Φόρμουλα Ε
Σειρά αγώνων ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων From Wikipedia, the free encyclopedia
Σειρά αγώνων ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Φόρμουλα Ε, επισήμως ονομασμένη ως ABB FIA Formula E World Championship,[1] είναι ένα πρωτάθλημα μηχανοκίνητου αθλητισμού που χρησιμοποιεί ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Το πρωτάθλημα ανήκει και προωθείται από τη Formula E Holdings. Το 2011 σχεδιάστηκε στο Παρίσι από τον Ζαν Τοντ, πρώην πρόεδρο της FIA και τον Ισπανό επιχειρηματία Alejandro Agag, ο οποίος είναι επίσης ο σημερινός πρόεδρος της Formula E Holdings.[2] Ο εναρκτήριος αγώνας διεξήχθη στο Πεκίνο τον Σεπτέμβριο του 2014.[3] Από το 2020, το πρωτάθλημα έχει τον τίτλο του παγκόσμιου πρωταθλήματος.[4]
 | |
| Κατηγορία | Μηχανοκίνητα Σπορ |
|---|---|
| Χώρα | Διεθνής |
| Εναρκτήρια περίοδος | 2014–15 |
| Οδηγοί | 22 (2022-23) |
| Ομάδες | 11 (2022–23) |
| Προμηθευτές Σασί | Spark-Dallara |
| Πρωταθλητής οδηγών |  Στόφελ Φαντόρν |
| Πρωταθλητής οδηγών |  Mercedes-EQ |
| Επίσημη ιστοσελίδα | FIAFormulaE.com |
 Τρέχουσα Σεζόν | |
Η ιδέα για ένα πρωτάθλημα ηλεκτρικών μονοθεσίων με αγώνες σε διάφορες πόλεις επινοήθηκε από τον Ζαν Τοντ, τον πρόεδρο της Διεθνής Ομοσπονδίας Αυτοκινήτου (FIA), και παρουσιάστηκε στους πολιτικούς Alejandro Agag και Αντόνιο Ταγιάνι και στον Ιταλό ηθοποιό Teo Teocoli σε δείπνο σε ένα μικρό ιταλικό εστιατόριο στη γαλλική πρωτεύουσα στις 3 Μαρτίου 2011.[5][6][7] Ο Ταγιάνι επικεντρώθηκε στην ηλεκτροποίηση της αυτοκινητοβιομηχανίας, την μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και τη εισαγωγή υβριδικών και ηλεκτρικών συστημάτων. Ο Agag είπε στον Todt ότι θα αναλάβει το έργο λόγω της προηγούμενης εμπειρίας του στη διαπραγμάτευση συμβάσεων με τηλεοπτικούς σταθμούς, χορηγίες και μάρκετινγκ.[8]
Από τη σεζόν του 2020-21, η Φόρμουλα Ε έχει αναγνωριστεί από την ΦΙΑ ως παγκόσμιο πρωτάθλημα, καθιστώντας την ως την πρώτη σειρά αγώνων εκτός της Φόρμουλα 1 που έλαβε αναγνώριση παγκόσμιου πρωταθλήματος.[9]
Στο πρωτάθλημα της Φόρμουλα Ε επί του παρόντος συμμετέχουν έντεκα ομάδες με δύο οδηγούς η καθεμία.[10] Το άθλημα διαθέτει ηλεκτρικά αγωνιστικά αυτοκίνητα παρόμοια με τα υβριδικά αυτοκίνητα της Φόρμουλα 1. Οι αγώνες γενικά γίνονται σε προσωρινές πίστες στα κέντρα των πόλεων, μήκους 1,9 έως 3,4 km (1,2 έως 2,1 mi).
Όλα τα γεγονότα ξεκινούν με δύο ελεύθερες δοκιμές το πρωί: μια περίοδος 45 λεπτών ακολουθούμενη από μια 30 λεπτών. Κατά τη διάρκεια αυτών, οι οδηγοί είναι ελεύθεροι να χρησιμοποιήσουν την πλήρη ισχύ του αυτοκινήτου (250 kW (335 bhp).[11], με άλλη μία 45 λεπτών στους διπλούς αγώνες της Κυριακής. Από την 8η σεζόν, όλες οι ελεύθερες είναι 30 λεπτά.
Οι κατατακτήριες πραγματοποιούνται αργότερα μέσα στην ημέρα και διαρκεί περίπου μία ώρα. Σύμφωνα με την τρέχουσα μορφή (που εισήχθη στην 8η σεζόν), οι οδηγοί χωρίζονται σε δύο ομάδες με βάση τη θέση τους στο πρωτάθλημα, αυτοί που βρίσκονται σε μονές θέσεις πηγαίνουν στην ομάδα Α, ενώ αυτοί που βρίσκονται σε ζυγές θέσεις πηγαίνουν στην ομάδα Β. Εξαίρεση είναι ο πρώτος αγώνας της σεζόν, όπου κάθε ομάδα μπορεί να προτείνει έναν οδηγό σε κάθε γκρουπ. Κάθε γκρουπ έχει ένα περιθώριο 10 λεπτών για να ορίσει τον ταχύτερο γύρο στα 220 kW, εκ των οποίων οι 4 πρώτοι των κάθε γκρουπ θα προκριθούν στο στάδιο των "μονομαχιών", όπου οι οδηγοί έρχονται αντιμέτωποι στα 250 kW σε έναν προημιτελικό, ημιτελικό και τελικό. Ο νικητής του τελικού στη συνέχεια παρατάσσεται στη 1η θέση, ο ηττημένος του τελικού στη 2η θέση, οι ηττημένοι του ημιτελικού στις θέσεις 3 και 4 και οι ηττημένοι του προημιτελικού στις θέσεις 5 έως 8, με τη σειρά του χρόνου που ορίσαν. Οι υπόλοιποι οδηγοί από τη φάση των ομίλων τοποθετούνται εναλλάξ από τη θέση 9, με την ομάδα του polesitter στις μονές θέσεις και την άλλη ομάδα στις ζυγές θέσεις.[12][13]
Οι πρώτες τέσσερις σεζόν είχαν καθορισμένη απόσταση γύρων, συνήθως μονό αριθμό, με pit-stops για να αλλάζουν αυτοκίνητα στα μισά του αγώνα, καθώς οι μπαταρίες δεν είχαν την ικανότητα να διαρκέσουν ολόκληρο τον αγώνα. Κατά τη δεύτερη γενιά, ο αγώνας έχει οριστεί σε 45 λεπτά συν έναν γύρο. Η εισαγωγή του αυτοκινήτου Gen2 σήμαινε ότι τα pit stop δεν είναι πλέον απαραίτητα, επειδή η μπαταρία διαρκεί για ολόκληρο τον αγώνα. Δεδομένου ότι τα ελαστικά παντός καιρού έχουν σχεδιαστεί για να διαρκούν για έναν ολόκληρο αγώνα, τα pit stop προς το παρόν χρειάζονται μόνο για την αλλαγή ενός τρυπημένου ελαστικού ή για την πραγματοποίηση επισκευών στο αυτοκίνητο. Στη λειτουργία αγώνα, η μέγιστη ισχύς περιορίζεται επί του παρόντος στα 200 kW (268 bhp). Για την ένατη σεζόν, οι γύροι θα αντικαταστήσουν τον χρόνο για να διατηρηθεί η συνέπεια με τη μετάβαση από τον αγώνα σε γύρους, τα αυτοκίνητα ασφαλείας και FCY θα αντισταθμίζονται πλέον με επιπλέον γύρους.
Για τη σεζόν 6 και 7,[14] κάθε λεπτό κάτω από αυτοκίνητο ασφαλείας ή FCY, αφαιρείται 1 kWh ενέργειας από τη συνολική χρησιμοποιήσιμη ενέργεια, δίνοντας στους οδηγούς και τις ομάδες περισσότερες τακτικές διαχείρισης ενέργειας. Από την σεζόν 8, χρησιμοποιείται ο προστιθέμενος χρόνος, όπου κάθε πλήρες λεπτό κάτω από ένα αυτοκίνητο ασφαλείας ή FCY εντός των πρώτων 40 λεπτών, προστίθενται 45 δευτερόλεπτα στον χρόνο του αγώνα μέχρι το πολύ 10 λεπτά.[15]
Οι πόντοι απονέμονται στους δέκα κορυφαίους οδηγούς χρησιμοποιώντας το τυπικό σύστημα της FIA (25-18-15-12-10-8-6-4-2-1). Ο οδηγός που εξασφαλίζει την pole position απονέμεται επίσης 3 πόντους, ενώ ο οδηγός που ορίζει τον ταχύτερο γύρο (αν τερματίσει στους πρώτους δέκα) λαμβάνει επιπλέον 1 πόντο (2 πόντους κατά τις δύο πρώτες σεζόν). Επιπλέον, για την έκτη και έβδομη σεζόν (2019-21) ο οδηγός που πετύχενε τον ταχύτερο γύρο κατά τη διάρκεια των προκριματικών ομίλων λάμβανε 1 βαθμό.[16] Το πρωτάθλημα αποτελείται από πρωτάθλημα οδηγών και ομάδων. Οι πόντοι του οδηγού αποτελούνται από τα καλύτερα αποτελέσματα του. Το σύνολο πόντων μιας ομάδας συμπληρώνεται μετρώντας τα σκορ και των δύο οδηγών κατά τη διάρκεια της σεζόν.[13]
Για κάθε αγώνα, οι οπαδοί μπορούν να ψηφίσουν τον αγαπημένο τους οδηγό μέσω κοινωνικών δικτύων για να τους δώσουν μια επιπλέον ώθηση ισχύος. Η ψηφοφορία ξεκινά 6 ημέρες πριν από την εκδήλωση και κλείνει 15 λεπτά μετά από την έναρξη του αγώνα. Οι πέντε πρώτοι λαμβάνουν ο καθένας επιπλέον ισχύ που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ένα παράθυρο 5 δευτερολέπτων κατά το δεύτερο μισό του αγώνα. Το Fanboost αφαιρέθηκε για την 9η σεζόν.
Με την πέμπτη σεζόν, παρουσιάστηκε ένα σύστημα που ονομάζεται Attack mode, στο οποίο οι οδηγοί λαμβάνουν επιπλέον 25 kW (35 kW στη σεζόν 6 και 7)[17] ισχύος οδηγώντας σε μια καθορισμένη περιοχή της πίστας εκτός της αγωνιστικής γραμμής. Η διάρκεια της ώθησης και ο αριθμός των διαθέσιμων ενισχύσεων αποφασίζονται λίγο πριν από κάθε αγώνα από τη FIA για να σταματήσουν οι ομάδες να προβλέψουν τη χρήση της και να την ενσωματώσουν στη στρατηγική τους.[18] Όλα τα attack modes πρέπει να ενεργοποιηθούν μέχρι τέλος του αγώνα, αλλά δεν χρειάζεται να εξαντληθούν (δηλαδή, εάν ενεργοποιηθεί στον προτελευταίο γύρο, ο οδηγός δεν τιμωρείται άμα το έχει ενεργοποιημένο ακόμα στο τέλος του αγώνα). Αν υπάρχει κίτρινη σημαία (FCY) ή αυτοκίνητο ασφαλείας, δεν θα επιτρέπεται η ενεργοποίηση της.
Για την 9η σεζόν, ένα νέο σύστημα γνωστό ως Attack Charge θα δοκιμαστεί σε επιλεγμένους αγώνες. Σε μια προκαθορισμένη περίοδο κατά τη διάρκεια του αγώνα, οι ομάδες πρέπει να κάνουν υποχρεωτικό πιτ 30 δευτερολέπτων για να επαναφορτίσουν τις μπαταρίες του αυτοκινήτου ξεκλειδώνοντας δύο επιπλέον περιόδους attack mode για προσπέραση.
_at_2017_Berlin_ePrix.jpg)
Για τις πρώτες τέσσερις σεζόν, χρησιμοποιήθηκε ένα αυτοκίνητο που κατασκευάστηκε από την Spark Racing Technology, που ονομάζεται Spark-Renault SRT 01E. Το πλαίσιο σχεδιάστηκε από την Dallara, ένα σύστημα μπαταριών δημιουργήθηκε από την Williams Advanced Engineering και χρησιμοποιήθηκε ένα πεντατάχυτο κιβώτιο από την Hewland. Η Michelin ήταν ο επίσημος προμηθευτής ελαστικών.[19][20][21] Για την πρώτη σεζόν, παραγγέλθηκαν 42 ηλεκτρικά αυτοκίνητα από τη σειρά. 4 αυτοκίνητα διατέθηκαν σε καθεμία από τις 10 ομάδες και 2 αυτοκίνητα διατηρήθηκαν για δοκιμές.[22]
Το πρώτο αυτοκίνητο της Φόρμουλα E είχε ισχύ τουλάχιστον 250 ίππους (190 kW). Το αυτοκίνητο μπόρεσε να επιταχύνει από 0 έως 100 km/h (0 έως 62 mph) σε 3 δευτερόλεπτα, με μέγιστη ταχύτητα 225 km/h (140 mph).[23] Οι γεννήτριες που χρησιμοποιούνται για την επαναφόρτιση των μπαταριών τροφοδοτούνται από γλυκερίνη, ένα υποπροϊόν της παραγωγής βιο-ντίζελ.[24]
Στην πρώτη σεζόν, όλες οι ομάδες χρησιμοποίησαν έναν ηλεκτρικό κινητήρα που αναπτύχθηκε από τη McLaren (το ίδιο με αυτό που χρησιμοποιήθηκε στο P1 supercar). Αλλά από τη δεύτερη σεζόν, οι κατασκευαστές κινητήρων θα μπορούσαν να κατασκευάσουν τον δικό τους ηλεκτρικό κινητήρα, μετατροπέα, κιβώτιο ταχυτήτων και σύστημα ψύξης. το πλαίσιο και η μπαταρία παρέμειναν ίδια. Υπήρχαν εννέα κατασκευαστές που δημιούργησαν κινητήρες για την σεζόν 2016-17: ABT Schaeffler, Andretti Technologies, DS-Virgin, Jaguar, Mahindra, NextEV TCR, Penske, Renault και Venturi.[25]
.jpg)
Το αυτοκίνητο 2ης γενιάς ("Gen2") κυκλοφόρησε την σεζόν 2018-19 και διαθέτει σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις σε σχέση με το προηγούμενο αυτοκίνητο Spark-Renault SRT 01E - η ισχύς της αυξήθηκε από 200 kW σε 250 kW η τελική ταχύτητα αυξάνεται σε περίπου 280 km/h (174 mph). Η άφιξη του αυτοκινήτου Gen2 οδηγεί επίσης στο τέλος των αλλαγών αυτοκινήτου στη μέση του αγώνα.[26] Τα νέα αυτοκίνητα είναι εξοπλισμένα με συστήματα πέδησης Brembo, τα οποία επέλεξε η Spark Racing Technology ως ο μοναδικός προμηθευτής.[27][28] Τα νέα αυτοκίνητα είναι επίσης εξοπλισμένα με την συσκευή του Halo, ένα κλουβί ασφαλείας σε σχήμα Τ που έχει σχεδιαστεί για να προστατεύει το κεφάλι του οδηγού σε συντριβές και εκτρέποντας αντικείμενα που πετούν.[29] Η Michelin παραμένει ως κατασκευαστής ελαστικών, προμηθεύοντας ελαστικά παντός καιρού.[30]
Το αυτοκίνητο 3ης Γενιάς (Gen3) παρουσιάστηκε στο κοινό στο ePrix του Μονακό το 2022 και θα χρησιμοποιηθεί από την ένατη σεζόν του πρωταθλήματος (2022–23). Τα επίπεδα ισχύος για το αυτοκίνητο αναμένεται να είναι 350 kW στις κατατακτήριες και 300 kW στον αγώνα, ενώ τα επίπεδα ανάκτησης θα επιτρέπονται τόσο στους εμπρός (250 kW) όσο και στους πίσω (350 kW) άξονες για μέγιστη ανάκτηση 600 kW υπό φρενάρισμα. Η ανάκτηση ενέργειας κατά το φρενάρισμα μπορεί να παρέχει το 40% της συνολικής ενέργειας που χρησιμοποιείται σε έναν αγώνα.
Η εκτιμώμενη τελική ταχύτητα θα είναι 322 km/h.[31] Η μπαταρία θα είναι επίσης σχεδιασμένη ώστε να μπορεί να χειρίζεται τη "φόρτιση φλας" έως και 800 kW, επιτρέποντας την επαναφόρτιση pitstop στο πρωτάθλημα για πρώτη φορά.[32] Τον Ιούλιο του 2020 ανακοινώθηκε ότι η Spark Racing Technology θα κατασκευάσει το σασί και θα προμηθεύει τον μπροστινό άξονα MGU, η Williams Advanced Engineering θα τροφοδοτεί την μπαταρία και η Hankook θα προμηθεύει ελαστικά παντός καιρού που περιλαμβάνουν βιολογικά υλικά και βιώσιμο καουτσούκ.[33]
| Gen1 | Gen2 | Gen3 | |
| Ντεμπούτο | 1 ('14-'15) | 5 ('18-'19) | 9 ('22-'23) |
| Μήκος | 5320mm | 5160mm | 5016.2mm |
| Ύψος | 1050mm | 1050mm | 1023.4mm |
| Πλάτος | 1780mm | 1770mm | 1700mm |
| Μεταξόνιο | 3100mm | 3100mm | 2970.5mm |
| Βάρος (Συμπεριλαμβανομένου του οδηγού) | 920 kg (μπαταρία 450 kg) | 900 kg (μπαταρία 385 kg) | 840 kg |
| Μέγιστη ισχύς | 200 kW | 250 kW | 350 kW |
| Μέγιστη Ανάκτηση | 100 kW | 250 kW | 600 kW |
| Μέγιστη ταχύτητα | 225 km/h | 280 km/h | 322 km/h |
| Ελαστικά | Michelin | Michelin | Hankook |
Από το 2014, το plug-in υβριδικό BMW i8 χρησιμοποιείται ως αυτοκίνητο ασφαλείας της Φόρμουλα Ε.[35] Στην σεζόν 2019-20 και σεζόν 2020-21, έχουν χρησιμοποιηθεί δύο εκδόσεις: μία με οροφή και μια με στέγη.
Το 2021 ανακοινώθηκε ότι το Mini Electric θα χρησιμοποιηθεί ως αυτοκίνητο ασφαλείας για επιλεγμένους αγώνες στο καλεντάρι, πιάνοντας δράση στο E-Prix της Ρώμης τον Απρίλιο.[36]
Από το 2022, χρησιμοποιείται μια Porsche Taycan, με τα χρώματα και των 11 ομάδων.[37]
