Πατριωτισμός

Ο πατριωτισμός είναι το αίσθημα αγάπης και αφοσίωσης του ατόμου σε μια πατρίδα, και η συμπόρευση με άλλους πολίτες που έχουν το ίδιο συναίσθημα. Αυτή η σύνδεση αφορά έναν συνδυασμό διαφορετικών παραγόντων, όπως η ομιλούμενη γλώσσα, και εθνοτικών, πολιτιστικών, θρησκευτικών πολιτικών ή ιστορικών πτυχών.^[1]^[2] Ορισμένοι τονίζουν το «εδαφικό» στοιχείο.^[3]^[4] Η αγάπη για την πατρίδα αναπτύσσεται χωρίς καμία διάθεση υποτίμησης ή περιφρόνησης άλλου έθνους. Ο πατριωτισμός περιλαμβάνει ένα σύνολο εννοιών που συνδέονται με τον εθνικισμό, κυρίως τον αστικό εθνικισμό και μερικές φορές τον πολιτισμικό εθνικισμό.^[1]^[2]

Η αγγλική λέξη "Patriot" προήλθε από το "Compatriot", τη δεκαετία του 1590, από το μεσογαλλικό "Patriote" τον 15ο αιώνα. Οι γαλλικές λέξεις "Compatriote" και "Patriote" προήλθαν απευθείας από την ύστερη λατινική λέξη Patriota "συμπατριώτης" τον 6ο αιώνα. Από την ελληνική λέξη «Πατριώτης» "συμπατριώτης", από το Patrios "των πατέρων", Patris "πατρίδα" Ο όρος πατριώτης "αναφερόταν στους βαρβάρους που θεωρούνταν είτε απολίτιστοι είτε πρωτόγονοι που είχαν μόνο μια κοινή πατρίδα".^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Η γενική έννοια της πολιτικής αρετής και της ομαδικής αφοσίωσης έχει μαρτυρηθεί στον πολιτισμό παγκοσμίως σε όλη την ιστορική περίοδο. Για τους διαφωτιστές της Ευρώπης του 18ου αιώνα, η πίστη στο κράτος θεωρήθηκε κυρίως σε αντίθεση με την πίστη στην Εκκλησία. Υποστηρίχθηκε ότι οι κληρικοί δεν έπρεπε να διδάσκουν στα δημόσια σχολεία, καθώς η πατρίδα τους ήταν ο παράδεισος, οπότε δεν μπορούσαν να εμπνεύσουν στους μαθητές τους την αγάπη για την πατρίδα. Ένας από τους πιο σημαντικούς υποστηρικτές αυτής της κλασικής έννοιας του πατριωτισμού ήταν ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ.^[1]

Οι διαφωτιστές άσκησαν επίσης κριτική σε αυτό που θεωρούσαν υπερβολικό πατριωτισμό. Το 1774, ο Σάμι Τζόνσον δημοσίευσε το The Patriot, μια κριτική αυτού που θεωρούσε ψευτοπατριωτισμό. Το βράδυ της 7ης Απριλίου 1775, έκανε την περίφημη δήλωση: "Ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο του αχρείου".^[5] Ο Τζέιμς Μπόσγουελ, ο οποίος ανέφερε αυτό το σχόλιο στο έργο του Life of Johnson, δεν παρέχει το πλαίσιο για το απόσπασμα, και ως εκ τούτου έχει υποστηριχθεί ότι ο Τζόνσον στην πραγματικότητα επιτίθετο στη λανθασμένη χρήση του όρου "πατριωτισμός" από συγχρόνους όπως ο Τζον Στιούαρτ, 3ος κόμης του Μπιούτ (ο πατριώτης-υπουργός) και οι υποστηρικτές του- ο Τζόνσον μίλησε αλλού υπέρ αυτού που θεωρούσε "αληθινό" πατριωτισμό.^[6] Ωστόσο, δεν υπάρχουν άμεσες αποδείξεις που να αντικρούουν την ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι το διάσημο σχόλιο του Τζόνσον ήταν μια κριτική του ίδιου του πατριωτισμού.

Ο πολιτισμός αποτελεί συχνά αναπόσπαστη πτυχή του πατριωτισμού. Πολλοί πατριώτες είναι υπερήφανοι που μοιράζονται μια ξεχωριστή, κοινή κουλτούρα, θεωρώντας την ως κεντρικό στοιχείο της εθνικής τους ταυτότητας και ενότητας. Πολλοί είναι αφοσιωμένοι στη διατήρηση του παραδοσιακού τους πολιτισμού και ενθαρρύνουν την πολιτιστική αφομοίωση. Ωστόσο, ορισμένες από τις πιο αστικές μορφές πατριωτισμού τείνουν να υποβαθμίζουν την εθνοτική κουλτούρα υπέρ μιας κοινής πολιτικής κουλτούρας.^[7]^[8]

Ο πατριωτισμός μπορεί να ενισχυθεί από την προσκόλληση σε μια εθνική θρησκεία (μια αστική θρησκεία ή ακόμη και μια θεοκρατία). Αυτό είναι το αντίθετο από τον διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας που απαιτούσαν οι διαφωτιστές, οι οποίοι έβλεπαν τον πατριωτισμό και την πίστη ως παρόμοιες και αντίθετες δυνάμεις. Τόσο ο Μίχαελ Μπίλιγκ όσο και η Ζαν Μπέτκε Έλστεϊν έχουν υποστηρίξει ότι η διαφορά μεταξύ πατριωτισμού και πίστης είναι δύσκολο να διακριθεί και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη στάση εκείνου που κάνει την επισήμανση.^[9]

Ο Κρίστοφερ Χιθ Γουέλμαν,^[10] καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον στο Σεντ Λούις, περιγράφει ότι μια δημοφιλής άποψη της "πατριωτικής" θέσης είναι ισχυρές υποχρεώσεις προς τους συμπατριώτες και ελάχιστες σαμαρείτικες ευθύνες προς τους ξένους.^[11] Ο Γουέλμαν αποκαλεί αυτή τη θέση "πατριωτική" αντί για "εθνικιστική" για να ξεχωρίσει τα μέλη εδαφικών, πολιτικών μονάδων και όχι πολιτισμικών ομάδων.^[11]

Ο Τζορτζ Όργουελ, στο επιδραστικό δοκίμιό του Για τον εθνικισμό, διέκρινε τον πατριωτισμό από τη συναφή έννοια του εθνικισμού:

Με τον όρο "πατριωτισμός" εννοώ την αφοσίωση σε έναν συγκεκριμένο τόπο και έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής, τον οποίο πιστεύει κανείς ότι είναι ο καλύτερος στον κόσμο, αλλά δεν επιθυμεί να τον επιβάλει σε άλλους ανθρώπους. Ο πατριωτισμός είναι από τη φύση του αμυντικός, τόσο στρατιωτικά όσο και πολιτιστικά. Ο εθνικισμός, από την άλλη πλευρά, είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την επιθυμία για εξουσία. Ο μόνιμος σκοπός κάθε εθνικιστή είναι να εξασφαλίσει περισσότερη δύναμη και περισσότερο κύρος, όχι για τον εαυτό του αλλά για το έθνος ή άλλη μονάδα στην οποία έχει επιλέξει να βυθίσει την ατομικότητά του.^[12]

Επικρίσεις

Ο Βολταίρος δήλωσε ότι "είναι θλιβερό, ότι για να γίνει κανείς καλός πατριώτης πρέπει να γίνει εχθρός της υπόλοιπης ανθρωπότητας".^[13] Ο Άρθουρ Σοπενάουερ έγραψε ότι "Το φθηνότερο είδος υπερηφάνειας είναι η εθνική υπερηφάνεια- γιατί αν κάποιος είναι υπερήφανος για το έθνος του, αυτό σημαίνει ότι δεν έχει δικές του ιδιότητες για τις οποίες μπορεί να είναι υπερήφανος".^[14]

Ο Κότοκου Σούσουι, ένας διάσημος Ιάπωνας αναρχικός του τέλους του 19ου/αρχών του 20ού αιώνα, αφιέρωσε ένα μεγάλο μέρος του πολυδιαβασμένου έργου^[15] του *Imperialism, Monster of the Twentieth Century* στην καταδίκη του πατριωτισμού. Ένα από τα πολλά επιχειρήματα βασίζεται στην κομφουκιανή αξία της ενσυναίσθησης: "Είμαι πεπεισμένος όπως ο Μένκιος ότι κάθε άνθρωπος θα έσπευδε χωρίς δισταγμό να σώσει ένα παιδί που επρόκειτο να πέσει σε ένα πηγάδι. . . Ένας άνθρωπος που συγκινείται από τέτοια ανιδιοτελή αγάπη και φιλανθρωπία δεν σταματά να σκέφτεται αν το παιδί είναι μέλος της οικογένειας ή στενός συγγενής. Όταν σώζει το παιδί από τον κίνδυνο, δεν αναρωτιέται καν αν το παιδί είναι δικό του ή ανήκει σε άλλον".^[16] Ο πατριωτισμός χρησιμοποιείται για να αποανθρωποποιήσει τους άλλους, για τους οποίους θα είχαμε φυσικά ενσυναίσθηση. Υποστηρίζει ότι "ο [π]ατριωτισμός είναι ένα διακριτικό και αυθαίρετο συναίσθημα που περιορίζεται σε όσους ανήκουν σε ένα ενιαίο εθνικό κράτος ή ζουν μαζί μέσα σε κοινά εθνικά σύνορα",^[17] ένα συναίσθημα που καλλιεργείται και χρησιμοποιείται από τους μιλιταριστές στην πολεμική τους επιδίωξη.

Οι μαρξιστές έχουν λάβει διάφορες θέσεις σχετικά με τον πατριωτισμό. Από τη μία πλευρά, ο Καρλ Μαρξ δήλωσε περίφημα ότι "οι εργαζόμενοι δεν έχουν πατρίδα"^[18] και ότι "η υπεροχή του προλεταριάτου θα τις εξαφανίσει [τις εθνικές διαφορές] ακόμα πιο γρήγορα" Η ίδια άποψη προωθείται και από σημερινούς τροτσκιστές όπως ο Άλαν Γουντς, ο οποίος είναι "υπέρ της κατάρριψης όλων των συνόρων και της δημιουργίας μιας σοσιαλιστικής παγκόσμιας κοινοπολιτείας".^[19] Από την άλλη πλευρά, οι μαρξιστές-λενινιστές και οι μαοϊκοί είναι συνήθως υπέρ του σοσιαλιστικού πατριωτισμού που βασίζεται στη θεωρία του σοσιαλισμού σε μια χώρα.^[20]

Ειδικά περιφερειακά ζητήματα

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στοχαστές όπως ο Γιούργκεν Χάμπερμας έχουν υποστηρίξει έναν "ευρωπατριωτισμό", αλλά ο πατριωτισμός στην Ευρώπη στρέφεται συνήθως κατά του έθνους-κράτους και τις περισσότερες φορές συμπίπτει με τον "ευρωσκεπτικισμό".^[21]

Αρκετές έρευνες έχουν προσπαθήσει να μετρήσουν τον πατριωτισμό για διάφορους λόγους, όπως το πρόγραμμα Correlates of War, το οποίο διαπίστωσε κάποια συσχέτιση μεταξύ της πολεμικής προδιάθεσης και του πατριωτισμού. Τα αποτελέσματα από τις διάφορες μελέτες εξαρτώνται από το χρόνο. Για παράδειγμα, ο πατριωτισμός στη Γερμανία πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο βρισκόταν στην κορυφή ή κοντά στην κορυφή, ενώ σήμερα κατατάσσεται στην κορυφή ή κοντά στον πάτο των ερευνών για τον πατριωτισμό.

Από το 1981, η Παγκόσμια Έρευνα Αξιών διερευνά τις εθνικές αξίες και πεποιθήσεις των ανθρώπων και αναφέρεται στη μέση απάντηση "των κατοίκων μιας χώρας με υψηλό εισόδημα" στην ερώτηση "Είστε υπερήφανος που είστε [εισάγετε την εθνικότητα];". Κυμαίνεται από το 1 (όχι υπερήφανος) έως το 4 (πολύ υπερήφανος).^[22]

[1]
Harvey Chisick (10 Φεβρουαρίου 2005). Historical Dictionary of the Enlightenment. ISBN 9780810865488. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2013.
[2]
«Nationalism (Stanford Encyclopedia of Philosophy)». Plato.stanford.edu. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2013.
[3]
«Organic gardening and farming». Organic Gardening and Farming (Rodale Press) 13: 109. 1966. https://books.google.com/books?id=0pmFAAAAIAAJ. Ανακτήθηκε στις 2018-04-28. «A country begins with its soil. A country must stand on its soil. Its people must love its soil. The soil is its basic capital. Patriotism means a love of one's soil [...].».
[4]
Bašić, Ferdo (2013). The Soils of Croatia. World Soils Book Series. Dordrecht: Springer Science & Business Media. σελίδες 16–17. ISBN 9789400758155. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2018. Soil is the Base of Croatian Natural Beauty and an Emotional Foundation of Patriotism! [...] Landscape is the 'emotional foundation' of patriotism and the feeling that man belongs to an area. A key function in its formation and maintenance is soil, because it determines landscape features and the benefits of options for possible forms of land use. Man has left 'impressions,' i.e., 'messages,' on the landscape. Changing the natural vegetation and entering into the space created by agriculture is the 'cultural landscape' created through natural conditions, which enriches this space [...]. [...] Fighting for survival, our hard-working ancestors, without any mechanization, prepared a 'flowing anthroscape' as a mute witness of past living conditions on Croatian islands [...].
[5]
Boswell, James (1986), Hibbert, Christopher, επιμ., The Life of Samuel Johnson, New York: Penguin Classics, ISBN 978-0-14-043116-2
[6]
Griffin, Dustin (2005), Patriotism and Poetry in Eighteenth-Century Britain, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-00959-1
[7]
Baumeister, Andrea. «Patriotism». Encyclopædia Britannica. United States: Encyclopædia Britannica, Inc.. https://www.britannica.com/topic/patriotism-sociology.
[8]
Schmidt, Royal J. (1956). «Cultural Nationalism in Herder». Journal of the History of Ideas (Philadelphia, Pennsylvania: University of Pennsylvania Press).
[9]
Billig, Michael. Banal Nationalism. London: Sage Publishers, 1995, pp. 56–58.
[10]
«Christopher Wellman, Professor of Philosophy at Washington University in St. Louis, and Professorial Research Fellow at Charles Sturt University in the Centre for Applied Philosophy and Public Ethics».
[11]
Wellman, Christopher Heath (2014). Liberal Rights and Responsibilities: Essays on Citizenship and Sovereignty. New York: Oxford University Press. σελίδες 32, 50. ISBN 9780199982189.
[12]
Orwell, George Essays, John Carey, Ed., Alfred A. Knopf, New York, 2002
[13]
«Maddenation: Voltaire on patriotism». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2022.
[14]
Sulzbach, Walter (1943). National Consciousness. American Council on Publ. Affairs. σελ. 84.
[15]
Tierney, Robert. Monster of the Twentieth Century: Kotoku Shusui and Japan's First Anti-Imperialist University of California Press. σελ. 5.
[16]
Tierney, Robert. Monster of the Twentieth Century: Kotoku Shusui and Japan's First Anti-Imperialist University of California Press. σελ. 143.
[17]
Tierney, Robert. Monster of the Twentieth Century: Kotoku Shusui and Japan's First Anti-Imperialist University of California Press. σελ. 59.
[18]
«Communist Manifesto (Chapter 2)». Marxists.org. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2013.
[19]
Αρχειοθετήθηκε December 10, 2014, στο Wayback Machine.
[20]
Motyl, Alexander J. (2001). Encyclopedia of Nationalism, Volume II. Academic Press. ISBN 978-0-12-227230-1.
[21]
Grygiel, Jakub (3 October 2016). The Return of Europe's Nation-States. Hein Company. https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/return-europes-nation-states. Ανακτήθηκε στις January 14, 2021.
[22]
Morse, Adair (2011). «Patriotism in Your Portfolio». Journal of Financial Markets 14 (2): 411–40. doi:10.1016/j.finmar.2010.10.006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-11-25. https://web.archive.org/web/20111125010752/http://faculty.chicagobooth.edu/adair.morse/research/nat080211.pdf. Ανακτήθηκε στις 2022-10-28.

Charles Blatberg, From Pluralist to Patriotic Politics: Putting Practice First, Oxford University Press, 2000. (ISBN 0-19-829688-6).
Craig Calhoun, Is it Time to Be Postnational?, in Ethnicity, Nationalism, and Minority Rights, (eds.) Stephen May, Tariq Modood and Judith Squires. Cambridge: Cambridge UP, 2004. pp. 231–56.^[1]
Paul Gomberg, “Patriotism is Like Racism,” in Igor Primoratz, ed., Patriotism, Humanity Books, 2002, pp. 105–12. (ISBN 1-57392-955-7).
Jürgen Habermas, “Appendix II: Citizenship and National Identity,” in Between Facts and Norms: Contributions to a Discourse Theory of Law and Democracy, trans. William Rehg, MIT Press, 1996.
Johan Huizinga, “Patriotism and Nationalism in European History”. In Men and Ideas. History, the Middle Ages, the Renaissance. Transl. by James S. Holmes and Hans van Marle. New York: Meridian Books, 1959.
Alasdair MacIntyre, 'Is Patriotism a Virtue?', in: R. Beiner (ed.), Theorizing Citizenship, 1995, State University of New York Press, pp. 209–28.
Joshua Cohen and Martha C. Nussbaum, For Love of Country: Debating the Limits of Patriotism, Beacon Press, 1996. (ISBN 0-8070-4313-3).
George Orwell, "Notes on Nationalism"^[2] in England Your England and Other Essays, Secker and Warburg, 1953.
Igor Primoratz, ed., Patriotism, Humanity Books, 2002. (ISBN 1-57392-955-7).
Daniel Bar-Tal and Ervin Staub, Patriotism, Wadsworth Publishing, 1999. (ISBN 0-8304-1410-X).
Maurizio Viroli, For Love of Country: An Essay on Patriotism and Nationalism, Oxford University Press, 1997. (ISBN 0-19-829358-5).
Gilbert K. Chesterton 1922 that America is "the only nation in the world that is founded on a creed. That creed is set forth with dogmatic and even theological lucidity in the Declaration of Independence."
John Witherspoon The Dominion of Providence Over The Passions of Man, Princeton May 17, 1776.

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Patriotism στο Wikimedia Commons

[1]
May, Stephen· Modood, Tariq· Squires, Judith, επιμ. (2004). 11 – Is it time to be postnational? – University Publishing Online. Ebooks.cambridge.org. doi:10.1017/CBO9780511489235. ISBN 9780511489235. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2013.
[2]
«George Orwell: Notes on Nationalism» (στα Ρωσικά). Orwell.ru. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2013.

[books.google.com3-1] [1]
Harvey Chisick (10 Φεβρουαρίου 2005). Historical Dictionary of the Enlightenment. ISBN 9780810865488. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2013.

[Plato.stanford.edu-2] [2]
«Nationalism (Stanford Encyclopedia of Philosophy)». Plato.stanford.edu. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2013.

[3] [3]
«Organic gardening and farming». Organic Gardening and Farming (Rodale Press) 13: 109. 1966. https://books.google.com/books?id=0pmFAAAAIAAJ. Ανακτήθηκε στις 2018-04-28. «A country begins with its soil. A country must stand on its soil. Its people must love its soil. The soil is its basic capital. Patriotism means a love of one's soil [...].».

[4] [4]
Bašić, Ferdo (2013). The Soils of Croatia. World Soils Book Series. Dordrecht: Springer Science & Business Media. σελίδες 16–17. ISBN 9789400758155. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2018. Soil is the Base of Croatian Natural Beauty and an Emotional Foundation of Patriotism! [...] Landscape is the 'emotional foundation' of patriotism and the feeling that man belongs to an area. A key function in its formation and maintenance is soil, because it determines landscape features and the benefits of options for possible forms of land use. Man has left 'impressions,' i.e., 'messages,' on the landscape. Changing the natural vegetation and entering into the space created by agriculture is the 'cultural landscape' created through natural conditions, which enriches this space [...]. [...] Fighting for survival, our hard-working ancestors, without any mechanization, prepared a 'flowing anthroscape' as a mute witness of past living conditions on Croatian islands [...].

[5] [5]
Boswell, James (1986), Hibbert, Christopher, επιμ., The Life of Samuel Johnson, New York: Penguin Classics, ISBN 978-0-14-043116-2

[Griffin_p._21-6] [6]
Griffin, Dustin (2005), Patriotism and Poetry in Eighteenth-Century Britain, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-00959-1

[7] [7]
Baumeister, Andrea. «Patriotism». Encyclopædia Britannica. United States: Encyclopædia Britannica, Inc.. https://www.britannica.com/topic/patriotism-sociology.

[8] [8]
Schmidt, Royal J. (1956). «Cultural Nationalism in Herder». Journal of the History of Ideas (Philadelphia, Pennsylvania: University of Pennsylvania Press).

[9] [9]
Billig, Michael. Banal Nationalism. London: Sage Publishers, 1995, pp. 56–58.

[10] [10]
«Christopher Wellman, Professor of Philosophy at Washington University in St. Louis, and Professorial Research Fellow at Charles Sturt University in the Centre for Applied Philosophy and Public Ethics».

[LRRECS3-11] [11]
Wellman, Christopher Heath (2014). Liberal Rights and Responsibilities: Essays on Citizenship and Sovereignty. New York: Oxford University Press. σελίδες 32, 50. ISBN 9780199982189.

[12] [12]
Orwell, George Essays, John Carey, Ed., Alfred A. Knopf, New York, 2002

[13] [13]
«Maddenation: Voltaire on patriotism». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2022.

[Sulzbach1943-14] [14]
Sulzbach, Walter (1943). National Consciousness. American Council on Publ. Affairs. σελ. 84.

[15] [15]
Tierney, Robert. Monster of the Twentieth Century: Kotoku Shusui and Japan's First Anti-Imperialist University of California Press. σελ. 5.

[16] [16]
Tierney, Robert. Monster of the Twentieth Century: Kotoku Shusui and Japan's First Anti-Imperialist University of California Press. σελ. 143.

[17] [17]
Tierney, Robert. Monster of the Twentieth Century: Kotoku Shusui and Japan's First Anti-Imperialist University of California Press. σελ. 59.

[18] [18]
«Communist Manifesto (Chapter 2)». Marxists.org. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2013.

[19] [19]
Αρχειοθετήθηκε December 10, 2014, στο Wayback Machine.

[20] [20]
Motyl, Alexander J. (2001). Encyclopedia of Nationalism, Volume II. Academic Press. ISBN 978-0-12-227230-1.

[21] [21]
Grygiel, Jakub (3 October 2016). The Return of Europe's Nation-States. Hein Company. https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/return-europes-nation-states. Ανακτήθηκε στις January 14, 2021.

[22] [22]
Morse, Adair (2011). «Patriotism in Your Portfolio». Journal of Financial Markets 14 (2): 411–40. doi:10.1016/j.finmar.2010.10.006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-11-25. https://web.archive.org/web/20111125010752/http://faculty.chicagobooth.edu/adair.morse/research/nat080211.pdf. Ανακτήθηκε στις 2022-10-28.

[23] [1]
May, Stephen· Modood, Tariq· Squires, Judith, επιμ. (2004). 11 – Is it time to be postnational? – University Publishing Online. Ebooks.cambridge.org. doi:10.1017/CBO9780511489235. ISBN 9780511489235. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2013.

[24] [2]
«George Orwell: Notes on Nationalism» (στα Ρωσικά). Orwell.ru. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[1]

[2]

Επικρίσεις

Ειδικά περιφερειακά ζητήματα

Wikiwand in your browser!

Πατριωτισμός

Επικρίσεις

Ειδικά περιφερειακά ζητήματα

Wikiwand in your browser!

Ορολογία και χρήση

Ιστορία

Πολιτιστικές πτυχές

Φιλοσοφικά ζητήματα

Έρευνες

Παραπομπές

Περαιτέρω ανάγνωση

Εξωτερικοί σύνδεσμοι