From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Δημήτριος Χαλκοκονδύλης (Αύγουστος 1423 – 9 Ιανουαρίου 1511) ήταν Έλληνας λόγιος, ένας από τους σημαντικότερους, που συνέβαλε με το έργο του στην αναβίωση των ελληνικών γραμμάτων στη δυτική Ευρώπη.
| Δημήτριος Χαλκοκονδύλης | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1423[1][2][3] ή 1424[4] Αθήνα[5] |
| Θάνατος | 9 Ιανουαρίου 1511 ή 1511[4] Μιλάνο[5] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | λατινική γλώσσα μεσαιωνική ελληνική γλώσσα |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | συγγραφέας διδάσκων πανεπιστημίου |
| Εργοδότης | Πανεπιστήμιο Σαπιέντσα Ρώμης Πανεπιστήμιο της Πάδοβας[6] Πανεπιστήμιο της Περούτζια[7] |
| Οικογένεια | |
| Τέκνα | Theophilus Chalcondylas |
| Συγγενείς | Γεώργιος Χαλκοκονδύλης (θείος) και Λαόνικος Χαλκοκονδύλης (ξάδελφος) |
| Συνεργάτης | Ulrich Scinzenzeler |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Γεννήθηκε στην Αθήνα τον Αύγουστο του 1423. Γιος του Βασιλείου, καταγόταν από αρχοντική οικογένεια της Πόλης και ήταν εξάδερφος του ιστορικού της Άλωσης, Λαόνικου Χαλκοκονδύλη (γιος του Γεωργίου Χαλκοκονδύλη). Όταν το 1435 ο θείος Γεώργιος προσπάθησε με τη σύντροφό του Μαρία Μελισσηνή με τη βοήθεια του οθωμανού Μουράτ Β' να ανατρέψει τους Ατσαγιόλι, τους φλωρεντινούς δούκες της Αθήνας, η οικογένειά του εκδιώχθηκε από την Αθήνα. Κατέφυγε αμέσως στο Μυστρά, όπου ο μικρός Δημήτριος γνωρίστηκε με το Βησσαρίωνα τον Τραπεζούντιο. Σπούδασε φιλοσοφία, πιθανότατα δίπλα στο Γεώργιο Γεμιστό Πλήθωνα.
Το 1447 τους επισκέφτηκε στο Μυστρά ο Ιταλός κυνηγός αρχαίων χειρογράφων Κυριακός Αγκωνίτης[8].
Το 1449 ο Δημήτριος Χαλκοκονδύλης, μετά από σύντομο πέρασμα από τη γενέτειρά του Αθήνα, πήγε οριστικά μέσω Ραγκούζας(Σπλιτ) στην Ιταλία και πρώτα στη Ρώμη. Εκεί συμπλήρωσε τις σπουδές του δίπλα στον Θεόδωρο Γαζή, από τον οποίο διδάχθηκε για πανω από 2 χρόνια τα λατινικά. Με τον Γαζή συνδέθηκε με στενή φιλία, η οποία επισφραγίστηκε με τη διαθήκη του τελευταίου, που κληροδότησε στον Χαλκοκονδύλη την προσωπική του βιβλιοθήκη. Από το 1452 και για τρία χρόνια ο Δημήτριος Χαλκοκονδύλης βρέθηκε στην Περούτζια, όπου παρέδιδε μαθήματα ελληνικής. Το 1455 επέστρεψε στην Ρώμη, όπου παρέμεινε μέχρι το 1463, αντιγράφοντας και μεταφράζοντας στον κύκλο του Βησσαρίωνα όπου γνωρίστηκε και με τους Μιχαήλο Αποστόλη, Ιωάννη Ρώσο και Αθανάσιο Χαλκιόπουλο.
Από το 1463 μέχρι το 1472 έζησε στην Πάντοβα όπου ανέλαβε την έδρα των ελληνικών στο εκεί Πανεπιστήμιο. Εκεί εισήγαγε τους ακροατές του στις φιλοσοφικές θεωρίες του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη και δίδαξε τα ελληνικά. Στην Πάντοβα μεταξύ των επιφανέστερων μαθητών του ήταν και ο Ιανός Λάσκαρις.
Το 1472 προσκλήθηκε για τη Φλωρεντία, να διαδεχτεί τον Ιωάννη Αργυρόπουλο. Η Φλωρεντία τότε με άρχοντα το Λαυρέντιο Μεγαλοπρεπή ήταν το σπουδαιότερο κέντρο ανθρωπιστικών σπουδών της Ευρώπης, μετά και τις πλατωνικές συζητήσεις που 'χε διεξάγει στην ακαδημία της ο νεοπλατωνιστής Μαρσίλιο Φιτσίνο. Την έδρα κατείχε στην πράξη ο Ανδρόνικος Κάλλιστος, αλλά τρία χρόνια αργότερα που έφυγε για το Μιλάνο, ο Χαλκοκονδύλης έλαβε το Σεπτέμβρη του 1475 κι επίσημα την καθέδρα των ελληνικών γραμμάτων. Μεταξύ των μαθητών του ήταν ο Τζοβάννι Πίκο ντελλά Μιράντολα, ο Τζιοβάνι (μετέπειτα πάπας Λεων I') κι ο Πέτρος των Μεδίκων, γιοί του Λαυρέντιου, ο άρχοντας Ντονάτο Ατσαγιόλι και ο νεαρός Γιόχαν Ρόιχλιν, ο σημαντικότερος από τους Γερμανούς ανθρωπιστές. Επειδή είχε προσελκύσει όλους τους καλούς μαθητές στα μαθήματα ελληνικών του, "επέσυρε το φθόνο" του νεαρού αντίζηλου Άντζελο Πολιτσιάνο[9], η φήμη του όμως ως δασκάλου μεγάλωνε συνεχώς και δεν ειναι τυχαίο οτι απεικονίστηκε σε γνωστό ζωγραφικό πίνακα του Domenico Ghirlandaio που κοσμεί ως σήμερα την καθολική εκκλησία Σάντα Μαρία ντε λα Νοβέλα, δίπλα στο Φιτσίνο.
Το 1475 ή 1476 πέθανε ο δάσκαλός του Θεόδωρος Γαζής και του άφησε τη μεγάλη συλλογή χειρογράφων και βιβλίων του.
Το 1484 νυμφεύθηκε κι απέκτησε 4 παιδιά.
Εν τω μεταξύ η κόντρα με τον Πολιτσιάνο είχε πάρει διαστάσεις, ο Χαλκοκονδύλης συκοφαντήθηκε ως ξεπεσμένος ευγενής και πολλοί νέοι μαθητές και γόνοι ευγενών προτίμησαν τα μαθήματα του κατα 30 χρόνια νεότερου κι όλο έπαρση Πολιτσιάνο, πικραίνοντας τον έμπειρο δάσκαλο που σκέφτηκε να φύγει μετά απο 13 χρόνια στην πρωτεύουσα της Τοσκάνης. Το 1488 εξέδωσε[10] έργα του Ομήρου με τίτλο "Ομήρου τα σωζώμενα".
Το 1491 τον κάλεσε ο άρχοντας του Μιλάνου Λουδοβίκο Σφόρτσα να διδαξει ελληνικά και το φθινόπωρο του ίδιου έτους έφτασε στην πρωτεύουσα της Λομβαρδίας. Εκεί μπόρεσε απελευθερωμένος από αντιζηλίες ν αφοσιωθεί στη διδασκαλία. Εκεί τον επισκέφτηκε κι ο γερμανός μαθητής του Γιόχαν Ρόιχλιν. Το 1493 εξέδωσε και τον Ισοκράτη, το 1494 τα γραμματικά Ερωτήματα και το 1499 το σημαντικό εγκυκλοπαιδικό λεξικό Σουΐδα ή Σούδα. Έργα του εξέδωσε και ο Άλδος Μανούτιος στη Βενετία. Ο Κων.Σάθας μας διασώζει ποίημα του Πολιτσιάνο (μετά το 1491 και πριν τον πρόωρο θάνατό του το 1494), όπου παρακαλά το Χαλκοκονδύλη να επιστρέψει στη Φλωρεντία, παρομοιάζοντας τους μαθητές του ως νεοσσούς χελιδόνια που χασαν τον προστάτη τους[9].
Το 1500 αναγκάστηκε λόγω των πολιτικών εξελίξεων να φύγει για μερικούς μήνες στη Φερράρα αλλά σύντομα επέστρεψε. Στο Μιλάνο απέκτησε άλλα 6 παιδιά, το τελευταίο το 1502 σε ηλικία 78 ετων το ονόμασε Πτολεμαίο (Tolomeo), όμως 3 τα έχασε πριν πεθάνει ο ίδιος. Πέθανε στις 9 Ιανουαίου 1511 στο Μιλάνο σε ηλικία 87 ετών.
Ο Έρασμος τον χαρακτήρισε διανοούμενο εργατικό, πολυμαθέστατο αλλά ταυτόχρονα μετριόφρων ("probus", "eruditus" "mediocritas", Opus epistolarum, II, p. 265)
Έγραψε πολλούς κώδικες, μεταξύ των οποίων:
Ιστορία της ελληνικής τυπογραφίας
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
