Οι Ισπανικές Σπουδές (ισπανικά: hispanismo) είναι ακαδημαϊκός τομέας που έχει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του τους πολιτισμούς της Ισπανίας και των ισπανόφωνων χωρών εν γένει, γνωστές με το υπερώνυμο hispánicas.[1] Περιλαμβάνει επομένως το σύνολο των επιστημονικών κλάδων των ανθρωπιστικών επιστημών που σχετίζονται με την ισπανόφωνη επικράτεια όπως τη φιλολογία-γλωσσολογία, τη λαογραφία και την ιστορία.[2] Η γέννησή του εντοπίζεται στα τέλη του 19ου αιώνα με την υιοθέτηση της επιστημονικής μεθόδου από αλλοδαπούς ακαδημαϊκούς που διαχωρίσαν τη θέση τους από τη μέχρι τότε ερασιτεχνική προσέγγιση του ισπανόφωνου πολιτισμού που επικρατούσε στην Ευρώπη.[3] Στην ευρύτερή έννοιά τους περιλαμβάνει τόσο τους αλλοδαπούς όσο και τους ημεδαπούς μελετητές[4] ενώ πολλοί ισπανιστές έχουν ασχοληθεί και με τη μελέτη πολιτισμικών εκφράσεων σε άλλες γλώσσες πέραν των ισπανικών όπως τα καταλανικά ή τα πορτογαλικά υιοθετώντας μια πανιβηρική σκοπιά.
Σήμερα, τμήματα Ισπανικών Σπουδών εντοπίζονται σε πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο, με πολλές χώρες να έχουν δημιουργήσει τη δική τους παράδοση ενώ θεσμικοί προωθητές των Ισπανικών Σπουδών αποτελούν το Ινστιτούτο Θερβάντες, το Ίδρυμα Δούκες της Σόρια και ο Διεθνής Όμιλος Ισπανιστών.[5]
Οι απαρχές
Οι πρόγονοι της σύγχρονης φιλολογίας και γλωσσολογίας στην Ισπανία υπήρξαν ο Καταλανός φολκλοριστής Μανουέλ Μιλά ι Φοντανάλς και ο συντηρητικός διανοητής Μαρθελίνο Μενέντεθ Πελάγιο. Στα τέλη του 19ου αιώνα έδρασαν επίσης φιλόλογοι όπως ο Φρανθίσκο Ροδρίγεθ Μαρίν, Μπλάνκα δε λος Ρίος και Μπίκτορ Σάιδ, αραβιστές όπως ο Φρανθίσκο Ορδέρα και Μιγέλ Ασίν Παλάθιος και ο Καταλανός ειδικός στον Μεσαίωνα, Αντόνι Ρουβιό ι Λιουκ. Η επιστημονική μελέτη ωστόσο των γλωσσών της ξεκίνησε με την λεγόμενη Ισπανική Σχολή Γλωσσολογίας. Ιδρυτής της θεωρείται ο φιλόλογος και γλωσσολόγος Ραμόν Μενέντεθ Πιδάλ, προωθητής των μελετών της ισπανικής λογοτεχνίας και ιστορίας των Ιβηρικών γλωσσών και διευθυντής του Κέντρου Ιστορικών Μελετών, ίδρυμα με το οποίο συνδέθηκε άρρηκτα η πρώτη γενιά της ισπανικής σχολής. Εκεί εντάχθηκαν επιστήμονες όπως ο Ντάμασο Αλόνσο, Αμέρικο Κάστρο, Φεδερίκο δε Ονίς, Αμάδο Αλόνσο, Τομάς Ναβάρο Τομάς και Σαμουέλ Ζίλι Γκάγια ενώ στην Καταλονία αναδείχθηκε η μορφή του Ζοάν Κορομίνες.[6] Κύριο ακαδημαϊκό περιοδικό τους υπήρξε το Περιοδικό Ισπανικής Φιλολογίας.
Η πρώτη γενιά γλωσσολόγων εισήγαγε και εφάρμοσε στην Ισπανία και την Ιβηρική τις τεχνικές ανάλυσης της γλωσσολογικής γεωγραφίας, ετυμολογίας, φωνητικής και λεξικογραφίας, στο πνευματικά πλαίσια του ιδεαλισμού του Καρλ Φόσλερ.[7] Ωστόσο, με την έκρηξη του Ισπανικού Εμφυλίου η δραστηριότητα του Κέντρου Ιστορικών Μελετών και του περιοδικού διακόπηκαν. Οι περισσότεροι πρωταγωνιστές της φιλολογίας στη χώρα εξορίστηκαν (άλλοι προσωρινά όπως ο Μενέντεθ Πιδάλ, άλλοι για πάντα όπως ο Τομάς Ναβάρο) λόγω της απόρριψης των επιστημών και την υποταγή του στην καθολική εκκλησία από τη δικτατορία του στρατηγού Φράνκο.[8]
Μετά τον Εμφύλιο
Στα πλαίσια της δικτατορίας η γλωσσολογική και φιλολογική μελέτη τέθηκε στο περιθώριο. Ο θεσμός που αντικατέστησε το Κέντρο Ιστορικών Ερευνών, το Ανώτατο Συμβούλιο Επιστημονικών Ερευνών, ενσωμάτωσε όσους φιλολόγους είχαν παραμείνει ή επιστρέψει στη χώρα μετά τον Εμφύλιο. Διευθυντής του αντίστοιχου τομέα ορίστηκε ο Ντάμασο Αλόνσο. Το 1947, στη τεσσαρακοστή επέτειο της γέννησης του Μιγέλ ντε Θερβάντες, ιδρύθηκε το ομώνυμο Ινστιτούτο που συγκέντρωσε το σύνολο των φιλολογικών ερευνών και αποτέλεσε αφορμή για την ανανέωση των μελετών γύρω από το έργο του συγγραφέα.[9]
Οι προσπάθειες συνέχισης των διαλεκτολογικών και εθνογραφικών μελετών (τον Γλωσσολογικό Άτλαντα της Ιβηρικής Χερσονήσου του Τομάς Ναβάρο) με τη συνδρομή της σημαντικότερης μορφής της ισπανικής ανθρωπολογίας και εθνογραφίας της εποχής, Χούλιο Κάρο Μπαρόχα.[10] Ο διαλεκτολόγος Μανουέλ Αλβάρ έφερε εις πέρας πολυάριθμες σχετικές μελέτες, με σημαντικότερη τον Γλωσσολογικό-Εθνογραφικό Άτλαντα της Ανδαλουσίας. Έτεροι πρωταγωνιστές της δεύτερης γενιάς της σχολής υπήρξαν ο Ραφαέλ Λαπέσα που εισήγαγε τις ιδέες του Σαρλ Μπαλί γύρω από τη λογοτεχνική υφολογία και προώθησε τις μελέτες της ιστορίας της ισπανικής γλώσσας μαζί με τον Αντόνιο Κίλις που συνέχισε τις μελέτες ισπανικής φωνητικής.
Από τη δεκαετία του 1970 η ισπανική γλωσσολογία έρχεται σταδιακά σε επαφή με τη σύγχρονη ευρωπαϊκή και αμερικανική γλωσσολογία δια χειρός γλωσσολόγων όπως ο Φερνάντο Λάθαρο Καρετέρ, που εισάγει και τις θεωρίες του ρωσικού φορμαλισμού στη λογοτεχνική ανάλυση και Εμίλιο Αλάρκος, θεωρείται ο εισηγητής του δομισμού και του λειτουργισμού.
Λεξικά της Ισπανικής γλώσσας
Η μοντέρνα λεξικογραφική παράδοση στην Ισπανία εγκαινιάστηκε από τον Αντόνιο δε Νεβρίχα στα τέλη του 16ου αιώνα με το Diccionario latino-español του 1492. Από την ίδρυση της Βασιλικής Ισπανικής Ακαδημίας η ίδια ανέλαβε την έκδοση μονόγλωσσων λεξικών-αναφοράς της ισπανικής. Τον 20ό αιώνα ως εναλλακτική του ακαδημαϊκού λεξικού αναδείχθηκε το Diccionario de uso del español της Μαρία Μολινέρ ενώ έταιρο σημαντικό λεξικό υπήρξε το Diccionario ideológico de la lengua española του Χούλιο Κασάρες.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
