Έλληνες λόγιοι της Αναγέννησης
κατάλογος εγχειρήματος Wikimedia / From Wikipedia, the free encyclopedia
Οι Έλληνες λόγιοι της Αναγέννησης έζησαν σε μια χρονική περίοδο κατά την οποία σημειώθηκαν διάφορα καθοριστικά γεγονότα των οποίων οι συνέπειες προκάλεσαν την διασπορά τους εκτός του καθιερωμένου ελληνικού γεωγραφικού χώρου. Αυτά ήταν γεγονότα όπως το ενωτικό ζήτημα ως προς την επανένωση της ορθόδοξης και καθολικής εκκλησίας μετά το μεγάλο σχίσμα του 1054, το άλλο μεγάλο θεολογικό ζήτημα της ησυχαστικής έριδας μεταξύ των οπαδών του Γρηγορίου Παλαμά και του Βαρλαάμ Καλαβρού, καθώς και η άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204 από την Δ´ σταυροφορία με τις μακροχρόνιες επιπτώσεις που αυτή έφερε, όπως και η οριστική άλωση του 1453 από τους Οθωμανούς. Η Ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία ή Βυζάντιο όπως έγινε γνωστή αρκετούς αιώνες αργότερα, ήταν η κύρια εστία όπου διασώζονταν η γνώση του αρχαίου κόσμου, καθώς και κομβικό σημείο μεταξύ Ευρώπης και Ασίας μέσω του οποίου οι ανακαλύψεις και γνώσεις των Αράβων, Ινδών και Κινέζων μεταφέρονταν στην υπόλοιπη Ευρώπη. Αυτός ο συνδυασμός στοιχείων ενέπνευσε τη μελέτη των Ελληνικών και Ρωμαϊκών σπουδών και τον ερχομό του Αναγεννησιακού ανθρωπισμού και επιστήμης στην Ευρώπη[1]. Ανάμεσα τους περιλαμβάνονταν γραμματικοί, ανθρωπιστές, ποιητές, συγγραφείς, εκδότες, καθηγητές, μουσικοί, αστρονόμοι και μαθηματικοί, και πολλοί άλλοι πολλαπλώς καταρτισμένοι λόγιοι,[2]οι οποίοι μετέφεραν στις υπόλοιπες περιοχές της Ευρώπης τις γνώσεις και πηγές του αρχαίου ελληνικού και ρωμαϊκού κόσμου.
Ο κύριος ρόλος των Ελλήνων λογίων κατά την Αναγέννηση ήταν η διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας και των αρχαίων κειμένων του κλασικού και ελληνιστικού κόσμου προς τους δυτικοευρωπαίους συναδέλφους τους στα πανεπιστήμια καθώς και τον κάθε ενδιαφερόμενο ως προς την μελέτη των αρχαίων πηγών. Ο Βαρλαάμ Καλαβρός και ο Λεόντιος Πιλάτος από τη Βυζαντινή Καλαβρία στη νότια Ιταλία των αρχών του 14ου αιώνα είναι όχι μόνο από τους πρώτους Βυζαντινούς λόγιους που δραστηριοποιήθηκαν στον τομέα αυτό αλλά και από τους πρώτους ανθρωπιστές της Αναγέννησης μαζί με τον Μάξιμο Πλανούδη στην Κωνσταντινούπολη ο οποίος υπήρξε και κυρίαρχη μορφή της Παλαιολόγειας Αναγέννησης, ενώ ο Πλήθων Γεμιστός και ο Βησσαρίων αποτελούν σημαντικές μορφές της Ευρωπαϊκής αναγέννησης γενικότερα.[3]Επιπλέον ακόμα και μετά την κατάλυση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας οι λόγιοι των περιοχών οι οποίες τελούσαν υπό την διαχείριση της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας επηρεάστηκαν από καθώς και επηρέασαν σημαντικά από την Ιταλική κουλτούρα της Αναγέννησης.[4]
Οι κατάλογοι που ακολουθούν είναι ενδεικτικοί και όχι εξαντλητικοί, ενώ οι χρωματικές ενδείξεις επισημαίνουν την κυρίαρχη αρχή ή γλώσσα/κουλτούρα της περιοχής ή πόλης που έζησε το κάθε άτομο.