریخ ۲۲ اسفند ۱۳۸۰ رأی به مالکیت سازمان تربیت بدنی داد. دادگاه تجدیدنظر نیز در تاریخ ۸ تیر ۱۳۸۳ این رأی را تأیید کرد.[۱۷۹] سرانجام در مرداد ۱۳۹۰؛ در پی دعوی باشگاه علیه شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس سهامی خاص، قاضی شعبه ششم دادگاه عمومی مجتمع قضایی شهید بهشتی رای قطعی به تعلق برند پرسپولیس به باشگاه، و حذف نام پرسپولیس از شرکت پرسپولیس سهامی خاص داد.[۱۸۰] درتاریخ ۲۲ فروردین ۱۳۹۰ محمد رویانیان مدیر عامل وقت تیم پیروزی اعلام کرد که نام اصلی باشگاه به این باشگاه عودت داده شد.[۱۸۱]
خصوصی‌سازی
پس از آن؛ اعلام شد در راستای انجام اصل ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، باشگاه باید به بخش خصوصی واگذار شود. در سال‌های اخیر خبرهایی دربارهٔ ورود باشگاه به سازمان بورس اوراق بهادار تهران و فروش آن به افراد حقیقی منتشرشده است.[۴۸][۱۸۲][۱۸۳][۱۸۴] در سال ۱۳۸۸، محمود احمدی‌نژاد در نامه‌ای به رئیس سازمان تربیت بدنی اعلام کرد که پرسپولیس و استقلال باید به هواداران واگذار شوند.[۱۸۵][۱۸۶] پرسپولیس همچنان در تملک سازمان تربیت بدنی قرار دارد. بنا بر گفته کنفدراسیون فوتبال آسیا، نحوه مالکیت کنونی این باشگاه در آینده مشکلاتی برای حضور در لیگ قهرمانان آسیا ایجاد می‌کند و در حال حاضر سازمان بورس قیمت باشگاه را ۲۹۰ میلیارد تومان اعلام کرد که پس از دو مزایده هنوز کسی سهام باشگاه را نخریده.[۱۸۷]
برند باشگاه فوتبال پرسپولیس در سال ۱۳۹۲ در دهمین جشنواره ملی قهرمانان صنعت ایران به‌عنوان یکی از ۱۰۰ برند برتر ایران شناخته شد.[۱۸۸]
- پیشینه باشگاه فوتبال پرسپولیس
- فهرست افتخارات باشگاه فوتبال پرسپولیس
- آمار و رکوردهای باشگاه فوتبال پرسپولیس
- باشگاه فوتبال پرسپولیس در رقابت‌های آسیایی
- فهرست بازی‌های بین‌المللی باشگاه فوتبال پرسپولیس
- باشگاه فوتبال پرسپولیس در جام حذفی
- فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس
- فهرست بازیکنان باشگاه فوتبال پرسپولیس
- فهرست بازیکنان خارجی باشگاه فوتبال پرسپولیس
- فهرست مربیان باشگاه فوتبال پرسپولیس
- باشگاه فوتبال پرسپولیس در لیگ قهرمانان آسیا
- به صورت گروهی در ۲ گروه برگزار شد.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads