Valtellina

Valtellina (lombardieraz: Valtulina, italieraz: Valtellina, alemanez: Veltlin, erretorromanieraz: Vuclina) Italia iparraldeko Lonbardia eskualdeko ibarra da, Rhetiako eta Bergamoko Alpeen artean, eta Adda ibaiaren sorburuaren eta horrek ura isurtzen duen Comoko aintziraren artean hedatzen dena. 112 kmko luzera eta 2.640 km²ko azalera ditu. Hiriburua Sondrio da.

Valtellina
Mota	haran
Geografia
Koordenatuak	46°10′N 9°52′E
Mendikatea	Bergamo Alps (en)
Herrialdea	Italia
Eskualdea	Lombardia
Probintzia	Sondrioko probintzia
Ur-gorputza	Adda

Italia eta Suitzaren arteko igarobidea da (Stelvio, Bernina, Aprica eta Umbrailgo mendateak). Ekonomian nekazaritza (mahastizaintza), basogintza, turismoa eta zentral hidroelektrikoak nabarmentzen dira.

Historia

XV. mendearen bukaeran grisoniarrek hartu zuten. Horiek protestantismoa sartu zuten, ibarrean nagusi ziren katolikoen gogoz kontra. Horrek eta lurraldearen kokapenak Europako herrialde ahaltsuen esku-hartzea ekarri zuen. Hala, 1620tik aurrera espainiarren eta frantsesen arteko guduak izan ziren. Richelieu kardinalak espainiarrek ibarra mendera zezaten galarazi zuen. 1639. urtean Bake Iraunkorra egin zenean, ibarra grisoniarren mendean geratu zen berriro, eta Espainiak ibarretik igarotzeko eskubidea gorde zuen. Zuricheko hitzarmenaz gero (1859), Italiaren barnean dago.

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

• Datuak: Q685105
• Multimedia: Valtellina / Q685105