AI tools

czarny

From Wiktionary, the free dictionary

See also: Czarny

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *čь̀rnъ. First attested in the first half of the 15th century.

Pronunciation

  • IPA(key): (10th–15th CE) /t͡ʃʲaːrnɨː/
  • IPA(key): (15th CE) /t͡ʃʲɒrnɨ/

Adjective

czarny

  1. (attested in Masovia) black (of a dark color)
    Coordinate term: biały
    • 1896 [Middle of the 15th century], Lucjan Malinowski, editor, Żywot świętego Błażeja. Zabytek języka polskiego z początku wieku XV,‎, page 321:
      Ony nyewyasty odpowyedzaly: Czarny sø waszych bogow ob[ra]szy..., odpuscycyesz naam, acz ge do wody donyesyemy y zmygemy
      [Ony niewiasty odpowiedziały: Czarny są waszych bogow obr[a]zy..., odpuścicież nam, ać je do wody doniesiemy i zmyjemy]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 527:
      Dał mi bog ociec jednego syna, a prze tego mam żałość, nędzę i wieliką tesknicę..., uczyniłam sie czarna i śniada, kako mogę cirpieć śmierci syna mego?
      [Dał mi Bog Ociec jednego syna, a prze tego mam żałość, nędzę i wieliką tesknicę..., uczyniłam sie czarna i śniada; kako mogę cirpieć śmierć syna mego?]
    • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 30, 40:
      Y bili sø Labanowi wszitky byale a czarne (alba et nigra) owce, a gyne bili wszitky Iacobowi
      [I były są Labanowy wszytki białe a czarne (alba et nigra) owce, a jine były wszytki Jakobowy]
    • 1950 [1456], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 994, Warsaw:
      Jako ja nye wzal thkanky pyerlovey... y plashshcza czharnego
      [Jako ja nie wziął tkanki pierłowej... i płaszcza czarnego]
    • 1894 [1471], Konstanty Górski, editor, Historia jazdy polskiej‎, page 270:
      Lepka czyrna
      [Łepka czyrna]
  2. The meaning of this term is uncertain.
    • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎, , , volume XXV, page 151:
      De coccione ruffa czarney
      [De coccione ruffa czarnej]

Derived terms

(adjectives):
  • czarnobrwy
  • czarnoksięski
  • czarnoksiężny
  • czyrniwy
(nouns):
(verbs):
  • czyrznić impf
(nouns):

Descendants

  • Polish: czarny
  • Silesian: czŏrny

References

  • Boryś, Wiesław (2005) “czarny”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Sławski, Franciszek (1958-1965) “czarny”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
  • Mańczak, Witold (2017) “czarny”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “czarny”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “czarny”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.