From Wikipedia, the free encyclopedia
Ardagai horia (Laetiporus sulphureus) Polyporaceae familiako onddo espezie bat da. Europan eta Ipar Amerikan hazten den erlaitzeko onddo bat da (zuhaitzetan hazten diren onddoak). Euskal Herrian ere aurki daiteke. Esporokarpoak edo gorputz fruktiboak kolore hori urrekara duten egitura deigarriak hazten dira, apal gisa, zuhaitz eta adarren enborretan. Gorputz emankor zaharrak kolore beixa zurbil edo gris argiz desagertzen dira. Gorputz fruktiferoaren beheko gainazala tubulu-poroz osatuta dago, brankien ordez.[1]
Ardagai horia | ||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
Ordena | Polyporales | |||||||||||||||||||||||||||
Familia | Polyporaceae | |||||||||||||||||||||||||||
Generoa | Laetiporus | |||||||||||||||||||||||||||
Espeziea | Laetiporus sulphureus Murrill, 1920 | |||||||||||||||||||||||||||
Basionimoa | Boletus sulphureus | |||||||||||||||||||||||||||
Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
|
Laetiporus sulphureus saprofitoa da eta, batzuetan, parasito ahula. Usteltze kubiko marroia sortzen du hazten den zuhaitzen bihotzean. Bat-bateko onddo asko ez bezala, gaztea denean jan daiteke, kontrako erreakzioak izan baditu ere. Hala ere, ez da bere jangarritasunagatik ezaguna[2].
Karpoforoa: Urte osoan agertzen da, tamaina handiarekin, eta zabaleran 50 cm inguruko aleak aurkitu dira, baina ohikoena horren tamaina erdikoa izatea da, 30 cm-ra irits daitekeen proiekzioarekin eta 1 edo 2 cm arteko lodierarekin. Espezie honen kolorea nabarmentzen da batez ere, laranja bizi eta deigarri kolorekoa delako, nahiz eta batzuetan horixka izan daitekeen. Normalean inbrikatuak edo gainjarriak agertzen dira karpoforoak, substratuarekiko perpendikular proiektatuak, kontsola edo mihi formakoa, batzuetan forma irregularragoekin, naiz eta jaiotzen direnean nahiko homogeneoak eta biribilduak izan. Ertza edo hazkunde eremua hiribildua eta askoz argiagoa, ia zurixka.
Himenioa: Poroduna, sufre bizi koloreko poroetan amaitzen diren tutu oso laburrez osatua. 2 edo 3 poro milimetroko, eta nahiko biribilduak dira.
Hanka: Ez du, substratuari zuzenean atxikitzen zaion espeziea da.
Haragia: Ez oso lodia kolore zurixkakoa, ondoaren kanpoaldeko kolorearen ondoan nabarmentzen dena, nahiko biguna alea gaztea denean, ondoren gogorra eta larrukara bihurtzen da. Nahiko usain garratza du, baina ez da desatsegina, eta zaporeak, batzuek diotenez, oilaskoa gogoratzen du, baina garratz samarra ere bada.[3]
Etimologia: Polyporus terminoa grekotik dator, ugari, asko, esan nahi duen, "poly" hitzetik eta poro, urrats, esan nahi duen "póros" hitzetik. Poro ugarirekin. Sulphureus epitetoa latinetik dator, sufre, esan nahi duen, "sulphureus" hitzetik. Bere hori-laranja koloreagatik.
Jangarritasuna zalantzazkoa da, toxikoa izan daiteke. AEBko eskualde batzuetan "basoetako oilaskoa" deitzen dioten arren, hesteetako arazo ugari eragin ditu. Edari alkoholdunekin ezin da jan. Edonola ere, ale oso gazteak bakarrik kontsumitu behar dira.[4]
Bere forma, tamaina eta itxura orokorragatik, espezie nahastezina da.[5]
Urte osoan. Kolore marroiko usteldura eragiten du eta kaltetutako zuhaitza berehala hiltzen da, jarduera entzimatikoa duelako. Zuhaitz zaharren parasito suntsitzailea da, bai basoetan bai parke eta lorategietako zuhaitz bakartuetan.[6]
Mundu osoan barreiatzen da, kontinente guztietan zehar, Antartikan izan ezik. Habitat ugaritan garatzen da.[7]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.