From Wikipedia, the free encyclopedia
Punta beltzeko arrezife marrazoa (Carcharhinus melanopterus) Carcharhinus generoko animalia da. Arrainen barruko Carcharhinidae familian sailkatzen da.
| Punta beltzeko arrezife marrazo | |
|---|---|
| Iraute egoera | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Animalia |
| Filuma | Chordata |
| Klasea | Chondrichthyes |
| Ordena | Carcharhiniformes |
| Familia | Carcharhinidae |
| Generoa | Carcharhinus |
| Espeziea | Carcharhinus melanopterus (Quoy & Gaimard, 1824)[1]
|
| Banaketa mapa | |
 | |
Marrazo itxura tipikoa du, gorputz trinkoa eta luzea. Muturra zabala du eta sudurzuloetan lobulu itxurako bi azal zirdin ditu kanpora ateratzen direnak. Hortz txikian kontatu gabe masailezurraren goiko aldean 11-13 hortz ilera ditu eta beheko aldean 10-12 ilera. Goiko eta beheko hortzak oso antzekoak dira, triangeluarrak, bertikalak eta angelu estukoak, baina beheko hortzek zerra-forma txikiagoa dute goikoekin konparatuz. Arren hortzak emeenak baino kurbatuagoak dira[2].
Bular-hegatsak handiak dira, igitai itxurakoak. Aurrealdeko bizkar-hegatsa handia da eta bigarrena erlatiboki handia ere, uzki-hegatsaren gainean kokaturik dagoena. Isats-hegatseko goiko lobulua behekoa baino nabarmen luzeagoa eta handiagoa da, koralezko uharrietan eta sakonera gutxiko uretan erosoago ibiltzeko moldaketa bat.
Marroi argi kolorekoa da sabelaldia eta hegats puntak izan ezik. Sabelaldia zurixka da eta hegats guztien puntak beltz kolorekoak, hortik dator bere izena.
1,6 m luze eta 10-13 kg bitarteko pisua izan ohi du. Gutxi batzuk 1,8-2 metrora hel daitezke eta erregistratutako pisu maximoa 24 kilogramokoa da. Marrazo espezie hau bakarrik edo talde txikietan mugitzen da[3].
Ur argietan bizi diren marrazo guztiek bezalaxe, marrazoek izan ohi dituzten 7 zentzumenak nahiko orekatuak eta zorrotzak ditu. Bere ekosistemara ondo moldatuak, agian elektroerrezepzioa, usaimena eta entzumena dira bere zentzumen finenak, koralezko uharrietan eta hare azpian ezkutatzen diren harrapakinak hobeto antzemateko balio duten zentzumenak.
Usaimen zorrotza du, bere usaimenarekin ezkutatutako balizko harrapakinak detektatzeko erabiltzen du.
Ur azpian oso erabilia den zentzumena da hau, soinu uhinek elementu likido honetan airetik baino 4,5 bider azkarrago bidaiatzen dutelako. Entzumenarekin zirrikituetan ezkutatutako balizko harrapakinak antzemateko erabiltzen du.
Elektroerrezepzioaren zentzumena oso garatua dauka, azken finean ikusezinak diren harrapakinen posizio zehatza antzemateko zentzumenik baliagarrienetakoa baita. Hondartza inguruko eta arrezifeetako ekosistemetan zentzumen hau hare azpian eta arkaitzen artean ezkutaturik dabiltzan harrapakinak detektatu eta harrapatzeko erabiltzen du, batez ere krustazeoak eta moluskuak, baita arraia eta hondoko arrain txikiak ere.
Elektroerrezepzioa muturrean dauzkan Lorenzini babak izeneko poroekin erabiltzen du, harrapakinen mugimenduek uretan sortutako uhin elektrikoak antzemateko gaitasuna ematen diena.
Gorputzaren alboko lerro moduko organo berezi bati esker uretako presio uhinak eta aldaketa antzemateko gai da, hau oso baliagarria zaio iluntasunean mugitzeko, harrapakinak ehizatzeko eta baita harraparien presentzia hurbilaz jabetzeko eta hauek ekiditzeko.
Begiak oso handiak ez izan arren eta arkaitzez beteriko ekosistema batean ezkutaleku asko egon arren, begiak eta ikusmena ondo garatuta dauka. Aipatu beharra dago marrazo hau oso sakonera gutxiko arraina dela, beraz argitasun handiko uretan ibiltzen da, ikusmen oneko zonalde batean.
Zaporea batez ere jangarria edo jangaitza den zerbait probatzeko erabiltzen du. Marrazoek normalean eraso bortitza egin aurretik, hozkada txikiak ematen ditu jateko gai den ala ez konprobatzeko, askotan hozkada batekin nahikoa dute erabaki bat hartzeko.
Azal sentikorra du kontaktu zein tenperaturaren aldaketaz azkar jabetzeko.
Indiako ozeanoko eta ozeano bareako koralezko arrezifetatik eta itsasertzetik hedatzen da. Afrikako ekialdeko kostalde osoan (Madagaskarren barne), itsaso Gorrian, Persiar golkoan, Pakistanen, Indian, Birmanian, Hego-ekialdeko Asia osoan eta Australiako kostaldean (hegoaldeko kostaldea izan ezik) aurkitu daiteke[4][5].
Tropiko eta subtropikoetako sakonera gutxiko ur beroetan bizi da. Mangladiak, koralezko uharriak eta hondartzak ditu etxetzat. Batzuetan ur gazikaratan eta gozoetan sartzen da. Marrazo hauek lurralde txikietan bizi ohi dira eta harrapakin nahikoak dituen leku txiki bat urtetan izan daiteke ale baten etxea.
Normalean 30 zentimetroko sakonera baino ez duten uretan mugitzen da, bere punta beltzeko hegats bereizgarriak askotan uretik ateraz.
Marrazo hauek txikiak izan arren bere ekosistemetan harrapari trebeak eta garrantzitsuak dira. Mota askotako arrezife arrainak (Meroak, barbarinak, muxarrak eta Leuresthes, Siluriformes, Labridae zein Paracanthurus generokoak ), zefalopodoak, krustazeoak, itsas sugeak, itsas hegaztiak eta itsas dortoken kumeak ehizatzen ditu eta erasoaldi azkarrak eta bortitzak burutzen dituzte[6].
Marrazo hauek koralezko uharri ekosistemetan harrapari garrantzitsuenetakoak dira, arrezifeek ematen duten babespean kate trofikoaren goikaldean egonik. Arrezife inguruetan bizi denez ekosistema hauen osasunean paper ekologiko garrantzitsua jokatzen dute, bertako populazioetan kontrol eta oreka bat mantenduz. Punta beltzeko arrezife marrazoa desagertuko balitz, koralezko uharrien eta presente dagoen arrezife guztien arrain gehienen populazioak orekarik gabe igo eta ekosistema bera kolapsatu eta suntsituko litzateke.
Sakonera oso gutxiko uretan bizi da, sakonera argitsuko zonaldetik ez da mugitzen, denbora tarte luzea itsas azaletik ibiltzen delarik.
Punta beltzeko arrezife marrazoaren batezbesteko bizi-itxaropena 12-15 urte bitartean kokatzen da.
Kumeek (arrain larbek) eta marrazo txikiek harrapari asko dituzte, helduarora iristeko arrisku handiak igaro behar dituzte. Harrapariak ekiditeko sakonera oso gutxiko uretara joaten dira, jaioberriak adibidez, marea gorak estaltzen dituen hondartzetan ibiltzen dira uretako harrapariak ekiditeko. Mangladiak ere oso babesleku onak dira marrazo jaioberri eta txikientzat[7].
Helduak direnean oso etsai natural gutxi daukate, noizbehinka tigre-marrazoaren dietan sar daitezke baina arrezife eta sakonera gutxiko uretako ekologia berezia dutenez, normalean harrapari handiek ez dute punta beltzeko arrezife marrazoak jomugan. Aldiz, ekosistema berezi horretan, punta beltzeko arrezife marrazo helduak dira harrapari handi eta arriskutsuenetakoak.
Marrazo hauek ez dute gizakia harrapakintzat, marrazo txikiegiak dira gizakiarentzat potentzialki arriskutsuak izateko[8]. Dena den, itsasertzeko ekosistema gizakiarekin partekatzen dutenez, noizbehinka gizaki baten oina edo hanka harrapakin batekin nahastu eta hozka egin dezakete, zauri sakonak eraginez.
Nahigabeko hozkadak kenduta, ez du inolako arriskurik suposatzen gizakiarentzat (nahiko iheskorra da gizakiarengan). Gizakiek, ordea, arrisku larria suposatzen dute beraien biziraupenerako, marrazo hegats-zopa egiteko zuzenean ehizatzeaz gain[3], gizakiek modu zuzenean ala zeharkakoan bere ekosistema kaltetzen jarraitzen dutelako.
Espezie bibiparoa da eta 1-12 kume artean izaten ditu. Sabelaldiak urtebete inguru irauten du eta jaioberriek sakonera gutxiko uretan bizi dira, batik bat sakonera gutxiko mangladiek eta hondartzetako marealdiek eskaintzen duten babespean. Ugalketa garaian arrek emeak gertutik jarraitzen dituzte, seguruenik emeek sortzen dituzten seinale kimikoengatik. Kopulazioan arrak emearen bular-hegats bat heltzen dio hozkada batekin eta horrela kopulazioaren prozesua eta estaldura bera errazten du.
Marrazo hau ehizatu egiten da bere hegatsak, haragia eta gibel olioa kontsumitzeko, baina ez da merkatuan espezie garrantzitsua kontsideratzen.
Marrazo honen biziraupena kolokan jarri dezakeen arazorik inportanteena klima aldaketa eta mangladien zein koralezko uharrien suntsipena da. Itsasertzeko eraikuntza turistikoek arrezifeen eta kostaldeko ekosistemen suntsipena ekarri dute munduko hainbat eta hainbat lekutan, eta orain gizakien eraikuntzek eragindako kalte zuzenei beroketa globala koralezko uharrietan eta mangladietan eragiten ari den kaltea gehitu behar zaie. Jakina da beroketa globala eta itsasoaren beroketa koralezko arrezifeak azidotzen ari direla, koralak zurituz eta egitura biologiko hauek sostengatzen duten bizitzaren eta ekosistema guztiaren heriotza ekarriz. Horrez gain, azidotzearekin batera, planetaren beroketa itsasoaren maila igoarazten ari da, itsasertzeko ekosistementzat, mangladientzat eta arrezifeentzat suposatzen duen kalte larriarekin.
Punta beltzeko arrezife marrazoa "ia mehatxatua" egoeran dago IUCN-ren arabera, baina bere ekosistemen suntsipena espezie honen gainbehera eragiten ari da[9].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
