From Wikipedia, the free encyclopedia
Το Σκάγκερακ (παλαιότερα εξελληνισμένα Σκαγε(ρ)ράκης) είναι πορθμός που εκτείνεται μεταξύ της νοτιοανατολικής ακτής Νορβηγίας, της δυτικής ακτής της Σουηδίας και της χερσονήσου της Γιουτλάνδης της Δανίας, που συνδέει τη Βόρεια Θάλασσα με τη θαλάσσια περιοχή του Κάτεγατ, που οδηγεί στη Βαλτική Θάλασσα.
Το Σκάγκερακ περιέχει μερικές από τις πιο πολυσύχναστες ναυτιλιακές διαδρομές στον κόσμο, με σκάφη από όλες τις γωνιές του πλανήτη. Υποστηρίζει επίσης έναν κλάδο εντατικής αλιείας [4]. Το οικοσύστημα βρίσκεται υπό πίεση και επηρεάζεται αρνητικά από τις άμεσες ανθρώπινες δραστηριότητες. Το Όσλο είναι η μόνη μεγάλη πόλη στην περιοχή του Σκάγκερακ.
Η σημασία του Σκάγκερακ είναι πιθανότατα το κανάλι / πορθμός του Σκάγκεν. Το Σκάγκεν είναι μια πόλη κοντά στο βόρειο ακρωτήριο της Δανίας (Σκάου). Το Ρακ σημαίνει «ευθεία πλωτή οδός» (συγκρίνετε το Damrak στο Άμστερνταμ) και είναι συγγενές με τη λέξη «προσέγγιση».[1][2] Η τελική πηγή αυτής της συλλαβής είναι η Πρωτο-ινδοευρωπαϊκή ρίζα "ρεγκ-" (ευθεία). Ρακ σημαίνει "ευθεία" στη σύγχρονη νορβηγική και σουηδική. Το "Råk" στη σύγχρονη νορβηγική αναφέρεται σε ένα κανάλι ή το άνοιγμα του νερού σε ένα πάγο που καλύπτεται από νερό. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδηλώνουν μια σύνδεση με τη σύγχρονη δανική λέξη rak (που σημαίνει τύρβη ή σκύβαλο). Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι το Σκάγκερακ ονομάστηκε από Ολλανδούς ναυτικούς, με τον ίδιο τρόπο που πήρε το όνομά του το παρακείμενο Κάτεγατ. Ήταν αρκετά συνηθισμένο για τους Ολλανδούς να ονομάζουν παρόμοια τμήματα των υδάτινων οδών ως "rak", όπως: Λάνγκερακ, Ντάμρακ, Γκούντερακ και Τουικβέρντερακ.
Το Σκάγκερακ έχει μήκος 240 χλμ. και πλάτος 80-140 χλμ. Βαθαίνει προς την ακτή της Νορβηγίας και φτάνει τα 700 μέτρα στη Νορβηγική Τάφρο. Λιμάνια κατά μήκος του Σκάγκερακ είναι το Όσλο και το Κρίστιανσαντ στη Νορβηγία και το Ουντεβάλα και το Στρέμσταντ στη Σουηδία.
Το Σκάγκερακ έχει μέση αλατότητα 30 μονάδων, που είναι πολύ χαμηλή, κοντά σε εκείνη του υφάλμυρου νερού, αλλά συγκρίσιμη με τα περισσότερα άλλα παράκτια ύδατα. Η έκταση που διατίθεται στη βιομάζα είναι περίπου 3.600 τετραγωνικά χιλιόμετρα και περιλαμβάνει μια μεγάλη ποικιλία οικοτόπων, από ρηχούς αμμώδεις και πετρώδεις υφάλους στη Σουηδία και τη Δανία ως τα βάθη της Νορβηγικής Τάφρου.
Ο Διεθνής Υδρογραφικός Οργανισμός ορίζει τα όρια του Σκάγκερακ ως εξής: [7]
Στα Δυτικά. Η γραμμή που ενώνει το Χάνστχολμ (57°07′Β 8°36′Α) και το Λίντεσνες (57°54′Β 11°27′Α).
Στα Νοτιοανατολικά. Tο Βόρειο όριο του Κάτεγατ Η γραμμή που ενώνει το Σκάγκεν (Σκάου, Βόρειο Ακρο της Δανίας) και το Πατέρνοστερ Σκερ (57°54′Β 11°27′Α) και από εκεί προς τα Βορειοανατολικά μέσω των υφάλων στο νησί Τγερν.
-000.JPG)
Παλαιότερα ονόματα για το σύνολο Σκάγκερακ και Κάτεγατ ήταν Νορβηγική Θάλασσα ή Θάλασσα της Γιουτλάνδης, το δεύτερο στο Knýtlinga saga (Ισλανδικό έπος του 1250).
Μέχρι την κατασκευή του Καναλιού Άιντερ το 1784 (πριν το Κανάλι του Κιέλου), το Σκάγκερακ ήταν ο μόνος τρόπος εισόδου και εξόδου της Βαλτικής Θάλασσας. Για το λόγο αυτό το στενό έχει μεγάλη διεθνή κίνηση πλοίων για αιώνες. Μετά τη βιομηχανική επανάσταση η κυκλοφορία αυξήθηκε και σήμερα το Σκάγκερακ είναι από τα πιο πολυσύχναστα στενά στον κόσμο. Το 1862 κατασκευάστηκε το Τανάλι Τύμπορεν στο Λίμφιορδ της Δανίας, παρακάμπτοντας το Σκάγκερακ, πηγαίνοντας κατευθείαν από τη Βόρεια Θάλασσα στο Κάτεγατ, ωστόσο υποστηρίζει μόνο μικρές μεταφορές.
Και στους δύο παγκόσμιους πολέμους το Σκάγκερακ ήταν στρατηγικά πολύ σημαντικό για τη Γερμανία. Η μεγαλύτερη ναυμαχία του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ναυμαχία της Γιουτλάνδης, γνωστή και ως Ναυμαχία του Σκάγκερακ, πραγματοποιήθηκε εδώ στις 31 Μαΐου ως 1 Ιουνίου 1916. Κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο η σημασία του ελέγχου αυτού του πλωτού δικτύου, στη Βαλτική, ήταν το κίνητρο για τη γερμανική επίθεση στη Δανία και τη Νορβηγία και την εν συνεχεία κατασκευή των βόρειων τμημάτων του Τείχους του Ατλαντικού. Και οι δύο αυτές ναυτικές επιχειρήσεις συνέβαλαν στον μεγάλο αριθμό ναυαγίων στο Σκάγκερακ.
Το Σκάγκερακ είναι ένα στενό με μεγάλη κυκλοφορία, με διέλευση περίπου 7.500 σκαφών (εξαιρουμένων των αλιευτικών) από όλο τον κόσμο το 2013. Τα φορτηγά πλοία είναι μακράν τα πιο συνηθισμένα σκάφη στο Σκάγκερακ, περίπου 4.000 το 2013, με δεύτερα τα δεξαμενόπλοια, σχεδόν τα μισά. Όταν εξετάζονται σε συνδυασμό με την περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας, πλοία από 122 διαφορετικές χώρες πέρασαν το 2013, με τα περισσότερα από αυτά να μεταφέρουν φορτία ή επιβάτες εντός της Ευρώπης, ανεξάρτητα από τη σημαία τους.[3]
Σχεδόν όλα τα εμπορικά πλοία στο Σκάγκερακ παρακολουθούνται από το Αυτόματο Σύστημα Αναγνώρισης (AIS).[4]
Το Σκάγκερακ είναι δημοφιλές για δραστηριότητες αναψυχής και στις τρεις χώρες. Υπάρχουν πολλές καλοκαιρινές κατοικίες και αρκετές μαρίνες κατά μήκος των ακτών.
Το Σκάγκερακ είναι ενδιαίτημα για περίπου 2.000 θαλάσσια είδη, πολλά από τα οποία αναπαράγονται στα ύδατά του. Για παράδειγμα μια ποικιλία μπακαλιάρου του Ατλαντικού που ονομάζεται μπακαλιάρος του Σκάγκερακ γεννάει τα αυγά του ανοικτά των νορβηγικών ακτών. Τα αυγά επιπλέουν και τα νεογέννητα τρέφονται με ζωοπλαγκτόν. Τα νεογέννητα κινούνται προς τον πυθμένα, όπου έχουν μικρότερο κύκλο ωρίμανσης (2 χρόνια). Δεν μεταναστεύουν, αλλά παραμένουν στα νορβηγικά φιόρδ.
Η ποικιλία των ενδιαιτημάτων και ο μεγάλος όγκος πλαγκτόν στην επιφάνεια υποστηρίζουν την παραγωγική θαλάσσια ζωή. Η ενέργεια κινείται από την κορυφή προς τον πυθμένα σύμφωνα με την κλίμακα μεταναστεύσεων του Βινογκράντοφ, δηλαδή ορισμένα είδη είναι βενθικά και άλλα πελαγικά, αλλά υπάρχουν διαβαθμισμένα θαλάσσια στρώματα μέσα στα οποία τα είδη κινούνται κατακόρυφα για μικρές αποστάσεις. Επιπλέον ορισμένα είδη είναι βενθοπελαγικά, κινούμενα μεταξύ της επιφάνειας και του πυθμένα. Τα βενθικά είδη περιλαμβάνουν τα Coryphaenoides rupestris, Argentina silus, Etmopterus spinax, Chimaera monstrosa και Glyptocephalus cynoglossus. Στην επιφάνεια είναι τα Clupea harengus (ρέγγα), Scomber scombrus (σκουμπρί) και Sprattus sprattus. Ορισμένα είδη που κινούνται μεταξύ των δύο είναι τα Pandalus borealis, Sabinea sarsi και Etmopterus spinax.
Εκτός από τους αμμώδεις και τους πετρώδεις υφάλους, στο Σκάγκερακ αναπτύσσονται εκτεταμένοι κοραλλιογενείς ύφαλοι κρύου νερού, κυρίως του κοραλλιου Lophelia. Ο Υφαλος Σέκεν, στη Σουηδική θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή του Φιόρδ του Kόστερ, είναι ένας αρχαίος κοραλλιογενής ύφαλος κρύου νερού και ο μόνος γνωστός κοραλλιογενής ύφαλος στη χώρα. Ο Υφαλος Tίσλερ στη Νορβηγική θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή Εθνικό Πάρκο Υτρε Χβάλερ είναι ο μεγαλύτερος γνωστός κοραλλιογενής ύφαλος στην Ευρώπη. Υφαλοι Lophelia υπάρχουν επίσης στη Νορβηγική τάφρο και είναι γνωστοί από τα ρηχά νερά πολλών νορβηγικών φιόρδ.[5][6]
Το Σκάγκερακ διαθέτει επίσης έναν αριθμό σπάνιων βιολογικών υφάλων που σχηματίζονται γύρω από τις ψυχρές αναδύσεις γεωλογικών οργανικών αερίων, συνήθως μεθανίου. Αυτά τα σπάνια ενδιαιτήματα είναι κυρίως γνωστά από τα Δανικά ύδατα του Σκάγκερακ δυτικά του Χίρστχαλς, αλλά περισσότερα μπορεί να ανακαλυφθούν σε μελλοντικές έρευνες [12]. Αυτής της μορφής οι ύφαλοι είναι πολύ σπάνιοι στην Ευρώπη και υποστηρίζουν ένα πολύ ποικίλο οικοσύστημα.
Με την επί αιώνες μεγάλη διεθνή θαλάσσια κυκλοφορία στο Σκάγκερακ ο βυθός έχει επίσης συσσωρεύσει μεγάλο αριθμό ναυαγίων. Τα ναυάγια σε ρηχά νερά παρέχουν ένα σταθερό αγκυροβόλιο για πολλά κοράλλια και πολύποδες και εξερευνημένα ναυάγια έχουν αποκαλυφθεί για να υποστηρίξουν κοράλλια και μεγάλες αναρριχίδες.[7]
Επιστήμονες και περιβαλλοντικά ιδρύματα εξέφρασαν την ανησυχία τους για την αυξανόμενη πίεση στο οικοσύστημα του Σκάγκερακ. Η πίεση έχει ήδη αρνητικές επιπτώσεις και προκαλείται από σωρευτικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, των οποίων οι άμεσες ανθρώπινες δραστηριότητες είναι μόνο ένα κομμάτι του παζλ. Η κλιματική αλλαγή και η οξίνιση των ωκεανών αναμένεται να έχουν αυξανόμενες επιπτώσεις στο οικοσύστημα του Σκάγκερακ στο μέλλον[8].
Το Σκάγκερακ και η Βόρεια Θάλασσα δέχονται σημαντικές εισροές επικίνδυνων υλικών και ραδιενεργών αποβλήτων. Τα περισσότερα αποδίδονται στις μεταφορές μεγάλων αποστάσεων από άλλες χώρες, αλλά όχι όλα.[9] Τα θαλάσσια απορρίμματα είναι επίσης ένα αυξανόμενο πρόβλημα. Μέχρι πρόσφατα τα υγρά απόβλητα και τα λύματα που αποβάλλονταν στο Σκάγκερακ από οικισμούς και βιομηχανίες δεν υφίσταντο καμία επεξεργασία. Σε συνδυασμό με την έκπλυση υπερβολικών θρεπτικών συστατικών από τις καλλιέργειες αυτό έχει οδηγήσει σε μεγάλη άνθιση φυτοπλαγκτού[10].
Υπάρχουν στο Σκάγκερακ οι εξής θαλάσσιες περιοχές προστασίας :
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
