Αρτέμιδα Αττικής

Η Άρτεμις (Αρτέμιδα) είναι πόλη και δημοτική κοινότητα του Καλλικρατείου Δήμου Σπάτων - Αρτέμιδος, στα Ανατολικά προάστια της Αθήνας και βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το ιερό της Βραυρώνας όπου λατρευόταν η Άρτεμις, θεότητα του κυνηγιού. Σήμερα είναι μια από τις μεγαλύτερες σε πληθυσμό περιοχές της ανατολικής Αττικής και μεταλλάσσεται με γρήγορο ρυθμό από παραθεριστική κωμόπολη των Μεσογείων σε τόπο μόνιμης κατοικίας, με εμπορικό και οικονομικό κέντρο τη Λούτσα.

Αρτέμιδα Αττικής
Αρτέμιδα Αττικής
Χώρα	Ελλάδα
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Σπάτων - Αρτέμιδος
Πληθυσμός	21.924 (2021)
Ταχ. κωδ.	190 16
Τηλ. κωδ.	22940
δεδομένα (π • σ • ε )

Στατιστικά

Η ευρύτερη περιοχή της Δημοτικής Κοινότητας Αρτέμιδος βρίσκεται στις ακτές του Νοτίου Ευβοϊκού Κόλπου, 28 χμ. ανατολικά των Αθηνών^[1] και μόλις 5 χιλιόμετρα από τα Σπάτα στα Μεσόγεια, των οποίων αποτελεί επίνειο. Διοικητικά υπάγεται στην Περιφέρεια Αττικής. Δικαστικά υπάγεται στο Ειρηνοδικείο Κορωπίου και οικονομικά στη Δ.Ο.Υ. Παλλήνης. Η περιοχή και παλιός οικισμός της Λούτσας παραμένει μέχρι το 1974 στα διοικητικά όρια των Σπάτων, ενώ έκτοτε αναγνωρίζεται ως Κοινότητα Αρτέμιδος της Ανατολικής Αττικής. Το 1994 ξεπερνάει τους 10.000 κατοίκους και προάγεται σε δήμο, σύμφωνα με τον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων. Το 2011 συνενώθηκε με τον πρώην Δήμο Σπάτων για να σχηματίσουν τον Δήμο Σπάτων - Αρτέμιδος, με πληθυσμό ο οποίος ανήρχετο σε 21.488 κατοίκους κατά την απογραφή 2011.

Η Δημοτική Κοινότητα Αρτέμιδος καταλαμβάνει έκταση 21.226 στρεμμάτων, από τα οποία ένα πολύ μικρό μέρος αποτελεί το παλιό κέντρο, ενώ το 50% της συνολικής επιφάνειας είναι εκτάσεις ενταγμένες σε Σχέδιο Πόλεως. Το υπόλοιπο της Δημοτικής Κοινότητας καταλαμβάνεται από εκτάσεις, κυρίως γεωργικές, όπου υπάρχουν και ορισμένες αγροικίες και εξοχικές κατοικίες. Στη περιοχή υπάρχουν αρκετές αγροτικές εκτάσεις με κυρίαρχη καλλιέργεια αυτήν της αμπέλου για παραγωγή οίνου. Ο πληθυσμός της περιοχής σύμφωνα με την απογραφή του 2001 ανέρχεται σε 17.391 κατοίκους, ήτοι 819 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Μεγάλη πληθυσμιακή προσέλευση παρατηρείται κατά τη δεκαετία του '90, εποχή κατά την οποία η περιοχή αποτελεί δημοφιλή παραθεριστικό προορισμό. Η Άρτεμις αποτελεί κόμβο ανάμεσα στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών και τον λιμένα της Ραφήνας. Επίσης αποτελεί το επίνειο των Σπάτων χωρίς σημαντικές λιμενικές υποδομές πέρα από το αλιευτικό καταφύγιο που υπάρχει στη Λούτσα.

Ταυτότητα περιοχής

Ετυμολογικές και ερμηνευτικές αναφορές

Η αρβανίτικη ονομασία Λούτσα, προέρχεται από το αλβανικό Llucë που σημαίνει "λάσπη, βόρβορος".^[2] Μετονομάστηκε σε Άρτεμις το 1981.^[3]

Η περιοχή αναπτύσσεται και χωρίζεται από τον Δήμο Σπάτων από τον πρώτο κοινοτάρχη Εμμανουήλ Αναγνωσταρά και αναγνωρίζεται ως δήμος τιμάται με την ονομασία της θεάς Αρτέμιδος καθώς η ομώνυμη λεωφόρος που διέρχεται από το παραδοσιακό κέντρο καταλήγει νότια στην Αρχαία Βραυρώνα όπου σώζονται τα ερείπια του ναού της Βραυρωνίας Αρτέμιδος.

Στο έμβλημα δε του δήμου χαράσσεται η εικόνα της θεάς Αρτέμιδος.

Αρχαία ιστορία

Αρχαιολογικός χώρος του αρχαίου ναού της Ταυροπόλου Αρτέμιδας στην παραλία της Λούτσας

Κύριο λήμμα: Αλαί αι Αραφηνίδες

Η Δημοτική Κοινότητα Αρτέμιδας βρίσκεται στην περιοχή με το τοπωνύμιο Λούτσα που προέρχεται από την αρβανίτικη λέξη «λούτσα» δηλαδή υγρός – βαλτώδης τόπος, πιθανότατα εξαιτίας της ύπαρξη λίμνης ή έλους στην περιοχή που σήμερα ονομάζεται Λίμνη. Η περιοχή αυτή, βρίσκεται πολύ κοντά στο κέντρο του Δήμου, και κατοικήθηκε από το 2.000 π.Χ., δηλαδή κατά την διάρκεια της πρωτοελλαδικής περιόδου. Στην περιοχή Αλυκή αποκαλύφθηκε οχυρωμένος πρωτοελλαδικός οικισμός, οι Αραφηνίδες Αλές, ο οποίος αποτελούσε το δεύτερο σε μέγεθος Δήμο των αρχαίων Αραφηνίων. Ο μύθος αναφέρει πως ο Ορέστης επιστρέφοντας από την Ταυρική χερσόνησο με την Ιφιγένεια και το θαυματουργό ξόανο της Αρτέμιδος, αποβιβάστηκε στις Αραφηνίδες Αλές, όπου ίδρυσε ναό για την Αρτέμιδα και έστησε άγαλμα. Τα θεμέλια του ναού διατηρούνται σήμερα σε ελεγχόμενο χώρο στην κεντρική παραλία του δήμου, όπως επίσης και ο βωμός της θεάς σε κοντινή απόσταση επάνω στην ακτή. Στο ναό λατρευόταν η Άρτεμη ως «ταυροπόλος» θεά, ενώ η Ιφιγένεια αποσύρθηκε στο ιερό της Αρτέμιδος στη Βραυρώνα, το οποίο σώζεται έως σήμερα.

Από τον Ευριπίδη φαίνεται ότι είχε επιζήσει μια παλιά λατρευτική συνήθεια μια συμβολική ανθρωποθυσία που λάμβανε χώρας στις Αραφηνίδες Αλές, και κατά την διάρκεια της οποίας χαράσσονταν ο λαιμός ενός ανθρώπου ώστε να βραχεί με αίμα ο βωμός της θεάς. Κατά την διάρκεια του 19ου αιώνα, και σύμφωνα με την χαρτογραφική αποτύπωση του Γερμανού χαρτογράφου Κάουπερτ, η περιοχή που καταλαμβάνει σήμερα ο Δήμος Αρτέμιδος ήταν ιδιαίτερα αραιοκατοικημένη. Στη θέση που βρίσκεται σήμερα ο ναός του αγίου Σπυρίδωνα αποτυπώθηκαν ερείπια, πιθανότατα υπολείμματα αρχαίου λιμενίσκου. Αξιοσημείωτη η περιτοίχιση που περιλαμβάνει το σημερινό κέντρο και τμήμα της 6ης πολεοδομικής ενότητας με την ένδειξη «Μάνδρα Διάκου». Στον ίδιο χάρτη αποτυπώνονται οι εκτεταμένοι αμμόλοφοι του παραθαλάσσιου μετώπου που καταλαμβάνονται από δασική βλάστηση.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Νεώτερη ιστορία

Η σύγχρονη Άρτεμις είναι άμεσα συνδεδεμένη με την γειτονική πόλη των Σπάτων που είχε από το 1952 εξελιχθεί σε δήμο, ήταν η συνοικία των Σπάτων με καθαρά παραθεριστικό χαρακτήρα σταδιακά άρχισε να αποκτά παροδικούς και λίγους μόνιμους κατοίκους. Η περιοχή έως τα τέλη του '70 αποτελεί χωριό με αγροτικό και κτηνοτροφικό χαρακτήρα, αποσπάστηκε από τα Σπάτα το 1974 σαν αυτόνομη κοινότητα με το όνομα Κοινότητα Αρτέμιδας, στην νέα κοινότητα δόθηκε το αρχαίο όνομα της περιοχής που είχε σχέση με την λατρεία της θεάς αντί για το όνομα Λούτσα που συνήθιζαν να την αποκαλούν οι κάτοικοι της πόλης των Σπάτων. Κατά τις δεκαετίες του '80 και του '90 καθίσταται δημοφιλής λόγω της εγγύτητάς της με την πρωτεύουσα ως παραθαλάσσιος προορισμός κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Με την οικιστική επέκταση της πρωτεύουσας επιλέγονται εκτάσεις της Λούτσας από ανθρώπους μέσων και χαμηλών εισοδημάτων για την οικοδόμηση εξοχικών κατοικιών. Η περιοχή διαμορφώνει το ιδιαίτερο προφίλ της και πραγματοποιείται απόσχιση από το Δήμο Σπάτων-Λούτσας. Στα τέλη του '90 η περιοχή γνωρίζει οικιστική ανάπτυξη, χωρίς όμως να συνοδεύεται από μια παράλληλη ανάπτυξη των υποδομών. Η παράκτια ζώνη αξιοποιείται από γραφικά καφέ, καταστήματα και μπαρ και διαμορφώνεται σταδιακά το παραθεριστικό προφίλ της περιοχής. Αναγνωρίζεται πλέον ως δήμος και αναπτύσσεται

Το 2001, με την μετεγκατάσταση του Διεθνούς Αεροδρομίου Αθηνών από το Ελληνικό στα Σπάτα, η Άρτεμις επηρεάζεται άμεσα από την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Παρατηρείται παρά ταύτα συμφόρηση, καθώς δεν συνοδεύεται παράλληλα από τροποποίηση και αναθεώρηση των ρυμοτομικών σχεδίων σύμφωνα με τα σύγχρονα χωροταξικά δεδομένα της ευρύτερης περιοχής και χρειάζονται νέα έργα υποδομής (παιδεία, υγεία, μεταφορές κ.λπ.). Στα νεώτερα χρόνια της πόλης διετέλεσαν Δήμαρχοι ο Γιάννης Αναγνωστόπουλος (1990-1997), πρώτος Δήμαρχος όταν η Άρτεμις αναγνωρίζεται ως Δήμος, Βάιος Τυράκης (1998-2001), Γεώργιος Κασίμης (2002-2005) και Γεώργιος Αλτιπαρμάκης (2006-2010). Το 2010 η ευρύτερη περιοχή του Αγίου Νικολάου και της Βραυρώνας κινδύνευσαν να καούν παντελώς, αποτελώντας ένα σοβαρό πλήγμα για την χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής. Το 2011 ο Δήμος Αρτέμιδας ενώθηκε ξανά με την γειτονική πόλη των Σπάτων στον νέο Καλλικρατικό Δήμο Σπάτων - Αρτέμιδος

Πολεοδομικά χαρακτηριστικά

Η πόλη είναι χτισμένη δίπλα στη θάλασσα, στον κόλπο της Αρτέμιδος. Ο πληθυσμός παρουσίασε μεγάλη αύξηση τη δεκαετία του '90, καθώς και την τελευταία πενταετία. Η οικιστική ανάπτυξη συνεχίζεται με έντονους ρυθμούς, δημιουργώντας όμως προβλήματα. Κυρίως γιατί η πόλη δεν έχει τις υποδομές να εξυπηρετήσει τόσο πληθυσμό. Άλλο ένα πρόβλημα είναι η έλλειψη σχολικών κτηρίων. Ο λιμένας εξυπηρετεί κυρίως αλιευτικά και ιδιωτικής χρήσεως σκάφη. Η παραλία είναι δημοφιλής προορισμός το καλοκαίρι, συγκεντρώνει χιλιάδες λουόμενους και σε πολύ μικρή απόσταση υπάρχουν αρκετές καφετέριες και μπαρ.

Εσωτερικό πάρκο στην παραλία Αρτέμιδος

Μεταξύ αυτών και της παραλίας βρίσκεται το Πάρκο Αρτέμιδος, το οποίο αποπερατώθηκε τον Ιούλιο του 2006.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Η περιοχή της Αρτέμιδος είναι αρκετά εκτεταμένη. Κάποιοι αριθμοί δίνουν μια ιδέα του μεγέθους. Έχει έκταση 21,226 τ.χλμ., 480 χλμ. οδικό δίκτυο, πάνω από 650 χλμ. δίκτυο ύδρευσης, 18 χλμ. παραλία, ενώ η δημοτική κοινότητα διαιρείται σε 14 πολεοδομικές ενότητες (13 νέες εντάξεις και το παλιό κέντρο). Η γειτνίαση με το αεροδρόμιο αλλά και τον λιμένα της Ραφήνας δημιουργεί πλεονεκτήματα αλλά και προβλήματα.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Ένα φλέγον ζήτημα περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, είναι η διέλευση των αεροπλάνων πάνω από την πόλη σε χαμηλό ύψος, κι ένα δεύτερο εξ ίσου σημαντικό η ανυπαρξία μονάδας επεξεργασίας αστικών λυμάτων (βιολογικός καθαρισμός).^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Συνοικίες

Η πόλη της Αρτέμιδος αναπτύσσεται πέριξ της παραθαλάσσιας ζώνης της Λούτσας που αποτελεί και το κέντρο της. Η οικιστική ζώνη εκτείνεται κατακόρυφα της παραλιακής προς τα βόρεια και τα νότια του κέντρου, ενώ δυτικά εκτείνονται οι πευκόφυτοι λόφοι της περιοχής. Οι συνοικίες της είναι αρκετά αραιοκατοικημένες. Μερικές από τις συνοικίες και περιοχές της Αρτέμιδος είναι οι εξής: Λούτσα, Βραυρώνα, Βελανιδέζα, Πράσινος Λόφος[1], Βρύση, Υπαπαντή, Άγιος Νικόλαος, Αλυκή, Γαλήνη Η κεντρική παραλία της Αρτέμιδος επεκτείνεται από την συνοικία των Αλυκών μέχρι τον ναό της Ταυρoπόλου Αρτέμιδας με μεγάλη κίνηση τους θερινούς μήνες λόγω ότι τα νερά είναι καθαρά και πολύ ρηχά με εύκολη πρόσβαση σε μικρά παιδιά και ηλικιωμένους με κινητικά προβλήματα.

Άγιος Νικόλαος

Άγιος Νικόλαος στην Αρτέμιδα

Ο Άγιος Νικόλαος (Πολεοδομική Ενότητα 1 Δήμου Αρτέμιδας) δεν αποτελούσε ποτέ ανεξάρτητο οικισμό ήταν πάντα περιοχή του Δήμου Αρτέμιδος, από το 2011 ενσωματώθηκε στον ευρύτερο καλλικρατικό Δήμο, πήρε το όνομα του από την ομώνυμη εκκλησία έδρα ενορίας με το μεγάλο πάρκο που βρίσκεται στο κέντρο της συνοικίας. Το 1882, ανεγέρθη από τους Σπαταναίους, Σπυρίδωνα και την Αικατερίνη Κουλοχέρη, το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου στα Κοκκινονήσια, όπου ονομαζόταν Άγιος Νικόλαος ο εν Βουνένοις, εορτάζει στις 9 Μαΐου, εκεί γινόταν κάθε χρόνο μεγάλο πανηγύρι με κόσμο μεταφερόμενο στο νησί με βάρκες.Ανατολικά του ναού διασώζονται ίχνη τάφων^[4] Την δεκαετία το 1960 πολύνεκρο ατύχημα^{[εκκρεμεί παραπομπή]} όταν αναποδογυρίστηκε μια βάρκα τους ανάγκασε να μεταφέρουν την γιορτή στην απέναντι στεριά, τότε οικοδόμησαν την σημερινή εκκλησία του Αγίου Νικολάου.

Παραθεριστική περιοχή και παραλία στα ανατολικά του Αγίου Νικολάου Αρτέμιδος

Η περιοχή είναι από τις λίγες περιοχές της Αρτέμιδος με καλή ρυμοτομία, η περιοχή γύρω από την παραλία έλκει πολλούς παραθεριστές από την Αθήνα τους θερινούς μήνες έχει μεγάλες καφετέριες και τα μεγαλύτερα κέντρα ιστιοσανίδας που υπάρχουν στην χώρα ^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Περιοχή σερφ στον Άγιο Νικόλαο Αρτέμιδος στο αθλητικό Club "Nissakia"- διακρίνονται στο βάθος το νησάκι του Αγίου Νικολάου και τα Κοκκινονήσια

Η παραλία του Φιλίππα στην Αρτέμιδα κοντά στα σύνορα με την Ραφήνα

Στα ανατολικά του Αγίου Νικολάου διακρίνονται τα Κοκκινονήσια (βραχονησίδες) που έχουν κατοικηθεί από τα προϊστορικά χρόνια, η περιοχή αγαπημένος τόπος για λάτρεις του σέρφινγκ, στα βόρεια στα σύνορα με την Ραφήνα υπάρχει η τελευταία παραλία της Αρτέμιδος, η παραλία του Φιλίππα. Συγκοινωνιακά εξυπηρετείται από το ΚΤΕΛ με αφετηρία την γειτονική πλατεία Τέρμα Αλυκής καθώς και με αστικό λεωφορείο.

Αλυκή

Δημοτικό Γήπεδο Αρτέμιδας στην περιοχή Αλυκές

Η Αλυκή (Πολεοδομική Ενότητα 2 Δήμου Αρτέμιδας) δεν αποτελούσε ποτέ ανεξάρτητο οικισμό ήταν πάντα συνοικία του Δήμου Αρτέμιδας, από το 2011 ενσωματώθηκε στον ευρύτερο Καλλικρατικό δήμο. Στα βόρεια συνορεύει με την Ραφήνα με όριο την Οδό Αρίωνος, στα ανατολικά με την συνοικία του Αγίου Νικολάου με όριο την Οδό Αιγαίου τον κεντρικό δρόμο προς την Ραφήνα και στα δυτικά με την συνοικία της Γαλήνης με όριο την Οδό Πυθαγόρα. Η περιοχή είναι πολύ ρηχή και βαλτώδης, γι΄ αυτό από τα αρχαία χρόνια υπήρχε μεγάλο κέντρο εξαγωγής άλατος από κει πήρε το όνομα, το νότιο τμήμα της συνοικίας είναι ακατοίκητο λόγω του εδάφους εκεί υπάρχουν μεγάλα γήπεδα όπως τα δυο Δημοτικά Γήπεδα Αρτέμιδας συμπεριλαμβανομένου του παλιότερου και πλατείες.

Πλατεία το Τέρμα στις Αλυκές Αρτέμιδας - τέρμα δρομολογίου αστικών λεωφορείων

Στην Αλυκή στα σύνορα με την συνοικία του Αγίου Νικολάου βρίσκεται η πλατεία Τέρμα, εκεί βρίσκεται η αφετηρία του ΚΤΕΛ Αρτέμιδα - Σπάτα - Αγία Παρασκευή, γύρω από αυτήν υπάρχει πλήθος από ψαροταβέρνες.

Το ξωκλήσι Αγίου Σπυρίδωνος και Παντελεήμονος στις Αλυκές Αρτέμιδας

Στην Αλυκή διακρίνουμε δίπλα από την θάλασσα σε μια εκτεταμένη βαλτώδης περιοχή το γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Σπυρίδωνα και Παντελεήμονα.

Γαλήνη

Η Γαλήνη (Πολεοδομική Ενότητα 3 Δήμου Αρτέμιδας) δεν αποτελούσε ποτέ ανεξάρτητο οικισμό ήταν πάντα συνοικία του Δήμου Αρτέμιδας, είναι καθαρά περιοχή κατοικίας πολύ ενδεικτική για την πόλη της Αρτέμιδας, τα πολεοδομικά χαρακτηριστικά της είναι όμοια με αυτά της γειτονικής συνοικίας Αλυκής στο βόρειο τμήμα της που είναι κατοικήσιμο. Συνορεύει στα βόρεια με την Ραφήνα με όριο την Οδό Αρίωνος, στα νότια με την συνοικία της Υπαπαντής λίγα μέτρα βόρεια από την εκκλησία, στα ανατολικά με την συνοικία της Αλυκής με όριο την Οδό Πυθαγόρα και στα δυτικά με τον οικισμό της Αγίας Κυριακής με όριο τις οδούς Μπουμπουλίνας και Κρήτης. Κυριαρχούν εξοχικές κατοικίες συνήθως μονοκατοικίες παραθεριστικές ή μόνιμες αλλά και πολλά χωράφια με διάφορες καλλιέργειες ανάμεσα σε στενούς δρόμους και μικρά οικοδομικά τετράγωνα.

Υπαπαντή

Ιερός ναός Υπαπαντής σε Αρτέμιδα

Η Υπαπαντή (Πολεοδομική Ενότητα 4 Δήμου Αρτέμιδας) δεν αποτελούσε ποτέ ανεξάρτητο οικισμό ήταν πάντα συνοικία του Δήμου Αρτέμιδας, είναι επίσης περιοχή κατοικίας με πολεοδομικά χαρακτηριστικά όμοια με της γειτονικής Γαλήνης, πήρε το όνομα της από την μεγάλη εκκλησία της Υπαπαντής που βρίσκεται στα βόρεια της συνοικίας. Συνορεύει στα βόρεια με την συνοικία της Γαλήνης λίγα μέτρα βόρεια από την εκκλησία, στα νότια με το κέντρο της Αρτέμιδας με όριο την οδό Ανθέων, στα ανατολικά φτάνει μέχρι την παραλία και την Λεωφόρο Αρτέμιδος, στα δυτικά συνορεύει με τον οικισμό του Αγίου Σεραφείμ με όριο την οδό Σωτήρος. Η Υπαπαντή διασχίζεται από βορά προς νότο με 3 δρόμους όπως η οδός Υπαπαντής που οδηγεί στην εκκλησία και διασταυρώνονται κάθετα με πολλούς στενούς κακοφτιαγμένους δρόμους. Η εκκλησία ανεγέρθη από τους κατοίκους των Σπάτων την δεκαετία του 1920 από τους κατοίκους των Σπάτων την εποχή που η περιοχή άρχισε να κατοικείται, η ανέγερση σύμφωνα με επιγραφή στην πλάκα ολοκληρώθηκε το 1931, εορτάζει με μεγάλα πανηγύρια στις 2 Φεβρουαρίου και στις 6 Αυγούστου.

Άγιος Σεραφείμ Σπάτων

Ο Άγιος Σεραφείμ Σπάτων (Πολεοδομική Ενότητα 5 Δήμου Αρτέμιδας) είναι οικισμός που διοικητικά ανήκε στον Δήμο Σπάτων - Λούτσας.

Κέντρο Αρτέμιδας

Το Κέντρο Αρτέμιδας (Πολεοδομική Ενότητα 6 Δήμου Αρτέμιδας) επεκτείνεται σε ολόκληρη την περιοχή από την Υπαπαντή μέχρι την Λεωφόρο Καραμανλή, είναι η κεντρική συνοικία Αρτέμιδας με επίκεντρο την Λεωφόρο Αρτέμιδας. Το Κέντρο είναι η πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή σε καλύτερη κατάσταση από τις υπόλοιπες συνοικίες, στην Λεωφόρο Αρτέμιδας βρίσκεται συγκεντρωμένο το σύνολο των εμπορικών δραστηριοτήτων της πόλης.

Ναυτικός Όμιλος Αρτέμιδας

Ιερός ναός Αγίας Μαρίνας - πολιούχος της Αρτέμιδας

Ο Ναυτικός Όμιλος Αρτέμιδας και ο Ιερός Ναός Αγίας Μαρίνας πολιούχου της πόλης της Αρτέμιδας βρίσκονται στην περιοχή του κέντρου ανατολικά της Λ. Αρτέμιδας, γύρω από τον Ναυτικό Όμιλο υπάρχουν πολλές ψαροταβέρνες και καφενεία.

Νεάπολη Σπάτων

Η Νεάπολη Σπάτων (Πολεοδομική Ενότητα 7 Δήμου Αρτέμιδας - βόρειο τμήμα) είναι οικισμός που διοικητικά ανήκε στον Δήμο Σπάτων - Λούτσας.

Άγιος Ιωάννης Σπάτων

Ο Άγιος Ιωάννης Σπάτων (Πολεοδομική Ενότητα 7 Δήμου Αρτέμιδας - νότιο τμήμα) είναι οικισμός που διοικητικά ανήκε στον Δήμο Σπάτων - Λούτσας.

Παραλία

Η Παραλία (Πολεοδομική Ενότητα 12 Δήμου Αρτέμιδας) δεν αποτελούσε ποτέ ανεξάρτητο οικισμό ήταν πάντα συνοικία του Δήμου Αρτέμιδας. Περιλαμβάνει μια αχανή έκταση στα νότια της Λεωφόρου Βραυρώνος και της Παλαιάς Βελανιδέζας που ξεκινά από την διασταύρωση με το φανάρι της Λεωφόρου Καραμανλή στο κέντρο μέχρι την διασταύρωση με την Οδό Μακεδονίας στην κεντρική παραλία της Παλαιάς Βελανιδέζας γνωστή ως παραλία Βραυρώνας. Στην Παραλία διακρίνουμε τον Ναυτικό Όμιλο Νέας Λούτσας και τον Ιερό Ενοριακό Ναό Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης οικοδομημένο δίπλα από την θάλασσα.

Πράσινος Λόφος

Οικισμός Πράσινου Λόφου σε Αρτέμιδα - διακρίνονται τα ραντάρ του Αεροδρομίου

Ο Πράσινος Λόφος (Πολεοδομική Ενότητα 13 Δήμου Αρτέμιδας) που βρίσκεται σε πολύ ορεινό σημείο ύψους 200 περίπου μέτρων είναι οικισμός στο νότιο τμήμα που ανήκε στον Δήμο Αρτέμιδας, ο δεύτερος από τους δυο γειτονικούς μεγαλύτερους λόφους του δήμου μαζί με αυτόν του Αγίου Ιωάννη που βρίσκεται αμέσως βορειότερα από το 2011 είναι τμήμα του ευρύτερου Καλλικρατικού δήμου. Στον Πράσινο Λόφο μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα υπήρχαν μόνο καλλιέργειες σταδιακά άρχισε να αποκτά και μόνιμους κατοίκους μετά την αγορά της περιοχής από τον Συνεταιρισμό Ηλεκτρολόγων Αδειούχων Εγκαταστατών "Η ΠΟΛΙΣ" το 1965 ο οποίος τον ρυμοτόμησε σε οικόπεδα. Το 1981 ιδρύθηκε από τους κατοίκους της περιοχής ο Εξωραϊστικός Σύλλογος Πράσινου Λόφου ο οποίος το 2004 μετατράπηκε και σε Πολιτιστικό, διοικείται από 7μελές Διοικητικό Συμβούλιο, τα οικονομικά του ελέγχονται ετήσια από την 3μελή Εποπτική Επιτροπή. Αποτελούσε πάντα τμήμα του Δήμου Αρτέμιδας, από το 2011 εντάχθηκε στον ευρύτερο Καλλικρατικό δήμο. Ο οικισμός του Πράσινου Λόφου έχει έκταση περίπου 400 στρεμμάτων και περικλείεται από τις οδούς Αγ. Ιωάννη-Πρασίνου Λόφου-Φιλαϊδών, χαρακτηριστικό του οικισμού λόγω του μεγάλου ύψους του είναι η υπέροχη θέα στην θάλασσα που φτάνει μέχρι την Βραυρώνα και την παραλία της Χαμολιάς.

Παλαιά Βελανιδέζα

Ιερός ναός Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης σε Παραλία Αρτέμιδας

Η Παλαιά Βελανιδέζα ή Νέα Λούτσα (Πολεοδομική Ενότητα 14 Δήμου Αρτέμιδας) βρίσκεται στα νότια του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Αρτέμιδας, αποτελούσε οικισμό του Δήμου Αρτέμιδος ως το 2011 από εκείνη την χρονιά εντάχθηκε στον ευρύτερο Καλλικρατικό δήμο. Συνορεύει στα βόρεια με την πόλη της Αρτέμιδας, στα νότια με τον αρχαιολογικό οικισμό της Βραυρώνας, στα ανατολικά με την συνοικία Παραλία Αρτέμιδας με όριο την Λεωφόρο Βραυρώνας και στα δυτικά με τον οικισμό του Πράσινου Λόφου. Η Παλαιά Βελανιδέζα είναι από τις τελευταίες συνοικίες που οικοδομήθηκαν στην πόλη. Είναι γνωστή στους παραθεριστές σαν Βραυρώνα ή παραλία της Βραυρώνας, η ονομασία αυτή είναι εσφαλμένη λόγω του ότι δεν έχει σχέση με την ίδια την Βελανιδέζα αλλά με τον γειτονικό αρχαιολογικό οικισμό της Βραυρώνας που βρίσκεται αμέσως νοτιότερα στα σύνορα με το Πόρτο Ράφτη.

Στην Παλαιά Βελανιδέζα υπάρχει ο μεγάλος ενοριακός ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου που βρίσκεται στο επίκεντρο της περιοχής στο κέντρο της παραλίας, η περιοχή γύρω από τον ναό της Κοιμήσεως Θεοτόκου προσελκύει περισσότερο τον κόσμο την παραθεριστική περίοδο εκεί υπάρχει η παραλία με πλήθος από καφετέριες και ταβέρνες. Εξωτερικά της Βελανιδέζας στα νότια υπάρχει ένα από τα μεγαλύτερα ξενοδοχειακά συγκροτήματα στην χώρα το Mare Nostroum με επιβλητική θέα στην Βελανιδέζα και την Βραυρώνα. Η περιοχή διασχίζεται στα νότια από την Λεωφόρο Βραυρώνος σαν συνέχεια της Λεωφόρου Αρτέμιδας, το οδικό δίκτυο είναι εξαιρετικά άσχημο οι περισσότεροι δρόμοι που διασταυρώνονται με την Λ.Βραυρώνας είναι κακοφτιαγμένοι. Εξυπηρετείται σε όλο της το μήκος με ΚΤΕΛ σε δευτερεύουσα γραμμή του δικτύου Αγία Παρασκευή - Σπάτα - Αρτέμιδα, καταλήγει νότια της Βελανιδέζας πολύ κοντά στην Βραυρώνα.

Περιβαλλοντολογικά χαρακτηριστικά

Χλωρίδα

Η γεωγραφική περιοχή που καταλαμβάνει η Δημοτική Κοινότητα Αρτέμιδος ανήκει φυτοκοινωνιολογικά στη Ευμεσογειακή ζώνη (Παραλιακή, λοφώδης και υποορεινή περιοχή). Ειδικότερα στην υποζώνη Oleo Ceratonion, η οποία διακρίνεται στην Quercion Ceratonietum και στην Oleo Lentiscentum. Από τα είδη που υπάρχουν στην περιοχή φαίνεται πως η γεωγραφική περιοχή του Δήμου Αρτέμιδας μπορεί να καταταχθεί στην υποζώνη Oleo Lentiscentum. Τα οικοσυστήματα που απαντώνται στη παραπάνω ζώνη, είναι ιδιαίτερα εύφλεκτα, ενώ οι φυτοκοινωνίες όπου επικρατεί η Χαλέπιος Πεύκη χαρακτηρίζονται ως πυρόφιλα με την έννοια πως η φωτιά είναι τρόπος φυσικής αναγέννησης και όχι βέβαια πως «αγαπούν» τη φωτιά.

Acacia Dealbata Adonis annua Ailanthus altissima βρωμόδενδρο Alcea sp. μολόχα Allium afflatunense σκορδαψιός Arbutus unedo κουμαριά Arisarum vulgare λυχναράκι Arundo donax καλαμιά Asparagus acutifolius άγριο σπαράγγι Bougainvillea spectabilis μπουκαμβίλια Calycotome villosa ασπάλαθος Calystegia sylvatica άσπρο χωνάκι Ceratonia siliqua χαρουπιά Cercis siliquastrum κουτσουπιά Chrysanthemum coronarium μαργαρίτα Crithmum maritimum κρίταμο Cupressus sempervirens κυπαρίσσι Cyclamen repandum ανοιξιάτικο κυκλάμινο Cytinus hypocistis Κύτινος ο υπόκιστος, Λύκος της Λαδανιάς Daucus sp. άγριο καρότο Eleagnus angustifolius τζιζτζιφιά Erica manipuliflora ρείκι Eryngium maritimum αγκάθι της θάλασσας, αγκαθιά, παπαδίτσα Eucalyptus globulus ευκάλυπτος Eucalyptus paucifora ευκάλυπτος Euphorbia sp. γαλατσίδα Ferula communis νάρθηκας Ficus carica συκιά Gynandriris sisyrinchium ίριδα Hedera helix κισσός Jasminum mesnyi κίτρινο γιασεμί Jasminum officinale χιώτικο γιασεμί Juniperus communis άρκευθος, θαλασσόκεδρο Juniperus phoenicia άρκευθος η φοινικική Laurus nobilis δάφνη Απόλλωνα

Lonicera etrusca αγιόκλημα Melia azedarach μελιά, ψευδομελιά Morus alba μουριά λευκή Morus nigra μουριά μαύρη Myrtus communis μυρτιά ή σμυρτιά Nerium oleander πικροδάφνη Olea europaea ελιά Olea oleaster αγριελιά Origanum scabrum ρίγανη Papaver rhoeas παπαρούνα Parkinsonia aculeata παρκινσόνια Pinus halepensis χαλέπιος πεύκη Pistacia lentiscus σχίνος Pittosporum αγγελική Platanus orientalis πλάτανος Populus alba ασημόλευκα Populus nigra καβάκι Punica granatum ροδιά Pyracantha coccinea πυράκανθα Querqus coccifera πουρνάρι Robinia pseudoacacia Ροβίνια η ψευδοακακία Rosmarinus officinalis δενδρολίβανο Salicornia sp. αρμυρήθρα Sedum sp. σέδο Silene vulgaris φουσκούδι Silybum marianum αγκάθι Spartium junceum σπάρτο Tamarix hameana αρμυρίκι Thymus thracicus θυμάρι Urginea maritime αγιοβασιλίτσα, αγριοκρεμμύδα ή σκυλλοκρεμμύδα Uropermum picroides αγριοζοχός Urtica dioica τσουκνίδα Vitex agnus-castus λυγαριά Κίτρινη Μιμόζα

Τρισδιάστατη άποψη (δορυφορική εικόνα ASTER)

Υδροβιότοπος Αλυκής

Χάρτης των Πολεοδομικών Ενοτήτων της Αρτέμιδας.

Τα παραπάνω είδη απαντώνται στην περιοχή είτε ως αυτοφυή (ενδημικά και μη), είτε έχουν εγκατασταθεί τεχνητά κατά καιρούς, από τους κατοίκους της περιοχής και στη συνέχεια πολλαπλασιάστηκαν με φυσικό τρόπο. Καταλαμβάνουν δε επιφάνειες, όπως αγροί, εγκαταλειμμένα οικόπεδα, ακτές, δασικές εκτάσεις και άλλους ελεύθερους χώρους. Στον κατάλογο δεν συμπεριλαμβάνονται τα φυτά αρχιτεκτονικής τοπίου που χρησιμοποιούνται στους σύγχρονους κήπους και τα δένδρα αγροτικής παραγωγής.

Φυτοκοινωνίες

Σε μορφή υψηλής βλάστησης, στην περιοχή κυριαρχεί η χαλέπιος πεύκη, που απαντάται:

• Σε μεγάλες επιφάνειες σε δασικές εκτάσεις εντός των ορίων του Δήμου
• Σε συδενδρίες και λόχμες που έχουν απομείνει εντός του υφιστάμενου οικιστικού ιστού
• Σε θέσεις της ζώνης μίξης ακτής – χερσαίας ζώνης που έχουν παραμείνει ανεπηρέαστες από ανθρώπινη επέμβαση.

Στους ελεύθερους χώρους το πεύκο σχηματίζει ομήλικες συστάδες με υπόροφο αποτελούμενο κυρίως από σχίνο, και σε χαλαρές συγκομώσεις από πουρνάρι. Στο θαμνόροφο και όπου η συγκόμωση της χαλεπίου το επιτρέπει, εμφανίζονται ενδημικά φυτά όπως θυμάρι και λαδανιά. Σε αυτές τις περιοχές και εφόσον δεν υπάρχει ανθρώπινη επέμβαση η αναγέννηση της υψηλής βλάστησης αλλά και του υπόροφου πραγματοποιείται κανονικά.

Στην ακτή η χαλέπιος καταλαμβάνει τη ζώνη που ακολουθεί αμέσως μετά τα αλόφυτα και τα αρμυρίκια.

Πανίδα

Η πανίδα της περιοχής είναι ιδιαίτερα περιορισμένη σε πλήθος καθώς ο χώρος δέχεται ολοένα και πιο έντονες πιέσεις αστικού χαρακτήρα. Παραμένει όμως ένας σημαντικός αριθμός ειδών που απαντάται στην περιοχή του Δήμου Αρτέμιδος και στην ευρύτερη περιοχή της πεδιάδας των Μεσογείων.

Σημαντικό βιότοπο αποτελεί η περιοχή «Λίμνη» ή «Αλυκές», υδροβιότοπος υπό καθεστώς απολύτου προστασίας καθώς στην περιοχή απαγορεύεται κάθε είδους επέμβαση.Αν και κατά το παρελθόν ο χώρος έχει χρησιμοποιηθεί ως χώρος ανεξέλεγκτης διάθεση αδρανών και ογκωδών αποβλήτων, σήμερα αποτελεί τόπο ανάπαυσης και αναπαραγωγής μεταναστευτικών πτηνών. Η όχθη της λίμνης περιβάλλεται από καλαμιές ενώ στην ευρύτερη περιοχή επικρατούν τα αρμυρίκια προσφέροντας επαρκή κάλυψη, νερό και τροφή στους μικρούς πληθυσμούς πτηνών που προτιμούν τον υδροβιότοπο.

Οι παρακάτω κατάλογοι βασίζονται σε παρατηρήσεις της τελευταίας 8ετίας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Αττικής.

Πτηνά Μόνιμα Athene noctua Μικρή Κουκουβάγια Buto buto Γερκίνα Erifacus rubecula Κοκκινολαίμης Falco tinunculus Βραχοκιρκινέζι Glarus sp. Γλάρος Lusinia megarychus Αηδόνι Otus scopus Γκιώνης Parus mayor Καλόγερος, Παπαδίτσα Passer domesticus Σπουργίτι Pica pica Καρακάξα Silvia melanocephala Μαυροτσιριβάκος Streptopelia decaocto Δεκαοχτούρα Turdus merula Κοτσύφι Turdus philomelus Τσίχλα Upapa epops Τσαλαπετεινός

Μεταναστευτικά (αναπαραγώμενα & διαβατικά) Alauda anversis Σιταρήθρα Anas penelope Πρασινοκέφαλη Cygnus cygnus Κύκνος Delichon urbica Σπιτοχελίδονο Fulica atra Φαλαρίδα Gallinula chloropus Νερόκοτα Gretta garzetta Λευκοτσικνιάς Hirundo rustica Χελιδόνι Motasila flava Σουσουράδα Plecadis falcinelus Χαλκόκοτα Sturnus vulgaris Ψαρώνι

Θηλαστικά Erinuceuous concolor Σκαντζόχοιρος Lepus europeous Λαγός Martes foina Πετροκούναβο Vulpes vulpes Αλεπού Δασοπόντικας Νυχτερίδα

Αμφίβια Rana sp. Βάτραχος Ερπετά Hierophis sp. Δενδρογαλιά Testudo sp. Χελώνα

Συγκοινωνιακή σύνδεση και προσβασιμότητα

Η Αρτέμιδα συνδέεται συγκοινωνιακώς με τα Σπάτα και τη Ραφήνα. Η λεωφόρος Κωνσταντίνου Καραμανλή συνδέει οδικώς την Αρτέμιδα με την Αθήνα μέσω Σπάτων, η λεωφόρος Βραυρώνος με το Πόρτο Ράφτη (Μαρκόπουλο) και η λεωφόρος Αρτέμιδος με τη Ραφήνα. Στην πρώτη βρίσκεται και η δευτερεύουσα είσοδος για το προσωπικό του Διεθνούς Αεροδρομίου Ελευθέριος Βενιζέλος.

Υπάρχει σχεδιασμός για σύνδεση με τον προαστιακό σιδηρόδρομο, της Αρτέμιδος με το Αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος.

Θέση

Βορειοδυτικά: Πικέρμι	Βόρεια: Ραφήνα	Βορειοανατολικά: Νότιος Ευβοϊκός κόλπος
Δυτικά: Αεροδρόμιο	Αρτέμιδα	Ανατολικά: Νότιος Ευβοϊκός κόλπος
Νοτιοδυτικά: Αεροδρόμιο	Νότια: Πόρτο Ράφτη	Νοτιοανατολικά: Νότιος Ευβοϊκός κόλπος

Τα διοικητικά όρια εκτείνονται: από τον όρμο Αρτέμιδας, το Πόρτο Ράφτη, το δήμο Μαρκοπούλου και το διεθνές αεροδρόμιο Αθηνών.

Πηγές

• Γκόρτσος Κωνσταντίνος, Χωροχρονική μελέτη εξέλιξης και μετεξέλιξης της παραθεριστικής κατοικίας: περίπτωση μελέτης Δήμοι Αρτέμιδος, Ραφήνας και Λιμένας Μεσογαίας, Δήμου Μαρκοπούλου (Πόρτο Ράφτη), Διπλωματική ΔΠΜΣ 2001/11, ΕΜΠ
• Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Αρτέμιδος, Δήμος Αρτέμιδος Παραθεριστική Κατοικία και Οικιστική Ανάπτυξη στην Ελλάδα, Α’, Β’ Φάσεις, Ερευνητικό Πρόγραμμα, ΥΠΕΧΩΔΕ – ΕΜΠ – ΕΚΚΕ, 1997
• Στατιστικά στοιχεία: Πληθυσμός ηλικίας 10 ετών και άνω ανά φύλο ομάδες ηλικιών και επίπεδο εκπαιδεύσεως (Δήμος Αρτέμιδος),Οικονομικώς ενεργός και μη ενεργός πληθυσμός κατά φύλο και ομάδες ηλικιών (Δήμος Αρτέμιδος), Οικονομικώς ενεργός πληθυσμός κατά φύλο ομάδες κλάδων οικονομικής δραστηριότητας και θέση στο επάγγελμα (Δήμος Αρτέμιδος), Οικονομικώς ενεργός και μη ενεργός πληθυσμός κατά φύλο και ομάδες ηλικιών (Αττική), Οικονομικώς ενεργός και μη ενεργός πληθυσμόςκατά φύλο και ομάδες ηλικιών (Νομαρχία Ανατολική Αττικής), πηγή Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών, Γενική Γραμματεία Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας Ελλάδος, Αθήνα 2001
• Γκόρτσος Κ., Καμούτση Π., Παναγιωτάτου Ε., Σαγιάς Ι. (επιμ.), Παραθεριστική Κατοικία και Οικιστική Ανάπτυξη: Η Ελληνική Εμπειρία, 1998
• Ρυθμιστικό Σχέδιο και Πρόγραμμα Προστασίας Περιβάλλοντος της Ευρύτερης Περιοχής της Αθήνας (Νόμος 1515, 18-2-1985)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επίσημος ιστότοπος του Δήμου Σπάτων-Αρτέμιδος Αρχειοθετήθηκε 2016-12-28 στο Wayback Machine.

Παραπομπές

1. «Οδηγός χιλιομετρικών αποστάσεων Υπουργείου Μεταφορών» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 9 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2018.
2. Kargakos, Sarantos I.· Καργάκος, Σ. (1999). Alvanoi, Arvanites, Hellēnes : meletes (1. ekd έκδοση). Athēna: I. Siderēs. ISBN 960-08-0172-X. 44550695.
3. Λιθοξόου, Δημήτρης (2005). «Μετονομασίες των χωριών της Ελλάδας».
4. «Λούτσα». Πολιτιστικός Σύλλογος Σπάτων. 14 Μαρτίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιανουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2022.