From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Σουηδία είναι χώρα της Βόρειας Ευρώπης, στη Σκανδιναβική Χερσόνησο. Συνορεύει με τη Νορβηγία στα δυτικά και με τη Φινλανδία στα βορειοανατολικά, ενώ βρέχεται από τη Βαλτική Θάλασσα και τον Βοθνιακό Κόλπο στα νότια και στα ανατολικά.
.png)
Η Σουηδία έχει μακρά ακτογραμμή στην ανατολική της πλευρά και τη Σκανδιναβική Οροσειρά (Skanderna) στα δυτικά της σύνορα, που τη χωρίζει από τη Νορβηγία. Με αρκετές χώρες έχει θαλάσσια σύνορα: με τη Δανία, τη Γερμανία, την Πολωνία, τη Ρωσία, τη Λιθουανία, τη Λεττονία και την Εσθονία, ενώ με την πρώτη συνδέεται με τη Γέφυρα Έρεσουντ. Με έκταση 450.295 τετραγων. χιλιομέτρων, η Σουηδία είναι η 56η μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο, η 5η μεγαλύτερη στην Ευρώπη και η μεγαλύτερη στη Βόρεια Ευρώπη. Περίπου το 15% της Σουηδίας βρίσκεται βόρεια του Αρκτικού Κύκλου.
Μεγάλο μέρος της Σουηδίας καλύπτεται από δάση, περίπου τα δύο τρίτα[1], ενώ οι γεωργικές εκτάσεις αποτελούν μόνο το 8% και βρίσκονται στα νότια της χώρας, όπου κατοικεί και η συντριπτική πλειονότητα των κατοίκων της χώρας. Συγκεκριμένα, η υψηλότερη πυκνότητα πληθυσμού εντοπίζεται στην περιοχή του Έρεσουντ και στην κοιλάδα της λίμνης Μέλαρεν κοντά στη Στοκχόλμη.
Η Σουηδία έχει περίπου 95.700 λίμνες με έκταση μεγαλύτερη των 8 στρεμμάτων.[2] Οι Βένερν και Βέτερν είναι οι δύο μεγαλύτερες, με την πρώτη να είναι η τρίτη μεγαλύτερη ολόκληρης της Ευρώπης μετά τις λίμνες Λάντογκα και Ονέγκα στη Ρωσία. Μερικές από τις βορειότερες λίμνες και ποταμούς της Σουηδίας χρησιμοποιούνται για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας.
Τα δύο μεγαλύτερα νησιά της Σουηδίας είναι τα Γκότλαντ και Έλαντ στα νοτιοανατολικά. Είναι αρκετά μεγάλα ώστε να έχουν αναπτύξει τη δική τους κουλτούρα, ιδίως στη μεγάλη και άριστα διατηρημένη πόλη Βίσμπυ στο Γκότλαντ. Συνολικά η χώρα έχει 221.831 νησιά και νησίδες με έκταση μεγαλύτερη των 25 m², και περίπου χίλια από αυτά κατοικούνται μονίμως.
Η Σουηδία έχει 25 επαρχίες (landskap) που διακρίνονται με βάση την ιστορία, την κουλτούρα και τη γεωγραφία τους, τις εξής: Μπόουσλαν, Μπλέκινγκε, Ντολάνα, Ντάλσλαντ, Γκότλαντ (ταυτίζεται με το ομώνυμο νησί), Γέστρικλαντ, Χάλαντ, Χέλσινγκλαντ, Χαργιεντόλεν, Γιέμτλαντ, Λαπωνία, Μίεντελπαντ, Βόρεια Βοθνία, Νάρκε, Σκανία, Σμόλαντ, Σέντερμανλαντ, Ούπλαντ, Βέρμλαντ, Βέστμανλαντ, Δυτική Βοθνία, Δυτικό Γκότλαντ, Όνγεμανλάντ, Έλαντ και Ανατολικό Γκότλαντ.
Αν και αυτές οι επαρχίες δεν έχουν διοικητική σημασία, ο ρόλος τους είναι πολύ σημαντικός για την πολιτισμική ταυτότητα των κατοίκων τους. Ομαδοποιούνται συνήθως σε τρεις μεγάλες «γαίες» (landsdelar): τη βόρεια Νόρλαντ, τη Σβίαλαντ στα κεντρικά και την Γιόταλαντ στα νότια. Η αραιοκατοικημένη Νόρλαντ αποτελεί το 60% περίπου της χώρας.
Διοικητικά η Σουηδία διαιρείται σε 21 κομητείες (län). Η καθεμιά έχει τη δική της Διοικούσα Επιτροπή (länsstyrelse), η οποία δεν εκλέγεται, αλλά διορίζεται από την κεντρική κυβέρνηση. Υπάρχει σε κάθε κομητεία το ξεχωριστό «Κομητειακό Συμβούλιο» (landsting), το οποίο εκλέγεται.
Η κάθε κομητεία υποδιαιρείται περαιτέρω σε δήμους (kommuner), που ποικίλλουν σε αριθμό από μόνο έναν (στην Κομητεία Γκότλαντ) μέχρι 49 (στην Κομητεία Βέστρα Γκέταλαντ). Ο συνολικός αριθμός των δήμων της Σουηδίας είναι 290.
Οι βόρειοι δήμοι είναι συνήθως μεγάλοι σε έκταση, αλλά έχουν μικρούς πληθυσμούς: Ο μεγαλύτερος σε έκταση είναι ο Δήμος Κίρουνα, ο βορειότερος της χώρας, με έκταση 20.551 τ.χιλιόμ. (μεγαλύτερη της Σλοβενίας), αλλά πληθυσμό μόλις 23.000 κατοίκους, δηλαδή πυκνότητα πληθυσμού περίπου 1 κάτοικο ανά τ.χιλιόμ..
Η Σουηδία έχει πληθυσμό σχεδόν ακριβώς 10 εκατομμύρια κατοίκους (Ιανουάριος 2017, εκτίμηση).[3] Εκτός από την ανάπτυξη των καλλιεργειών και της συνακόλουθης αγροτικής βιομηχανίας εξαιτίας του θερμότερου κλίματος, ένας άλλος λόγος για τη συγκέντρωση του πληθυσμού στον νότο της χώρας ήταν η εγγύτητα σε εμπορικές οδούς και στην υπόλοιπη Ευρώπη, ιδίως στη Γερμανία. Ως αποτέλεσμα, και οι επτά πόλεις της Σουηδίας που έχουν πληθυσμό μεγαλύτερο των 100.000 βρίσκονται στο νότιο μισό της χώρας.[4]
Οι πόλεις στη Σουηδία δεν αποτελούν πολιτικές ή διοικητικές οντότητες, αλλά απλώς αστικές περιοχές, ανεξάρτητες της διαιρέσεως σε δήμους.
Η μεγαλύτερη σε πληθυσμό πόλη είναι η πρωτεύουσα Στοκχόλμη, στην ανατολική ακτή, κυρίαρχη και στον τομέα του πολιτισμού, με πληθυσμό 1.250.000. Η δεύτερη μεγαλύτερη είναι το Γκέτεμποργκ στα δυτικά, με 510.500 κατοίκους. Η τρίτη σε πληθυσμό είναι το Μάλμε, κοντά στο νότιο άκρο της χώρας, με 258.000 κατοίκους. Η μεγαλύτερη πόλη στα βόρεια είναι η Ούμεο με 76.000 κατοίκους.
Οι φυσικοί πόροι της Σουηδίας περιλαμβάνουν την ξυλεία, την υδροηλεκτρική ενέργεια και αξιόλογη ποικιλία ορυκτού πλούτου, ιδίως χαλκό, Χρυσό, σιδηρομετάλλευμα, μόλυβδο, άργυρο, ουράνιο και ψευδάργυρο.
Υπαρκτό περιβαλλοντικό πρόβλημα αποτελεί η όξινη βροχή, καθώς υποβαθμίζει τα εδάφη και τις λίμνες, ενώ ρυπαίνει και τη θάλασσα. Η Βαλτική, ως κλειστή θάλασσα, υποφέρει επίσης από ευτροφισμό.
Το μεγαλύτερο μέρος της Σουηδίας έχει ήπιο κλίμα σε σχέση με τα βόρεια πλάτη στα οποία βρίσκεται, με 4 διακριτές εποχές. Η περίοδος με χιόνια και θερμοκρασίες ολικού παγετού στις νοτιότερες περιοχές δεν διαρκεί περισσότερο από δύο μήνες τον χρόνο. Η χώρα μπορεί να διαιρεθεί σε τρεις κλιματικούς τύπους: το νοτιότερο τμήμα έχει ωκεάνιο κλίμα, το κεντρικό έχει υγρό ηπειρωτικό κλίμα και το βορειότερο έχει υποαρκτικό κλίμα. Η Σουηδία ωστόσο είναι αρκετά θερμότερη και ξηρότερη από άλλες περιοχές με παρόμοιο γεωγραφικό πλάτος, ή και από νοτιότερες περιοχές, κυρίως εξαιτίας του συνδυασμού της παρουσίας του Ρεύματος του Κόλπου και των επικρατούντων δυτικών ανέμων. Γενικότερα, εξαιτίας της περιστροφής της Γης, οι δυτικές περιφέρειες των ηπείρων (στις οποίες ανήκει ολόκληρη η Σκανδιναβία, ως μέρος της Ευρασίας) είναι αισθητά θερμότερες από τις ανατολικές ακτές των ηπείρων. Η κεντρική και νότια Σουηδία έχουν έτσι πολύ ηπιότερους χειμώνες από πολλά μέρη της Ρωσίας και του Καναδά, σε ίσα γεωγραφικά πλάτη, αλλά και από τις βόρειες ΗΠΑ[5]. Από την άλλη, εξαιτίας του μεγάλου γεωγραφικού πλάτους, η διάρκεια της ημέρας μεταβάλλεται πολύ κατά τη διάρκεια του έτους. Στην πρωτεύουσα Στοκχόλμη το φως της ημέρας διαρκεί περισσότερο από 18 ώρες στα τέλη Ιουνίου και λιγότερο από 6 στα τέλη Δεκεμβρίου, ενώ βόρεια του Αρκτικού Κύκλου παρατηρείται το φαινόμενο του ήλιου του μεσονυκτίου. Η Σουηδία δέχεται από 1.100 μέχρι 1.900 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως.[6]. Τον Ιούλιο η θερμοκρασιακή διαφορά μεταξύ βορρά και νότου της χώρας είναι η μικρότερη. Με την εξαίρεση των βουνών, όλη η υπόλοιπη χώρα έχει μέση θερμοκρασία Ιουλίου μεταξύ +15,0 ως +17,5 °C (διαφορά 2,5 βαθμών), ενώ οι μέσες θερμοκρασίες Ιανουαρίου κυμαίνονται μεταξύ 0 και −15 °C κατά μήκος των συνόρων με τη Φινλανδία (διαφορά 15 βαθμών). Η ψηλότερη θερμοκρασία που καταγράφηκε ποτέ στη Σουηδία ήταν 38°C στη Μωλίλλα το 1947, ενώ η χαμηλότερη ήταν −52,6 °C στο Βουογκατγιόλμε το 1966.
Κατά μέσο όρο το μεγαλύτερο μέρος της Σουηδίας δέχεται μεταξύ 500 και 800 χιλιοστά ατμοσφαιρικών κατακρημνίσεων (βροχής και χιονιού) ετησίως, σημαντικά λιγότερο από τον μέσο όρο όλης της Γης. Το νοτιοδυτικό τμήμα της χώρας δέχεται περισσότερα νερά, μεταξύ 1.000 και 1.200 χιλιοστών, ενώ μερικές ορεινές περιοχές στα βόρεια εκτιμάται ότι δέχονται μέχρι 2.000 χιλιοστά ατμοσφαιρικών κατακρημνίσεων τον χρόνο. Παρά το μεγάλο βόρειο πλάτος τους, η νότια και η κεντρική Σουηδία μπορεί να μη δουν καθόλου χιόνι κάποιους χειμώνες.
Το βορειότερο αεροδρόμιο της Σουηδίας είναι αυτό της πόλεως Κίρουνα, σε γεωγραφικό πλάτος 67° 49′ 20″ Β. Το νοτιότερο είναι αυτό του Μάλμε (πλάτος 55° 31′ 48″ Β), το ανατολικότερο εκείνο της Παγιάλα (μήκος 23° 04′ 08″ Α) και το δυτικότερο εκείνο του Γκέτεμποργκ (μήκος 12° 17′ 28″ Α). Το αεροδρόμιο της Κίρουνα είναι και το υψηλότερο της χώρας, ευρισκόμενο σε υψόμετρο 460 μέτρων.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
