Γεωγραφικά διαμερίσματα της Ελλάδας

Τα γεωγραφικά διαμερίσματα είναι οι περιοχές εκείνες της Ελλάδας οι οποίες παρουσιάζουν κοινά γεωμορφολογικά και ιστορικά χαρακτηριστικά και ανήκουν γεωγραφικά στον ίδιο χώρο. Τα γεωγραφικά διαμερίσματα δεν έχουν διοικητική έννοια, όπως οι περιφέρειες ή οι αποκεντρωμένες διοικήσεις, αλλά χρησιμεύουν ως σχήματα για τη γεωγραφική και ιστορική έρευνα.

Μακεδονία Θεσσαλία Σποράδες Ήπειρος Στερεά Ελλάδα Θράκη Πελοπόννησος Κυκλάδες Δωδεκάνησα Νησιά Βόρειου Αιγαίου Κρήτη Νησιά Ιονίου Μεσόγειος Θάλασσα Ιόνιο Πέλαγος Νησιά Αιγαίου Αιγαίο Πέλαγος

Αποτελούσαν βαθμίδα της ελληνικής δημόσιας διοίκησης υπό τη μορφή Γενικών Διοικήσεων, από το 1913^[1] μέχρι το 1955^[2] που καταργήθηκαν οι Γενικές Διοικήσεις. Γεωγραφικά, οι περισσότερες Γενικές Διοικήσεις αντιστοιχούσαν στην επικράτεια συγκεκριμένων Διαμερισμάτων.

Νο	Γενική Διοίκηση	Πρωτεύουσα	Περίοδος
1	Ηπείρου	Ιωάννινα	1913-1914, 1918-1928, 1929-
2	Θράκης	Αλεξανδρούπολη	1922-1928, 1929-
3	Κρήτης	Ηράκλειο	1913-1915, 1922, 1928-1947
4	Μακεδονίας	Θεσσαλονίκη	1913-1914, 1929-1954
5	Αιγαίου	Μυτιλήνη	1913-1928
6	Σάμου-Ικαρίας	Σάμος	1913-1914
7	Θεσσαλονίκης	Θεσσαλονίκη	1918-1928 (υπήρχε μετέπειτα ως Διοίκηση της Γενικής Διοίκησης Βορείου Ελλάδος)
8	Κοζάνης-Φλώρινας	Κοζάνη	1918-1928

Διαίρεση Γεωγραφικών Διαμερισμάτων

Κατά τα σημερινά πρότυπα, από τα εννέα γεωγραφικά διαμερίσματα, μόλις τρία ταυτίζονται εδαφικά με περιφέρεια: Ήπειρος, Θεσσαλία και Κρήτη.

Θράκη

Πρωτεύουσα ολόκληρης της Δυτικής Θράκης θεωρείται η πόλη της Κομοτηνής και Μεγαλύτερο Λιμάνι, ολόκληρης της Δυτικής Θράκης η πόλη της Αλεξανδρούπολης.

Η Θράκη απαρτίζεται από τους τρεις νομούς Έβρου, Ξάνθης και Ροδόπης.

Η Θράκη, ως γεωγραφικό διαμέρισμα, μαζί με δύο νομούς της Μακεδονίας (νομός Δράμας και νομός Καβάλας) συναποτελούν την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, με έδρα της Περιφέρειας την Κομοτηνή και μεγαλύτερη πόλη σε πληθυσμό την Αλεξανδρούπολη.

Μακεδονία

Η Μακεδονία είναι το μεγαλύτερο γεωγραφικό διαμέρισμα σε έκταση της χώρας. Μητρόπολη, Πρωτεύουσα και Μεγαλύτερο Λιμάνι, ολόκληρης της Μακεδονίας θεωρείται η πόλη της Θεσσαλονίκης, η οποία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη σε πλυθυσμό της Ελλάδας.

Η Μακεδονία, χωρίζεται σε τρεις περιφέρειες:

• Δυτικής Μακεδονίας, που απαρτίζεται από τους τέσσερις νομούς Γρεβενών, Καστοριάς, Κοζάνης και Φλώρινας, με έδρα της Περιφέρειας και μεγαλύτερη πόλη σε πληθυσμό την Κοζάνη.
• Κεντρικής Μακεδονίας, που απαρτίζεται από τους επτά νομούς Ημαθίας, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Πέλλας, Πιερίας, Σερρών και Χαλκιδικής, με έδρα της Περιφέρειας και μεγαλύτερη πόλη σε πληθυσμό την Θεσσαλονίκη.
• Ανατολικής Μακεδονίας, που απαρτίζεται από τους δύο νομούς, Δράμας και Καβάλας, με την Ανατολική Μακεδονία μάλιστα, να συγκροτεί μαζί με τη Θράκη, την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.

Επίσης, το Άγιο Όρος, το οποίο γεωγραφικά ανήκει και αυτό στη Μακεδονία, αποτελεί αυτοδιοικούμενη περιοχή.

Στερεά Ελλάδα

Η Στερεά Ελλάδα, χωρίζεται σε τρεις περιφέρειες:

• Στερεάς Ελλάδας, που απαρτίζεται από τους πέντε νομούς Βοιωτίας, Ευβοίας, Ευρυτανίας, Φθιώτιδας και Φωκίδας, με έδρα της Περιφέρειας την Λαμία και μεγαλύτερη πόλη σε πληθυσμό την Χαλκίδα.
• Δυτικής Ελλάδας, που απαρτίζεται από την Αιτωλοακαρνανία
• Αττικής, που απαρτίζεται από τον Νομό Αττικής.

Το γεωγραφικό διαμέρισμα δεν ταυτίζεται απόλυτα με τη σημερινή Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, στην οποία δεν εντάσσονται η Αττική (η οποία λόγω πληθυσμού αποτελεί αυτοδιοικητική περιφέρεια, στην οποία περιλαμβάνει επίσης ένα μικρό μέρος της Πελοποννήσου, και τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα, τα οποία ανήκουν γεωγραφικά στα Επτάνησα), η Αιτωλοακαρνανία, καθώς και το τμήμα της Κορινθίας από τον Ισθμό και ανατολικά.

Νησιά Αιγαίου

Μητρόπολη, Πρωτεύουσα και Μεγαλύτερο Λιμάνι, όλων των Νησιών του Αιγαίου Πελάγους θεωρείται η πόλη της Μυτιλήνης, στο νησί της Λέσβου.

Τα Νησιά Αιγαίου, χωρίζονται σε δύο περιφέρειες:

• Βόρειο Αιγαίο, που απαρτίζεται από τους τρεις νομούς Λέσβου, Σάμου και Χίου, με έδρα της Περιφέρειας και μεγαλύτερη πόλη σε πληθυσμό την Μυτιλήνη.
• Νότιο Αιγαίο, που απαρτίζεται από τους δύο νομούς Δωδεκανήσου και Κυκλάδων, με έδρα της Περιφέρειας την Ερμούπολη της Σύρου και μεγαλύτερη πόλη σε πληθυσμό την Πόλη της Ρόδου.

Στο Βόρειο Αιγαίο υπάγονται τα νησιά Λέσβος, Σάμος, Ικαρία, Λήμνος, Χίος και μικρότερα νησιά που βρίσκονται γύρω από αυτά, ενώ στο Νότιο Αιγαίο τα νησιωτικά συμπλέγματα Κυκλάδες και Δωδεκάνησα. Ωστόσο στην πραγματικότητα ορισμένα νησιά αποτελούν μέρος άλλων περιφερειών, όπως για παράδειγμα:

• η Θάσος και η Σαμοθράκη, οι οποίες ανήκουν διοικητικά στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης,
• οι Σποράδες, οι οποίες ανήκουν διοικητικά στην Περιφέρεια Θεσσαλίας
• και η Σκύρος, η οποία ανήκει διοικητικά στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας.

Πελοπόννησος

Μητρόπολη, Πρωτεύουσα και Μεγαλύτερο Λιμάνι, ολόκληρης της Πελοποννήσου θεωρείται η πόλη της Πάτρας, η οποία είναι η τρίτη κατα σειρά μεγαλύτερη πόλη σε πλυθυσμό της Ελλάδας.

Η Πελοπόννησος, χωρίζεται σε δύο περιφέρειες:

• Πελοποννήσου, που απαρτίζεται από τους πέντε νομούς Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Λακωνίας και Μεσσηνίας, με έδρα της Περιφέρειας την Τρίπολη και μεγαλύτερη πόλη σε πληθυσμό την Καλαμάτα.
• Δυτικής Ελλάδας, που απαρτίζεται από τους δύο νομούς Αχαΐας και Ηλείας, με έδρα της Περιφέρειας και μεγαλύτερη πόλη σε πληθυσμό την Πάτρα. Στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, υπάγεται και η Αιτωλοακαρνανία.

Επίσης τμήματα της Πελοποννήσου, υπάγονται διοικητικά στην Περιφέρεια Αττικής (όπως για παράδειγμα η άλλοτε Επαρχία Τροιζηνίας).

Παλαιότερες Διοικητικές Διαιρέσεις

• Βόρεια Ήπειρος: Γεωγραφικά στην Ήπειρο, ανήκαν επίσης και οι άλλοτε νομοί Αργυροκάστρου και Κορυτσάς, των οποίων τα εδάφη σήμερα ανήκουν στην Αλβανία.
• Ανατολική Θράκη: Γεωγραφικά στη Θράκη, ανήκαν και οι άλλοτε πέντε νομοί Ραιδεστού, Αδριανουπόλεως, Καλλιπόλεως και Σαράντα Εκκλησιών, ενώ τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος, ως μέρος του Νομού Λέσβου, ανήκαν γεωγραφικά στα Νησιά Αιγαίου Πελάγους, των οποίων τα εδάφη σήμερα ανήκουν στην Τουρκία.

Κατάλογος Γεωγραφικών Διαμερισμάτων

Νο	Διαμέρισμα	Μητρόπολη/Πρωτεύουσα	Περιφέρειες	Νομοί που την απαρτίζουν
1	Ήπειρος	Ιωάννινα	Ηπείρου	1.Άρτας 2.Θεσπρωτίας 3.Ιωαννίνων 4.Πρέβεζας
2	Θεσσαλία	Λάρισα	Θεσσαλίας	1.Καρδίτσας 2.Λάρισας 3.Μαγνησίας 4.Τρικάλων
4	Κρήτη	Ηράκλειο	Κρήτης	1.Ηρακλείου 2.Λασιθίου 3.Ρεθύμνης 4.Χανίων
7	Νήσοι Ιονίου Πελάγους/Επτάνησος	Κέρκυρα	1.Αττικής 2.Ιονίων Νήσων	1.Αττικής (Κύθηρα & Αντικύθηρα) 2.Ζακύνθου 3.Κέρκυρας 4.Κεφαλληνίας 5.Λευκάδας

Παραπομπές

1. ν. ΔΡΛΔ΄/1913
2. Ν. 3200/1955