Zelularen zitoplasman agertzen den eta oxidazioan parte hartzen duten hainbat entzima (katalasa, peroxidasa, etab.) dituen organulu esferiko eta mintz bakunekoa. From Wikipedia, the free encyclopedia
Peroxisoma hidrogeno peroxidoaren metabolismoarekin erlazionatutako organulu esferikoa da. Zelula eukarioto ia guztietan zitoplasman aurkitzen da[1].
Peroxisomak organulu txikiak dira, 0'1-1 μm-tako diametroa dute. Lipido geruza bikoitzeko mintz batek inguratzen ditu[2]. Peroxisoma morfologikoki lisosomaren antzekoa da, baina funtzioari dagokionez organulu aerobioa da, hau da, mitokondrioek bezala oxigeno molekularra erabiltzen du.
Askotan nukleoide izeneko prezipitatuak izaten dituzte barnealdean, urato oxidasaren prezipitatuak izaten dira. Kasu hauetan bakarrik identifika daitezke teknika bereziak erabiliz.
Peroxisomen funtzioa beren eduki entzimatikoarekin erlazionatuta dago. Bi motatako entzimak dituzte barnean: oxidasak eta katalasak.
Oxia orokorradasek bide metaboliko desberdinetatik eratorritako molekula desberdinak oxidatuko dituzte oxigeno molekularra erabiliz. Ondorioz, hidrogeno peroxidoa sortzen da, substantzia oso toxikoa, oxidazio erreakzio inkontrolatuak sortzen dituena.
Berehala katalasak hidrogeno peroxidoa erreduzituko du, horretarako molekula desberdinak oxidatuz.
Bi erreakzio mota hauek burutuz, peroxisomek bide metaboliko desberdinetan parte hartzen dute. Garrantzitsuenak purinen katabolismoa, azido glikolikoaren metabolismoa eta lipidoen metabolismoa dira.
Animalia zeluletan kate luzeko gantz-azidoak zatitu egiten ditu eta kate ertainekoak bihurtzen ditu. Ondoren mitokondrioan gertatzen den beta oxidazioaren bidez azetil-CoAk lortuko dira eta Krebs zikloan sartuko dira. Landare eta onddo zeluletan ordea beta oxidazio prozesua peroxisometan gertatzen da[3].
Landare zeluletan onddoaren erasoari aurka egiten dio peroxisomak. Infekzioa gertatzen denean peroxisomak poloetara abiatzen dira eta zelulatik kanpora glukosinolato molekula ateratzen dute. Honek jokabide antifungikoa du. Animalia zeluletan birus eta beste hainbat patogeno suntsitzeko erabiltzen ditu zelulak.
Peroxisomek erretikulu endoplasmatikoan dute jatorria, honen mintza inbaginatu eta besikula sortzen baita baldintza zehatzetan. Aurrez existitzen zen peroxisoma bitan ere bana daiteke[6].
Peroxisoma barnean dauden proteina eta entzimak zitoplasman aske dauden erribosomek eratzen dituzte. Aminoazido sekuentzia espezifikoa izaten dute C-muturrean (PTS1) edo N-muturrean (PTS2) eta horrek adierazten du peroxisomara sartu behar direla. Atal guztien metaketa peroxina izeneko proteina batzuek burutzen dute. Guztira 36 peroxina deskribatu dira, hauetatik 13 ugaztunen zeluletan[7].
Bete beharreko jarduera amaitzerakoan peroxisomak suntsitu egiten dira pexofagia izeneko prozesu baten bidez[8].
Peroxisomek hainbat funtzio bete behar dituzte eta horretarako zelulako beste organulu batzuekin elkarlanean aritu behar dira.
Lipidoen metabolismoa burutzeko mitokondrioarekin, erretikulu endoplasmatikoarekin eta zitoplasman aurkitzen diren lipido tantekin elkarreragiten dute. Goian aipaturiko beta oxidazioan adibidez[9]. Erretikulu endoplasmatikoarekin batera lipido eterrak (plasmalogenoak) sintetizatzen dituzte, neuronetan garrantzia handia dutenak.
Organuluen arteko kontaktu fisikoa mintzean dauden proteina espezifikoak elkartuz lortzen da. Organulu bien artean molekula trukaketa gertatzen da proteina hauetan zehar eta horrek organuluen arteko komunikazioa eta koordinazioa ahalbidetzen du.
J. Rhodin suediarrak deskribatu ituen aurrenekoz peroxisomak 1954. urtean[10]. Christian de Duve zitologo belgikarrak organulu kontsideratu zituen 1967an eta hidrogeno peroxidoa ekoizten zuela eta berau deskonposatzen zuten katalasak zituela aurkitu zuten, horregatik peroxisoma izena eman zien[11].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
