Λαγκάδια Αρκαδίας
οικισμός της Ελλάδας From Wikipedia, the free encyclopedia
Τα Λαγκάδια είναι οικισμός της Πελοποννήσου στην Περιφερειακή Ενότητα Αρκαδίας.[1][2]
| Λαγκάδια | |
|---|---|
-2.jpg) | |
Χάρτης  | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Πελοποννήσου |
| Περιφερειακή Ενότητα | Αρκαδίας |
| Δήμος | Γορτυνίας |
| Δημοτική Ενότητα | Λαγκαδίων |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοπόννησος |
| Νομός | Αρκαδίας |
| Υψόμετρο | 966 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 291 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ονομασία κατοίκων | Λαγκαδινοί, Λαγκαδιανοί |
| Ταχ. κώδικας | 220 03 |
| Τηλ. κωδικός | 2795 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Τα Λαγκάδια βρίσκονται στις νότιες πλαγιές του Δυτικού Μαινάλου και του βουνού Πέντε Αδέλφια[1] με κατεύθυνση νοτιο-ανατολική επάνω στον οδικό άξονα Τρίπολης-Πύργου. Είναι κτισμένα σε πλαγιά κλίσης 70 μοιρών, σε μεσοσταθμικό υψόμετρο 920 μέτρων[3] ενώ διατρέχονται από τρία ρέματα.[4] Το χωριό ορίζεται από τον εθνικό δρόμο στον Πάνω και στον Κάτω Μαχαλά. Ο Κάτω Μαχαλάς είναι μία ρεματιά, στην οποία κυλά το Λαγκαδιανό ποτάμι, ή Τουθόα κατά τον Παυσανία, που αποτελεί παραπόταμο του Λάδωνα.
Υπήρξε σημαντικό κεφαλοχώρι της ορεινής Πελοποννήσου όπου η δημιουργία παραδοσιακών συντεχνιών τεχνιτών πέτρας (μπουλούκια) κατά το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα και έπειτα έφεραν πλούτο και πληθυσμιακή ανάπτυξη, καθιστώντας το ένα από τα πιο σημαντικά της ευρύτερης περιοχής. Σημαντικό ρόλο στην ιστορία του χωριού διαδραμάτισε η ιστορική οικογένεια των Δεληγιανναίων που υπήρξαν προύχοντες των Λαγκαδίων και μετέπειτα πολιτικοί ενώ αρκετοί αγωνιστές κατάγονταν από τα Λαγκάδια όπως ο Δημήτριος Δημητρακόπουλος.
Κατά τα μέσα του 19ου αιώνα οι Λαγκαδινοί κτίστες έγιναν οι πιο σημαντικοί κτίστες της μικρής τότε Ελλάδας και το χωριό το 1896 έφτασε να απαριθμεί σχεδόν 7.000 κατοίκους. Οι οικονομικές ωστόσο κρίσεις των αρχών του 20ου αιώνα, και η σταδιακή παρακμή της παραδοσιακής οικοδομικής τέχνης οδήγησε στην μετανάστευση των κατοίκων προς τα αστικά κέντρα και το εξωτερικό. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο οι περισσότεροι Λαγκαδινοί κτίστες μετακινήθηκαν προς την Αθήνα και τα υπόλοιπα αστικά κέντρα εγκαταλείποντας οριστικά την τέχνη τους και το χωριό για να δουλέψουν με παραδοτέα υλικά και καλύτερες συνθήκες εργασίας.
Σήμερα τα Λαγκάδια ζουν κυρίως χάρη στην κτηνοτροφία και αποτελούν κομβικό σημείο επάνω στον άξονα Τρίπολης-Πύργου. Από το 1948 μέχρι και το 2011 υπήρξαν δήμος, ενώ πλέον αποτελούν δημοτική ενότητα του δήμου Γορτυνίας.[5] Διαθέτουν ενεργό δημοτικό σχολείο. Η διαχρονική ενασχόληση των κατοίκων με την τέχνη της πέτρας έχουν προικίσει τα Λαγκάδια με σημαντικό απόθεμα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής με αποτέλεσμα να έχουν χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός.[6][7]
Υπάρχουν διάφοροι θρύλοι για την ίδρυση των Λαγκαδίων. Ένας από αυτούς αναφέρει ότι κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας (αρχές 13ου αι.) οι τεχνίτες που ανέλαβαν το χτίσιμο του κάστρου της Άκοβας, κατοίκησαν τη σημερινή περιοχή των Λαγκαδίων, όπου συνέχισαν να ασκούν από γενιά σε γενιά την τέχνη του χτίστη. Η θεωρία αυτή δεν είναι γενικά αποδεκτή λόγω της σχετικά μεγάλης απόστασης των δύο τοποθεσιών.[8]
Άλλη εκδοχή προέρχεται από τους Δεληγιανναίους, γνωστούς κοτζαμπάσηδες της περιοχής. Σύμφωνα με αυτήν, ένας πρόγονός τους ονόματι Πέτρος Λίτινος, υπήρξε γραμματέας του Αϊδίν Αγά κατά την κατάληψη της Πελοποννήσου από τον Μωάμεθ Β΄ τον Πορθητή. Για τις υπηρεσίες του έλαβε γαίες στην περιοχή της Γορτυνίας, όπου και κατοίκησε. Ο απόγονός του, ιερέας Ιωάννης Λίτινος θεωρείται συνοικιστής της Άνω Γειτονιάς των Λαγκαδίων.[9][10]
Άλλη άποψη είναι ότι το χωριό δημιουργήθηκε πιθανότατα γύρω στο 1500 από τη συνένωση μικρών οικισμών της περιοχής με βασικότερους τους οικισμούς Κρέσπη και Δραΐνα, που βρίσκονται σήμερα εντός των ορίων του χωριού. Το χωριό (ή ένα μέρος αυτού) αναφέρεται για πρώτη ίσως φορά με το όνομα «Λαγκάδια» σε Οθωμανικό κατάστιχο του 1570, όπου φαίνεται να έχει 46 σπίτια. Στο ίδιο κατάστιχο σημειώνεται και η Δραΐνα ως ανεξάρτητος οικισμός με 44 σπίτια.[11] Στα 1698-1699 προστίθενται οι 8 οικογένειες του γειτονικού οικισμού Αρβίτσα (Άρβιτσα) που ανεβάζουν τον πληθυσμό των Λαγκαδίων στα 207 άτομα κατά την απογραφή του 1700.[12]
Επανάσταση 1821
 |
Η ενότητα αυτή δεν τεκμηριώνεται επαρκώς με παραπομπές. Παρακαλούμε βοηθήστε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Ατεκμηρίωτο υλικό μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. (Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 01/08/2019) |
Στα Λαγκάδια η επανάσταση κηρύχτηκε στις 23 Μαρτίου 1821.[1] Την 1η Απριλίου 1821 ο κοτζαμπάσης Κανέλλος Δεληγιάννης διατάσσει τη σφαγή όλων των Τούρκων Λαγκαδινών (40 οικογένειες) και την πυρπόληση του τζαμιού. Συνολικά σφαγιάστηκαν περίπου 300 άοπλοι άντρες (λίγες ημέρες νωρίτερα είχαν αφοπλιστεί), γυναίκες και παιδιά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να τρομοκρατηθούν οι κάτοικοι της γύρω περιοχής που, φοβούμενοι αντίποινα, εντάχθηκαν στο πλευρό των Δεληγιανναίων, οι οποίοι είχαν πλέον πέσει στη δυσμένεια των Τούρκων και χρειάζονταν υποστήριξη.[13]
Το 1825 ο Ιμπραήμ έχοντας ανακαταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννήσου εισέρχεται στα άδεια από κατοίκους Λαγκάδια και στήνει για μερικές μέρες το αρχηγείο του στο σπίτι των Δεληγιανναίων και στη συνέχεια τα καταστρέφει.[1]
Η προσφορά των Λαγκαδινών στον αγώνα του 1821 ήταν μεγάλη. Εκτός από την προσωπική τους συμμετοχή (Γιάννης Θεοφιλόπουλος «Καραβογιάννης», Παπασταθούλης, Θανάσης Κίντζιος, Μιχάλης Κίντζιος, Ιωάννης Χριστοδουλόπουλος), βοήθησαν και με το χτίσιμο πολλών και σημαντικών οχυρωματικών έργων.
19ος – 20ος αιώνας
|
Η ενότητα αυτή δεν τεκμηριώνεται επαρκώς με παραπομπές. Παρακαλούμε βοηθήστε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Ατεκμηρίωτο υλικό μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. (Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 01/08/2019) |
Μετά την απελευθέρωση, οι Λαγκαδινοί επιδίδονται σχεδόν αποκλειστικά στο επάγγελμα του χτίστη, οργώνοντας όλη την Πελοπόννησο σε ομάδες (μπουλούκια) κατασκευάζοντας σπίτια, γεφύρια, σχολεία, βρύσες και εκκλησίες. Η φήμη τους εξαπλώνεται γρήγορα και γίνονται πλέον περιζήτητοι. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια περίοδο μεγάλης ευημερίας. Τα Λαγκάδια γίνονται η μεγαλύτερη πόλη της Αρκαδίας μετά την Τρίπολη με πληθυσμό σχεδόν 7.000 κατοίκους τη δεκαετία του 1890. Στα τέλη όμως του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, μεγάλο μέρος του πληθυσμού αναγκάζεται να μεταναστεύσει αναζητώντας καλύτερη τύχη κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πολλοί ακόμα φεύγουν μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για την Αθήνα και τον Πύργο. Αποτέλεσμα της εξωτερικής και εσωτερικής μετανάστευσης είναι η πληθυσμιακή συρρίκνωση των Λαγκαδίων που σήμερα αριθμούν 700 περίπου κατοίκους εκ των οποίων ελάχιστοι είναι μόνιμοι.
Το 1866, με δωρεά του Δημήτριου Δημητρακόπουλου ύψους 10.000 δραχμών κτίστηκε το Γυμνάσιο Λαγκαδίων[14]. Με τα χρήματα του Δημητρακόπουλου ολοκληρώθηκαν το 1868 η τοιχοποιία και η στέγη. Το κτήριο αποπερατώθηκε περί το 1890, με κρατική επιχορήγηση που εξασφάλισε ο πρώην Υπουργός Οικονομικών Απόστολος Αθανασιάδης. Πρόκειται για επιβλητικό κτήριο, με τρεις ορόφους και εξαιρετικής ποιότητας λιθοδομή, αντιπροσωπευτική της Λαγκαδινής τέχνης της πέτρας. Πρωτομάστορες αναφέρονται οι: Σίνος Γκιώκας, Αντώνιος Κάτσαινος και Βασίλης Λώλος.[15]
Το Γυμνάσιο-Λύκειο του χωριού δεν λειτουργεί απο το 2011[16] ενώ το νηπιαγωγείο έκλεισε το 2022[17] αφήνοντας μόνο το δημοτικό σχολείο να λειτουργεί.
|
Η ενότητα αυτή δεν τεκμηριώνεται επαρκώς με παραπομπές. Παρακαλούμε βοηθήστε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Ατεκμηρίωτο υλικό μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. (Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 01/08/2019) |
.jpg)
Εκτός από το τοπίο, τα τρεχούμενα νερά, τις παραδοσιακές βρύσες και τα γεφύρια, σημαντικά αξιοθέατα στα Λαγκάδια αποτελούν οι ναοί των Ταξιαρχών και του Τίμιου Προδρόμου. Χτίστηκαν και οι δύο το 1808 σε διάστημα 40 ημερών λόγω χρονικού περιορισμού που έθεσαν οι Τούρκοι. Στον Κάτω Μαχαλά ο Ναός των Αγίων Αποστόλων που κατασκευάστηκε το 1854. Διατηρείται επίσης και το αρχοντικό των Δεληγιανναίων.[18]
| Έτος | Κάτοικοι |
|---|---|
| 1570 | 46 σπίτια |
| 1698 | 80 οικογένειες |
| 1700 | 207 κάτοικοι |
| 1815 | 300 οικογένειες |
| 1829 | 274 οικογένειες |
| 1834 | 497 οικογένειες / 2.357 κάτοικοι |
| 1849 | 727 οικογένειες / 3.183 κάτοικοι |
| 1851 | 3.390 κάτοικοι |
| 1861 | 3.357 κάτοικοι |
| 1879 | 4.852 κάτοικοι |
| 1896 | 6.815 κάτοικοι |
| 1907 | 4.524 κάτοικοι |
| 1928 | 3.268 κάτοικοι |
| 1940 | 3.333 κάτοικοι |
| 1951 | 2.359 κάτοικοι[19] |
| 1961 | 2.238 κάτοικοι |
| 1981 | Λαγκάδια: 821[20]
Δήμος Λαγκαδίων: 1.188 κάτοικοι |
| 1991 | 671 κάτοικοι[21] |
| 2001 | 704 κάτοικοι[22] |
| 2011 | Λαγκάδια: 355 κάτοικοι,[23] Δημοτική Ενότητα Λαγκαδίων: 636 κάτοικοι |
Πολιτικοί
- Θεόδωρος Δηλιγιάννης (1824-1905), Δικηγόρος & Πολιτικός (πρωθυπουργός Ελλάδος)
- Νίκος Πλουμπίδης (1902-1954), Δάσκαλος & Συνδικαλιστής
- Κώστας Γείτονας (1939), Πολιτικός
- Γεώργιος Δασκαλάκης (1936), Πολιτικός (Υπουργός)
Αθλητές
- Μιχάλης Μουρούτσος (1980), Αθλητής του Ταεκβοντό, Ολυμπιονίκης
Αγωνιστές του 1821
- Κανέλλος Δηλιγιάννης (1780-1862), αγωνιστής του 1821, πρόκριτος των Λαγκαδίων και πρόεδρος της Βουλής
- Δημήτριος Δημητρακόπουλος, (1798-1889) αγωνιστής του 1821, μεγαλέμπορος στην Κωνσταντινούπολη και ευεργέτης των Λαγκαδιών
Έμποροι
- Αρκάδιος Δημητρακόπουλος (1824-1908), μεγαλέμπορος και φιλάνθρωπος
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
