From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Λαυρέντιος των Μεδίκων (ιταλικά: Lorenzo dei Medici, 1 Ιανουαρίου 1449 – 8 Απριλίου 1492)[1] ήταν ηγέτης της Φλωρεντίας από το 1469 ως το θάνατο του, ο τρίτος από τον οίκο των Μεδίκων. Υπήρξε προστάτης των τεχνών, ποιητής και ουμανιστής, καθώς επίσης και ένας από τους πιο σημαντικούς πολιτικούς της Ιταλικής Αναγέννησης.
| Λαυρέντιος Α΄ | |
|---|---|
 | |
Άρχοντας της Φλωρεντίας | |
| Περίοδος | 1469 – 1492 |
| Προκάτοχος | Πέτρος Α΄ο Ποδάγρας |
| Διάδοχος | Πέτρος Β΄ ο Άτυχος |
| Γέννηση | 1 Ιανουαρίου 1449 Φλωρεντία |
| Θάνατος | 8 Απριλίου 1492 Φλωρεντία |
| Σύζυγος | Κλαρίσα Ορσίνι |
| Επίγονοι | Λουκρητία Πέτρος Β΄ ο Άτυχος Μαγδαληνή (Τζιοβάννι) Πάπας Λέων Ι΄ Αντωνία-Ρωμύλα Τζουλιάνο Β΄ |
| Οίκος | Οίκος των Μεδίκων |
| Πατέρας | Πέτρος Α΄ ο Ποδάγρας |
| Μητέρα | Λουκρητία Τορναμπουόνι |
| Ονομασίες | Λαυρέντιος ο Μεγαλοπρεπής |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Μετά το θάνατο του πατέρα του Πέτρου, ο Λορέντσο (όπως λέγεται στα ιταλικά ο Λαυρέντιος) έγινε, μαζί με τον αδελφό του Τζουλιάνο, ηγέτης de facto της Φλωρεντίας. Κατά τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησής του (1469-1478) προσπάθησε απ'τη μια πλευρά να ενδυναμώσει τις φιλικές προς τους Μεδίκους παρατάξεις, και ταυτόχρονα να αφανίσει εξεγέρσεις των υποδουλωμένων στη Φλωρεντία πόλεων, όπως το Πράτο και η Βολτέρρα. Όσον αφορά αντίθετα την εξωτερική πολιτική, θέλησε να περιορίσει τις εδαφικές φιλοδοξίες του Πάπα Σίξτου Δ΄ στο πνεύμα της συμμαχίας του 1454.
Για αυτούς τους λόγους ο Λορέντσο έγινε το αντικείμενο της συνωμοσίας των Πάτσι (1478), κατά την οποία δολοφονήθηκε ο αδελφός του Τζουλιάνο, ενώ ο ίδιος κατάφερε να διασωθεί. Η αποτυχία της συνωμοσίας προκάλεσε την οργή του Πάπα, του βασιλιά της Νάπολης Φεράντε ντ'Αραγκόνα και όλων εκείνων που φοβόντουσαν τη συνεχή ενδυνάμωση της οικογένειας των Μεδίκων στη Φλωρεντία. Ακολούθησαν δύο χρόνια πολέμου ενάντια στη Φλωρεντία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου μεγάλωσε η φήμη του Λορέντσο τόσο μέσα στην πόλη όσο και στο εξωτερικό, λόγω των διπλωματικών του ικανοτήτων αφού κατάφερε να κομματιάσει τη συμμαχία ενάντια στη Φλωρεντία, αλλά κι επειδή κατάφερε να διατηρήσει ενωμένες τις διαφορετικές δυνάμεις της Δημοκρατίας της πόλης του.
Από τη δεκαετία του 1480 είχε γίνει ρυθμιστής της πολιτικής ζωής σ'ολόκληρη την Ιταλία και οι ξένοι μονάρχες τον θεωρούσαν άρχοντα της πόλης. Ο Λορέντσο συνέδεσε το όνομά του με το μεγαλείο της Αναγέννησης στη Φλωρεντία, αφού συναναστρεφόταν με διανοούμενους του διαμετρήματος του Φιτσίνο, του Πίκο ντέλλα Μιράντολα, του Πολιτσιάνο, αλλά και με καλλιτέχνες όπως ο Μποτιτσέλλι και ο νεαρός ακόμα Μιχαήλ Άγγελος. Παρακολούθησε μικρός μαθήματα ελληνικών από τον Κωνσταντινουπολίτη Ιωάννη Αργυρόπουλο[2] , ενώ σαν άρχοντα αργότερα κάλεσε στο Φλωρεντινο σπουδαστήριο και στην έδρα των ελληνικών το λόγιο από τη Θεσσαλονίκη Ανδρόνικο Κάλλιστο κι έπειτα τον Αθηναίο Δημήτριο Χαλκοκονδύλη.
Μετά το θάνατό του το 1492, ο λαός της Φλωρεντίας εξέλεξε τον άπειρο γιο του Πιέρο που σύντομα έχασε τον έλεγχο. Ο λαός εξεγέρθηκε κι εκδίωξε τους Μεδίκους για να παραδώσει την εξουσία στα χέρια του μοναχού Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα. Χωρίς τις διπλωματικές κινήσεις του Λορέντσο, η αντιπαλότητα των αρχόντων της υπόλοιπης Ιταλίας επέτρεψε στον Κάρολο Η΄ της Γαλλίας να έρθει στην Ιταλία. Αυτό σήμανε και την έναρξη των γαλλο-ισπανικών πολέμων του 16ου αιώνα.
Όταν γεννήθηκε ο Λορέντσο, την 1η Ιανουαρίου 1449 (το 1448 σύμφωνα με το παλιό ημερολόγιο της Φλωρεντίας), η οικογένεια των Μεδίκων είχε αποκτήσει μεγάλη πολιτική δύναμη μέσα στη Δημοκρατία της Φλωρεντίας και μπορούσε να ελέγχει τις λειτουργίες του κράτους. Ο παππούς του, Κόζιμο, κατάφερε, χαρή στη μεγάλη περιουσία της τράπεζάς του, να συνδεθεί με πολλούς πολιτικούς της πόλης. Το 1434, μετά από μόλις ένα χρόνο εξορίας στη Βενετία ο Κόζιμο επέστρεψε στη Φλωρεντία και εξόρισε τους Αλμπίτσι. Ακολουθώντας το μοντέλο που είχε υιοθετήσει στην αρχαιότητα ο Οκταβιανός Αύγουστος, διατήρησε τη δημοκρατική οργάνωση της πόλης δίνοντας σε ανθρώπους της εμπιστοσύνης του σημαντικές θέσεις, ενώ ο ίδιος επίσημα αποτραβήχτηκε στην ιδιωτική του ζωή. Στην ουσία όμως η εξουσία παρέμεινε στα χέρια του Κόζιμο.[3].
Ως γιος του Πέτρου Α΄ του Ποδάγρα και της Λουκρητίας Τορναμπουόνι μορφώθηκε πάνω στις αρχές του ουμανισμού και προετοιμάστηκε ως πολιτικός με πολύ φροντίδα από τον παππού του Κόζιμο. Το 1457 η μόρφωση του πέρασε στα χέρια σημαντικών δασκάλων όπως στους ουμανιστές Κριστόφορο Λαντίνο και Ιωάννη Αργυρόπουλο, όσον αφορά τη μελέτη του Ομήρου, στον Μαρσίλιο Φιτσίνο για τη νεοπλατωνική φιλοσοφία και στον Αντόνιο Σκουαρτσαλούπι για το χορό. Ο νεαρός Λορέντσο έδειξε από νωρίς το ενδιαφέρον του για την Νεοπλατωνική Ακαδημία, και ήδη από 12 ετών συνήθιζε να συμμετέχει στις συζητήσεις που γινόντουσαν στη Βίλα των Μεδίκων στο Καρέτζι.[4]. Στην εμφάνιση δεν ήταν ιδιαίτερα προικισμένος. Σε αντιθεση με τον όμορφο αδερφό του Τζουλιάνο, ο φίλος του Νικολό Βαλόρι τον περέγραψε ως πιο γήινο με τα λόγια "η φύση του φέρθηκε σα μητριά, αλλά σα μάνα στην εξυπνάδα. Ήταν μελαμψός, με μαύρα μάτια κ μαλλιά, όχι ελκυστικός και το πρόσωπό του απέπνεε αξιοπρέπεια και σεβασμό.[5]"
Πριν ξεκινήσει να ασχολείται με την πολιτική ζωή της Φλωρεντίας, ο πατέρας του Πιέρο τού εμπιστεύτηκε διπλωματικές αποστολές στο Μιλάνο και τη Βενετία, όπου βρίσκονταν δύο καταστήματα της τράπεζας των Μεδίκων, για να τον προετοιμάσει να τον διαδεχτεί. Ο μικρός Λορέντσο μπόρεσε έτσι να αποκτήσει μια γενική ιδέα των πολιτικών πραγμάτων στην Ιταλία. Στις 17 Απριλίου 1465 γνώρισε στην Πίζα τον Φρειδερίκο Α΄ της Νάπολης, ο οποίος κατευθυνόταν στο Μιλάνο για τον γάμο του αδελφού του Αλφόνσο με την Ιππολύτη Μαρία Σφόρτσα. Ο Λορέντσο, αν και είχε αναπτύξει φιλία με τον Φρειδερίκο Α΄, αναγκάστηκε να αναχωρήσει από την Τοσκάνη με κατεύθυνση τη Βενετία, ακολουθώντας μια διαδρομή που του επέτρεψε να γνωρίσει από κοντά τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της εποχής: στη Μπολόνια γνώρισε τον Τζοβάννι Μπεντιβόλιο, ενώ στη Φερράρα τον υποδέχτηκε ο Μπόρσο των Έστε. Συνέχισε προς τη Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας, όπου παρουσιάστηκε στον δόγη Κριστόφορο Μόρο. Μετά τη Βενετία συνέχισε το ταξίδι του στο Μιλάνο, όπου γνώρισε τον Φραντσέσκο Σφόρτσα, φίλο και σύμμαχο του παππού του Κόζιμο. Η διαμονή στο Μιλάνο είχε μικρή διάρκεια. Ο Λορέντσο επέστρεψε στη Φλωρεντία για να συνοδέψει τους φίλους του Αλφόνσο και Ιππολύτη Μαρία Σφόρτσα, που ήταν τώρα πια νεόνυμφοι, στο ταξίδι τους στο Βασίλειο της Νάπολης.
Ο Λορέντσο, το 1466, αναχώρησε και πάλι αυτή τη φορά για τη Ρώμη, όπου βρισκόταν ένα άλλο κατάστημα της τράπεζας των Μεδίκων το οποίο διηύθηνε ο Τζοβάννι Τορναμπουόνι (αδερφός της μητέρας του Λορέντσο Λουκρητίας). Ξεκινώντας απ'τη Ρώμη έφτασε, μέσω της Αππίας Οδού, στη Γκαέτα όπου τον δέχτηκε με μεγάλες τιμές ο βασιλιάς Φρειδερίκος Α΄ της Νάπολης. Κατά τη συνάντηση με τον Φεράντε μπόρεσε και του ανέπτυξε ορισμένα από τα εσωτερικά προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι Μέδικοι.[6]. Αν και επέστρεψε στη Φλωρεντία ικανοποιημένος από το ταξίδι του, η κατάσταση στην πόλη δεν άφηνε περιθώρια για εφησυχασμό.
Στις αρχές του 1469 (στα 19 του) κέρδισε την πρωτιά σε αγώνες έφιππης μονομαχίας . Αν και κάποιοι θεώρησαν χαριστικό το αποτέλεσμα σε μια εκδήλωση που διοργάνωνε η οικογένειά του, άλλοι γιόρτασαν για τη γενναιότητά του κι ο ποιητής Λουίτζι Πούλτσι έγραψε θριαμβευτικό ποίημα.
Με προξενιό για στρατηγικούς σκοπούς νυμφεύτηκε την Κλαρίσα Ορσίνι (Clarice Orsini) από τη Νάπολη στις 7 Φεβρουαρίου 1469 στα χαρτιά κι από κοντά στη Φλωρεντία στις 4 Ιουνίου 1469. Η Κλαρίσα ήταν κόρη του κόμη Τζιάκομο Ορσίνι. Επρόκειτο να αποκτήσουν μαζί 10 παιδιά.
Στις 2 Δεκεμβρίου 1469 πέθανε ο πατέρας του Πιέρο από ασθένεια στα 53 του, κι ο Λορέντσο ως πρωτότοκος γιος θεωρήθηκε ο καταλληλότερος από το ανώτατο συμβούλιο της πόλης(τη σινιορία) να τον διαδεχθεί. Ήταν μόλις 20 χρονών αλλά με τη βοήθεια της έξυπνης μητέρας του Κλαρίτσε, που αρχικά ήταν ο πιο έμπιστος σύμβουλός τος, ανέλαβε με αυτοπεποίθηση. Όπως κι παππούς κι ο πατέρας του, κυβέρνησε έξυπνα με ενδιάμεσους, μένοντας στο παρασκήνιο αλλά διατηρώντας τις λεπτές ισορροπίες και χρησιμοποιώντας σχέσεις εξάρτησης, συναλλαγές και στρατηγικούς γάμους[7]. Με τη σχεδόν απεριόριστη δύναμη που του 'διναν τα κεφάλαια της τράπεζας των Μεδίκων, καθόριζε τις εξελίξεις, αφήνοντας στους πολίτες ελάχιστα όρια για πολιτικές ελευθερίες και δημοκρατικές πρωτοβουλίες[8]. Αυτό έφερε δυσαρέσκεια σε αντιπαλες οικογένειες ευγενών που έβλεπαν να χάνουν τα προνόμιά τους, και δημιούργησαν μακροχρόνιες αντιπάθειες κι αντιπάλους της οικογενειας των Μεδίκων[7]. Μία απ' αυτές ήταν κι οι Πάτσι που έμελλε να του κάνουν μεγάλη ζημιά.
Ο Λορέντσο συνέχισε όπως κι ο παππούς του να ευνοεί τα γράμματα και τις τέχνες. Στην αυλή του μεγάρου του προσκάλεσε καλλιτέχνες όπως ο γλύπτης κ ζωγράφος Αντρέα ντελ Βερρόκκιο, ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ο Σάντρο Μποτιτσέλι, ο Μιχαήλ Άγγελος, ο Ντομένικο Γκιρλαντάιο και άλλοι που συνέβαλλαν αποφασιστικά στην έλευση της Αναγέννησης του 15ου αιώνα. Αν και δε παρήγγειλε πολλά έργα για το σπιτι του, τους βοήθησε να πάρουν παραγγελίες από άλλες επιφανείς κι εύπορες οικογένειες. Ο έφηβος Μιχαήλ Άγγελος ζούσε με το Λορέντσο και την οικογένειά του για τρία χρόνια(1489-1492), συνδειπνώντας τακτικά μαζί τους και συζητώντας με το δάσκαλο Μαρσίλιο Φιτσίνο. Το 1470 έφερε σπίτι του για δάσκαλο των παιδιών του το νεαρό αλλά ιδιαίτερα ταλαντούχο φιλόλογο Άντζελο Πολιτσιάνο[9]. Στο Φλωρεντινό σπουδαστήριο το 1472 έφερε από τη Ρώμη για καθηγητή ελληνικών το λόγιο Ανδρόνικο Κάλλιστο, αποχαιρετώντας τον αγαπημένο του Ιωάννη Αργυρόπουλο που έχασε 2 παιδιά του από την πανώλη που χε πλήξει την πόλη κι αποφάσισε να φύγει. Το 1475, όταν ο Κάλλιστος έφυγε στο Παρίσι, έφερε στη θέση του και πάλι από τη Ρώμη τον Αθηναίο δάσκαλο Δημήτριο Χαλκοκονδύλη.
Ο Λορέντσο έγραφε κι ο ίδιος ποιήματα με αισιόδοξο τόνο, αν κι αναγνωρίζει με μελαγχολία το εύθραυστο κι ασταθές της ζωής ειδικά στα τελευταία χρόνια του. Η αγάπη, οι γιορτές και το φως χαρακτηρίζουν τους στίχους του[10].
Ο παππούς του είχε αρχίσει μεγάλη συλλογή χειρογράφων, ανάμεσά τους και αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων που αρχικα ονομάστηκε Βιβλιοθήκη των Μεδίκων αλλά σήμερα είναι γνωστή ως Λαυρεντιανή Βιβλιοθήκη, επειδή ο Λορέντσο τη μεγάλωσε σημαντικά. Οι απεσταλμένοι του στην Ανατολή, επίσημα για εμπορικούς σκοπούς, ερεύνησαν μοναστήρια και παλιά μέγαρα για κλασικά έργα, κι ο Λορέντσο δημιούργησε εργαστήρι αντιγραφής για να στείλει αντίγραφα κι αλλού στην Ευρώπη. Απεσταλμένοι του υπήρξαν κι οι Έλληνες Ιανός Λάσκαρις και Μάρκος Μουσούρος. Ο Λάσκαρις ήταν μάλιστα από το 1486 διευθυντής της Λαυρεντιανής Βιβλιοθήκης και τη βελτίωσε σημαντικά. Στην πόλη όπου δίδαξε παλιότερα ο Μανουήλ Χρυσολωράς κι ο Γεώργιος Πλήθων Γεμιστός, ο Λορέντσο στήριξε την ανάπτυξη του ουμανισμού με τον κύκλο λογίων του, έχοντας ανάμεσά τους το Μαρσίλιο Φιτσίνο, τον Άντζελο Πολιτσιάνο, το Τζοβάννι Πίκο ντελλα Μιράντολα[11] αλλά και τους έλληνες Δημήτριο Χαλκοκονδύλη, Ιανό Λάσκαρι και Μάρκο Μουσούρο. Μελέτησαν τους αρχαίους έλληνες φιλοσόφους κι επιχείρησαν να συγκεράσουν κάποιες ιδέες του Πλάτωνα με αυτές του Χριστιανισμού αναζητώντας την κοινή αλήθεια.
Για την ανάκτηση χειρογράφων και το πολύτιμο για τη Φλωρεντία εμπόριο με την Ανατολή, ο Λορέντσο διατήρησε φιλικούς δεσμούς με το Μωάμεθ Β' και τους Οθωμανούς[12].
Η δυσαρέσκεια των αντιπάλων του όμως παραμόνευε και του 'στησε καρτέρι. Την Κυριακή του Πάσχα 26 Απριλίου 1478, μία ομάδα συνομωτών με επικεφαλής τους Τζιρόλαμο Ριάριο, Φραντσέσκο ντε Πάτσι και Φραντσέσκο Σαλβιάτι (τον επίσκοπο της Πίζα), επιτέθηκε με μαχαίρια στο Λορέντσο και τον αδερφό του συγκυβερνήτη Τζουλιάνο στον καθεδρικό της πόλης Σάντα Μαρία ντελ Φιόρε[13]. Ο επίσκοπος Σαλβιάτι μάλιστα, όπως αποκαλύφθηκε ύστερα έδρασε με τη συγκατάθεση του πάπα Σιξτου Δ. Ο Τζουλιάνο μαχαιρώθηκε μοιραία, ενώ ο Λορέντσο τραυματίστηκε στον ώμο, αφού τον υπερασπίστηκε θαρραλέα ο Πολιτσιάνο. Η επίθεση προκάλεσε σοκ στη Φλωρεντινή κοινωνία που αντέδρασε άμεσα και βίαια λύντσαρε το Σαλβιάτι και μερικά μέλη της οικογένειας Πάτσι που θεωρήθηκε (σωστά) υπεύθυνη για τη δολοπλοκία.
Σαν αποτέλεσμα κατηγορήθηκε ο Πάπας Σιξτος Δ', που αρνήθηκε τις κατηγορίες κι άρχισε μια μακρόχρονη διαμάχη που τελικά έφερε κι ένα προσωρινό πόλεμο. Ο πάπας αφόρισε το Λορέντσο κι επέβαλλε επιτίμιο(απαγόρευση συμμετοχής σε θ.Λειτουργία κι άλλα μυστήρια) σε όλους τους Φλωρεντινούς[14]. Στρατεύματα του βασιλιά της Νάπολης Φερδινάνδου Α' υπο εντολή του πάπα εισέβαλαν στα εδάφη της Φλωρεντίας, αλλά τελικά δεν κατάφεραν τίποτα ιδιαίτερο. Ο Λορέντσο ζήτησε βοήθεια από τους παραδοσιακούς συμμάχους του στη Μπολόνια και το Μιλάνο, αλλά δεν έλαβε κατι χειροπιαστό. Ωστόσο με επιδέξιες διπλωματικές κινήσεις, ακόμα και μια στρατηγική ολιγόμηνη αιχμαλωσία στη Νάπολη, εξουδετέρωσε τις αντίπαλες συμμαχίες και τελικά βγήκε πιο ενισχυμένος κι αγαπητός από τους Φλωρεντινούς.
Ο Λορέντσο έπασχε από ποδάγρα (ουρική αρθρίτιδα), την ίδια ασθένεια που είχε και ο πατέρας του, και η υγεία του άρχισε να φθίνει στα τέλη της δεκαετίας του 1480. Επισκεπτόταν συχνά ιαματικά λουτρά, όπως του συνιστούσαν οι γιατροί, αλλά χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία[15]. Τον Ιούνιο του 1488 περνούσε μία ακόμα περίοδο ασθένειας και βρισκόταν εκτός Φλωρεντίας για θεραπεία, όταν ξαφνικά αρρώστησε από φυματίωση η αγαπημένη σύζυγός του Κλαρίσα και πέθανε, σε ηλικία μόλις 37 χρονών. Ο ίδιος δεν πρόλαβε ούτε την κηδεία της και απότομα έμεινε χήρος.
Την άνοιξη του 1492 χειροτέρεψε απότομα η υγεία του, από ένα έλκος στα νεφρά που είχε υποτιμηθεί τον προηγούμενο χρόνο[15] και πέθανε τη νύχτα της 8ης Απριλίου 1492 στη βίλα του στο Καρέτζι, σε ηλικία 43 ετών. Κοντά του ήταν εκτός από την οικογένειά του και ο Δομινικανός μοναχός Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα, που έμμελε να πάρει την εξουσία της πόλης στα χέρια του το 1494. Ετάφη δίπλα στον αδερφό του Τζουλιάνο Α΄, στον ναό Σαν Λορέντσο της Φλωρεντίας.
Είχε κοφέψει μεγάλα ποσά για καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, έργα τέχνης και φιλανθρωπίες, που τελικά αποδυνάμωσαν πολύ την τράπεζα και το ταμείο του Οίκου των Μεδίκων. Ωστόσο είπε χαρακτηριστικά "Δε μετανιώνω, διότι αντί να στοιβάζω θησαυρούς, ευεργέτησα την πόλη μας και επένδυσα σε καλούς σκοπούς"[16]
Την εξουσία ανέλαβε ο 20χρονος πρωτότοκος γιος του Πέτρος Α΄ ο Άτυχος. Συνολικά απέκτησε με την Κλαρίσα 3 γιους, από τους οποίους δύο έγιναν κυβερνήτες της Φλωρεντίας και ένας πάπας, και 3 κόρες, από τις οποίες η 1η έγινε μητέρα δύο καρδιναλίων και γιαγιά ενός πάπα, η 2η παντρεύτηκε τον γιο ενός πάπα και η 3η έγινε μητέρα ενός καρδινάλιου. Ακόμη υιοθέτησε το -εκτός γάμου- παιδί τού αδελφού του Τζουλιάνο Α΄:
Νυμφεύτηκε το 1469 την Κλαρίσα Ορσίνι, κόρη του Τζάκοπο Ορσίνι κυρίου του Μοντεροτόντο και είχε τέκνα:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
