ομοταξία εδαφόβιων αρθρόποδων ζώων, της υποσυνομοταξίας μυριάποδα From Wikipedia, the free encyclopedia
Τα σύμφυλα (επιστημονική-λατινική ονομασία Symphyla) είναι ομοταξία εδαφόβιων αρθρόποδων ζώων, που ανήκουν στην υποσυνομοταξία μυριάποδα. Είναι γνωστά και ως ψευδοχειλόποδα ή κοινώς στην αγγλική garden centipedes, δηλαδή «σαρανταποδαρούσες του κήπου», και μοιάζουν με σαρανταποδαρούσες, αλλά είναι πολύ μικρότερα, δεν έχουν δηλητήριο και η πραγματική συγγένειά τους τόσο με τις σαρανταποδαρούσες όσο και με τα διπλόποδα είναι μικρή.[1][2] Ως ομοταξία είναι πολύ μικρή, καθώς δεν περιλαμβάνει τάξεις, αλλά μόνο δύο οικογένειες, τις σκουτιγερελλίδες (Scutigerellidae) και τις σκολοπενδρελλίδες (Scolopendrellidae, άσχετες με τη σκολόπενδρα), με συνολικώς λίγο περισσότερο από 200 είδη να είναι γνωστά μέχρι σήμερα.[3]
| Σύμφυλα | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Είδος του γένους Scutigerella
.jpg) Σύμφυλο της οικογένειας Scolopendrellidae | ||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Τα σύμφυλα είναι κυρίως φυτοφάγα και καταναλωτές νεκρής οργανικής ύλης, που ζουν σχετικώς βαθιά μέσα στο έδαφος, πολλές φορές κάτω από πέτρες, σε ξύλο που αποσυντίθεται και σε άλλα υγρά μέρη.[4] Μπορούν να τρέχουν γρήγορα[4] και να κινούνται με ευχέρεια ανάμεσα στα σωματίδια του εδάφους. Συνήθως βρίσκονται από την επιφάνεια μέχρι βάθος περίπου μισό μέτρο. Τρέφονται με τη φυτική ύλη που αποσυντίθεται, αλλά μπορούν να προξενήσουν σημαντική ζημιά σε μια καλλιέργεια καταναλώνοντας σπόρους, ρίζες και ριζικά τριχίδια σε καλλιεργούμενα εδάφη.[1][2] Π.χ. το είδος των κήπων Scutigerella immaculata μπορεί να γίνει μάστιγα σε φυτείες, ένα είδος χανσενιέλλας έχει καταγραφεί ειδικότερα ως καταστροφέας σε φυτείες ζαχαροκάλαμου και ανανά στην Αυστραλία.[5][6] Μερικά είδη ζουν και σε δέντρα[7][8] και σε σπήλαια.[9] Ένα είδος του γένους Symphylella έχει αποδειχθεί ότι είναι κατά κύριο λόγο θηρευτής[10].
Τα σύμφυλα είναι μικρά και μπορούν εύκολα να διαφεύγουν την ανίχνευση. Καθώς ζουν υπόγεια, δεν έχουν μάτια, ούτε χρώση.[4] Το σώμα τους είναι μαλακό, με μήκος συνήθως μεταξύ 2 και 10 χιλιοστών του μέτρου, και χωρίζεται σε δύο μέρη: την κεφαλή και τον κορμό.[4] Το μεγαλύτερο σύμφυλο είναι το είδος Hanseniella magna, που φθάνει σε μήκος τα 25 έως 30 χιλιοστά.[11]
Η κεφαλή φέρει μακριές, πολυτμηματικές κεραίες με ένα αισθητήριο όργανο στο πίσω μέρος της βάσεώς τους (το λεγόμενο όργανο του Tömösváry, που πιθανώς αισθάνεται τις δονήσεις), και τρία ζεύγη στοματικών μερών (σιαγόνων/γνάθων): ενιαία άνω γνάθο και διπλές κάτω σιαγόνες, από τις οποίες το πρώτο ζεύγος είναι μακρύ, ενώ το δεύτερο είναι συγχωνευμένο, σχηματίζοντας το κάτω χείλος του στόματος.[2]
Ο κορμός αποτελείται από 15 έως 24 τμήματα, που προστατεύονται από αλληλοεπικαλυπτόμενες ραχιαίες πλάκες. Δέκα ή δώδεκα από τα τμήματα αυτά φέρουν πόδια. Το πρώτο τμήμα είναι μεγάλο και συνήθως φέρει ένα ζεύγος ποδιών, ενώ το τελευταίο είναι λεπτό και δεν φέρει πόδια, αλλά ένα ζεύγος από ουραία εξαρτήματα. Τα σύμφυλα αναφέρεται ότι ζουν μέχρι τέσσερα έτη και αλλάζουν περίβλημα σε όλη τη ζωή τους.[2] Τα νεαρά σύμφυλα φέρουν μόνο 6 ζεύγη ποδιών μόλις εκκολαφθούν στα οποία προστίθεται από ένα επιπλέον ζεύγος σε κάθε έκδυση, μέχρι το στάδιο του ενήλικου ζώου, που συνήθως έχει 12 ζεύγη ποδιών.[12][13] Αυτός ο τρόπος αναπτύξεως είναι γνωστός ως ημιαναμόρφωση.[14] Σε κάποια είδη το εμπρόσθιο ζεύγος ποδιών είναι υποτυπώδες (π.χ. στο είδος Symphylella).[15][16]
Τα σύμφυλα έχουν αρκετά χαρακτηριστικά που συνδέουν με τα πρώτα έντομα που εμφανίσθηκαν στη Γη, όπως το labium (τη συγχωνευμένη δεύτερη κάτω γνάθο, «χειλική γνάθος»), τον ίδιο αριθμό μερών της κεφαλής και ορισμένα χαρακτηριστικά των ποδιών.[1] Το κάθε ζεύγος ποδιών συνδέεται με έναν μικρό στύλο (ίσως με αισθητήρια λειτουργία) και με μια δομή σαν σάκκο που μπορεί να γυρίζει «τα μέσα έξω» (coxal sac) και βοηθεί το ζώο να απορροφά υγρασία. Παρόμοιες δομές υπάρχουν και στα πιο «πρωτόγονα» έντομα.
_life_stages.jpg)
Τα σύμφυλα αναπνέουν από ένα ζεύγος ανοιγμάτων που βρίσκονται στις πλευρές της κεφαλής τους (είναι τα μόνα αρθρόποδα με τέτοια ανοίγματα στην κεφαλή)[17], τα οποία συνδέονται με ένα σύστημα από τραχείες που διακλαδώνονται μέσα στην κεφαλή και στα τρία εμπρόσθια τμήματα του σώματος μόνο.[2]
Το γεννητικό άνοιγμα βρίσκεται στο τέταρτο τμήμα του σώματος, αλλά τα σύμφυλα δεν συνουσιάζονται. Απλώς το αρσενικό αποθέτει 150 έως 450 κάψουλες σπέρματος, που ονομάζονται σπερματοφόρα, πάνω σε μικρά στελέχη και το θηλυκό τα παίρνει και τα αποθηκεύει μέσα στο στόμα του, το οποίο διαθέτει ειδικά θυλάκια για τον σκοπό αυτόν. Το θηλυκό γεννά τα αβγά του αγονιμοποίητα, σε ομάδες των 8 έως 12, και τα προσαρτά σε ρωγμές ή πάνω σε βρύα ή λειχήνες με το στόμα του, αλείφοντας το σπέρμα επάνω τους. Τα αβγά γονιμοποιούνται έτσι έξω από το σώμα.[2]
Τα σύμφυλα διαθέτουν επίσης αδένες που παράγουν ένα είδος μεταξιού.[18] Μάλιστα ένα απολιθωμένο δείγμα του είδους Symphylella patrickmuelleri βρέθηκε διατηρημένο σε βιρμανικό ήλεκτρο με μακρές ίνες αυτής της πρωτεΐνης να έχουν βγει από αυτούς τους αδένες.[19] Το υλικό αυτό έχει έναν ρόλο στην αναπαραγωγή, καθώς το αρσενικό κολλά τα σπερματοφόρα πάνω σε μικρά στελέχη κατασκευασμένα από αυτό.[20] επίσης έχει αναφερθεί ότι κάποια σύμφυλα απελευθερώνουν αυτό το κολλητικό μετάξι ως άμυνα[21] ή προκειμένου να αιωρούνται.[2]
Τα απολιθώματα συμφύλων που έχουν ανακαλυφθεί ανήκουν σε πέντε μόνο είδη, τα οποία ταξινομούνται όλα σε γένη (αμφότερων των οικογενειών) που έχουν μέλη ζωντανά και σήμερα. Τα παλαιότερα τέτοια δείγματα έχουν βρεθεί σε βιρμανικό ήλεκτρο από τη μέση Κρητιδική περίοδο και έχουν ηλικία περί τα 99 εκατομμύρια έτη. Ως αποτέλεσμα αμφότερες οι οικογένειες πιστεύεται ότι ξεχώρισαν μεταξύ τους πριν από το τέλος του Μεσοζωικού Αιώνα.[22][23][24]
Μορφολογικές μελέτες τοποθετούν συνήθως τα σύμφυλα σε στενότερη συγγένεια με τα διπλόποδα και τα παυρόποδα, παρά με τα χειλόποδα, εντάσσοντάς τα στον κλάδο Progoneata.[25][26] Από την άλλη, μοριακές φυλογενετικές μελέτες (δηλαδή με ανάλυση DNA) έχουν αποφέρει αλληλοσυγκρουόμενα αποτελέσματα, με μερικές να υποστηρίζουν την προηγούμενη άποψη και άλλα να δείχνουν μεγαλύτερη συγγένεια με τα χειλόποδα ή και με άλλα αρθρόποδα.[27][25] Τα σύμφυλα πιστεύεται ότι αποτελούν μονοφυλετικό κλάδο.[28]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
