Λιθουανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία

Η Λιθουανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία (συντομογραφία: ΛΣΣΔ ή Λιθουανική ΣΣΔ, λιθουανικά: Lietuvos Tarybų Socialistinė Respublika, ρωσικά: Литовская Советская Социалистическая Республика) ήταν μία από τις δεκαπέντε Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες που συγκροτούσαν την Σοβιετική Ένωση. Εγκαθιδρύθηκε στις 21 Ιουλίου 1940 ύστερα από την κατάληψη της ανεξάρτητης μέχρι τότε Λιθουανίας από τον Κόκκινο Στρατό. Η εισβολή έγινε στις 23 Αυγούστου 1939, στα πλαίσια του Συμφώνου Μολότοφ-Ρίμπεντροπ της 23ης Αυγούστου 1939.

Λιθουανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία Литовская Советская Социалистическая Республика Lietuvos Tarybų Socialistinė Respublika
1940–1990
Εθνικός ύμνος: Tautiška giesmė (1944–1950, 1988–1990/1991) Ύμνος της Λιθουανικής ΣΣΔ (1950–1988)
Πρωτεύουσα	Βίλνιους
Γλώσσες	λιθουανικά, ρωσικά
Ίδρυση	21 Ιουλίου 1940
Ένταξη στην ΕΣΣΔ	25 Αυγούστου 1940
Ανεξαρτητοποίηση	11 Μαρτίου 1990

Από το 1941 μέχρι το 1944 ολόκληρη η έκταση της ΣΣΔ ήταν υπό γερμανική κατοχή. Στα 1944-45 ο Κόκκινος Στρατός απελευθέρωσε την χώρα και νίκησε ολοκληρωτικά το Τρίτο Ράιχ. Μεταπολεμικά συνόρευε στο νότο με το Καλίνινγκραντ και την Λ.Δ.Πολωνίας, νοτιοανατολικά και ανατολικά με την Λευκορωσική ΣΣΔ και στον βορά με την Λετονική ΣΣΔ. Στα δυτικά βρέχονταν από την Βαλτική Θάλασσα. Πρωτεύουσά της ήταν το Βίλνιους. Η ΣΣΔ Λιθουανίας συνέχισε να υπάρχει μέχρι το 1990 και την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Αποσχίστηκε από αυτήν και στην θέση της συγκροτήθηκε το σημερινό ανεξάρτητο κράτος της Δημοκρατίας της Λιθουανίας.

Παλαιότερες προσπάθειες συγκρότησης

Η πρώτη Λιθουανική ΣΣΔ εμφανίστηκε για πρώτη φορά στις 16 Δεκεμβρίου 1918 και διακηρύχθηκε μετά την εισβολή του Κόκκινου Στρατού. Ήδη στις 27 Φεβρουαρίου 1919 δημιουργήθηκε από την ένωση με την Λευκορωσική ΣΣΔ μια κοινή Λιθουανική-Λευκορωσική Σοβιετική Δημοκρατία, οποία είναι επίσης γνωστή με την ονομασία Λιτμπέλ. Αυτή η βραχύβια δημοκρατία περιελάμβανε μόνο το Βίλνιους και μερικές άλλες περιοχές της Λιθουανίας και διαλύθηκε τον Ιούλιο του 1919, αφού τα πολωνικά στρατεύματα είχαν καταλάβει μεγάλο μέρος της επικράτειας κατά τη διάρκεια του πολωνικού-σοβιετικού πολέμου.

Μετά τη σύναψη ειρηνευτικής συνθήκης μεταξύ της Ρωσικής Σοβιετικής Δημοκρατίας και της Λιθουανίας το 1920, το βορειοδυτικό μέρος επεστράφη στη Λιθουανία, αλλά λίγο αργότερα κατέλαβε πολωνικά στρατεύματα. Στη Λιθουανία υπήρξε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία για λίγα χρόνια (σύνταγμα του 1922) η οποία καταργήθηκε το Δεκέμβριο του 1926 από το πραξικόπημα του Αντάνα Σμετόνα .

Στις 1 Σεπτεμβρίου 1939, η Βέρμαχτ άρχισε να επιτίθεται στην Πολωνία. Στις 17 Σεπτεμβρίου ο Κόκκινος Στρατός κατέλαβε την ανατολική Πολωνία και τον Οκτώβριο προσάρτησε τη περιοχή γύρω από το Βίλνιους στη Λιθουανία. Αυτό ακολουθήθηκε από τελεσίγραφο μετά τη στρατιωτική παρουσία του Κόκκινου Στρατού στη Λιθουανία. Όταν η Γαλλία, σύμμαχος της χώρας, νικήθηκε στη γερμανική Δυτική εκστρατεία και απέτυχε ως προστατευτική δύναμη, η χώρα προσαρτήθηκε στις 15 Ιουνίου 1940 από τη Σοβιετική Ένωση.

Η συμφωνία αυτή (συμφωνία αμοιβαίας συνδρομής) υπεγράφη στις 10 Οκτωβρίου 1939 και ανέγραφε ότι η Λιθουανία συμφωνεί με την εγκατάσταση 20.000 σοβιετικών στρατευμάτων στη Λιθουανία και δέχεται πίσω το Βίλνιους ως πρωτεύουσα.

Μετά από μια μαζική εκλογή (επίσημα με συμμετοχή 99 τοις εκατό) εξελέγη Λαϊκό Κοινοβούλιο (lit. liaudies seimas), το οποίο συμφώνησε με το αίτημα του Αντάνας Σνιέτσκους να ζητήσει την είσοδό της χώρας στην ΕΣΣΔ. Η Λιθουανική ΣΣΔ ιδρύθηκε στις 21 Ιουνίου 1940.

Από τον Ιούλιο του 1941 έως το τέλος του 1944 η Λιθουανία καταλήφθηκε από τη Βέρμαχτ και ανήκε στο Ραϊχσκομισαριάτ Όστλαντ.

Ιστορία από το 1945 έως το 1990

Το έμβλημα της Λιθουανικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας

Η Λιθουανική ΣΣΔ αποκαταστάθηκε και παρέμεινε μέρος της Σοβιετικής Ένωσης μέχρι το 1990. Κατά τη διάρκεια της περεστρόικα έγιναν οι πρώτες ελεύθερες εκλογές για τα μέλη του Ανώτατου Σοβιέτ της ΛΣΣΔ του 1990. Στις 11 Μαρτίου 1990 εκδόθηκε Διακήρυξη Ανεξαρτησίας. Η σοβιετική ηγεσία προσπάθησε να θέσει το ζήτημα της λιθουανικής απόσχισης μέσω ενός συνταγματικού νόμου για την απόσχιση των δημοκρατιών της Ένωσης από τις 3 Απριλίου 1990 (επίσης γνωστός ως Νόμος Απόσχισης^[1]). Η λιθουανική πλευρά δεν απάντησε. Τα τελευταία σοβιετικά ρωσικά στρατεύματα εγκατέλειψαν τη χώρα στις 31 Αυγούστου 1993.

Πρόεδρος του Συμβουλίου Υπουργών (1940 / 44-1990)

Πρόεδρος του Συμβουλίου του Λαϊκού Κομισαριάτου (17 Ιουνίου 1940–24 Ιουνίου 1941 - 13 Ιουνίου 1944–2 Απριλίου 1946)
#	Όνομα	Γέννηση-θάνατος	Αρχή θητείας	Τέλος θητείας	Κόμμα
1	Γιούστας Παλέτσκις	1899–1980	17 Ιουνίου 1940	24 Ιουνίου 1940	Λιθουανική Ένωση Αγροτών και Πρασίνων
2	Βίντσας Κρεβέ-Μιτσκεβίτσιους (κομισάριος)	1882–1954	24 Ιουνίου 1940	25 Αυγούστου 1940	Ανεξάρτητος
3	Μετσισλόβας Γκεντίλας	1901–1981	25 Αυγούστου 1940	2. April 1946	Λιθουανικό Κομμουνιστικό Κόμμα
Υπουργικό Συμβούλιο
#	Όνομα	Γέννηση-θάνατος	Αρχή θητείας	Τέλος θητείας	Κόμμα
4	Μετσισλόβας Γκεντβίλας	1901–1981	2 Απριλίου 1946	16 Ιανουαρίου 1956	Λιθουανικό Κομμουνιστικό Κόμμα
5	Μοτιέγιους Σουμάουσκας	1905–1982	16 Ιανουαρίου 1956	14 Απριλίου 1967	Λιθουανικό Κομμουνιστικό Κόμμα
6	Γιουόζας Μανιούσις	1910–1987	14 Απριλίου 1967	16 Ιανουαρίου 1981	Λιθουανικό Κομμουνιστικό Κόμμα
7	Ρινγκάουντας Μπρονισλόβας Σονγκάιλα	1929	16 Ιανουαρίου 1981	18 Ιανουαρίου 1985	Λιθουανικό Κομμουνιστικό Κόμμα
8	Βιτάουτας Σακαλάουσκας	1933–2001	18 Ιανουαρίου 1985	17 Μαρτίου 1990	Λιθουανικό Κομμουνιστικό Κόμμα

Πτυχές του διεθνούς δικαίου

Η προσάρτηση των βαλτικών χωρών από την ΕΣΣΔ αναγνωρίστηκε από τη σουηδική κυβέρνηση στις 30 Μαΐου 1941. Η Σουηδία παρέδωσε στην ΕΣΣΔ αποθέματα χρυσού και άλλα περιουσιακά στοιχεία των δημοκρατιών της Βαλτικής.^[2] Η Λιθουανία σήμερα θεωρεί ότι η ένταξη στην ΕΣΣΔ ήταν αναγκαστική και ως εκ τούτου αντιβαίνει στο διεθνές δίκαιο και είναι άκυρη. Από αυτή την άποψη, η Λιθουανία δεν ανήκε νόμιμα στην ΕΣΣΔ^{[3] [4]}. Τέλος, η ΕΣΣΔ αναγνώρισε την ανεξαρτησία της Λιθουανίας στις 6 Σεπτεμβρίου 1991, σχεδόν τέσσερις μήνες πριν το τέλος της ΕΣΣΔ, η οποία επιβεβαιώθηκε και από τη Ρωσική Ομοσπονδία .

Η Ναζιστική Γερμανία αναγνώρισε τη σοβιετική προσάρτηση της Λιθουανίας σύμφωνα με τη διαίρεση των σφαιρών επιρροής στο Σύμφωνο Χίτλερ-Στάλιν. Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, όπως και μερικά δυτικά κράτη, δέχθηκε ντε φάκτο τη σοβιετική προσάρτηση των τριών χωρών της Βαλτικής, αλλά όχι ντε γιούρε. Η κυβέρνηση της ΛΔΓ υποστήριξε την άποψη της σοβιετικής ηγεσίας, σύμφωνα με την οποία τα Βαλτικά κράτη προσχώρησαν οικειοθελώς και νόμιμα στην ΕΣΣΔ^[5]. Ωστόσο, οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Γερμανίας και Λιθουανίας δεν επανήλθαν μέχρι τις 28 Αυγούστου 1991, μετά την ντε φάκτο κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης στο αυγουστιάτικο πραξικόπημα της Μόσχας.

Βιβλιογραφία

• Erhard Stölting: Eine Weltmacht zerbricht. Nationalitäten und Religionen in der UdSSR. Eichborn Verlag, Frankfurt am Main 1990, ISBN 3-8218-1132-3.
• Thomas Schmidt: Die Aussenpolitik der baltischen Staaten. Im Spannungsfeld zwischen Ost und West. Westdeutscher Verlag, Wiesbaden 2003, ISBN 3-531-13681-X, (Zugleich: München, Univ., Diss., 2000).
• Andreas Zimmermann: Staatennachfolge in völkerrechtliche Verträge. Zugleich ein Beitrag zu den Möglichkeiten und Grenzen völkerrechtlicher Kodifikationsvorlagen. Springer, Berlin u. a. 2000, ISBN 3-540-66140-9, (Beiträge zum ausländischen öffentlichen Recht und Völkerrecht 141), (Zugleich: Heidelberg, Univ., Habil.-Schr., 1998–1999).
• Alfonsas Eidintas: "Lietuvos Republikos Prezidentai", Verlag K. : Sviesa 1991, Seite 140

Παραπομπές

1. Υποσημείωση 84
   
2. "Lietuva kelyje į tarptautinį pripažinimą" (LIETUVOS IR KITŲ BALTIJOS VALSTYBIŲ ANEKSIJOS NEPRIPAŽINIMAS IR JO TEISINĖS PASEKMĖS · Dainius Žalimas)
   
3. Rein Müllerson.
   
4. Ζαλίμας, Νταϊνίους.
   
5. Helge Tauert: "δικηγόρος της Βαλτικής" ή δικηγόρος από μόνη της;
   

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Λιθουανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία

• Το Σύνταγμα της ΣΣΔ Λιθουανίας του 1978