Aiako Harria

Euskal Herriko mendilerroa From Wikipedia, the free encyclopedia

Aiako Harriamap

Aiako Harria[1] Nafarroa Garaiaren eta Gipuzkoaren arteko mendigunea da, Oiartzun, Irun eta Lesakako lurrak hartzen dituena. Erroilbide (837 metro) da gailurrik garaiena. Euskal Herriko granitozko mendi bakarra da.[2]

Datu azkarrak Datu orokorrak, Mendirik altuena ...
Aiako Harria
Thumb
Datu orokorrak
Mendirik altuenaErroilbide
Garaiera837 m
Motamendilerro
Geografia
Thumb Thumb
Koordenatuak43°18′59″N 1°47′57″W
Honen parte daBortzirietako mendigunea
MendikateaPirinioak
Herrialdea Euskal Herria
Probintzia Gipuzkoa
Babestutako-eremuaAiako Harria parke naturala
Geologia
Material nagusiaGranito
Itxi

Gipuzkoako aldea Aiako Harriko parke naturalaren barnean dago.[3]

Geografia

Aiako Harria Nafarroa Garaiaren eta Gipuzkoaren artean dago, Kantauri itsasotik oso gertu. Bidasoa eta Oiartzun ibaien arroak bereizten ditu.

Thumb
Txurrumurru eta Erroilbide Hirumugarrietatik ikusiak.

Inguruko herrietatik garbi ikusten dira elkarren ondoan dauden harrizko hiru tontor nagusiak: Hirumugarrietari (809 m) hiru herriren mugen artean egoteak eman dio izena —Irun, Oiartzun eta Lesaka—; Txurrumurru (821 m) da erdikoa; Erroilbide, berriz, garaiena da, 832 metro baititu.[2]

Gailurrak

Thumb
Hirumugarrieta gailurra eta Irun, Hendaia eta Hondarribiaren ikuspegia.
  1. Erroilbide, 832 m[4][5] (Nafarroa Garaia eta Gipuzkoa arteko mugan)
  2. Lizarretako gaina, 824 m (Nafarroa Garaia eta Gipuzkoa arteko mugan)
  3. Txurrumurru, 821 m (Nafarroa Garaia eta Gipuzkoa arteko mugan)
  4. Hirumugarrieta, 809 m (Nafarroa Garaia eta Gipuzkoa arteko mugan)
  5. Arrisoro, 762 m (Nafarroa Garaia eta Gipuzkoa arteko mugan)
  6. Muganix, 758 m (Gipuzkoa)
  7. Errekarte Harria, 652 m (Gipuzkoa)
  8. Irufagoeta, 534 m (Gipuzkoa)
  9. Erlaitz, 497 m (Gipuzkoa)
  10. Belitz, 484 m (Gipuzkoa)
  11. Pagogaña, 482 m (Gipuzkoa)
  12. Arburu, 476 m (Gipuzkoa)
  13. Atseginarri, 391 m (Gipuzkoa)
  14. Egieder 330 m (Gipuzkoa)
  15. Arkaleko Arkaitzak 250 m (Gipuzkoa)
  16. San Martzial, 249 m (Gipuzkoa)
  17. Urkabe 234 m (Gipuzkoa)
  18. Galbailurra 190 m (Gipuzkoa)
  19. Trapada 186 m (Gipuzkoa)

Geologia

Thumb
Aiako Harria Biriatutik.

Euskal Herria itsasoaren azpian zegoen duela 300 milioi urte. Gaur egun ezagutzen eta hainbeste miresten ditugun paisaia berdea eta mendi tontorrak existitu ere ez ziren egiten orduan, Variskar orogenia gertatu zen arte: plaka tektonikoek talka egin zuten, eta ur azpian zeuden sedimentu geruzak tolestu egin ziren.[2]

Sedimentu horien azpian, berriz, magmaz osatutako poltsa bat eratu zen. Mendeen poderioz, hoztuz joan zen poltsa magmatikoa, higatu egin ziren gaineko sedimentu geruzak, eta gaur egun geratzen dena granitozko mendi bat da. Euskal Herriko granitozko mendi bakarra.[2]

Aiako Harriko parke naturala

Sakontzeko, irakurri: «Aiako Harriko parke naturala»
Thumb
Donostia, Pasaia, Errenteria eta Lezo Hirumugarrietatik.

Aiako Harriko parke naturala 1995ean sortu zuen Eusko Jaurlaritzak.[6] Aiako Harria da, noski, parkeko punturik garrantzitsuena, baina ez da bakarra. Gipuzkoako bost herritako lurrak hartzen ditu (Irun, Errenteria, Oiartzun, Donostia eta Hernani), 6.913 hektareako eremu zabalean.[2]

Aiako Harriaz gain, beste tontor hauek ere parke naturalaren barruan daude: Zaria (635m), Bunanagirre (781 m), Bianditz (797 m), Errenga (786 m), Irufagoeta (534 m), Erlaitz (498 m), Pagogaña (480 m), Urdaburu (599 m) eta Aldura (537 m).

Arditurriko meatzegunea

Sakontzeko, irakurri: «Arditurri»

Aiako Harriko parke naturaleko sarreretako batean dago Arditurri meatzegunea. Erabateko meatze paisaia eskaintzen du, oraindik ikusgai baitira aire zabaleko harrobiak, probetxuzko mearik ez zuten harri hondakinen zabortegiak, ustiapen garaiko eraikinak, eta garai batean minerala Pasaiako portura eramateko erabiltzen zen trenbide zaharraren bidea (gaur egun bidegorri bilakatua).[7]

Interpretazio zentroa meategiko laborategia izan zen eraikinean dago, eta meazuloan barrena bisitaldi gidatua egiteko aukera ematen du.[7][8]

Erreferentziak

Kanpo estekak

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.