Zientzia politikoa edo politologia, gizartean politikaren teoria eta praktika, sistemak eta jokabide politikoak aztertzen dituen zientzia soziala da. Haren helburua da, errealitate politikoko gertakarien behaketatik abiatuta, funtzionamenduari buruzko ahalik eta azalpen zehatzenak ematea. Beste gizarte-zientzia batzuekin elkarreragiten du: zuzenbidearekin, ekonomiarekin eta soziologiarekin, besteak beste. Gizarte-zientzietako tresna metodologiko ugari erabiltzen ditu. Diziplinara hurbiltzeko aukera ezberdinen artean instituzionalismoa eta aukeraketa arrazionalaren teoria daude. Historikoki, filosofia politikoan izan du jatorria, baina ezinbestekoa da filosofia politikotik bereiztea.[1]
Antzinako Indian, Rig-veda Epiko-mitologikotik (K. a. II. milurtekoaren amaiera) politikari buruz hausnartzen duten testuak aurki daitezke. Pali budista kanona (K. a. VI. mendea). Chanakia Pandit, pentsalari politiko eta ekonomialarietako bat bezala hartzen da, eta, izatez, "Makiavelo hindua" bezala izendatzen da. Bere ikasketetan oinarrituta, Artha-shastra idatzi zen (II. mendetik IV. mendera).
Mendebaldeko zientzia politikoaren aurrekariak Platon eta Aristoteles baino lehen ikus daitezke, bereziki, Homero, Hesiodo, Tuzidides, Xenofonte edo Euripidesen lanetan. Platonek hainbat sistema politiko aztertu zituen eta literaturara eta historiara gehiago bideratutako ikerketetan laburbildu zituen, filosofiatik hurbilago zegoen hurbilketa metodo bat aplikatuz. Aristotelesek Platonen analisia oinarritu zuen bere analisian ebidentzia historiko enpirikoak sartuz.
Polibio, Tito Livio eta Plutarko bezalako historialariek, Erromaren igoera eta beste nazio batzuen antolaketa eta historia dokumentatu zituzten, Julio Zesar edo Zizeron bezalako estadistek, Erromako politika eta gerren adibideekin, errepublika bezala eta, ondoren, inperio bezala hornitzen zituzten bitartean. Politikaren azterketa ulermen historikora eta gobernu-modu desberdinen deskribapen eta ulermenera bideratzen zen.
Italiar Pizkundean, Nikolas Makiavelok, aktore eta erakunde politikoen zuzeneko behaketa enpirikoa egin zuen (Printzea). Maquiavelo Errenazimentuko teoriko politiko garrantzitsuenetakotzat jotzen da, bere ekarpenarekin bere ikuskera politikoan modernitateari eta berregituraketa sozialari bidea irekitzen baitzaio.
XIX. mendeko industria-iraultzaren eta iraultza liberalen garaian, kritika soziala egiteko beharra sortu zen, gertatzen ziren aldaketa sozial eta politikoak ebaluatzeko, baita gizartean izan zuten eragina eta horiek eragin zituzten arrazoiak ere. Gizarte-aldaketarekiko kezkak, natura-zientziak metodo zientifikoaren garapenari esker lortzen ari ziren aurrerapenarekin batera, bien fusioa bultzatu zuen, gizarte-zientziak sorraraziz. Horrela sortuko zen soziologia, eta aurrerago zientzia politikoa, jurisprudentziaren eta filosofia politikoaren azterketari lotua.
Horrela, bada, zientzia politikoa nahiko diziplina berria da, eta haren sorrera (zientzia politiko modernoari dagokionez behintzat), batzuek XV. mendean kokatzen dute, Nikolas Makiavelorekin. Hala ere, Antzinaroan jada badira antolaketa politikorako moduak: polisa (non 'politika' hitza jaio zen) greziar demokrazian, Res publikoa (gauza publikoa), Antzinako Erroman eskubide politikoei dagokienez berdintasuna ezarri zuena, esklaboak izan ezik. Marcel Graneten Pentsamendu txinatarrean, arte politikoa "eskola konfuzianoena" zen. Txinako administrazio publikoa da zaharrena.
Zientzia politikoaren ikerketa- eta azterketa-arlo nagusiak honako hauek dira:
- Botere politikoa eta botere hori lortzearen eta gauzatzearen ezaugarriak.
- Autoritatea eta bere legitimitatea.
- Estatua.
- Administrazio publikoa.
- Politika publikoak.
- Jokabide politikoa.
- Iritzi publikoa eta komunikazio politikoa.
- Nazioarteko harremanak.
Zientzia politikoak erabiltzen dituen metodoak gizarte-zientzienak dira nagusiki. Giovanni Sartorik lau metodo bereizten ditu, kontrol indarraren beheranzko ordenan:
- Metodo esperimentala
- Metodo estatistikoa
- Metodo konparatua
- Metodo historikoa
Bestalde, Arend Lijphartek aurreko zerrendako lehen hiruak aurkeztu ditu eta bosgarren metodo bat gehitu du: kasuaren analisia.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
