From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Νάρκισσος ο ποιητικός (Narcissus poeticus), γνωστό και ως Ζαμπάκι ή απλά Νάρκισσος,[1] ήταν ένας από τους πρώτους νάρκισσους που καλλιεργήθηκε και συχνά χαρακτηρίζεται ως ο νάρκισσος των αρχαίων χρόνων αν και τα είδη Ν. ο ταζέττιος ή κυπελλοφόρος (Narcissus tazetta) και Ν. ο βουρλοειδής (Narcissus jonquilla), έχουν επίσης θεωρηθεί ως πιθανοί.[2] Συχνά επίσης, συνδέεται με τον Ελληνικό μύθο του Ναρκίσσου. Είναι το τυπικό είδος του γένους Νάρκισσος (Narcissus).[3][4] Εξαιρετικά αρωματικό, με ένα δακτύλιο από πέταλα (petals)[Σημ. 1] σε καθαρό λευκό και μια σύντομη στεφάνη από ελαφρό κίτρινο με μια ξεχωριστή κοκκινωπή άκρη,[5] αναπτύσσεται σε ύψος από 20 έως 40 εκ.[6][7][8] και είναι ευρέως εγκλιματισμένο στη Βόρεια Αμερική.[9][10][11]
| Νάρκισσος ο ποιητικός (Narcissus poeticus) | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||
| Νάρκισσος ο ποιητικός (Narcissus poeticus) | ||||||||||||||
Είναι κοινώς γνωστός ως ζαμπάκι, μανουσάκι, τσαμπάκι, βούτσινο, ίζο, νεγκρίζο, (στην Κύπρο είναι γνωστός ως ματσικόριδο), «pheasant's-eye daffodil» ή «poet's narcissus» (Ηνωμένο Βασίλειο), «claudinette», «narcisse», «narcisse poetes» και «oeil de faisan» (Γαλλία), «weiße Narzisse» (Γερμανία), το «narciso» (Ιταλία και Ισπανία) και το «narciso blanco» και «trompón» (Ισπανία) και «pingstlilja» (Σουηδία).[13]
Δημοσιεύθηκε το 1753 και περιγράφεται από τον Κάρολο Λινναίο στο βιβλίο «Species Plantarum» στη σελίδα 289.[13][14]
Στις 9 Ιουλίου 2015, ελέγχθηκε από την Υπηρεσία Γεωργικής Έρευνας του Υπουργείου Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών (United States Department of Agriculture and the Agricultural Research Service).[13]
Ο Νάρκισσος ο ποιητικός είναι βολβώδες και πολυετές φυτό, που το μέγεθός του μπορεί να φτάσει τα 20-40 εκ. σε ύψος.[6] Έχει βολβό ωοειδή, που φτάνει τα 3,5 εκ., και φύλλα ταινιοειδή που βγαίνουν όλα μαζί σε δύο σειρές από τη βάση. Τα άνθη έχουν ωοθήκη υποφυή, σωλήνα μακρύ και παραστεφάνη στο κέντρο. Βγαίνουν μέσα από σπάθη, στην κορυφή του βλαστού, που είναι κούφιος από μέσα, χωρίς φύλλα και λίγο πεπλατυσμένος. Ανθίζει τον Απρίλιο-Μάιο.[1]
Ο Νάρκισσος ο ποιητικός (Narcissus poeticus), είναι εγγενής στην κεντρική και νότια Ευρώπη, από την Ισπανία, και τη Γαλλία μέσω Ελβετίας, Αυστρίας στην Κροατία, Ελλάδα και Ουκρανία. Έχει εγκλιματιστεί στη Μεγάλη Βρετανία, Βέλγιο, Γερμανία, Τσεχία, Τουρκία, Νέα Ζηλανδία, Βρετανική Κολομβία, στην Πολιτεία της Ουάσιγκτον, Όρεγκον, Οντάριο, Κεμπέκ, Νέα Γη και Λαμπραντόρ και σε πολλές από τις ανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες από τη Λουιζιάνα και τη Γεωργία βόρεια, στο Μέιν και το Ουισκόνσιν.[15][16]
Στην Ελλάδα, το είδος κατανέμεται σε Θράκη, Μακεδονία, Κεντρική και Νότια Πίνδο, Όλυμπο, Εύβοια και Κεντρική Στερεά. Απαντούν δύο υποείδη στη χώρα, τα N. p. poeticus (συν. hellenicus) και N. p. radiiflorus. Το 1ο ζει γενικά σε γυμνά και υγρά λιβάδια της ορεινής και αλπικής ζώνης σε υψόμετρο 1100-2100 μ., ενώ το 2ο προτιμά πιο ξηρές και πετρώδεις τοποθεσίες σε υψόμετρο 1300-2400 μ.[1][17][18]
Ο Νάρκισσος ο ποιητικός (Narcissus poeticus), καλλιεργείται στην Ολλανδία και τη νότια Γαλλία για το αιθέριο έλαιό του, το έλαιο ναρκίσσου, ένα από τα πιο δημοφιλή αρώματα που χρησιμοποιούνται στην αρωματοποιΐα. Το έλαιο ναρκίσσου, χρησιμοποιείται ως κύριο συστατικό, στο 11% των σύγχρονης ποιότητας αρωμάτων—συμπεριλαμβανομένων των «Fatale» και «Samsara» —όπως ένα ανθικό (floral) συμπαγές ή απόλυτο. Το άρωμα του ελαίου ομοιάζει με ένα συνδυασμό από γιασεμί και υάκινθο.[2]
Η παλαιότερη αναφορά του Ναρκίσσου του ποιητικού (Narcissus poeticus), είναι πιθανή στα βοτανικά συγγράμματα Θεόφραστου (371 – περίπου το 287 π.Χ.), που έγραψε για ένα νάρκισσο ο οποίος ανθίζει κατά την άνοιξη και που οι συντάκτες της Κλασικής Βιβλιοθήκης Λεμπ, προσδιορίζουν ως Narcissus poeticus.[19] Ο ποιητής Βιργίλιος, στην Εκλογή Πέμπτη του βιβλίου του Βουκολικά, επίσης, έγραψε για ένα νάρκισσο, του οποίου η περιγραφή αντιστοιχεί με αυτόν του Narcissus poeticus.[20] Κατά μία εκδοχή του μύθου για τον Έλληνα ήρωα Νάρκισσο, τιμωρήθηκε από τη Θεά της εκδίκησης, Νέμεση, η οποία τον μετέτρεψε σε άνθος Ναρκίσσου και που οι ιστορικοί τον συνδέουν με τον Narcissus poeticus.[4][21] Τα αρώματα από το Νάρκισσο τον ποιητικό, έχουν επίσης αναγνωριστεί ως το άνθος όπου η Περσεφόνη και οι συντρόφισσές της είχαν συγκεντρωθεί, όταν ο Άδης την απήγαγε στον κάτω κόσμο, σύμφωνα με τον Hellmut Baumann, στο βιβλίο του «Ο Ελληνικός Κόσμος των Φυτών στο Μύθο, την Τέχνη και τη Λογοτεχνία» («The Greek Plant World in Myth, Art, and Literature»). Αυτός ο μύθος είναι υπεύθυνος για το έθιμο, που διατηρείται έως τη σύγχρονη εποχή, με τη διακόσμηση των τάφων με αυτά τα άνθη.[22] Ο Κάρολος Λινναίος, ο οποίος ονομάτισε το άνθος, πολύ πιθανόν να το έκανε γιατί πίστευε ότι ήταν αυτό που ενέπνευσε την ιστορία του Ναρκίσσου, ο οποίος παραδόθηκε από τους ποιητές κατά την αρχαιότητα.[23]
Στην ιατρική, περιγράφεται από τον Διοσκουρίδη στο βιβλίο του «Materia Medica» («Περὶ ὕλης ἰατρικῆς») [24] Ο James Sutherland, το ανέφερε επίσης, στο «Hortus Medicus Edinburgensis».[25]
Ο Ν. ο ποιητικός (Ν. poeticus), καλλιεργείται εδώ και καιρό στην Ευρώπη. Σύμφωνα με έναν θρύλο, ο Sir Geoffrey de Fynderne, τον έφερε πίσω στην Αγγλία από τις σταυροφορίες.[26] Ήταν ακόμα σε αφθονία κατά το 1860, όταν ο ιστορικός Bernard Burke, επισκέφθηκε το χωριό του Findern—όπου εξακολουθεί να φύεται σε ορισμένους κήπους και έχει γίνει το έμβλημα του χωριού..[27] Εισήχθη στην Αμερική από τα τέλη του 18ου αιώνα,[28] όταν το προσέφερε ο Bernard McMahon από τη Φιλαδέλφεια, μεταξύ των ναρκίσσων του. Ίσως να είναι ο «γλυκός λευκός νάρκισσος» που έστειλε στη Φιλαδέλφεια, ο Peter Collinson στον John Bartram, μόνο για να του ειπωθεί ότι ήταν ήδη γνωστή στην Πενσυλβάνια, έχοντας εξαπλωθεί κατά την εισαγωγή του από τους πρώτους αποίκους.[29] Το φυτό έχει γίνει γηγενές σε όλο το ανατολικό ήμισυ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Καναδά, μαζί με ορισμένες δυτικές πολιτείες και επαρχίες.[30]
Ο Νάρκισσος ο ποιητικός εδώ και καιρό έχει υβριδοποιηθεί με τον άγριο Βρετανικό ασφόδελο Narcissus pseudonarcissus, που παράγει πολλά επώνυμα υβρίδια. Αυτά τα παλαιά κληρονομικά υβρίδια τείνουν να είναι πιο κομψά και χαριτωμένα από τους σύγχρονους υβριδικούς νάρκισσους και γίνονται και πάλι διαθέσιμοι στο Ηνωμένο Βασίλειο.[31]
Ενώ όταν τρώγονται, όλοι οι νάρκισσοι είναι δηλητηριώδεις, ο Νάρκισσος ο ποιητικός είναι πιο επικίνδυνος από άλλους, ενεργώντας ως ένα ισχυρό εμετικό και ερεθιστικό.[32] Η οσμή του είναι αρκετά ισχυρή, ώστε να μπορεί να προκαλέσει πονοκέφαλο και εμετό, αν μια μεγάλη ποσότητα διατηρηθεί σε ένα κλειστό δωμάτιο.[33]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
_în_Poiana_Narciselor,_județul_Brașov.JPG)
