From Wikipedia, the free encyclopedia
La Instituto por Verkoj de Religio (IVR, itale Istituto per le Opere di Religione, latine Institutum pro Operibus Religionis, akronime IOR, populare konata kiel la Vatikana Banko) estas privata financa institucio kiu ofte estas referita kiel la centra banko de Vatikano kaj la Romkatolika Eklezio [1][2]. Tamen ĝi ne estas privata banko, ĉar estas neniuj posedantoj aŭ akciuloj [3]. Nek ĝi estas departemento de la Roma kurio [4], nek estas centra banko .
| Instituto por Verkoj de Religio | ||
|---|---|---|
| Istituto per le Opere di Religione | ||
 | ||
 | ||
financa institucio  | ||
| Komenco | 27-a de junio 1942 vd | |
| Geografia situo | 41° 54′ 14″ N, 12° 27′ 24″ O (mapo)41.90388888888912.456666666667 | |
| Lando(j) | Vatikano vd | |
| Sidejo | Vatikano | |
| ||
 Instituto por Verkoj de Religio | ||
| Fondinto(j) | Pio la 12-a vd | |
| Posedata de | Apostola Seĝo vd | |
| Retejo | Oficiala retejo | |
| Jura formo | privata firmao | |
Ĝi estas bazita en la Turo Nicholas la 5-a, kiu situas en proksimeco al la Apostola Palaco. La ĉefoficisto de la banko raportas al estraro de direktoroj konsistigita tute de kardinaloj, kies prezidanto estas la Papo (aŭ la valormanaĝero de Vatikano (la Kamerlingo), kiam ekzistas neniu aktuala Papo) [5][6][7].
La banko estis fondita de Pio la 12- la 27-an de junio 1942 surbaze de la Komisiono por Bonfaraj Agoj (itale Commission ad pias causas) establita de Leono la 13-a en 1887. La aktivoj de la banko estas apartigitaj de la Administracio por la Aktivaĵoj de la kurio (itale Amministrazione del Patrimonio della Sede Apostolica) kaj estas administritaj aparte. Efektive, la banko ne estas la centra banko de Vatikano kaj oficiale ĝi ne estas celita por la amasiĝo de kapitalo kaj profitoj, nek pruntedonas monon aŭ faras rektajn investojn, sed por la financado de bonfarado kaj bonvolema agadoj. Ĝi ja havas la devon konservi la kapitaligon de la ento kaj la monon de ĝiaj klientoj, do la kapitalo ricevita estas investita en ŝtataj obligacioj, obligacioj kaj en la interbanka merkato.
La deklarita celo de la institucio estas "konservi kaj administri moveblajn kaj nemoveblaĵojn transdonitajn, deponitajn aŭ dediĉitajn al Vatikano fare de individuoj aŭ laŭleĝaj entoj kaj destinita por religiaj aŭ bonfaraj agadoj" [8][9].
La IVR administras fondusojn valorantajn 7 miliardojn da eŭroj kaj havas preskaŭ 19 000 klientoj, el kiuj ĉirkaŭ 5 200 estas katolikaj institucioj, kiuj posedas pli ol 85 % de la administritaj fondusoj; kaj 13 700 estas homoj, inkluzive de religiuloj, dungitoj de Vatikanurbo kaj aliaj rajtigitaj personoj, kiel diplomatiaj senditoj al la Sankta Seĝo.
En la pasinteco, la instituto ankaŭ estis konsiderita "eksterlanda ŝirmejo en la mezo de Eŭropo" pro la manko de travidebleco en siaj bilancoj kaj multaj anonimaj numeritaj kontoj kiuj estis ligitaj al monlavado por la mafio kaj impostfraŭdo.
En April 2014, la mandato kaj misio de la IVR estis konfirmitaj fare de papo Francisko por la estonteco. Li konsentis pri propono pri la estonteco de la financa institucio, kiu "reafirmas la gravecon de la misio de IVR por la bonfarto de la Eklezio", diris la Vatikana deklaro [10][11].
En la 1980-aj jaroj, kelkaj enketaj libroj publikigitaj kiel ekzemple "The Unholy Covenant (La Malsankta Interligo)" [12] kaj "The Vatican's Holocaust" [13] severe kritikis la bankon kiel oficiale sankigita rimedo por lavi ŝtelitan monon, plejparte de judoj (la "nazia oro") kaj la financado de la nazia protektorato, la sendependa ŝtato Kroatio (Ustaŝa ŝtato). La Usona Departemento de Ŝtato malfermis enketon pri la afero, kaj la Vatikano vigle neis la akuzojn, sed rifuzis malfermi la koncernajn dosierojn [14].
La 15-an de novembro 1999, grupproceso estis ekis en la federacia tribunalo en San Francisco fare de holokaŭstotransvivanto nomita Alperin kontraŭ la Vatikana Banko (Alperin v. Vatican Bank), post pluraj demandosesioj la tribunalo rifuzis aŭdi la kazon kaj determinis en 2009 ke la Vatikana Banko ne povus esti jurpersekutita ĉar ke li ĝuas imunecon de jurisdikcio [15] .
En 1968, Michele Sindona, bankisto kiu estis proksima al la Gambino- krimfamilio, estis nomumita altranga konsilisto al la bankdirektoro. En 1972, Sindona investis en usona banko, rikoltis enormajn profitojn kaj akiris reputacion, sed du jarojn poste la akcioj de la banko, kiun li aĉetis, kraŝis je 98%, forprenante 40 milionojn USD. Sindona uzis la Vatikanan Bankon por lavi mafian monon akumulitan en la kunteksto de la heroinkomerco [16].
La Vatikana Banko estis la ĉefa akciulo de la Banko Ambrosiano (Banco Ambrosiano), kiu estis la financa brako de la "ŝtato ene de ŝtato" administrita de la mafio en la 1970-aj jaroj, kaj kiu kolapsis en 1982, lasante ŝuldon de 3,5 miliardoj da dolaroj. La estro de la Vatikana Banko, Paul Marcinkus, estis akuzita je la kolapso de la banko, sed ne povintus esti juĝita en Italio pro diplomata imuneco kiun li ĝuis kiel civitano de la Vatikano. Laŭ la aranĝo farita, la Vatikana Banko rekonis "moralan respondecon" por la kolapso de Ambrosiano Bank, kvankam ne laŭleĝa respondeco, kaj konsentis kompensi siajn kreditorojn per 241 milionoj da dolaroj. Marcinkus estis ekzilita al Arizono [17][18][19][20].
Enketoj de la Centra Banko de Italio kaj la Financa Polico estis malfermitaj kontraŭ la banko kaj ĝiaj manaĝeroj por monlavado en 2009 (180 milionoj da eŭroj) kaj 2010 ( 23milionoj). La 30-an de decembro 2010, papo Benedikto la 16-a anoncis la kreadon de Vatikana Financial Intelligence Agency. La 24-an de majo, la bankdirektoro Gotti Tedeschi (kiu estis moknomita "la bankisto de Dio" en amaskomunikilaro) estis maldungita pro misadministrado. Tedeschi asertis ke li estis maldungita ĝuste ĉar li elmontris korupton [21][22].
Post esti trafita de la bankroto de Banco Ambrosiano kaj pluraj skandaloj, ĝi nuntempe faras travideblecon, por kiu jaraj raportoj pri ĝia financa situacio estas publikigitaj kaj en novembro 2013 la auditoria firmao Ernst & Young fari eksterajn reviziojn por ekskludi neregulaĵojn [23][24].
En tiu kadro, la 1-an de oktobro 2013, la Instituto publikigis sian jarraporton por la unua fojo en sia historio. Ĝi detaligas netan profiton de 86,6 milionoj da eŭroj en 2012; kvanto kiu permesis al la IVR fari kontribuon de 54,7 milionoj da eŭroj al la buĝeto de la Sankta Seĝo [25][26][27].
La filmo "Godfather III" (1990) igas la Instituton por Verkoj de Religio centra elemento ene de sia konspira intrigo. Fama konspira teorio, kiu estas citita en la filmo, asertas ke papo Johano Paŭlo la 1-a estis murdita en 1978 baldaŭ post lia elekto laŭ peto de la mafio, ĉar li ordonis al kardinalo Jean-Marie Villot esplori la neregulaĵojn en la banko.
En la hispana filmo Que baje Dios y lo vea, la ribelema Patro Savinto faras sendistingan uzon de la Vatikana Banko por eliri el ekstremaj situacioj.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
