Ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς - Προοδευτική Συμμαχία (ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - Προοδευτική Συμμαχία) είναι ελληνικό πολιτικό κόμμα. Ιδρύθηκε το 2004 ως εκλογική συμμαχία, με την ονομασία Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥ.ΡΙΖ.Α.), ενώ το 2013 μετασχηματίστηκε σε ενιαίο πολιτικό κόμμα.[7]
Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς - Προοδευτική Συμμαχία | |
|---|---|
 | |
| Πρόεδρος | κενή θέση (προσωρινά)[α] |
| Γραμματέας Κ.Ε. | Ράνια Σβίγκου |
| Πρόεδρος Κ.Ο. | Νίκος Παππάς |
| Κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος | Νίνα Κασιμάτη |
| Εκπρόσωπος Τύπου | Παυσανίας Παπαγεωργίου |
| Ίδρυση | Ιανουάριος 2004 (συνασπισμός κομμάτων) Ιούλιος 2013 (ενιαίο κόμμα) |
| Συγχώνευση των | |
| Έδρα | Πλατεία Κουμουνδούρου 1, Αθήνα |
| Πτέρυγα νεολαίας | Νεολαία ΣΥ.ΡΙΖ.Α. |
| Ιδεολογία | Σοσιαλδημοκρατία[2] Κοσμικισμός[3] Δημοκρατικός σοσιαλισμός[4] |
| Πολιτικό φάσμα | Κεντροαριστερά[5] Αριστερά[6] |
| Ευρωπαϊκή προσχώρηση | Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς |
| Ομάδα Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου | Η Αριστερά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο |
| Χρώματα | Ερυθρό |
| Βουλή των Ελλήνων | 31 / 300 |
| Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο | 4 / 21 |
| Ιστότοπος | |
| syriza.gr | |
| Πολιτικό σύστημα Ελλάδας Πολιτικά κόμματα Εκλογές | |
Το κόμμα είναι σε διαδικασία εκλογής νέου προέδρου μετά την υπερψήφιση μομφής κατά του Στέφανου Κασσελάκη από την Κεντρική Επιτροπή στις 8 Σεπτεμβρίου 2024.[8] Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας και αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι ο Νίκος Παππάς.[1]
Οι ρίζες του κόμματος βρίσκονται στο Κ.Κ.Ε. Εσωτερικού της ευρωκομμουνιστικής Αριστεράς, αλλά και στην ιστορική συνεργασία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας με την Ελληνική Αριστερά όταν το 1989 συγκρότησαν το Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου.[7] Μεγαλύτερη συνιστώσα της εκλογικής συμμαχίας κατά την ίδρυσή της, αποτέλεσε ο Συνασπισμός της Αριστεράς, των Κινημάτων και της Οικολογίας.[7] Από το 2012, μετά την εκλογική πτώση του ΠΑ.ΣΟ.Κ., ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. αποτελεί ένα από τα δύο κυρίαρχα πολιτικά κόμματα στο πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας, μαζί με τη Νέα Δημοκρατία. Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. υπηρέτησε ως κυβέρνηση της Ελλάδας από τον Ιανουάριο του 2015 έως τον Ιούλιο του 2019, με πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα.
Σήμερα, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - Π.Σ. εκπροσωπείται στη Βουλή των Ελλήνων από 31 βουλευτές και βρίσκεται στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκπροσωπείται από τέσσερις ευρωβουλευτές στην ευρωομάδα της Αριστεράς. Είναι μέλος του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.
Ιστορικό
2004-2012
Στην πορεία προς τις εθνικές εκλογές του 2004, οι περισσότεροι από τους πολιτικούς φορείς του Χώρου Διαλόγου (Συνασπισμός, Α.Κ.Ο.Α., Κ.Ε.Δ.Α., Δ.Ε.Α., Κ.Ο.Ε., Ενεργοί Πολίτες και ανένταχτες προσωπικότητες) αναζήτησαν τις δυνατότητες συμμετοχής σε κοινό ψηφοδέλτιο, μία κίνηση που ονομάστηκε «Πρωτοβουλία για τη Συσπείρωση της Αριστεράς».[9] Αποτέλεσμα ήταν η συγκρότηση τον Ιανουάριο του 2004 του ενιαίου ψηφοδελτίου «Συνασπισμός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς - Ενωτικό Ψηφοδέλτιο»,[10][11] που συμμετείχαν όλοι οι παραπάνω εκτός της Κ.Ο.Ε., η οποία όμως δήλωσε ότι το υποστηρίζει.[12] Στις εκλογές ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. έλαβε 3,3% και εξέλεξε έξι βουλευτές, όλους προερχόμενους από τον Συνασπισμό, με πρόεδρο της Κοινοβουλευτικής Ομάδας το Νίκο Κωνσταντόπουλο. Αυτό οδήγησε σε εσωτερικές τριβές και κατηγορίες προς το κόμμα για ηγεμονισμό, αφού τα μικρότερα κόμματα υποστήριζαν ότι υπήρχε συμφωνία για εκλογή του Γιάννη Μπανιά (Α.Κ.Ο.Α.) στην Α' Αθήνας που δεν τηρήθηκε.[13] Βάση της κρίσης, αποτέλεσε η άρνηση του Συνασπισμού να τηρήσει τη συμφωνία για απόρριψη της κεντροαριστερής πολιτικής. Αποτέλεσμα των τριβών ήταν η αποχώρηση από τη Δ.Ε.Α. δύο ομάδων, η μια εκ των οποίων σχημάτισε τη συλλογικότητα Κόκκινο, παραμένοντας εντός του ΣΥ.ΡΙΖ.Α.[14]
Τον Δεκέμβριο του 2004, διεξήχθη το 4ο Συνέδριο του Συνασπισμού, όπου υπερίσχυσε με μεγάλη πλειοψηφία η πολιτική πλατφόρμα η οποία, μεταξύ άλλων, ζητούσε αναζωογόνηση και αναβάθμιση του ΣΥ.ΡΙΖ.Α.[15] Νέος πρόεδρος του κόμματος εκλέχθηκε ο Αλέκος Αλαβάνος, που ήταν υποστηρικτής αυτής της αντίληψης.[16] Το συγκεκριμένο αποτέλεσμα αποτέλεσε κομβικό σημείο για την ύπαρξη του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., αφού διαμόρφωσε τους όρους υπέρβασης της εσωτερικής κρίσης και αναθέρμανσης του εγχειρήματος.[17]
Στις εκλογές του 2007, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. πέτυχε σημαντική άνοδο, κερδίζοντας ποσοστό 5,04% και συνολικά δεκατέσσερις έδρες. Από το Συνασπισμό εξελέγησαν δώδεκα βουλευτές, ενώ οι υπόλοιποι δύο, προέρχονταν από την Ανανεωτική Κομμουνιστική Οικολογική Αριστερά. Δύο χρόνια αργότερα, στις ευρωεκλογές του 2009, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. έλαβε την πέμπτη θέση με 4,7% και εξέλεξε έναν ευρωβουλευτή. Το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών θεωρήθηκε ως αποτυχία και έγινε αντικείμενο κριτικής, κυρίως από την «Ανανεωτική Πτέρυγα» του Συνασπισμού,[18] με τον Λεωνίδα Κύρκο να ζητά τη διάλυση του ΣΥ.ΡΙΖ.Α..[19] Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο Αλέκος Αλαβάνος ανακοίνωσε την πρόθεσή του να παραιτηθεί από πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. και από βουλευτής,[20][21] παραίτηση η οποία δεν έγινε αποδεκτή[22] και την οποία ανακάλεσε λίγες ημέρες αργότερα.[23] Παράλληλα, συνεδρίασε και το Πανελλαδικό Σώμα του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. για την αποτίμηση του αποτελέσματος των ευρωεκλογών.[24]
Με την έναρξη της προεκλογικής περιόδου των βουλευτικών εκλογών του 2009, ο Αλέκος Αλαβάνος δήλωσε την πρόθεσή του να μην είναι υποψήφιος βουλευτής.[25] Επικεφαλής της προεκλογικής εκστρατείας τέθηκε ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος είχε εκλεγεί πρόεδρος του Συνασπισμού στο 5ο Συνέδριο του κόμματος.[26] Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. συγκέντρωσε ποσοστό της τάξης του 4,60% και εξέλεξε δεκατρείς βουλευτές, όλους προερχόμενους από το Συνασπισμό. Λίγους μήνες αργότερα, τον Ιούνιο του 2010, κατά τη διάρκεια του 6ου Συνεδρίου του Συνασπισμού, η «Ανανεωτική Πτέρυγα» του κόμματος, με επικεφαλής τον Φώτη Κουβέλη αποχώρησε από αυτό, ιδρύοντας τη Δημοκρατική Αριστερά. Τον Φώτη Κουβέλη ακολούθησαν και άλλοι τρεις βουλευτές, οι οποίοι ανεξαρτητοποιήθηκαν από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥ.ΡΙΖ.Α.[27]
Στα επόμενα χρόνια, οι πολιτικές λιτότητας που ακολούθησε η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου και το ΠΑ.ΣΟ.Κ., είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση της δημοτικότητας του ΣΥ.ΡΙΖ.Α.[28][29] Στο πλαίσιο αυτό, προσχώρησαν στο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. βουλευτές και στελέχη που προέρχονταν από το ΠΑ.ΣΟ.Κ., μεταξύ αυτών η Σοφία Σακοράφα και ο Παναγιώτης Κουρουμπλής με την Ενωτική Κίνηση της οποίας ήταν επικεφαλής.[30][31]
2012-2015: Αξιωματική αντιπολίτευση
Ενόψει των εθνικών εκλογών του Μαΐου του 2012, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. ανακοίνωσε τη συνεργασία του με την Ένωση Δημοκρατικού Κέντρου[32] και με οργανώσεις της Αριστεράς, όπως ο Νέος Αγωνιστής και ο Σύνδεσμος Πολιτών Ρήγας, αλλά και με ανένταχτες αριστερές προσωπικότητες. Το ενιαίο ψηφοδέλτιο είχε την ονομασία ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - Ενωτικό Κοινωνικό Μέτωπο (ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - Ε.Κ.Μ.).[33][34] Τελικά, στις εκλογές έλαβε ποσοστό της τάξης του 16,78% και εξέλεξε 52 βουλευτές, επιτυγχάνοντας ένα ιστορικό ρεκόρ στα μεταπολιτευτικά εκλογικά χρονικά της Ελλάδας για κόμμα της Αριστεράς.[35] Λόγω αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης, προκηρύχθηκαν επαναληπτικές εκλογές. Στις εκλογές του Ιουνίου, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - Ε.Κ.Μ. συμμετείχε ως ενιαίο κόμμα και όχι ως συνασπισμός κομμάτων, διεκδικώντας για πρώτη φορά την εξουσία.[36] Ωστόσο, αναδείχθηκε σε αξιωματική αντιπολίτευση αυξάνοντας το ποσοστό του στο 26,89%.[37]
| Εκλογές ανάδειξης Προέδρου 2013 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Υποψήφιος | Ψήφοι | Ποσοστό | |||
| Αλέξης Τσίπρας | 2.477 | 74,08% | |||
| Σίσσυ Βωβού | 157 | 4,69% | |||
| Παναγιώτης Ηλιόπουλος | 22 | 0,66% | |||
| Λευκό | 688 | 20,57% | |||
| Έγκυρα | 3.344 | ||||
| Άκυρα | 68 | ||||
| Ψήφισαν | 3.412 | ||||
| Αποχή | 18 | ||||
| Εγγεγραμμένοι | 3.430 | ||||
| Πηγή: Η Αυγή | |||||
Τον Ιούλιο του 2013 πραγματοποιήθηκε το 1ο (Ιδρυτικό) Συνέδριο του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - Ε.Κ.Μ., με στόχο τη μετατροπή του σχήματος σε ενιαίο κόμμα.[38] Στην προοπτική της αυτοδιάλυσης των συνιστωσών αντέδρασαν οι Ενεργοί Πολίτες του Μανώλη Γλέζου,[39] η Διεθνιστική Εργατική Αριστερά[40] και το Δημοκρατικό Κοινωνικό Κίνημα.[41][42] Πρόεδρος του κόμματος εξελέγη ο Αλέξης Τσίπρας, με 74,08%. Το Συνέδριο ενέκρινε το καταστατικό, βρέθηκε συμβιβαστική λύση στο θέμα των συνιστωσών, εξέλεξε την Κεντρική Επιτροπή του κόμματος και αποφάσισε την επαναφορά της ονομασίας του κόμματος σε ΣΥ.ΡΙΖ.Α..[43] Την ίδια περίοδο εντάχθηκε στον ΣΥ.ΡΙΖ.Α., ο προερχόμενος από τη Δημοκρατική Αριστερά, βουλευτής Ηρακλείου Γιάννης Μιχελογιαννάκης.[44]
Στις ευρωεκλογές του 2014, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. συνεργάστηκε με την Κοινωνική Συμφωνία,[45] ενώ υποψήφιος ήταν και ο ευρωβουλευτής Κρίτων Αρσένης, που αποχώρησε από το ΠΑ.ΣΟ.Κ..[46][47] Τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. υποστήριξαν επίσης οι πολιτικές κινήσεις Αριστερή Προοπτική,[48] Πράττω,[49] και Κοινωνία Πρώτα. Επίσης, ο Αλέξης Τσίπρας ήταν ο υποψήφιος του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.[50] Τελικά, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. αναδείχθηκε πρώτο κόμμα, με ποσοστό 26,60% και εξέλεξε έξι ευρωβουλευτές. Στις αυτοδιοικητικές εκλογές που διεξήχθησαν την ίδια μέρα, κέρδισε την Περιφέρεια Αττικής και την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων.[51]
Τον Δεκέμβριο του 2014 ξεκίνησαν οι διαδικασίες ανάδειξης νέου Προέδρου της Δημοκρατίας. Μοναδικός υποψήφιος, ύστερα από πρόταση της Νέας Δημοκρατίας, ήταν ο Σταύρος Δήμας.[52] Οι βουλευτές του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. ψήφισαν «παρών» και στις τρεις ψηφοφορίες,[53] όπως έπραξαν και οι υπόλοιποι βουλευτές της αντιπολίτευσης,[54] με αποτέλεσμα να αποτύχει να εκλεγεί.[55] Ύστερα από αυτή την εξέλιξη, προκηρύχθηκαν βουλευτικές εκλογές.[56]
2015-2019: Κυβερνήσεις συνεργασίας
Ενόψει των βουλευτικών εκλογών του 2015, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. ενισχύθηκε με προσχωρήσεις ανεξαρτήτων βουλευτών (Τζάκρη, Μακρή), και της κίνησης Κοινωνία Πρώτα με τους δύο βουλευτές της (Βουδούρης, Παραστατίδης).[57] Επίσης, τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. υποστήριξε και η Κοινωνική Συμφωνία[58] και οι Οικολόγοι Πράσινοι, με τη συμμετοχή των δεύτερων στα ψηφοδέλτιά του.[59][60] Έχοντας ως κυβερνητικό πρόγραμμα το Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, ένα σύνολο προτάσεων πολιτικής για την οικονομική και πολιτική αναδιάρθρωση, που είχε παρουσιάσει στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης το 2014,[61] ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. κέρδισε τις εκλογές με ποσοστό 36,34%, εκλέγοντας 149 βουλευτές.[62] Καθώς όμως, δε διέθετε απόλυτη πλειοψηφία εδρών στη Βουλή, συνεργάστηκε με τους Ανεξάρτητους Έλληνες[63] του Πάνου Καμμένου, που ορίστηκε υπουργός Εθνικής Άμυνας στην κυβέρνηση που σχηματίστηκε υπό τον Αλέξη Τσίπρα.[64]
Η νέα κυβέρνηση ξεκίνησε μια σειρά διαπραγματεύσεων με τους δανειστές,[65] οι οποίες κατέληγαν σχεδόν πάντα σε αδιέξοδο,[66][67][68] με αποκορύφωμα το τελεσίγραφο των αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επίτευξη συμφωνίας, στις 25 Ιουνίου 2015.[69] Στις 27 Ιουνίου, ο Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, για την αποδοχή ή μη της προτεινόμενης από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς συμφωνίας, εισηγούμενος την απόρριψή της.[70] Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου ήταν υπέρ του «ΟΧΙ», σε ποσοστό 61,31%.[71] Μετά το δημοψήφισμα, οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν, με αποτέλεσμα την επίτευξη συμφωνίας στις 13 Ιουλίου και τη σύναψη του τρίτου μνημονίου.[72] Η επίτευξη συμφωνίας προκάλεσε αντιδράσεις στο εσωτερικό του κόμματος, με αποτέλεσμα 44 βουλευτές να διαφοροποιηθούν κατά την ψήφισή της στη Βουλή.[73] Στις 20 Αυγούστου, ο Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε τις παραιτήσεις τόσο του ιδίου ως πρωθυπουργού όσο και της κυβέρνησής του και προκηρύχθηκαν εκλογές.[74]
Παράλληλα, 25 βουλευτές και ένας ευρωβουλευτής, με επικεφαλής τον Παναγιώτη Λαφαζάνη αποχώρησαν από το κόμμα και σχημάτισαν τη Λαϊκή Ενότητα,[75] ενώ παραιτήθηκαν και 53 μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., τα οποία ανήκαν κυρίως στην Αριστερή Πλατφόρμα και στην Κομμουνιστική Τάση.[76] Από τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. αποχώρησαν και άλλοι τρεις βουλευτές (Κωνσταντοπούλου, Βαλαβάνη, Δερμιτζάκης), οι οποίοι εντάχθηκαν επίσης στη Λαϊκή Ενότητα.[77][78][79] Αργότερα, αποχώρησε και η ευρωβουλευτής Σοφία Σακοράφα, παραμένοντας ανεξάρτητη.[80]
Στις πρόωρες εκλογές του Σεπτεμβρίου, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. συνεργάστηκε και πάλι με τους Οικολόγους Πράσινους.[81] Υποστηρίχθηκε από την Κοινωνική Συμφωνία,[82] ενώ η Αριστερή Προοπτική αυτοδιαλύθηκε και τα μέλη της εντάχθηκαν στον ΣΥ.ΡΙΖ.Α.[83] Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. κέρδισε πάλι τις εκλογές και αναδείχτηκε πρώτο κόμμα με 35,46% και 145 βουλευτές,[84] σχηματίζοντας κυβέρνηση συνεργασίας με τους Ανεξάρτητους Έλληνες, με πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα.[85] Το Νοέμβριο του ίδιου έτους, ο βουλευτής του κόμματος Στάθης Παναγούλης διαγράφηκε από το κόμμα λόγω διαφοροποίησης του από την κομματική γραμμή κατά τη διάρκεια ψηφοφορίας στη Βουλή,[86] ενώ άλλοι δύο βουλευτές (Σακελλαρίδης, Κατριβάνου) παραιτήθηκαν του αξιώματός τους και αντικαταστάθηκαν.[87][88]
Τον Οκτώβριο του 2016 πραγματοποιήθηκε το 2ο Συνέδριο του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς.[89] Στο Συνέδριο, ο Αλέξης Τσίπρας επανεξελέγη στη θέση του προέδρου, χωρίς ανθυποψήφιο, με ποσοστό 93,54%.[90] Επίσης, εξελέγη η νέα Κεντρική Επιτροπή του κόμματος[91] και τροποποιήθηκαν ορισμένα άρθρα του καταστατικού.
Τον Ιανουάριο του 2019, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες αποχώρησαν από την κυβέρνηση, εξαιτίας της συμφωνίας για το Μακεδονικό ζήτημα.[92] Μετά από αυτήν την εξέλιξη, ο Αλέξης Τσίπρας ζήτησε την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης στην κυβέρνησή του[93] και την έλαβε με τις ψήφους έξι ανεξάρτητων βουλευτών (Κουντουρά, Παπακώστα, Δανέλλης, Κόκκαλης, Παπαχριστόπουλος, Ζουράρις).[94]
Τον Απρίλιο, μετά από συνάντηση του Αλέξη Τσίπρα με τον πρόεδρο της Δημοκρατικής Αριστεράς Θανάση Θεοχαρόπουλο, αποφασίστηκε η συμπόρευση των δύο κομμάτων ενόψει των ευρωεκλογών και των εθνικών εκλογών του ίδιου έτους.[95] Επίσης, με τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. συμπορεύτηκαν μία σειρά κομμάτων και κινήσεων της κεντροαριστεράς, μεταξύ αυτών η Κοινωνική Συμφωνία και η Ενωτική Κίνηση Ευρωπαϊκής Αριστεράς, δημιουργώντας το σχήμα «ΣΥ.ΡΙΖ.Α.-Προοδευτική Συμμαχία».[96][97]
2019-σήμερα: Αξιωματική Αντιπολίτευση
| Εκλογές ανάδειξης Προέδρου 2022 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Υποψήφιος | Ψήφοι | Ποσοστό | |||
| Αλέξης Τσίπρας | 150.853 | 99,05% | |||
| Λευκό | 989 | 0,65% | |||
| Άκυρα | 351 | ||||
| Ψήφισαν | 152.193 | ||||
| Πηγή: | |||||
Στις εθνικές εκλογές του 2019 ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. ηττήθηκε από τη Νέα Δημοκρατία, λαμβάνοντας 31,53%. Στα πλαίσια μετασχηματισμού του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., αποφασίστηκε η προσθήκη στην ονομασία του κόμματος της φράσης «Προοδευτική Συμμαχία»,[98] ενώ άλλαξε και το έμβλημα.[99] Τον Απρίλιο του 2022, πραγματοποιήθηκε το 3ο Συνέδριο του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - Προοδευτική Συμμαχία. Μεταξύ άλλων αποφασίστηκε η εκλογή του προέδρου και των μελών της Κεντρικής Επιτροπής από τα μέλη του κόμματος. Πρόεδρος επανεξελέγη ο Αλέξης Τσίπρας, όντας μοναδικός υποψήφιος.[100][101]
Στις εθνικές εκλογές του Μαΐου του 2023, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - Προοδευτική Συμμαχία έλαβε 20,07% και εξέλεξε 71 βουλευτές.[102] Καθώς κανένα κόμμα δεν έλαβε αυτοδυναμία και με δεδομένη την αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας, σχηματίστηκε υπηρεσιακή κυβέρνηση και προκηρύχθηκαν νέες εκλογές. Στις εκλογές του Ιουνίου το ποσοστό του κόμματος μειώθηκε περαιτέρω, πέφτοντας στο 17,83% και εκλέγοντας 47 βουλευτές.[103] Μετά την εκλογική αποτυχία του κόμματος, ο Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε την παραίτηση του από την προεδρία του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - Π.Σ. και την εκκίνηση των διαδικασιών για την εκλογή νέου προέδρου, στις οποίες δεν ήταν υποψήφιος.[104]
Μετά την ανακοίνωση του Αλέξη Τσίπρα, την υποψηφιότητά τους ανακοίνωσαν με χρονολογική σειρά η Έφη Αχτσιόγλου,[105] ο Ευκλείδης Τσακαλώτος,[106] ο Στέφανος Τζουμάκας,[107] ο Νίκος Παππάς[108] και ο Στέφανος Κασσελάκης.[109] Στον πρώτο γύρο της εσωκομματικής εκλογικής αναμέτρησης, ο Στέφανος Κασσελάκης ήρθε πρώτος με ποσοστό 45,47% και η Έφη Αχτσιόγλου δεύτερη με 36,21%. Στον δεύτερο γύρο ο Κασσελάκης συγκέντρωσε το 55,98% των ψήφων και εκλέχθηκε νέος πρόεδρος του κόμματος.[110]
| Εσωκομματικές εκλογές 2023 | ||
|---|---|---|
| Α' Γύρος | ||
| Υποψήφιος | Ψήφοι | Ποσοστό |
| Στέφανος Κασσελάκης | 66.156 | 44,91% |
| Έφη Αχτσιόγλου | 53.292 | 36,18% |
| Ευκλείδης Τσακαλώτος | 13.156 | 8,93% |
| Νίκος Παππάς | 12.787 | 8,68% |
| Στέφανος Τζουμάκας | 1.917 | 1,30% |
| Έγκυρα | 147.821 | |
| Β' Γύρος | ||
| Υποψήφιος | Ψήφοι | Ποσοστό |
| Στέφανος Κασσελάκης | 74.285 | 55,98% |
| Έφη Αχτσιόγλου | 58.425 | 44,02% |
| Έγκυρα | 132.710 | |
Εκλογή Στέφανου Κασσελάκη και διασπάσεις
Μετά την εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη εντάθηκε η κριτική και η αμφισβήτηση των πολιτικών του ενεργειών από στελέχη και βουλευτές του κόμματος, προερχόμενα κυρίως από την εσωκομματική αντιπολιτευόμενη ομάδα «Ομπρέλα».[111] Επιπλέον, ισχυρές αντιδράσεις προκάλεσε η πρόθεση διενέργειας δημοψηφίσματος για τη διαγραφή ορισμένων στελεχών που άσκησαν έντονη κριτική στον νέο πρόεδρο.[112][113][114]
Η εσωκομματική κρίση κορυφώθηκε το Νοέμβριο, με την αποχώρηση από το κόμμα 46 μελών της Κεντρικής Επιτροπής που ανήκαν στην «Ομπρέλα», μεταξύ των οποίων και δύο βουλευτές (Τσακαλώτος, Πέρκα),[115] οι οποίοι τέθηκαν εκτός της Κοινοβουλευτικής Ομάδας,[116] ενώ λίγες ημέρες αργότερα, αποχώρησε και η ομάδα «6+6»[117] με την ανεξαρτητοποίηση εννιά βουλευτών (Αναγνωστοπούλου, Αχτσιόγλου, Ζεϊμπέκ, Ηλιόπουλος, Τζανακόπουλος, Τζούφη, Φερχάτ, Φωτίου, Χαρίτσης).[118] Αμφότερες οι πλευρές συγκρότησαν νέα Κ.Ο στο κοινοβούλιο, με την συγκρότηση της Νέας Αριστεράς.[119]
Τον Φεβρουάριο του 2024, διεξήχθη το 4ο συνέδριο του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - Προοδευτική Συμμαχία. Ωστόσο, οι δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα περί ανάγκης ανανέωσης της εντολής του Κασσελάκη από τη βάση του κόμματος[120] προκάλεσαν την αντίδραση του προέδρου του κόμματος, ο οποίος ανακοίνωσε έκτακτες εσωκομματικές εκλογές για την ανάδειξη προέδρου,[121] με την Όλγα Γεροβασίλη να ανακοινώνει την υποψηφιότητά της.[122] Εν τέλει, οι εκλογές δεν πραγματοποιήθηκαν και οι εντάσεις αποσοβήθηκαν, ενόψει των επικείμενων ευρωεκλογών.[123]
Στις ευρωεκλογές, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - Π.Σ. διατήρησε τη δεύτερη θέση αλλά με χαμηλά ποσοστά (14,92%) και εξέλεξε τέσσερις ευρωβουλευτές. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με αιφνιδιαστικές αντικαταστάσεις προσώπων,[124] αλλαγών στη δομή του κόμματος[125] και την αναστολή της καθημερινής έκδοσης της Αυγής, επέτειναν τη δυστοκία στους κόλπους του κόμματος.[126][127] Παράλληλα, ο Στέφανος Κασσελάκης ζήτησε από την Κοινοβουλευτική Ομάδα την αντικατάσταση του προέδρου της, Σωκράτη Φάμελλου, από τον Νίκο Παππά, η οποία έγινε αποδεκτή με οριακή πλειοψηφία.[128]
Στις 8 Σεπτεμβρίου και με ψήφους 163 έναντι 120, η Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., ενέκρινε πρόταση δυσπιστίας κατά του Στέφανου Κασσελάκη. Την πρόταση είχαν καταθέσει την προηγούμενη ημέρα 100 μέλη της, θεωρώντας ανεπαρκή τον ρόλο του στην ηγεσία του κόμματος. Μεταξύ αυτών που υποστήριξαν την πρόταση, ασκώντας κριτική στον Κασσελάκη, ήταν και ο Παύλος Πολάκης, που τον είχε υποστηρίξει κατά την εκλογή του.[129]
Το διήμερο 8 και 9 Νοεμβρίου 2024 διεξήχθη έκτακτο Συνέδριο του κόμματος, το οποίο ενέκρινε τις τέσσερις υποψηφιότητες για την εκλογή νέας ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., που θα διεξαχθεί στις 24 Νοεμβρίου 2024. Είχε προηγηθεί απόφαση της Κ.Ε. που απέκλειε την υποψηφιότητα του Στέφανου Κασσελάκη. Μετά την απόρριψη της υποψηφιότητάς του, ο πρώην πρόεδρος και τα στελέχη που τον στήριξαν δεν συμμετείχαν στις εργασίες του Συνεδρίου και δήλωσαν την αποχώρησή τους από τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
Στις 9 Νοεμβρίου, ο Κασσελάκης ανακοίνωσε τη δημιουργία νέου κόμματος[130] με αποτέλεσμα την ανεξαρτητοποίηση 4 βουλευτών από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. (Πέτρος Παππάς, Κυριακή Μάλαμα, Ραλλία Χρηστίδου και Αλέξανδρος Αυλωνίτης)[131][132] και την παραίτηση 3 βουλευτών από θέσεις ευθύνης στην Κ.Ο. (Θεοδώρα Τζάκρη, Γιώτα Πούλου και Γιώργος Γαβρίλος).[133][134][135]
Ακολούθησαν, στις 11 Νοεμβρίου οι παραιτήσεις 107 μελών της Κεντρικής Επιτροπής και την επομένη ημέρα, επιπλέον 77 μελών και η αποχώρηση τους από το κόμμα.[136] Παράλληλα, η Θεοδώρα Τζάκρη και η Ολυμπία Τελιγιορίδου παραιτήθηκαν και από την Πολιτική Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.[137][138]
Ιδεολογία
Στο δημόσιο λόγο ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - Π.Σ. περιγράφεται ως κεντροαριστερό κόμμα με κοινωνικά προοδευτικό χαρακτήρα[139], σοσιαλδημοκρατική προσέγγιση[140] και φρασεολογία που χαρακτηρίζεται ως λαϊκιστική αριστερή[141]. Αν και αρχικά θεωρούνταν ευρωσκεπτικιστικό κόμμα, το τελευταίο διάστημα έχει παρατηρηθεί μια πιο φιλοευρωπαϊκή[142] κατεύθυνση. Χαρακτηριστική θέση του κόμματος, είναι και ο κοσμικισμός[143].
Ιδεολογική πορεία
Τα πρώτα χρόνια, μετά την ίδρυσή του, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. είχε ριζοσπαστικό αριστερό και ευρωκομμουνιστικό χαρακτήρα[144]. Την περίοδο πριν τις εκλογικές του επιτυχίες, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. χαρακτηριζόταν ως αντισυστημικό κόμμα[145][146] και θεωρούνταν ξεκάθαρα ως αριστερό[147], με διάφορες τάσεις[148][149][150] που είχαν αναφορά στον δημοκρατικό σοσιαλισμό[151], τον οικοσοσιαλισμό[151][152], και την προοπτική εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης.[153]
Το κόμμα θεωρούνταν για πολύ καιρό μία ευρωσκεπτικιστική δύναμη,[154][155] αν και πλέον έχουν εκλείψει οι αναφορές στην παλιά του ταυτότητα ως σκληρής αριστερής φωνής διαμαρτυρίας με λαϊκιστικό και ευρωσκεπτικιστικό χαρακτήρα.
Από τη διακυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα και ύστερα, το κόμμα έκανε στροφή[156]. Παρόλο που οι πηγές εξακολουθούσαν να το παρουσιάζουν ως επί τω πλείστον σαν αριστερό κόμμα[157], αναλύσεις επισημαίνουν ότι αν και εισήχθη ως μέρος της «ριζοσπαστικής αριστεράς», ο ΣΥΡΙΖΑ εφάρμοσε πολιτικές νεοφιλελεύθερης διακυβέρνησης -αν και σε ήπιο βαθμό- και παρατηρούν ομοιότητες με το ιστορικό ΠΑΣΟΚ[158]. Ακολούθησε μετριοπαθή πολιτική και εφάρμοσε τις πολιτικές λιτότητας που επέβαλαν οι δανειστές, κάτι που ερχόταν σε αντίθεση με την συνεχιζόμενη αριστερή φρασεολογία του. Τα πακέτα προσαρμογής συνδυάστηκαν με σοσιαλδημοκρατικές πολιτικές που παρείχαν στήριξη σε κοινωνικές ομάδες με χαμηλό εισόδημα.
Με την πάροδο των ετών, αν και πολλές ειδησεογραφικές πηγές αναφέρουν ακόμη το κόμμα ως τμήμα της αριστεράς, διάφορα άρθρα γνώμης[159][160], αλλά και αναλύσεις[161] θεωρούν ότι έχει πλέον "μεταμορφωθεί" σε μη αριστερό. Ειδησεογραφικές πηγές όπως το in, θεωρούν ότι η όποια αριστερή εσωτερική παράταξη είχε απομείνει στον ΣΥΡΙΖΑ, αποχώρησε κατά την εσωκομματική κρίση του 2023-24[162] και άλλες αναγνωρίζουν ότι η αριστερή ταυτότητα του κόμματος αμφισβητείται[163][164], καθώς και ότι ειδικά επί προεδρίας Κασσελάκη το κόμμα έχει κάνει στροφή[165].
Τέλος, παρά τη διακηρυγμένη κοσμική ιδεολογία του,[166][167] τόσο ο πρόεδρός του Στέφανος Κασσελάκης,[168] όσο και πολλά μέλη του ασπάζονται τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό. Εντούτοις, διαφωνούν με τα προνόμια που απολαμβάνει η Εκκλησία της Ελλάδος και τη συνεπαγόμενη διαπλοκή της με το κράτος.[143]
Αποτελέσματα εκλογών
Βουλή των Ελλήνων
| Έτος | Αρχηγός κόμματος | Αριθμός ψήφων | Ποσοστό ψήφων | Έδρες | Θέση |
|---|---|---|---|---|---|
| 2004 | Νίκος Κωνσταντόπουλος |
241.637 | 3,26% | 6 / 300 |
4ο κόμμα Αντιπολίτευση |
| 2007 | Αλέκος Αλαβάνος | 361.101 | 5,04% | 14 / 300 |
4ο κόμμα Αντιπολίτευση |
| 2009 | Αλέξης Τσίπρας | 315.665 | 4,60% | 13 / 300 |
5ο κόμμα Αντιπολίτευση |
| 2012 Ι | 1.061.928 | 16,79% | 52 / 300 |
2ο κόμμα | |
| 2012 ΙΙ | 1.655.022 | 26,89% | 71 / 300 |
Αξιωματική αντιπολίτευση | |
| 2015 Ι | 2.245.978 | 36,34% | 149 / 300 |
Κυβέρνηση συνεργασίας | |
| 2015 ΙΙ | 1.926.526 | 35,46% | 145 / 300 |
Κυβέρνηση συνεργασίας | |
| 2019 | 1.781.057 | 31,53% | 86 / 300 |
Αξιωματική αντιπολίτευση | |
| 2023 Ι | 1.184.621 | 20,07% | 71 / 300 |
2ο κόμμα | |
| 2023 ΙΙ | 930.013 | 17,83% | 47 / 300 |
Αξιωματική αντιπολίτευση |
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
| Έτος | Αρχηγός κόμματος | Αριθμός ψήφων | Ποσοστό ψήφων | Έδρες | Θέση | Ομάδα |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2009 | Αλέκος Αλαβάνος | 240.971 | 4,70% | 1 / 22 |
5η | Ε.Ε.Α. - Β.Π.Α. |
| 2014 | Αλέξης Τσίπρας | 1.518.376 | 26,56% | 6 / 21 |
1η | |
| 2019 | 1.343.595 | 23,75% | 6 / 21 |
2η | ||
| 2024 | Στέφανος Κασσελάκης | 593.133 | 14,92% | 4 / 21 |
2η | Η Αριστερά |
Κοινοβουλευτική Ομάδα
Βουλή των Ελλήνων
Κ΄ Κοινοβουλευτική Περίοδος
Στις εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. -Π.Σ. εξέλεξε 47 βουλευτές. Ωστόσο, μετά από αλλαγές, η σύνθεση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας είναι η εξής:
- Επικρατείας: Έλενα Ακρίτα
- Επικρατείας: Ευάγγελος Αποστολάκης
- Επικρατείας: Πόπη Τσαπανίδου
- Β2΄ Δυτικού Τομέα Αθηνών: Ρένα Δούρου
- Β3΄ Νότιου Τομέα Αθηνών: Νίκος Παππάς
- Αιτωλοακαρνανίας: Μίλτος Ζαμπάρας
- Αργολίδας: Γιώργος Γαβρήλος
- Αρκαδίας: Γιώργος Παπαηλιού
- Άρτας: Όλγα Γεροβασίλη
- Α΄ Ανατολικής Αττικής: Γιώργος Καραμέρος
- Αχαΐας: Ανδρέας Παναγιωτόπουλος
- Βοιωτίας: Γιώτα Πούλου
- Δράμας: Θεόφιλος Ξανθόπουλος
- Ευβοίας: Σίμος Κεδίκογλου
- Ηλείας: Διονύσης Καλαματιανός
- Ηρακλείου: Χάρης Μαμουλάκης
- Α΄ Θεσσαλονίκης: Κατερίνα Νοτοπούλου
- Α΄ Θεσσαλονίκης: Ράνια Θρασκιά
- Α΄ Θεσσαλονίκης: Χρήστος Γιαννούλης
- Β΄ Θεσσαλονίκης: Σωκράτης Φάμελλος
- Κοζάνης: Καλλιόπη Βέττα
- Κορινθίας: Γιώργος Ψυχογιός
- Λάρισας: Βασίλης Κόκκαλης
- Μαγνησίας: Αλέξανδρος Μεϊκόπουλος
- Α΄ Πειραιώς: Αλέξης Τσίπρας
- Β΄ Πειραιώς: Νίνα Κασιμάτη
- Πέλλας: Θεοδώρα Τζάκρη
- Πρέβεζας: Κώστας Μπάρκας
- Τρικάλων: Μαρίνα Κοντοτόλη
- Φθιώτιδας: Γιάννης Σαρακιώτης
- Χανίων: Παύλος Πολάκης
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
10ο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Στις ευρωεκλογές του 2024, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - Π.Σ. εξέλεξε 4 ευρωβουλευτές. Η σύνθεση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας είναι η εξής:
Διατελέσαντες πρόεδροι
Οι διατελέσαντες πρόεδροι του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς είναι οι εξής:
| # | Πρόεδρος | Εικόνα | Θητεία | Πρωθυπουργός | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Νίκος Κωνσταντόπουλος |
|
15 Ιανουαρίου 2004 | 12 Δεκεμβρίου 2004 | - | |
| 2 | Αλέκος Αλαβάνος |
 |
12 Δεκεμβρίου 2004 | 7 Σεπτεμβρίου 2009 | - | |
| 3 | Αλέξης Τσίπρας |
.jpg) |
7 Σεπτεμβρίου 2009 | 29 Ιουνίου 2023 | 1/2015 - 8/2015,
2015 - 2019 | |
| 4 | Στέφανος Κασσελάκης |
.jpg) |
24 Σεπτεμβρίου 2023 | 8 Σεπτεμβρίου 2024 | - | |
Οι αρχικές συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ
Αρχικά μέλη, κόμματα και οργανώσεις, του ΣΥΡΙΖΑ το 2004 ήταν οι: ΣΥΝ, ΑΚΟΑ, ΚΕΔΑ, ΔΕΑ και Ενεργοί Πολίτες. Στη συνέχεια εντάχθηκε πλήρως και η ΚΟΕ. Αμέσως μετά, το ίδιο έτος, εντάχθηκε και η Οργάνωση Κόκκινο, η οποία διασπάστηκε από τη ΔΕΑ. Πριν τις εθνικές εκλογές του 2007, εντάχθηκαν ως συνιστώσες του, το ΔΗΚΚΙ και η Οικολογική Παρέμβαση. Παράλληλα, συμμετείχαν στα ψηφοδέλτια και εκπρόσωποι του ΛΕΥΚΟ και του ΕΑΜ, όχι όμως ως συνιστώσες, οργανώσεις που δεν θεωρήθηκαν ότι υπήρξαν ποτέ μέρη του ΣΥΡΙΖΑ. Μέχρι το τέλος του 2007, διαλύθηκε η Οικολογική Παρέμβαση και ως εκ τούτου έπαψε να είναι μέρος του συνασπισμού. Το 2008, εντάσσονται ως συνιστώσες, οι πολιτικές Οργανώσεις Ξεκίνημα, Ρόζα και Οικοσοσιαλιστές Ελλάδας. Το 2011, αποχωρεί από το σχήμα το Ξεκίνημα και εντάσσονται οι Ριζοσπάστες Οικολόγοι, οργάνωση που διασπάστηκε από τους Ενεργούς Πολίτες και η Αντικαπιταλιστική Πολιτική Ομάδα, οργάνωση που διασπάστηκε από το Κόκκινο. Το 2012, εντάσσονται το Ενωτικό Μέτωπο, η ΕΔΗΚ, ο Σύνδεσμος Πολιτών Ρήγας και ο Νέος Αγωνιστής. Τον Ιούνιο του 2012, έγινε επίσημα ενιαίο κόμμα, χωρίς εσωτερικές ομάδες.
Στο εργατικό κίνημα, ο ΣΥΡΙΖΑ με την παράταξη Μαχητική Εργατοϋπαλληλική Ταξική Ανατροπή (ΜΕΤΑ) συμμετέχει στη ΓΣΕΕ. Τμήμα συνδικαλιστών του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. (προερχόμενοι κυρίως από το «Αριστερό Ρεύμα») μαζί με άλλες δυνάμεις της αριστεράς, όπως και με ανένταχτους εργαζόμενους συνδικαλιστές, στήριζαν, μέχρι το 2013, το Συντονισμό Πρωτοβάθμιων Σωματείων.[169][170] Τον Αύγουστο του 2015, αποχώρησαν πολλές συνιστώσες του κόμματος, καταγγέλλοντας την πολιτική της κυβέρνησης Τσίπρα, οι περισσότερες από τις οποίες στη συνέχεια προσχώρησαν στη Λαϊκή Ενότητα. Μετά τη διάσπαση του 2015, η αριστερή πτέρυγα και οι αριστερές συνιστώσες του κόμματος εκφράζονταν από την κίνηση των 53+, η οποία ήταν μία αντιπολιτευόμενη τάση στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, και η οποία παρέμεινε μέχρι την εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη στην ηγεσία, και αποχώρησε μετά τη διαγραφή μερικών στελεχών της. Οι πρώην συνιστώσες του κινήματος αναφέρονται στον παρακάτω πίνακα, ενώ επισημαίνεται η ιδεολογική τους αναφορά και το έτος ένταξής τους:[171]
Τα μέσα ενημέρωσης του ΣΥΡΙΖΑ
Ο ΣΥΡΙΖΑ συνδεόταν[180] με την εφημερίδα Αυγή, το ραδιοφωνικό σταθμό Στο Κόκκινο 105.5 και την ιστοσελίδα Left.gr, οι οποίες διέκοψαν τη λειτουργία τους το 2024.
Βιβλιογραφία
- (2012) Γιάννης Μπαλάφας, 20 χρόνια χρειάστηκαν: Το χρονικό του εγχειρήματος του Συνασπισμού, εκδόσεις Νήσος
- (2015) Κας Μούντε, Σύριζα: Η διάψευση της λαϊκιστικής υπόσχεσης, εκδόσεις Επίκεντρο
- (2015) Τάκης Φωτόπουλος, Το χρονικό της καταστροφής 2010-2015. Από τα μνημόνια των συστημικών ΠΑΣΟΚ/ΝΔ στο "αριστερό" μνημόνιο του ΣΥΡΙΖΑ, εκδόσεις Γόρδιος
- (2015) Γιώργος Καραμπελιάς, 6 μήνες που συγκλόνισαν την Ελλάδα. Ιανουάριος - Ιούλιος 2015, Εναλλακτικές Εκδόσεις
- (2016) Παναγιώτης Ιωακειμίδης, Κρίση. Ευρώπη και Αριστερά. Η φύση και η επίλυση της κρίσης, ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ευρώπη, Ευρωπαϊκή Αριστερά και Σοσιαλδημοκρατία, εκδόσεις Παπαζήση
- (2016) Γιάννης Δημαράκης, Το ναυάγιο της ελληνικής διαπραγμάτευσης (Ιανουάριος-Ιούλιος 2015), εκδόσεις Παπαζήση
- (2016) Kevin Ovenden, ΣΥΡΙΖΑ. Μέσα στον λαβύρινθο, εκδόσεις Οξύ
- (2016) Γιώργος Κοντογιώργης, Η Συριζαία Αριστερά ως νέα Δεξιά, Το συντηρητικό ιδιώνυμο της Αριστεράς, εκδόσεις Πατάκη
- (2016) Γιάννης Λούλης, Η νέα πράξη της ελληνικής τραγωδίας. Το "φαινόμενο Τσίπρας", η καταστροφική διαπραγμάτευση, η κρίση δίχως ορατό τέλος, εκδόσεις Καστανιώτη
- (2016) Σάκης Μουμτζής, Σύριζα: Απάτες και αυταπάτες, εκδόσεις Επίκεντρο
- (2019) Συλλογικό, ΣΥΡΙΖΑ: ένα κόμμα εν κινήσει. Από τη διαμαρτυρία στη διακυβέρνηση, εκδόσεις Θεμέλιο
- (2019) Σωτήρης Βαλντέν, Η Αριστερά στην Κυβέρνηση. Πρέσπες, Ευρώπη. 50+ κείμενα για μια περιπετειώδη πενταετία, εκδόσεις Θεμέλιο
Παραπομπές
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
