Μαίναλο

Το Μαίναλο είναι βουνό της Πελοποννήσου στον νομό Αρκαδίας με υψηλότερη κορυφή στα 1.981 μ. Βρίσκεται στο κέντρο της Πελοποννήσου και καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του βόρειου τμήματος της Αρκαδίας. Περιβάλλεται, στα ανατολικά από τα όρη Ολίγυρτος, Τραχύ, Λύρκειο και Αρτεμίσιο, βόρεια από τα Αροάνια και τον Ερύμανθο, δυτικά από την Μίνθη και το Λύκαιο και νότια από τον Ταΰγετο και τον Πάρνωνα.

Μαίναλο
Ελατοδάσος στο Όρος Μαίναλο. Μαίναλο
Ύψος	1.981 μέτρα
Κορυφή	Οστρακίνα
Γεωγραφικά στοιχεία
Γεωγραφικό Διαμέρισμα	Πελοπόννησος

Ονομασία

Το όνομα "Μαίναλο" έχει αρχαιοελληνική προέλευση καθώς σημαίνει την ιερή μανία, δηλαδή τη θεία παραφορά που φέρνει η άγρια φύση^{[εκκρεμεί παραπομπή]}.

Οι πρώτοι ευρωπαίοι περιηγητές (Φρανσουά Πουκεβίλ, Γουίλλιαμ Τζελλ και Ουίλιαμ Μάρτιν Ληκ) θεώρησαν ότι το όρος Μαίναλος, στο οποίο αναφέρεται ο Παυσανίας^[1], βρίσκεται στον ορεινό όγκο της Επάνω Χρέπας (1559 μ.), 16 περίπου χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Τρίπολης. Το όνομα αυτό επεκτάθηκε σε όλη την οροσειρά του σημερινού Μαινάλου.^[2][3]

Το 2011 το όρος Μαίναλος των αρχαίων Αρκάδων ταυτίστηκε με ασφάλεια με το όρος Αγιο-Λιάς ( 1117 μ.) στους πρόποδες του οποίου βρίσκονται τα χωριά Αραχαμίτες, Κεραστάρι, Αθήναιον και Ασέα, 15 περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Τρίπολης. Η κορυφή του υπήρξε λατρευτικός χώρος απο το 1000 π.χ. περίπου. Σώζονται τα θεμέλεια υστεροαρχαϊκού ιερού αφιερωμένου στην Αθηνά Σώτηρα ενώ στην Αγία Παρασκευή Αραχαμιτών ανασκάφηκε το ιερό της Λυκοάτιδας Αρτέμιδας του 6ου αιώνα π.χ. από το Φινλανδικό Ινστιτούτο Αθηνών.^[4][3]

Υψηλότερες κορυφές

Οι υψηλότερες κορυφές του Μαινάλου είναι:

• Οστρακίνα 1.981 m
• Σφεντάμι 1.870 m
• Τζελάτη 1.868 m
• Μεσοβούνι 1.860 m
• Αϊντίνης 1.849 m
• Μαύρη Κορυφή 1.818 m
• Μουρτζιά 1.761 m
• Επάνω Χρέπας 1559 m

Ποταμοί που πηγάζουν από το Μαίναλο

Από το Μαίναλο πηγάζουν δύο παραπόταμοι του Αλφειού. Ο ένας είναι ο Λούσιος, που πηγάζει από τα βορειοδυτικά του βουνού, κοντά στο χωριό Καρκαλού και δημιουργεί ρέοντας ένα περίφημο φαράγγι. Ο άλλος είναι ο Ελισσώνας ο οποίος πηγάζει από το κεντρικό τμήμα του βουνού ανάμεσα στα χωριά Πιάνα και Αλωνίσταινα και συναντάει τον Αλφειό κοντά στη Μεγαλόπολη.

Χιονοδρομικό κέντρο Οστρακίνας.

Χωριά του Μαινάλου

Στο Μαίναλο βρίσκονται ορισμένα από τα ορεινότερα χωριά της Ελλάδας, όπως η Αλωνίσταινα (1.220 μ.), η Ελάτη (1.200 μ.) και τα Μαγούλιανα (1.365 μ.). Επίσης βρίσκονται ορισμένα από τα ιστορικότερα χωριά της Ελλάδας αφού τα χωριά του Μαινάλου πρωτοστάτησαν στην Επανάσταση του 1821. Η Βλαχέρνα, η Δημητσάνα, η Στεμνίτσα, τα Λαγκάδια, το Λιμποβίσι -το χωριό του Θ. Κολοκοτρώνη- και η Πιάνα είναι μερικά απ' αυτά. Ορισμένα από τα χωριά του Μαινάλου είναι ιδιαίτερα τουριστικά στην σύγχρονη εποχή, όπως η Δημητσάνα, η Στεμνίτσα και η κωμόπολη Βυτίνα. Στην ανατολική του πλευρά βρίσκεται η κωμόπολη Λεβίδι. Στους νοτιοανατολικούς πρόποδες του Μαινάλου βρίσκεται η πόλη της Τρίπολης, έδρα του Νομού Αρκαδίας.

Το όρος Μαίναλο είναι προστατευόμενη τοποθεσία του δικτύου Natura 2000

Χλωρίδα

Το Μαίναλο μέχρι τις πυρκαγιές του Σεπτέμβρη του 2011 ήταν ελατοσκέπαστο κυρίως στην βορειοδυτική του πλευρά, γυρώ από τα χωριά Βυτίνα, Αλωνίσταινα και Χρυσοβίτσι. Στην ανατολική του πλευρά η βλάστηση είναι φτωχότερη ενώ στην νότια πλευρά του κυριαρχεί το πεύκο και το κυπαρίσσι. Το Μαίναλο εντάχθηκε στο δίκτυο προστασίας και ανάδειξης Natura 2000 με κωδικό GR2520001.^[5]

Ορεινό μονοπάτι πεζοπορίας.

Ιστορία-Μυθολογία

Αρχαιότητα

Η περιοχή του Μαινάλου κατοικείται από την αρχαιότητα. Οι αρχαίοι κάτοικοι της περιοχής ήταν οι Αρκάδες. Εκτός από τους άλλους Ολύμπιους θεούς λάτρευαν τον θεό Πάνα του οποίου η λατρεία εξαπλώθηκε και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Σημαντικές αρχαίες πόλεις της περιοχής ήταν ο Ορχομενός, η Μαντίνεια, η Τεγέα, η Υψούς (στη σημερινή Στεμνίτσα), τα Δίπαια και το Ορέσθειο, ενώ κατά την ελληνιστική περίοδο αναπτύχθηκε κυρίως η Μεγαλόπολη.

Μεσαιωνική περίοδος

Τον μεσαίωνα στην Αρκαδία όπως και σε πολλά άλλα μέρη της Πελοποννήσου εγκαταστάθηκαν Σλάβοι, κάτι που μαρτυράνε και τα πολυάριθμα Σλαβικά τοπονύμια (Βαλτέτσι, Στεμνίτσα, Ζιγοβίστι κλπ.). Κατά τον 10ο αιώνα άρχισε να αναπτύσσεται μοναστική κοινότητα στο φαράγγι του Λούσιου.

Σύγχρονη εποχή

Η περιοχή του Μαινάλου πρωτοστάτησε στην επανάσταση του 1821. Η περιοχή αυτή παρείχε στην επανάσταση πυρομαχικά από τους μπαρουτόμυλους της Δημητσάνας, ασφαλή ορμητήρια από τα δύσβατα ορεινά της περιοχής, και στρατό από τα επαναστατημένα χωριά.

Σήμερα κοντά στην κορυφή Οστρακίνα λειτουργεί χιονοδρομικό κέντρο και καταφύγιο. Στο χωριό Χρυσοβίτσι υπάρχει το Μουσείο Δασικής Ιστορίας Μαινάλου, αφιερωμένο στην ιστορία της βιομηχανικής επανάστασης στον αρκαδικό χώρο και στη σημασία του Μαινάλου για την ιστορία του τόπου.

Χιονοδρομικό κέντρο

Το Χιονοδρομικό Κέντρο Μαινάλου ή Οστρακίνας βρίσκεται στην καρδιά της ορεινής Αρκαδίας σε μικρή απόσταση από τους γνωστούς χειμερινούς προορισμούς. Εξυπηρετεί του Νομούς Αρκαδίας (Ορεινή - Παραλιακή) και Αργολίδας. Απέχει από την Αθήνα μόλις 170 χιλιόμετρα, από Τρίπολη 18 λεπτά, από Άστρος 58 λεπτά, από Άργος 1 ώρα 4 λεπτά, και από Ναύπλιο 1 ώρα 14 λεπτά.

Εικόνες του Μαινάλου

• 
  Χιόνι στο Μαίναλο
• 
  Το Χιονοδρομικό Κέντρο από ψηλά
• 
  Κορυφή στο Μαίναλο
• 
  Ελατόδασος
• 
  Δημητσάνα
• 
  Αλωνίσταινα (Αρκαδίας)
• 
  Η Αλωνίσταινα από το Μαίναλο
• 
  Πιάνα
• 
  Η περιοχή προσφέρεται για πεζοπορία
• 
  Το φαράγγι του Λούσιου.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Μαίναλο - πανεπιστήμιο Πάτρας
• Μαίναλον (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Ιστοσελίδα traveltripolis, Δήμου Τρίπολης

Αναφορές

1. «Pausanias, Description of Greece, *)arkadika/, chapter 36, section 8». www.perseus.tufts.edu. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2023.
2. ΜΑΙΝΑΛΙΑ.
3. Forsén, Björn (2022). Mainalia: the forgotten history of an Arcadian tribe / Μαιναλία: Η ξεχασμένη ιστορία ενός Αρκαδικού έθνους. Athinai: Μέλισσα. ISBN 978-960-204-439-1. 1373875832.
4. «Βρέθηκε ναός της Άρτεμης στην ορεινή Αρκαδία». Αρχαιολογία Online. 18 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2023.
5. «N2K GR2520001 dataforms». natura2000.eea.europa.eu. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2019.