Bizkaiko udalerria From Wikipedia, the free encyclopedia
Dima Bizkaiko udalerria da, Arratia eskualdekoa, 2016. urtean 1.459 biztanle zituena. Biztanle gehienak Ugarana auzoan bizi dira, Dimako herriburuan.
Dima | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Bizkaia, Euskal Herria | |||||||||||
Dimako jaiak. | |||||||||||
| |||||||||||
Administrazioa | |||||||||||
Estatua | Espainia | ||||||||||
Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
Lurraldea | Bizkaia | ||||||||||
Eskualdea | Arratia | ||||||||||
Izen ofiziala | Dima | ||||||||||
Alkatea | Josu Gorospe Lapatxa (EAJ-PNV) | ||||||||||
Posta kodea | 48141 | ||||||||||
INE kodea | 48026 | ||||||||||
Herritarra | dimoztar, dimatar / zamakolista | ||||||||||
Kokapena | |||||||||||
Koordenatuak | 43°06′33″N 2°42′30″W | ||||||||||
Azalera | 61 km² | ||||||||||
Garaiera | 133 metro | ||||||||||
Distantzia | 25,8 km Bilbora | ||||||||||
Demografia | |||||||||||
Biztanleria | 1.496 (2023) 42 (2022) | ||||||||||
| |||||||||||
Dentsitatea | 16,9 bizt/km² | ||||||||||
Hazkundea (2003-2013)[1] | % 30,12 | ||||||||||
Zahartze tasa[1] | % 18,04 | ||||||||||
Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 67,34 | ||||||||||
Ekonomia | |||||||||||
Jarduera tasa[1] | % 80,46 (2011) | ||||||||||
Genero desoreka[1] | % -4,6 (2011) | ||||||||||
Langabezia erregistratua[1] | % 7,93 (2013) | ||||||||||
Euskara | |||||||||||
Euskaldunak[1] | % 84,78 (2010) | ||||||||||
Kaleko erabilera [2] | % (2016) | ||||||||||
Etxeko erabilera [3] | % 70.65 (2016) | ||||||||||
Datu gehigarriak | |||||||||||
Webgunea | http://www.dima-udala.org |
Dima bailara luze bat da Igorretik Otxandioraino doana albo bietan ingurune oso malkartsu eta ikusgarrian kokatuta dagoena. Bailarako puntu baxuena 200 metroan dagoen Ugarana auzoa da, Dimako auzoburua dena, bertan kokatzen da udaletxea eta eliza nagusia. Hortik Otxandiora doan errepidea iparraldean Urkiolaraino heltzen den Aramozko mendilerroa dauka, hor Mugarra (964 metro), Arrietabaso (1.018 m) eta Leungane (1.009 metro) mendiek Dima eta Mañaria banatzen dute Zornotza eta Durangotik. Errepide horretako hegomendebaldean Urrekoatxa haitzak eta Altungane ingurukoek banatzen dute Areatza eta Zeanuritik. Beraz, Dima osoa iparmendebaldera begira dagoen bailara da, bere irteera naturala Igorrerantz duena.
Hegoaldean Dimako udalerriaren mutur bat Otxandioraino iristen da. Tarte horretan, Dimako mendatearen hegoaldean, urak hegoalderantz isurtzen dira, isurialde mediterraneorantz.
Udalerriko ibai nagusia Indusi ibaia da. Hegoekialdetik iparmendebaldera doa, eta Arratia ibaian isurtzen ditu urak Igorren.
Nabarmentzekoak dira Baltzola auzoko kobak, Geologikoki ikusgarriak eta eskalada egiteko egokiak. Josune Bereziartu eskalatzailea Baltzolako haitzuloko sabaian aritzeagatik ezaguna da mundu mailan. Bertan goi-Paleolitoko aztarnak aurkitu zituzten aspaldi.[4] Eta gainera Baltzolako inguruetan mitologiazko ipuin ugari jaso baitituzte ikerlari askok.[5]
Kobak baino beherago Jentil-zubi dago, harrizko arku natural harrigarri horren azpitik pasatzen da Baltzola joateko bidea.[6]
Iparraldean Igorre, Lemoa eta Zornotza; hegoaldean Ubide eta Otxandio; ekialdean Mañaria, Abadiño eta Durango; eta mendebaldean Arantzazu, Artea, Areatza eta Zeanuri.
Dima auzo nagusiak hauek dira:[7]
Nekazaritza (barazkiak), abeltzaintza (esne- eta haragi-behiak) eta basogintza dira lanbide nagusienak. Baina, dimarren erdiak ondoko herrietan egiten du behar, industrian, eta zerbitzu-sektorean.[4]
Dimako biztanleria |
---|
2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeen emaitzen ondorioz, Bildu koalizioko hautagai Rafael Ugalde aukeratu zuten alkate.
2015eko udal hauteskundeetan EH Bilduko hautagaitzak irabazi zuen, Nekane Intxaurtza Etxebarria alkate hautatua izan zela.
Dimako udalbatza | |||||
Alderdia |
2015eko maiatzaren 24 |
2011ko maiatzaren 22 | |||
Zinegotziak | Boto kopurua | Zinegotziak | Boto kopurua | ||
EH Bildu* | 5 / 9 |
5 / 9 |
|||
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | 4 / 9 |
4 / 9 |
|||
* 2011n Bildu koalizioa aurkeztu zen. | |||||
Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean |
Alderdi politikoa | 2015[8] | 2011[9] | 2007[10] | 2003[11] | 1999[12] | 1995[13] | 1991[14] | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Euskal Herria Bildu (EH Bildu) | 52,98% | 5 | 51,39% | 5 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
Eusko Alderdi Jeltzalea (EAJ-PN)
) |
43,87% | 4 | 46,47% | 4 | 95,61% | 9 | 94,92% | 9 | 36,02% | 3 | 37,09% | 3 | 34,73% | 3 |
Partido Socialista de Euskadi-Euskadiko Ezkerra (PSE-EE) | 0,90% | 0 | 0,43% | 0 | 0,07% | 0 | - | - | - | - | - | - | - | - |
Partido Popular (PP) | - | - | 0,75% | 0 | 1,05% | 0 | 3,00% | 0 | 0,97% | 0 | - | - | - | - |
Euskal Herritarrok (EH) | - | - | - | - | - | - | - | - | 61,99% | 6 | - | - | - | - |
Herri Batasuna (HB) | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 60,93% | 6 | 56,27% | 6 |
Eusko Alkartasuna (EA) | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 8,24% | 0 |
Mendebaleko euskararen barruan Arratiako euskararen barruan kokatzen da dimarren hizkera. Herritar gehienak euskaldunak izanda Dima euskarak Bizkaian duen arnasgune nabarmenetako bat da. Hori herriak euskararen kulturari egin dizkion hainbat ekarpenetan ikus daiteke:
Udalerri mailan euskara gizarte-bizitzaren alor guztietara hedatu nahi duen Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko kidea da Dima.[15]
Udalerri euskalduntzat jotzen dituzte euskal hiztunen portzentajea %70etik gorakoa duten herriak egon daitezke UEMA Mankomunitatean. Baldintza hori betetzen duten herri guztiak sartuko balira guztira 200.000 biztanle inguruko ingurunea litzateke. [16]
Ugari dira (gutxienez 23 hizlari) Ahotsak.eus atarian Dimako hizkeraz jaso ahal izan dituzten elkarrizketak.[20]
Hainbat dimoztarrek ekarpen nabarmenak egin dizkiote euskararen bizitzari eta kulturari, besteak beste hauek:
Lihozko arropak eta izarak edukitzeak bizitza bigunagoa eta atseginagoa izateko balio izan du mendeetan zehar. Neolitikotik hasita kultura guztiek landu dute lihoa. Dimako emakumeek orokorrean eta Braulia Pujana dimoztarrak konkretuan behar handia egin dute liho-kultura horren barruan.[34]
Baltzolako inguruetan mitologiazko ipuin eta legenda ugari jaso dira. Jentilak Baltzola inguruetako mendian bizi omen ziren gizaki eskerga batzuk ziren. Euren zaletasun bat harriak oso urrun jaurtitzea omen zen eta jendeari gauza asko irakatsi omen zioten, esate baterako garia ereiten edo burdina lantzen.
Batzuek diotenez, oraindik sorginek eta izpiritu batzuek ezkutaleku gisa erabiltzen dituzte. Kobak baino beherago Jentil-zubi dago, harrizko arku natural horren azpitik pasatzen da Baltzola joateko bidea. Legendak dioenez, jentilek egin zuten, alde batetik bestera pasatzeko.[5]
Dimako hainbat azterketa antropologiko aztertu ditu Abel Ariznabarretak, besteak beste hauek:[23]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.