Οι Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες (ρωσικά: союзные республики , soyuznye respubliki) της Ε.Σ.Σ.Δ. ήταν εθνοτικά βασισμένα πρωτοκράτη που δημιουργήθηκαν μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση.[1]
Σύμφωνα με το Άρθρο 76 του Συντάγματος της Σοβιετική Ένωσης, μια Ενωσιακή Δημοκρατία ήταν κυρίαρχη Σοβιετική σοσιαλιστική πολιτεία που είχε ενωθεί με τις άλλες Σοβιετικές Δημοκρατίες της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών. Το άρθρο 81 του Συντάγματος ανέφερε ότι "τα κυριαρχικά δικαιώματα των Δημοκρατιών της Ένωσης πρέπει να προστατεύονται από την ΕΣΣΔ".[2]
Κατά τις τελευταίες δεκαετίες της ύπαρξής της, η Σοβιετική Ένωση αποτελούταν από 15 Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίας (ΣΣΔ). Όλες τους, εκτός από τη Ρωσική Ομοσπονδία (μέχρι το 1990), είχαν δικά τους τοπικά παραρτήματα του Πανενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος.
Εκτός της επικράτειας της ρωσικής Ομοσπονδίας, οι υπόλοιπες δημοκρατίες αποτελούνταν κυρίως από εδάφη που παλαιότερα αποτελούσαν μέρη της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, τα οποία είχαν αποκτηθεί ανάμεσα στην περίοδο του Μεγάλου Βόρειου Πόλεμου του 1700 και της Αγγλο-Ρωσικής Σύμβασης του 1907.
Το 1944, οι τροποποιήσεις του Πανενωσιακού Συντάγματος επέτρεψαν τη δημιουργία ξεχωριστών παραρτημάτων του Κόκκινου Στρατού για κάθε Σοβιετική Δημοκρατία. Επίσης, επιτρεπόταν η δημιουργία κομισσαριάτων Δημοκρατικού επιπέδου για θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας, με αποτέλεσμα να αναγνωρίζονται ως de jure ανεξάρτητα κράτη στο διεθνές δίκαιο. Αυτό επιτράπηκε για δύο Σοβιετικές Δημοκρατίες, την Ουκρανία και τη Λευκορωσία. Έτσι, μαζί με την υπόλοιπη ΕΣΣΔ, εντάχθηκαν στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ως ιδρυτικά μέλη το 1945.[3][4][5]
Όλες οι πρώην Δημοκρατίες της Ένωσης είναι ανεξάρτητα κράτη, ενώ έντεκα από αυτές (εκτός από τα κράτη της Βαλτικής, τη Γεωργία και Ουκρανία) είναι πολύ χαλαρά οργανωμένες κάτω από την ηγεσία της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών.
Σύμφωνα με το σύνταγμα, η Σοβιετική Ένωση ήταν μια ομοσπονδία. Σύμφωνα με διατάξεις του Συντάγματος (οι εκδόσεις του συντάγματος υιοθετήθηκαν το 1924, το 1936 και το 1977), κάθε δημοκρατία είχε το δικαίωμα απόσχισης από την ΕΣΣΔ. Σε όλο τον Ψυχρό Πόλεμο, θεωρούταν ότι το συγκεκριμένο νόημα δεν είχε καθόλου νόημα. Ωστόσο το αντίστοιχο Άρθρο 72 του Συντάγματος του 1977 χρησιμοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 1991 για να διαλύσει αποτελεσματικά την ΕΣΣΔ, όταν η Ρωσία, η Ουκρανία και η Λευκορωσία, αποσχίστηκαν από την Ένωση.
Στην πράξη, η ΕΣΣΔ ήταν μια ιδιαίτερα συγκεντρωτική οντότητα από την ίδρυσή της το 1922 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980, καθώς οι μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν από τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, είχε ως αποτέλεσμα τη χαλάρωση του κεντρικού ελέγχου και την τελική της διάλυση. Σύμφωνα με το σύνταγμα που υιοθετήθηκε το 1936 και τροποποιήθηκε στην ενδιάμεση περίοδο μέχρι τον Οκτώβριο του 1977, το πολιτικό ίδρυμα της Σοβιετικής Ένωσης απαρτιζόταν από τα Σοβιέτ (Συμβούλια) των Αντιπροσώπων του Λαού. Αυτά υπήρχαν σε όλα τα επίπεδα της διοικητικής ιεραρχίας, με τη Σοβιετική Ένωση ως σύνολο κάτω από το ονομαστικό έλεγχο του Ανωτάτου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ, που βρίσκεται στη Μόσχα εντός της ρωσικής Ομοσπονδίας.
Μαζί με την κρατική διοικητική ιεραρχία, υπήρχε παράλληλη δομή των πολιτικών οργανώσεων, που επέτρεψαν στο πολιτικό γραφείο να ασκεί μεγάλες ποσότητες στην εξουσία των δημοκρατιών. Τα κρατικά διοικητικά όργανα είχαν σημαντικό ρόλο στην εξουσία, καθώς οι διορισμοί όλων των κομματικών και κρατικών αξιωματούχων απαιτούσαν έγκριση από τα κεντρικά όργανα του κόμματος.
Κάθε δημοκρατία είχε εθνικά σύμβολα: μια σημαία, ένα εθνόσημο και με την εξαίρεση της Ρωσίας μέχρι το 1990, ένα ύμνο. Κάθε δημοκρατία της Σοβιετικής Ένωσης είχε τιμηθεί με το παράσημο του Λένιν.
Ο αριθμός των δημοκρατιών της ΕΣΣΔ ποίκιλε από 4 έως 16. Στην πλειοψηφία των ετών και στις αργότερες δεκαετίες της ύπαρξής της, η Σοβιετική Ένωση αποτελούνταν από 15 Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες. Αντί να απαριθμούνται με αλφαβητική σειρά, οι δημοκρατίες απαριθμούνταν με συνταγματική σειρά, η οποία, ιδιαίτερα κατά τις τελευταίες δεκαετίες της Σοβιετικής Ένωσης, δεν αντιστοιχούσε στη σειρά οικονομικής δύναμης ή πληθυσμού.
 Χάρτης των δημοκρατιών της Ένωσης από το 1956 έως το 1991 | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία | Έμβλημα | Σημαία | Ήπειρος | Πρωτεύουσα | Κύρια εθνικότητα | Μέλος από | Ημέρα ανεξαρτητοποίησης | Υιοθέτηση νέου συντάγματος | Πληθυσμός (1989) |
Ποσοστό του πληθυσμού σε σύγκριση με τον συνολικό πληθυσμό της ΕΣΣΔ (%) |
Έκταση (km²) (1991) | Ποσοστό της έκτασης σε σύγκριση με την έκταση της ΕΣΣΔ (%) |
Πρώην Σοβιετική Δημοκρατία | Αριθμός | |
| Ρωσική Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Российская Советская Федеративная Социалистическая Республика) |
 |
 |
Ευρώπη / Ασία | Μόσχα | Ρώσοι | 1922 | 12 Δεκεμβρίου 1991 | 12 Δεκεμβρίου 1991 | 147.386.000 | 5.140 | 17.075.400 | 7.662 |  Ρωσία | 11 | |
| Ουκρανική ΣΣΔ (Украї́на) Ουκρανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Украї́нська Радя́нська Соціалісти́чна Респу́бліка) |
 |
 |
Ευρώπη | Κίεβο (Χάρκοβο πριν το 1934) | Ουκρανοί | 1922 | 24 Αυγούστου 1991 | 28 Ιουνίου 1996 | 51.706.746 | 1.803 | 603.700 | 271 |  Ουκρανία | 14 | |
| Λευκορωσική ΣΣΔ (Беларусь) Λευκορωσική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατίας (Белару́ская Саве́цкая Сацыялісты́чная Рэспу́бліка) |
.svg){kind=small} |
 |
Ευρώπη | Μινσκ | Λευκορώσοι | 1922 | 25 Αυγούστου 1991 | 15 Μαρτίου 1994 | 10.151.806 | 354 | 207.600 | 093 |  Λευκορωσία | 3 | |
| Ουζμπεκική ΣΣΔ (Ўзбекистон) (O'zbekiston) Ουζμπεκική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Ўзбекистон Совет Социалистик Республикаси) (Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi') |
 |
 |
Ασία | Τασκένδη (Σαμαρκάνδη πριν το 1930) | Ουζμπέκοι | 1924 | 31 Αυγούστου 1991 | 8 Δεκεμβρίου 1992 | 19.906.000 | 694 | 447.400 | 201 |  Ουζμπεκιστάν | 15 | |
| Καζακική ΣΣΔ (Қазақстан) Καζακική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы) |
 |
 |
Ευρώπη / Ασία | Άλμα-Άτα | Καζάκοι | 1936 | 10 Δεκεμβρίου 1991 | 28 Ιανουαρίου 1993 | 16.711.900 | 583 | 2.717.300 | 1.224 |  Καζακστάν | 6 | |
| Γεωργιανή ΣΣΔ (საქართველო) Γεωργιανή Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა) |
 |
 |
Ευρώπη / Ασία | Τιφλίδα | Γεωργιανοί | 1922 | 9 Απριλίου 1991 | 24 Αυγούστου 1995 | 5.400.841 | 188 | 69.700 | 031 |  ΓεωργίαΑμπχαζία Νότια Οσσετία | 5 | |
| Αζερική ΣΣΔ (Азәрбајҹан) (Azərbaycan) Αζερική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Азәрбајҹан Совет Сосиалист Республикасы (Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası) |
 |
 |
Ευρώπη / Ασία | Μπακού | Αζέροι | 1922 | 18 Οκτωβρίου 1991 | 12 Νοεμβρίου 1995 | 7.037.900 | 245 | 86.600 | 039 |  ΑζερμπαϊτζάνΔημοκρατία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ | 2 | |
| Λιθουανική ΣΣΔα (Lietuva) Λιθουανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Lietuvos Tarybų Socialistinė Respublika) |
 |
 |
Ευρώπη | Βίλνιους | Λιθουανοί | 1940 | 11 Μαρτίου 1990 | 25 Οκτωβρίου 1992 | 3.689.779 | 129 | 65.200 | 029 |  Λιθουανία | 9 | |
| Μολδαβική ΣΣΔ (Молдова) (Moldova) Μολδαβική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Република Советикэ Сочиалистэ Молдовеняскэ) (Republica Sovietică Socialistă Moldovenească) |
 |
 |
Ευρώπη | Κίσινεφ | Μολδαβοί | 1940 | 27 Αυγούστου 1991 | 29 Ιουλίου 1994 | 4.337.600 | 151 | 33.843 | 015 |  ΜολδαβίαΥπερδνειστερία | 10 | |
| Λετονική ΣΣΔα (Latvija) Λετονική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Latvijas Padomju Sociālistiskā Republika) |
 |
 |
Ευρώπη | Ρίγα | Λετονοί | 1940 | 21 Αυγούστου 1991 | 6 Ιουλίου 1993 (Επαναφορά του Συντάγματος του 1922) |
2.666.567 | 093 | 64.589 | 029 |  Λετονία | 8 | |
| Κιργιζική ΣΣΔ (Кыргызстан) Κιργιζική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Кыргыз Советтик Социалисттик Республикасы) |
 |
 |
Ασία | Φρούνζε | Κιργίζιοι | 1936 | 31 Αυγούστου 1991 | 5 Μαΐου 1993 | 4.257.800 | 148 | 198.500 | 089 |  Κιργιστάν | 7 | |
| Τατζικική ΣΣΔ (Тоҷикистон) Τατζικική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Республикаи Советии Социалистии Тоҷикистон) |
 |
 |
Ασία | Ντουσανμπέ | Τατζίκοι | 1929 | 9 Σεπτεμβρίου 1991 | 6 Νοεμβρίου 1994 | 5.112.000 | 178 | 143.100 | 064 |  Τατζικιστάν | 12 | |
| Αρμενική ΣΣΔ (Հայաստան) Αρμενική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Հայկական Սովետական Սոցիալիստական Հանրապետություն) |
 |
 |
Ευρώπη / Ασία | Γερεβάν | Αρμένιοι | 1922 | 21 Σεπτεμβρίου 1991 | 5 Ιουλίου 1995 | 3.287.700 | 115 | 29.800 | 013 |  Αρμενία | 1 | |
| Τουρκμενική ΣΣΔ (Түркменистан) (Türkmenistan) Τουρκμενική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Түркменистан Совет Социалистик Республикасы) (Türkmenistan Sowet Sotsialistik Respublikasy) |
 |
 |
Ασία | Ασχαμπάτ | Τουρκμένοι | 1924 | 27 Οκτωβρίου 1991 | 18 Μαΐου 1992 | 3.522.700 | 123 | 488.100 | 219 |  Τουρκμενιστάν | 13 | |
| Εσθονική ΣΣΔα (Eesti) Εσθονική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Eesti Nõukogude Sotsialistlik Vabariik) |
 |
 |
Ευρώπη | Τάλιν | Εσθονοί | 1940 | 20 Αυγούστου 1991 | 28 Ιουνίου 1992 | 1.565.662 | 055 | 45.226 | 020 |  Εσθονία | 4 | |
↑^α Η προσάρτηση των Βαλτικών δημοκρατιών το 1940 θεωρείται παράνομη κατοχή από τις τρέχουσες Βαλτικές κυβερνήσεις και από πολλές Δυτικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.[6][7][8] Η Σοβιετική Ένωση θεωρούσε την αρχική προσάρτηση ως νόμιμη, αλλά αναγνώρισε επίσημα την ανεξαρτησία τους στις 6 Σεπτεμβρίου του 1991, τρεις μήνες πριν από την οριστική διάλυσή της.
Βραχύβιες Δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης
| Χάρτης | Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία | Έμβλημα | Σημαία | Ήπειρος | Πρωτεύουσα | Κύρια εθνικότητα | Περίοδος | Πληθυσμός | Έκταση (km²) | Μετασοβιετική δημοκρατία |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.svg) |
Καρελο-Φινλανδική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Карело-Финская Советская Социалистическая Республика)(Karjalais-suomalainen sosialistinen neuvostotasavalta) |
 |
 |
Ευρώπη | Πετροζαβόντσκ | Καρελιανοί | 1940–1956 | 651,300 (1959) |
172,400 | Ρωσία |
 |
Υπερκαυκασιανή Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Σοβιετική Δημοκρατία (Անդրկովկասի Խորհրդային Սոցիալիստական Դաշնային (Ֆեդերատիվ) Հանրապետություն)(Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikası)(ამიერკავკასიის საბჭოთა ფედერაციული სოციალისტური რესპუბლიკა)(Закавказская Социалистическая Федеративная Советская Республика) |
.svg){kind=spacer} |
 |
Ευρώπη/ Ασία | Τιφλίδα | Αζέροι, Αρμένιοι, Γεωργιανοί | 1922–1936 | 5,861.6 (1926) |
186,100 | Γεωργία Αρμενία Αζερμπαϊτζάν |
.svg) |
Λαϊκή Σοβιετική Δημοκρατία της Μπουχάρα (Buxoro Xalq Shoʻro Jumhuriyati)(Бухарская Народная Советская Республика) |
 |
 |
Ασία | Μπουχάρα | Ουζμπέκοι Τατζίκοι Τουρκμένιοι |
1920–1925 | 2,000,000 | 182,193 | Ουζμπεκιστάν Τατζικιστάν Τουρκμενιστάν |
.svg) |
Λαϊκή Σοβιετική Δημοκρατία του Χορέζμ (Xorazm Xalq Sho'ro Jumhuriyati)(Хорезмская Народная Советская Республика) |
.svg){kind=small} |
 |
Ασία | Χίβα | Ουζμπέκοι Τουρκμένοι |
1920–1925 | 800,000 | 62,200 | Ουζμπεκιστάν Τουρκμενιστάν |
Άλλες Σοβιετικές δημοκρατίες
- Σοσιαλιστική Σοβιετική Δημοκρατία της Λευκορωσίας, που υπήρξε τον χειμώνα του 1919
- Λιθουανική-Λευκορωσική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία, η οποία ανακηρύχθηκε το 1919, αλλά σταμάτησε να υπάρχει πολύ σύντομα
- Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Γαλικίας
- Σοβιετική Δημοκρατία του Ντονέτσκ-Κριβόι Ρογκ
- Σοβιετική Δημοκρατία του Ντον
- Σοβιετική Δημοκρατία του Κουμπάν
- Σοβιετική Δημοκρατία του Κουμπάν-Μαύρης Θάλασσας
- Λετονική Σοσιαλιστική Σοβιετική Δημοκρατία
- Λιθουανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (1918-19)
- Σοβιετική Δημοκρατία του Μουγκάν
- Σοβιετική Δημοκρατία του Ναϊσσάαρ
- Σοβιετική Δημοκρατία της Οδησσού
- Σοβιετική Δημοκρατία του Βόρειου Καυκάσου
- Σοβιετική Δημοκρατία της Σταυρούπολης
- Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ταυρίδας
- Σοβιετική Δημοκρατία του Τέρεκ
- Ουκρανική Λαϊκή Δημοκρατία των Σοβιέτ
- Ουκρανική Σοβιετική Δημοκρατία
- Σοβιετική Δημοκρατία της Μαύρης Θάλασσας
- Δημοκρατία της Άπω Ανατολής, που υπήρξε από το 1920 έως το 1922. Ήταν επίσημα ανεξάρτητο κράτος, και βρισκόταν ντε φάκτο κάτω από Σοβιετικό έλεγχο.
- Περσική Σοσιαλιστική Σοβιετική Δημοκρατία, η οποία καταλάμβανε την περιοχή του σημερινού Ιράν.
Η Σοβιετική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία του Τουρκεστάν ανακηρύχθηκε το 1918, αλλά δεν επιβίωσε μέχρι την ίδρυση της ΕΣΣΔ, ενώ μετά μετατράπηκε στη βραχύβια Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Τουρκεστάν της ΡΣΟΣΔ. Η Κριμαϊκή Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ταυρίδας) ανακηρύχθηκε το 1918, αλλά δεν έγινε ενωσιακή δημοκρατία και μετατράπηκε σε αυτόνομη δημοκρατία της ΡΣΟΣΔ, παρόλο που σύμφωνα με απογραφές οι Τάταροι της Κριμαίας είχαν σχετική πλειοψηφία μέχρι τη δεκαετία του 1930 ή του 1940. Όταν η Λαϊκή Δημοκρατία της Τιβά έγινε μέλος της Σοβιετικής Ένωσης το 1944, δεν έγινε ενωσιακή δημοκρατία, αλλά επανιδρύθηκε ως αυτόνομη δημοκρατία εντός της ΡΣΟΣΔ.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 ο ηγέτης της λαϊκής Δημοκρατίας της Βουλγαρίας, Τοντόρ Ζίβκοφ, πρότεινε η χώρα του να γίνει ενωσιακή δημοκρατία, αλλά η προσφορά απορρίφθηκε.[9][10][11] Κατά τη διάρκεια του Σοβιετικο–Αφγανικού Πόλεμου, η Σοβιετική Ένωση πρότεινε την προσάρτηση του Βόρειου Αφγανιστάν ως η 16η ενωσιακή δημοκρατία, με το όνομα Αφγανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία.[12]
Μη πραγματοποιηθέντα Σοβιετική Κράτη
- Η Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Βεσσαραβίας
- Η Προσωρινή Πολωνική Επαναστατική Επιτροπή
Κομμούνες των εργαζομένων
- Κομμούνα των Εργαζομένων των Γερμανών του Βόλγα
- Κομμούνα των Εργαζομένων της Έστλαντ (Εσθονίας)
- Κομμούνα των Εργαζομένων της Καρελίας
- Κομμούνα των Εργαζομένων του Πέτρογκραντ, αργότερα γνωστή ως Ένωση των Κομμούνων των Βόρειων Περιφερειών
Αρκετές από τις ενωσιακές δημοκρατίες, ιδίως η Ρωσία, διαιρούταν περαιτέρω σε Αυτόνομες Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες (ΑΣΣΔ). Οι ΑΣΣΔ ήταν διοικητικά μέρος των αντίστοιχης Ενωσιακές Δημοκρατίες, και ιδρύονταν βασισμένες σε εθνικές/πολιτιστικές γραμμές.
| Χάρτης | Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία | Έμβλημα | Σημαία | Ηπείρου | Πρωτεύουσα | Κύρια εθνικότητα | Περίοδος στην οποία αποτελούσε μέρος της ΕΣΣΔ | Πληθυσμός | Έκταση (km2) | Μετασοβιετική δημοκρατία |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία των Γερμανών του Βόλγα (Автономная Советская Социалистическая Республика Немцев Поволжья)(Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία των Γερμανών του Βόλγα) |
 |
 |
Ευρώπη | Ποκρόβσκ | Σοβιετικοί Γερμανοί | 1940-1956 | 606,532 (1939) | 27,400 | Ρωσία |
- Σημαίες των Σοβιετικών Δημοκρατιών
- Ευρασιατική Οικονομική Ένωση
- Εθνική οριοθέτηση της Σοβιετικής Ένωσης
- Βαυαρική Σοβιετική Δημοκρατία
- Ουγγρική Σοβιετική Δημοκρατία
- Σλοβακική Σοβιετική Δημοκρατία
- Παρισινή Κομμούνα
- Πολωνική Προσωρινή Επαναστατική Επιτροπή (Πολωνική ΣΣΔ)
- Δημοκρατίες της Ρωσίας
- Ομοσπονδιακά υποκείμενα της Ρωσίας
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
