Ροδόπη
οροσειρά στη Νοτιοανατολική Ευρώπη From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Ροδόπη είναι οροσειρά στη Νοτιοανατολική Ευρώπη με 82% της έκτασής της στη νότια Βουλγαρία και το υπόλοιπο στην Ελλάδα. Η ψηλότερη κορυφή της, Γκολιάμ Πέρελικ, (2.191 μέτρα) είναι το έβδομο ψηλότερο βουνό της Βουλγαρίας. Η ψηλότερη κορυφή της στην Ελλάδα είναι η Δελημπόσκα (1.953 μέτρα). Η οροσειρά δίνει το όνομά της στη χερσαία οικοπεριοχή "Μεικτά δάση Όρους Ροδόπης", που ανήκει στο Μεγαοικοσύστημα "εύκρατών δασών πλατύφυλλων και μεικτών" και στην Παλαιαρκτική οικοζώνη. Η περιοχή είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη για τις καρστικές εκτάσεις της με τα βαθιά φαράγγια ποταμών, μεγάλα σπήλαια και ιδιόμορφα λαξευμένες μορφές, όπως το Φαράγγι Τρίγκραντ.
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Για άλλες χρήσεις, δείτε: Ροδόπη (αποσαφήνιση).
Σημαντικό μέρος των υδροηλεκτρικών πόρων της Βουλγαρίας βρίσκεται στις δυτικές περιοχές της οροσειράς. Υπάρχουν πολλές υδατοπτώσεις και φράγματα, που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, άρδευση και ως τουριστικοί προορισμοί. Στην Ελλάδα υπάρχουν αντίστοιχα στον Ποταμό Νέστο τα φράγματα Θησαυρού και Πλατανόβρυσης. Η Ροδόπη έχει πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, αρχαίες Θρακικές πόλεις, όπως το Περπερικόν, το Τατούλ και το Μπελίντας, και μεσαιωνικά κάστρα, εκκλησίες, μοναστήρια και γραφικά χωριά με παραδοσιακή αρχιτεκτονική του 18ου και 19ου αιώνα.
Το όνομα της οροσειράς της Ροδόπης έχει θρακική προέλευση. Ερμηνεύεται ως το πρώτο όνομα ενός ποταμού, που σήμαινε "κοκκινωπός ποταμός". Κατά την ελληνική μυθολογία, η οροσειρά ονομάστηκε έτσι από τη βασίλισσα της Θράκης Ροδόπη, σύζυγο του βασιλιά Αίμου, οι οποίοι προκάλεσαν την οργή του Δία και της Ηρας και για τιμωρία τους μεταμορφώθηκαν σε βουνά.
Με όρους γεωμορφολογίας η Ροδόπη είναι τμήμα του ορεινού όγκου Ρίλας-Ροδόπης, που είναι η αρχαιότερη μάζα ξηράς της βαλκανικής χερσονήσου. Η Ροδόπη εκτείνεται σε 14.735 τετ. χιλ., από τα οποία 12.333 σε βουλγαρικό και 2.402 σε ελληνικό έδαφος. Εχει τη μεγαλύτερη έκταση από κάθε άλλη μεμονωμένη οροσειρά στη Βουλγαρία. Εχει μήκος περίπου 240 χιλ. και πλάτος περίπου απο 100 ως 120 χιλ. με μέσο υψόμετρο 785 μέτρα. Στα βόρεια οι βουνοπλαγιές κατεβαίνουν απότομα προς την Άνω Θρακική Πεδιάδα. Στα δυτικά φθάνουν στο ύψωμα Άβραμ, τη Γιούντολα και την κοιλάδα του ποταμού Νέστου. Στα νότια και ανατολικά εκτείνονται πέρα από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Η Ροδόπη είναι ένα σύνθετο σύστημα ανυψώσεων και ποτάμιων κοιλάδων.
Στην περιοχή έχουν θεσμοθετηθεί δεκαπέντε φυσικά καταφύγια, μερικά από τα οποία είναι υπό την προστασία της UNESCO. Η οροσειρά είναι ονομαστή για τα μεγαλύτερα δάση κωνοφόρων στα Βαλκάνια, το ήπιο ανάγλυφο και την πλούσια βλάστηση στα δυτικά της τμήματα καθώς και την αφθονία αρπακτικών πτηνών στα ανατολικά.
Κλίμα
Η θέση της Ροδόπης στο νοτιοανατολικό τμήμα της βαλκανικής χερσονήσου καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το κλίμα της περιοχής. Επηρεάζεται τόσο από τους ψυχρούς ανέμους που έρχονται από το βορρά όσο και από τη θερμότερη αύρα από τη Μεσόγειο.
Η μέση ετήσια θερμοκρασία στην Ανατολική Ροδόπη είναι 13 °C και η μέγιστη βροχόπτωση το Δεκέμβριο και η ελάχιστη τον Αύγουστο. Στη Δυτική Ροδόπη η θερμοκρασία ποικίλλει από 5 ως 9 °C και το καλοκαίρι είναι συχνές οι βροχές.
Το ήπιο κλίμα, σε συνδυασμό με μερικούς άλλους παράγοντες, λειτουργεί υπέρ της ανάπτυξης της αναψυχής και των τουριστικών δραστηριοτήτων. Εξαιρετικό παράδειγμα είναι το θέρετρο Παμπόροβο, όπου το μικροκλίμα επιτρέπει τη διατήρηση μεγάλης χιονοκάλυψης για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Το χειμώνα είναι συνήθεις χαμηλές θερμοκρασίες μέχρι −15 °C και χάρις σε αυτό η Ροδόπη είναι το νοτιότερο μέρος στα Βαλκάνια, όπου απαντώνται είδη δένδρων, όπως η ερυθρελάτη και η σημύδα η κρεμοκλαδής.
Νερά
Η οροσειρά έχει άφθονους υδάτινους πόρους με πυκνό δίκτυο ορεινών χειμάρρων και ποταμών. Σχεδόν το 80 % των εδαφών της οροσειράς ανήκει στη λεκάνη απορροής του ποταμού Έβρου και το μεγαλύτερο μέρος των υπολοίπων σε εκείνη του Νέστου και πολύ μικρό ποσοστό σε μικρότερους ποταμούς επί ελληνικού εδάφους. Οι φυσικές λίμνες είναι λίγες, με γνωστότερες από αυτές τις λίμνες του Σμόλιαν, που απέχουν μερικά χιλιόμετρα από την ομώνυμη πόλη. Μερικά από τα μεγαλύτερα φράγματα της Βουλγαρίας βρίσκονται στη Ροδόπη, όπως τα Ντόσπατ, Μπατάκ, Γκόλιαμ Μπέγκλικ, Κάρτζαλι, Στούντεν Κλάντενετς, Βάχα, Σιρόκα Πολιάνα και πολλά άλλα, ενώ σε ελληνικό έδαφος βρίσκονται τα φράγματα Θησαυρού και Πλατανόβρυσης. Χρησιμοποιούνται κυρίως για παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας και για άρδευση. Υπάρχουν πολλές ιαματικές πηγές, με διασημότερες του Βέλιγκραντ, του Νάρετσεν, του Ντέβιν, του Μπέντεν, του Μιχάλκοβο και άλλες στη Βουλγαρία. Στην Ελλάδα υπάρχουν ιαματικές πηγές στις Θέρμες του Νομού Ξάνθης και στα Θέρμια του Νομού Δράμας, σε απόσταση 25 χλμ. βόρεια του Παρανεστίου, σε υψόμετρο 620μ.
Υποδιαίρεση
Δυτική Ροδόπη
Για ορισμένους γεωγράφους, ως Δυτική Ροδόπη ορίζεται ο ορεινός όγκος της Ρίλας.
Κεντρική Ροδόπη
Η Κεντρική Ροδόπη ονομάζεται και Δυτική Ροδόπη εάν θεωρηθεί ο όγκος της Ρίλας ως ανεξάρτητο ορεινό συγκρότημα. Η Κεντρική Ροδόπη είναι το μεγαλύτερο (66% της έκτασης της βουλγαρικής Ροδόπης), υψηλότερο, πιο αναπτυγμένο από άποψη υποδομών και το δεχόμενο περισσότερους επισκέπτες τμήμα της οροσειράς. Οι υψηλότερες και γνωστότερες κορυφές της βρίσκονται σε αυτή την περιοχή (πάνω από 10 ξεπερνούν τα 2000 μέτρα, με ψηλότερη την Γκολιάμ Πέρελικ, (2.191 μέτρα)). Από τις άλλες δημοφιλείς κορυφές είναι οι Σιροκολάσκι Σνέζνικ (2.188 μ.), Γκόλιαμ Πέρσενκ (2.091 μ.), Μπατάσκι Σνέζνικ (2.082 μ.) και Τούρλα (1.800 μ.).
Μερικά από τα βαθύτερα ποτάμια φαράγγια της Ροδόπης βρίσκονται στα δυτικά της τμήματα, καθώς και οι βραχώδεις σχηματισμοί των φυσικών γεφυρών. Σημαντικά υδατικά συστήματα είναι οι λίμνες Τσαΐρσκι και τα φράγματα Ντόσπατ, Μπατάκ, Γκόλιαμ Μπέγκλικ, Σιρόκα Πολιάνα και Τσίγκοφ Τσαρκ.
Σε αυτό το τμήμα της οροσειράς βρίσκεται επίσης η πόλη του Μπάτακ, καθώς και τα δημοφιλή τουριστικά κέντρα Σμόλιαν, Βέλιγκραντ, Ντέβιν, Τσεπελάρε, το χειμερινό θέρετρο Παμπόροβο, το Ορθόδοξο μοναστήρι Μπατσκόβου, τα ερείπια του Φρούριου του Ασέν και τα σπήλαια Λαρύγγι του Διαβόλου, Γιακοντίνσκα και Ουλοβίτσα. Στους βόρειους πρόποδες της Κορυφής Πρέσπα είναι το ψηλότερο χωριό της Βουλγαρίας Μάναστιρ (πάνω από 1.500 μ.). Στην περιοχή βρίσκονται επίσης μερικοί διατηρητέοι οικισμοί όπως οι Σιρόκα Λάκα, Κοβατσεβίτσα, Μομτσίλοβτσι και Κόσοβο.
Σε Ελληνικό έδαφος η Κεντρική Ροδόπη περιλαμβάνει τους ορεινούς όγκους Ελατιά, Φρακτό, τη μικρή οροσειρά της Κούλας με τα όρη Χαϊντου (ή Ερύμανθο) και Στάμνα, Αχλαδόβουνο, Καμέρτζη και Παπίκιο. Στην Ελλάδα η οροσειρά χαρακτηρίζεται από πολυάριθμες κορυφές χαμηλού σχετικά υψομέτρου. Η ψηλότερη κορυφή της (εντός Ελληνικού εδάφους), είναι η Δελημπόσκα στο Φρακτό με υψόμετρο 1.953 μέτρα και βρίσκεται στο νομό Δράμας, κοντά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.
Σήμερα η ελληνική Ροδόπη είναι μια περιοχή σχεδόν έρημη. Με το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο, οι περισσότεροι οικισμοί ερήμωσαν οριστικά και οι κάτοικοί τους δεν ξαναγύρισαν ποτέ. Ακόμη και οι Σαρακατσάνοι κτηνοτρόφοι εγκατέλειψαν την δύσκολη ζωή στην Ροδόπη. Η ερήμωση της Ροδόπης, που έχει πάνω από 50 χρόνια να βοσκηθεί, σε συνδυασμό με τις πολλές βροχοπτώσεις και την γεωγραφική της θέση, έχουν συντελέσει στην δημιουργία και διατήρηση ενός βοτανικού παράδεισου που αξίζει να δει κανείς από κοντά. Στην Ροδόπη ευδοκιμούν ψυχρόβια κωνοφόρα δέντρα, όπως η ερυθρελάτη (picea abies) και η σημύδα (betula pendula), που δεν απαντώνται αλλού στην Ελλάδα.
Το 1980, ένα μικρό κομμάτι εντελώς παρθένου δάσους, κηρύχθηκε διατηρητέο Μνημείο της Φύσης και η είσοδος επιτρέπεται μόνο σε ερευνητές κατόπιν έγγραφης αδείας (δάσος Φρακτού Δράμας). Το δάσος αυτό ανακαλύφθηκε τυχαία στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Υπάρχουν σε αυτό δέντρα 300 ετών που το ύψος τους ξεπερνά τα 50 μέτρα καθώς και το απειλούμενο αγριόγιδο.
Ο ορεινός όγκος της Ροδόπης έχει τις ιδιομορφίες του. Ο βορειοδυτικός όγκος, δηλαδή τα ορεινά του Δήμου Ιάσμου χαρακτηρίζεται από ψηλά δασωμένα και πανέμορφα βουνά. Διασχίζεται από τον χείμαρρο Κομψάτο. Εδώ, πρόκειται να κατασκευασθεί το φράγμα του Κομψάτου που η λεκάνη κατάκλισης θα είναι περίπου 8 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή τα 2/3 της Λίμνης Πλαστήρα. Η περιοχή είναι σχεδόν ακατοίκητη και τα χωριά έχουν εγκαταλειφθεί από τον εμφύλιο πόλεμο. Στα παλιά χωριά υπάρχουν εγκαταστάσεις κτηνοτρόφων που παραμένουν εκεί μόνο τους θερινούς μήνες. Στην περιοχή υπάρχουν τόσο αυτοφυή δάση, κυρίως στο Παπίκιο. από πλατύφυλλα-αείφυλλα, αλλά και εκτεταμένες αναδασώσεις κυρίως πεύκης, στις υπώρειες, αλλά και σε μεγαλύτερα ύψη. Από τον ορεινό όγκο του Παπικίου και των βουνών του Ιάσμου είναι ορατή τόσο η Βιστωνίδα όσο και ο κάμπος της Κομοτηνής. Ιστορικοί χώροι και μνημεία πολιτισμού σκιαγραφούν την πολιτιστική ταυτότητα της περιοχής. Αρχαία και βυζαντινά κάστρα, λίθινα γεφύρια, παραδοσιακοί νερόμυλοι, οικισμοί, ήθη και έθιμα αιώνων συμπληρώνουν τον «πολιτιστικό χάρτη» της ορεινής Ροδόπης.
Το Παπίκιο Όρος της Ροδόπης υπήρξε φημισμένο κέντρο μοναχισμού από τον 11ο έως τον 15ο αιώνα μ.Χ. Ερείπια μοναστηριών έχουν εντοπιστεί βόρεια των σημερινών οικισμών , που βρίσκονται στους πρόποδες της Ροδόπης.
Οι μεγαλύτερες σύγχρονες κωμοπόλεις και χωριά της Ροδόπης είναι το Παρανέστι, όπου λειτουργεί και Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Ροδόπης, η Σταυρούπολη, τα Κομνηνά, το Καρυόφυτο (Άνω & Κάτω). ο Λειβαδίτης, Εχίνος και η Μελίβοια.
Ανατολική Ροδόπη
Η Ανατολική Ροδόπη εκτείνεται στο 34% περίπου της βουλγαρικής Ροδόπης και είναι αρκετά χαμηλότερη.
Τα μεγάλα τεχνητά φράγματα Κάρτζαλι και Στούντεν Κλάντενετς βρίσκονται σε αυτό το τμήμα της οροσειράς. Η περιοχή είναι πλούσια σε ιαματικές πηγές. Οι περιοχές γύρω από το Τζέμπελ είναι γνωστές σε όλη τη χώρα ως θεραπευτικές διαφόρων ασθενειών. Το Μπέλιτε Μπρέζι είναι σημαντικό θεραπευτικό κέντρο για αναπνευστικές και άλλες παθήσεις.
Μεγάλες πόλεις στην περιοχή είναι το Χάσκοβο και το Κάρτζαλι καθώς και οι μικρότερες Μόμτσιλγκραντ, Κρούμοβγκραντ, Ζλάτογκραντ και Κίρκοβο. Η Ανατολική Ροδόπη, όντας σημαντικά χαμηλότερη, είναι επίσης πιο πυκνοκατοικημένη από τη Δυτική.
Στα βράχια και στα δάση της Ανατολικής Ροδόπης φωλιάζουν σχεδόν όλα τα είδη των ευρωπαϊκών αρπακτικών πτηνών, περιλαμβανομένων του σπάνιου μαυρόγυπα και του ασπροπάρη.
Σε ελληνικό έδαφος η Ανατολική Ροδόπη περιλαμβάνει τους ορεινούς όγκους Όρη Βυρσίνης, Σάπκα και Επτάδενδρος. Η εικόνα στην Ανατολική Ροδόπη είναι κάπως διαφορετική απ' ό,τι στην κεντρική Ροδόπη. Εδώ τα βουνά είναι πιό εκτεταμένα και πιο χαμηλά. Στην περιοχή υπάρχουν αρκετά κατοικημένα χωριά μερικά από τα οποία είναι και πολυάριθμα παρά τη μείωση του πληθυσμού τα τελευταία 20 χρόνια. Μικρά οροπέδια επιτρέπουν την καλλιέργεια δημητριακών, πατάτας αλλά κυρίως καπνού. Τα χωριά της Οργάνης είναι συγκεντρωμένα, με εξαίρεση τα Καλύβια, ενώ τα χωριά του Κέχρου διάσπαρτα και αραιοδομημένα ,κυρίως για να ελέγχουν μεγαλύτερες εκτάσεις για τα κοπάδια τους. Κύρια δασικά είδη είναι οι δρυς, η οξιά, η χαλέπιος και η μαύρη πεύκη ενώ σημαντικό ποσοστό καταλαμβάνουν τα αείφυλλα πλατύφυλλα.
Πολύ σημαντικό στο ανατολικό τμήμα της Νότιας Ροδόπης είναι το δάσος της Δαδιάς, πολύ γνωστό, καθώς αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους βιοτόπους της Ευρώπης. Η περιοχή του Δάσους Δαδιάς αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα μεσογειακού οικοσυστήματος το οποίο έχει διαμορφωθεί μέσα από αιώνες ήπιας συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης. Η βλάστηση αποτελείται κυρίως από ώριμα δάση μαύρης και τραχείας πεύκης καθώς και από δάση βελανιδιάς. Η πλούσια δασική κάλυψη διακόπτεται συχνά από ξέφωτα, μικρά βοσκοτόπια και καλλιεργούμενες εκτάσεις.
Το πλούσιο μωσαϊκό τοπίων που προκύπτει από τα παραπάνω χαρακτηριστικά, αποτελεί τον ιδανικό βιότοπο για τη διαβίωση των αρπακτικών πτηνών: Στην περιοχή φιλοξενούνται τα 36 από τα 38 είδη αρπακτικών πτηνών της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων πολλά σπάνια είδη, όπως ο βασιλαετός (Aquila heliaca) και ο κραυγαετός (Aquila pomarina). Είναι από τις μοναδικές περιοχές της Ευρώπης στην οποία συμβιώνουν τόσα διαφορετικά είδη αρπακτικών πτηνών και η μοναδική όπου ταυτόχρονα απαντώνται τα τρία από τα τέσσερα διαφορετικά είδη γυπών (μαυρόγυπας, όρνιο, ασπροπάρης) της Ευρώπης. Αξιόλογα είναι τα λιθόκτιστα χωριά της βορειοανατολικής Ροδόπης Κάρδαμος, Οργάνη, Σμιγάδα, Μυρτίσκη, Κέχρος, Νυμφαία, με το ομώνυμο οχυρό, Κάτω Βυρσίνη, η Χλόη, ο Κέχρος και η Ραγάδα και τα θρακικά μετέωρα.
Η Ροδόπη κατοικείτο από την προϊστορική εποχή. Σε αρκετά σπήλαια υπάρχουν πολλά αρχαιολογικά ευρήματα αρχαίων εργαλείων.
Ο πρώτος γνωστός λαός που κατοίκησε την περιοχή ήταν οι Θράκες. Εχτισαν πολλούς ναούς, πόλεις και φρούρια. Η πιο γνωστή πόλη στην περιοχή είνασι η ιερή πόλη Περπερικόν, 15 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Κάρτζαλι. Ενας από τους σημαντικότερους θρακικούς ναούς ήταν του Τατούλ, κοντά στο ομώνυμο σημερινό χωριό. Εξάλλου υπάρχουν αρχαιολογικοί χώροι σε όλη την περιοχή, που σχετίζονται με τη λατρεία του Διονύσου, όπως η προαναφερθείσα αρχαία Θρακική πόλη Περπερικόν.
Η συχνή μνεία της Ροδόπης σε αρχαίες (ελληνικές και λατινικές) πηγές σημαίνει ότι το βουνό είχε διαδραματίσει σπουδαίο ρόλο στην πολιτική, πολιτιστική και θρησκευτική ζωή των θρακικών φυλών που κατοικούσαν σε αυτό. Έτσι, σύμφωνα με τις πηγές, στις ψηλές κορυφές της υπήρχε ένα μαντείο του Διονύσου, στο οποίο προφήτες (μάντεις) ήταν οι Θράκες Βέσσοι. Το μαντείο αυτό, που αποτελούσε ένα μεγάλο εθνικό ιερό των Θρακών, ήταν πολύ φημισμένο στον αρχαίο κόσμο, καθώς το είχαν επισκεφτεί για να το συμβουλευτούν ο Μέγας Αλέξανδρος και αργότερα ο πατέρας του Οκταβιανού Αυγούστου. Η Ροδόπη (συγκεκριμένα η Ανατολική) υπήρξε επίσης κέντρο λατρείας του Απόλλωνα (Ήλιου), που ήταν από τους ιδιαίτερα προσφιλείς θεούς στους Βησσούς, καθώς στο φυλετικό τους κέντρο, τη Βησσοπάρα, υπήρχε ναός του, όπου γινόταν και πανήγυρη. Η Ροδόπη υπήρξε ακόμη τόπος λατρείας του Δία, που στις επιγραφές αναφέρεται με διάφορα επίθετα, όπως Κεραύνιος κ.ά., του Θράκα Ιππέα, του Μίθρα, κ.α. Εκτός όμως από θρησκευτικό κέντρο, η Ροδόπη λειτούργησε σαν αληθινό προπύργιο της ελευθερίας των Θρακών και τελευταία εστία αντίστασής τους κατά της ρωμαϊκής κυριαρχίας, Στις πηγές μαρτυρούνται αρκετές εκστρατείες των Ρωμαίων στη Ροδόπη από τον 1ο π.Χ. αιώνα ως την επαρχιοποίηση της Θράκης (46 μ.Χ.), καθώς και συχνές επαναστάσεις των ορεσίβιων Θρακών. Το γεγονός ότι η Θράκη έγινε τελικά ρωμαϊκή επαρχία περίπου 200 χρόνια μετά τη Μακεδονία οφειλόταν κυρίως στη Ροδόπη, που πρόσφερε ένα ασφαλές φυσικό καταφύγιο στους Θράκες [1].
Το 2005 Γερμανοί μελετητές από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης επιβεβαίωσαν ότι τα δύο μάλλον μικρά θραύσματα, που ανακαλύφθηκαν από τον αρχαιολόγο Νικολάι Οβτσάροφ στην Ανατολική Ροδόπη, είναι γραμμένες στη Μινωική γραφή Γραμμική Α, περίπου από το 15ο αιώνα π.Χ.
Κατά το Μεσαίωνα η οροσειρά αποτέλεσε τμήμα της Βουλγαρικής και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και συχνά περιερχόταν από τη μία στην άλλη. Υπήρχε ένα πυκνό δίκτυο κάστρων για τον έλεγχο των εμπορικών δρόμων και των στρατηγικών υψωμάτων. Τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα κάστρα ήταν τα Λιούτιτσα, Ούστρα, Τσέπινα, Μέζεκ και το Φρούριο του Ασέν. Μεταξύ 1371 και 1375 η Ροδόπη περιήλθε στην κατοχή των Οθωμανών.
Το 16ο και το 17ο αιώνα οι Οθωμανοί άρχισαν μια διαδικασία βίαιου εξισλαμισμού της περιοχής, για να αντισταθμίσουν τις απώλειές τους έναντι των χριστιανικών δυνάμεων στη Μεσόγειο. Το αποτέλεσμα ήταν πολλοί Βούλγαροι να υιοθετήσουν το Ισλάμ, ενώ εκείνοι που αρνήθηκαν σκοτώθηκαν. Πολλές εκκλησίες και μοναστήρια σχεδόν ισοπεδώθηκαν. Οι πόλεις και τα χωριά της Δυτικής Ροδόπης πήραν ενεργό μέρος στην Εξέγερση του Απριλίου του 1876. Οταν η εξέγερση κατεστάλη οι Οθωμανοί έσφαξαν 5.000 ανθρώπους μόνο στο Μπάτακ. Χιλιάδες ακόμη έχασαν τη ζωή τους στο Μπρατσίκοβο, την Περούσιτσα και άλλα επαναστατημένα χωριά, που επίσης λεηλατήθηκαν και κάηκαν.
Η Βόρεια Ροδόπη απελευθερώθηκε από τους Τούρκους το 1878, αλλά παρέμεινε στο αυτόνομο κράτος της Ανατολικής Ρωμυλίας μέχρι την ένωσή της με το Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας. Το άλλο τμήμα της Ροδόπης καταλήφθηκε από τη Βουλγαρία κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο (1912–1913), αλλά μετά το Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο (1913) και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914–1918) οι νότιες πλαγιές της οροσειράς περιήλθαν στην Ελλάδα.
Η αραιοκατοικημένη περιοχή της Ροδόπης είναι επί εκατοντάδες χρόνια τόπος εθνοτικής και θρησκευτικής ποικιλομορφίας. Εκτός από τους ορθόδοξους Βούλγαρους και Ελληνες, στα βουνά κατοικούν μουσουλμανικές κοινότητες, οι Πομάκοι, περισσότερο στα δυτικά τμήματα, και μεγάλη συγκέντρωση Τούρκων της Βουλγαρίας, ιδιαίτερα στην Ανατολική Ροδόπη. Τα βουνά είναι επίσης μία από τις περιοχές που σχετίζονται με τους Σαρακατσάνους, ελληνική νομαδική φυλή, που παραδοσιακά μετακινείτο μεταξύ Βόρειας Θράκης και ακτών του Αιγαίου.
Στην οικονομία της περιοχής της Ροδόπης επικρατούν οι υπηρεσίες, ο τουρισμός, η βιομηχανία και η γεωργία.
Η κτηνοτροφία, η δασοκομία και ο καπνός είναι οι σημαντικότερες αγροτικές δραστηριότητες. Λόγω του μεγάλου μουσουλμανικού πληθυσμού ο αριθμός των χοίρων είναι σχετικά μικρός αλλά υπάρχουν πολλά πρόβατα, που είναι παραδοσιακά στη Ροδόπη. Ο καπνός καλλιεργείται στην Ανατολική Ροδόπη και αποτελεί μεγάλο ποσοστό της συνολικής εθνικής παραγωγής τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Βουλγαρία.
Αρκετά αναπτυγμένος είναι ο τομέας της βιομηχανίας. Μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες στην περιοχή είναι η εξόρυξη. Υπάρχουν περίπου 80 ορυχεία μολύβδου και ψευδαργύρου, που τα αποθέματά τους είναι από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη. Βρίσκονται κυρίως στα κεντρικά τμήματα της οροσειράς και κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, καθώς και ανατολικά. Η επαρχία Κάρτζαλι είναι πλούσια σε μη μεταλλικά ορυκτά και χρυσό. Υπάρχουν επίσης μικρά αποθέματα μεταλλευμάτων χρωμίτη και σιδήρου, καθώς και προσμείξεις σπάνιων γαιών στα μεταλλεύματα μολύβδου και ψευδαργύρου. Υπάρχουν αρκετές βιομηχανίες επίπλευσης, που εμπλουτίζουν τα μεταλλεύματα πριν σταλούν στις μεγάλες βιομηχανίες καθαρού μολύβδου και ψευδαργύρου στο Κάρτζαλι και στη Φιλιππούπολη. Η βιομηχανία μηχανοκατασκευών είναι αναπτυγμένη σε Σμόλιαν, Κάρτζαλι, Ντέβιν, Μπρατσίγκοβο, Ιβαΐλοφγκραντ και αλλού και υπάρχει μια φαρμακοβιομηχανία στην Πέστερα. Κέντρα κλωστοϋφαντουργίας είναι μεταξύ άλλων τα Ζλάτογκραντ, Σμόλιαν, Μαντάν, Λάκι. Η βιομηχανία ξύλου είναι αναπτυγμένη στα δυτικά τμήματα, όπου υπάρχουν μερικοί από τους σημαντικότερους δασικούς όγκους της Βαλκανικής Χερσονήσου. Η Ροδόπη είναι μια από τις κύριες περιοχές υδροηλεκτρικής παραγωγής της Boυλγαρίας με πολλούς μεγάλους ΥΗΣ όπως σε Μπάτακ, Πέστερα, Αλέκο, Στούντεν Κλάντενετς, Κάρτζαλι και Βάχα και λιγότερο της Ελλάδας με τους ΥΗΣ Θησαυρού και Πλατανόβρυσης.
Σημαντικός κλάδος με αυξανόμενη σημασία είναι ο τουρισμός. Το Παμπόροβο και το Τσεπελάρε είναι μεγάλα χειμερινά κέντρα διακοπών και για το καλοκαίρι υπάρχουν πολλά θέρετρα, κάμπινγκ και καταφύγια στις ακτές των φραγμάτων ή στις καταπράσινες κοιλάδες. Τα σπήλαια κατά μήκος των συνόρων, όπως τα Γιαγκοντίνσκα, Ουλοβίτσα, Σπηλιά του Λαιμού Διαβόλου, Σνεζάνκα και άλλα, είναι δημοφιλή μεταξύ των σπηλαιολόγων με τους εντυπωσιακούς σχηματισμούς τους και τις υπόγειες λίμνες και ποτάμια. Τα ερείπια κάστρων, Θρακιά αξιοθέατα όπως το Περπερικόν και το Τατούλ, τα παραδοσιακά χωριά και τα μοναστήρια δέχονται επίσης πολλούς επισκέπτες, ντόπιους και ξένους.
Το Εθνικό Πάρκο Οροσειράς Ροδόπης περιλαμβάνει το κεντρικό και δυτικό τμήμα του ορεινού συγκροτήματος της Ροδόπης, από τις βορειοανατολικές πλαγιές του όρους Φαλακρού και εν συνεχεία βορείως του ποταμού Νέστου μέχρι τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα και την ορεινή περιοχή της Ξάνθης.
Το κλίμα του Πάρκου είναι βαρύ, ηπειρωτικό, με ψυχρό χειμώνα ψυχρό και συχνές χιονοπτώσεις και δροσερό καλοκαίρι. Την άνοιξη και το φθινόπωρο βρέχει συχνά, υπάρχουν όμως και ηλιόλουστες μέρες. Το καλοκαίρι σημειώνονται ξαφνικές μπόρες και καταιγίδες.
Για να προσεγγίσει ο επισκέπτης το Πάρκο με αφετηρία τη Δράμα, παίρνει το δρόμο για τα χωριά Ταξιάρχες, Δενδράκια και Λιβαδερό και φτάνει στον ποταμό Νέστο, φυσικό όριο της οροσειράς της Ροδόπης. Από τη Δράμα ή την Ξάνθη φτάνει στο χωριό Παρανέστι, απ' όπου παίρνει το δρόμο βόρεια, προς το Παρθένο Δάσος Φρακτού, ή βορειοανατολικά, προς Αρκουδόρεμα και Διπόταμα. Ξεκινώντας από την Ξάνθη, φτάνει στη Σταυρούπολη και από εκεί ακολουθεί τη διαδρομή προς Δαφνώνα, Άνω Καρυόφυτο, Λειβαδίτη (όρος Χαϊντού). Άλλη διαδρομή στα όρια του Πάρκου είναι από την Ξάνθη (βόρεια) προς την κοιλάδα του Εχίνου και τα Πομακοχώρια.
Η καλύτερη εποχή για επίσκεψη στο Πάρκο είναι οι μήνες Μάιος-Ιούνιος, οπότε ο επισκέπτης μπορεί να δει τα περισσότερα από τα σπάνια φυτά σε ανθοφορία και να φωτογραφίσει πεταλούδες και πουλιά. Καλή εποχή είναι και το φθινόπωρο, ιδίως οι μήνες Οκτώβριος και Νοέμβριος, όταν η φύση στο Πάρκο παίρνει τα ωραιότερά της χρώματα[2].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
