Χένριχ Φόκε

Ο Χένριχ Φόκε (Henrich Focke, 8 Οκτωβρίου 1890 – 25 Φεβρουαρίου 1979)^[10] ήταν Γερμανός αεροπόρος. Αποτέλεσε πρωτοπόρο της αεροπορίας, ήταν συνιδρυτής των εταιρειών «Φόκε-Βουλφ» (Γερμανικά: «Focke-Wulf») μαζί με τον Γκέοργκ Βουλφ και «Φόκε-Άχγκελις» (Γερμανικά: «Focke-Achgelis») μαζί με τον Γκερντ Άχγκελις, είναι γνωστό ως «πατέρα του ελικοπτέρου»^[10] και το αξονικό σύστημα πρόωσης τουρμπινοκινητήρα που δημιούργησε χρησιμοποιείται από τα περισσότερα είδη ελικοπτέρων στο κόσμο.

Χένριχ Φόκε
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	8  Οκτωβρίου 1890[1][2][3] Βρέμη[4]
Θάνατος	25  Φεβρουαρίου 1979[1][2][5] Βρέμη[4]
Τόπος ταφής	Βρέμη
Χώρα πολιτογράφησης	Γερμανία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Γερμανικά[6]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	military flight engineer εφευρέτης μηχανικός αεροπόρος[7] μηχανικός αεροδιαστημικής[8] καινοτόμος επιχειρηματίας[8]
Οικογένεια
Γονείς	Γιόχαν Φόκε
Αδέλφια	Βίλχελμ Φόκε
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις	Μετάλλιο Χάουαρντ Ν. Ποτς (1968)[9] Ludwig-Prandtl-Ring (1961) Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Σχέδιο ακτίνων Φόκε από τον Χένριχ Φόκε. Το νεότερο σχέδιο είναι του Δρ. Βέσμαν του 2006 βασισμένο στην πατέντα του Φόκε του 1939

Βιογραφία

Τα πρώτα χρόνια

Ο Χένριχ Φόκε γεννήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 1890 στη Βρέμη^[10], Βασίλειο της Βυρτεμβέργης, Γερμανική Αυτοκρατορία. Ο πατέρας του, ο Γιόχαν Φόκε, ήταν ο ιδρυτής του «Μουσείου Φόκε» στη Βρέμη. Η μητέρα του λεγόταν Λουίζ (πατρικό όνομα Στάμερ)^[11]. Αν και στο σχολείο είχε αποδειχθεί μέτριος στα μαθηματικά^[12], το 1908 ξεκίνησε τις σπουδές του σαν μηχανολόγος μηχανικός στο «Ανώτερο Ινστιτούτο Τεχνικής Εκπαίδευσης» στο Αννόβερο^[13]. Γύρω στο 1910 ο Χένριχ Φόκε με την υποστήριξη του αδελφού του, Βίλχελμ Φόκε, κατασκεύασαν ένα εύκολο αεροπλάνο σχήματος πάπιας από ατσάλινους σωλήνες και μπαμπού, το οποίο έφερε έναν κινητήρα 8 ίππων. Οι προσπάθειες εκκίνησης στην πλατεία της Βρέμης δεν πέτυχαν, κίνησαν όμως το ενδιαφέρον του - κατά 5 χρόνια νεότερο - Γκέοργκ Βουλφ με τον οποίο έγιναν φίλοι. Ο Βουλφ έμεινε τόσο εκστασιασμένος από την πτήση, ώστε παράτησε το Σχολείο του λίγο πριν από τις τελικές εξετάσεις και άρχισε να κατασκευάζει αεροπλάνα^[14]. Το 1914 αυτός και ο Βουλφ καλέστηκαν να παρουσιαστούν για τη στρατιωτική τους θητεία και ο Φόκε πήρε αναβολή στράτευσης λόγω καρδιακών προβλημάτων, αλλά τελικά κατατάχθηκε σε ένα σύνταγμα πεζικού. Αφού υπηρέτησε στο ανατολικό μέτωπο, μετατέθηκε στην γερμανική πολεμική αεροπορία, ή όπως ονομαζόταν τότε «Αυτοκρατορική Αεροπορική Υπηρεσία της Γερμανίας» (Γερμανικά: Die Fliegertruppen des deutschen Kaiserreiches)^[15].

Ο Φόκε συνέχισε τις σπουδές του μετά τον πόλεμο και αποφοίτησε το 1920^[13] με διάκριση «Dipl-Ing (MS)» (μεταπτυχιακός τίτλος). Η πρώτη του δουλειά ήταν στην εταιρεία «Φράνκε» (Γερμανικά: «Francke») στη Βρέμη ως σχεδιαστής των συστημάτων νερού και φυσικού αερίου. Ταυτόχρονα, συνέχισε τους αεροναυτικούς πειραματισμούς του και μαζί με τον Βουλφ σχεδίασαν το νέο - τότε - κινητήρα «A VII», εξέλιξη του «A VI».

Focke-Wulf & Focke-Achgelis

To αυτόγυρο «C. 119» του Χουάν ντε λα Θιέρβα, το 1932

Το 1924, μαζί με τους Γκέοργκ Βουλφ και Δρ. Βέρνερ Νάουμαν (Γερμανικά: Werner Naumann) ίδρυσαν την εταιρεία «Φόκε-Βουλφ» (Επίσημος τίτλος: «Focke-Wulf-Flugzeugbau AG»)^[10]. Στις 29 Σεπτεμβρίου 1927 κατά τη διάρκεια μιας επίδειξης μονοκινητήριας πτήσης ενός «Focke-Wulf F 19 Ente», χάλασε το σύστημα πλοήγησης και το αεροσκάφος έπεσε. Ο Βουλφ βρισκόταν μέσα στο αεροσκάφος και σκοτώθηκε.

Το 1930 το «Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Ντάντσιχ» προσέφερε στον Φόκε θέση επίτιμου καθηγητή, μια τιμή που αρνήθηκε. Το 1931 η πόλη της Βρέμης του απένειμε τον τίτλο του καθηγητή. Το ίδιο έτος, η «Focke-Wulf» συγχωνεύθηκε με την εταιρία «Albatros Flugzeugwerke».

Με ειδική άδεια εκμετάλλευσης του 1933, η «Focke-Wulf» κατασκεύασε τα αυτόγυρα^[10] «C. 19» και «C. 30» για τον ισπανό πολιτικό μηχανικό, πιλότο και αεροναυπηγό, Χουάν ντε λα Θιέρβα (Ισπανικά: Juan de la Cierva y Codorníu) και ο Φόκε εμπνεύστηκε από αυτό και σχεδίασε το πρώτο ελικόπτερο του κόσμου, το «Focke-Wulf Fw 61», το οποίο πέταξε για πρώτη φορά στις 26 Ιουνίου 1936 από την Χάνα Ράιτς στην αρένα «Ντόιτσλαντ-χάλλε» (Γερμανικά: «Deutschlandhalle»).

Το 1936 οι μέτοχοι της εταιρείας «Focke-Wulf» έδιωξαν τον Φόκε από την εταιρεία. Αν και φαινομενικά ο λόγος εκδίωξής του ήταν ότι ο Φόκε θεωρούνταν «πολιτικά αναξιόπιστος» από το ναζιστικό καθεστώς, στην πραγματικότητα το κράτος χρειαζόταν την εργοστασιακή ικανότητα παραγωγής της «Focke-Wulf» για την κατασκευή αεροσκαφών «Messerschmitt Bf 109». Η εταιρεία εξαγοράστηκε από AEG, αλλά σύντομα μετά από αυτό, το Υπουργείο Αεροπορίας, εντυπωσιασμένο από το ελικόπτερο «Focke-Wulf Fw 61», πρότεινε στην Φόκε την έναρξη μιας νέας εταιρείας με σκοπό την περαιτέρω ανάπτυξη του ελικοπτέρου και απαίτησε ένα νέο βελτιωμένο σχεδιασμό που να μπορεί να μεταφέρει 700 κιλά ωφέλιμου φορτίου.

Ο Φόκε ίδρυσε την εταιρεία «Φόκε-Άχγκελις» (Επίσημος τίτλος: «Focke, Achgelis und Co. GmbH») στις 27 Απριλίου 1937 σε συνεργασία με τον Γκερντ Άχγκελις, και ξεκίνησαν παραγωγή το 1938 στην πόλη Ντέλμενχορστ, στην Κάτω Σαξωνία. Η νέα εταιρεία δημιούργησε το πειραματικό «Focke-Achgelis Fa 225» χρησιμοποιώντας την άτρακτο ενός ανεμόπτερου «DFS 230» και το ρότορα από ένα «Focke-Achgelis Fa 225». Ένα άλλο έργο της εταιρείας ήταν το «Focke-Achgelis Fa 330» με ρότορα ικανό να αναπτυχθεί από υποβρύχιο ταχύτατα, αν και στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε με ανιχνευτικό ρόλο. Ήταν αποθηκευμένα σε στεγανά μέρη στο κατάστρωμα του υποβρυχίου και χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου. Μια ενισχυμένη έκδοση του οχήματος θα ήταν η «Focke-Achgelis Fa 336» που ήταν στη φάση του σχεδιασμού, όταν τελείωσε ο πόλεμος, αλλά κατασκευάστηκε στη Γαλλία μεταπολεμικά δοκιμαστικά.

Στη συνέχεια ο Φόκε κατασκεύασε το ελικόπτερο μεταφοράς βαρέων φορτίων «Focke-Achgelis Fa 223 Drache», και σχεδίασε το «Fa 224», «Fa 266», «Fa 269», «Fa 283», «Fa 284», και το «Fa 336» κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Παρήχθησαν ελάχιστα ελικόπτερα μεταφοράς βαρέων φορτίων «Fa 223», αλλά ακόμη και το πρωτότυπο έθεσε ένα νέο ρεκόρ ταχύτητας, ξεπερνώντας τα 182 χλμ/ώρα και ρεκόρ ανόδου στα 8,8 μέτρα/δευτερόλεπτο το 1940^[16]. Μεταγενέστερα πολεμικά μοντέλα χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για ορεινές μεταφορές στρατευμάτων, για διασώσεις και ανάκτηση αεροσκαφών που είχαν συντριβεί. Το ελικόπτερο ήταν εφοδιασμένο με ένα πολυβόλο τοποθετημένο στη μύτη του σκάφους, και μπορούσε να φέρει μία ή δύο βόμβες, αλλά το «Drache» («Δράκος») δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ σε μάχη.

Προς το τέλος του Τρίτου Ράιχ ο Φόκε ξεκίνησε τις εργασίες σχεδιασμού για το «Φόκε Ρόχεν» (Γερμανικά: «Focke Rochen»), επίσης γνωστό ως «Γρήγορο Αεροπλάνο» (Γερμανικά: «Schnellflugzeug»)^[16].

Μετά τον πόλεμο

Το σπίτι του Φόκε

Στις 1 Σεπτεμβρίου 1945 ο Φόκε υπέγραψε συμβόλαιο με τη γαλλική εταιρεία «SNCASE» («Société nationale des constructions aéronautiques du Sud-Est») και βοήθησε στην ανάπτυξη του επιβατικού ελικοπτέρου τους «SE-3000», το οποίο βασίστηκε στο «Focke-Achgelis Fa 223 Drache» και και πραγματοποίησε την πρώτη του πτήση το 1948.

Το 1950 εργάστηκε σαν σχεδιαστής στην εταρεία «Γερμανική Εταιρεία Αυτοκινήτου» (Γερμανικά: «Norddeutsche Fahrzeugwerke») στο Βιλχελμσχάφεν.

Το 1952, ο Φόκε και άλλα μέλη της πρώην ομάδας σχεδιασμού του, προσλήφθηκαν από το «Αεροδιαστημικό Τεχνικό Κέντρο» (Πορτογαλικά: «Centro Técnico Aeroespacial», «CTA») της Βραζιλίας, το οποίο εκείνο τον καιρό ήταν το «Τεχνικό Κέντρο Πολεμικής Αεροπορίας», με σκοπό να αναπτύξει ένα μετατρεποπλάνο (Αγγλικά: convertiplane), το «Convertiplano», το οποίο ήταν εμπνευσμένο σε μεγάλο βαθμό από τη δουλειά του Φόκε στο «Focke-Achgelis Fa 269» πάνω στο οποίο εργαζόταν τον καιρό του πολέμου. Επίσης, εκείνο τον καιρό το «CTA» προσέλαβε τον Μπούσμαν (Γερμανικά: Bussmann), πρώην ειδικό συστημάτων μετάδοσης της BMW. Το «Convertiplano» κατασκευάστηκε με την άτρακτο και τα φτερά του «Supermarine Spitfire Mk 15», και πιστεύεται ότι ένα παραδόθηκε στην Αργεντινή ως δείγμα πώλησης. Η Βρετανία αρνήθηκε να προμηθεύσει τον κινητήρα «Armstrong Siddeley Double Mamba» που είχε αρχικά επιλεγεί και το σχέδιο τροποποιήθηκε για να δεχθεί το αεροσκάφος τον κινητήρα «2200 hp Wright». Ο ίδιος κινητήρας χρησιμοποιούνταν από το τετρα-κινητήριο «Lockheed Constellation». Αυτή η αλλαγή απαιτούσε επανασχεδιασμό στο σύστημα μετάδοσης λόγω της αύξησης βάρους και κραδασμών. Περίπου σαράντα εργαζόμενοι και οχτώ εκατομμύρια δολάρια διατέθηκαν για το έργο, και επιτεύχθηκαν πάνω από τριακόσιες απογειώσεις^[17].

Πρωτότυπο του «Cessna CH-1»

Ενώ εργαζόταν στο «CTA», ο Φόκε ανέπτυξε επίσης το 1954 το διθέσιο ελαφρύ ελικόπτερο «I.P.D BF-1 Beija-Flor» με κωδική ονομασία «Κολιμπρί», το οποίο έκανε την πρώτη του πτήση στο Σάο Χοσέ ντος Κάμπος, της πολιτείας του Σάο Πάολο στη Βραζιλία, στις 22 Ιανουαρίου 1959. Το «BF-1» ήταν παρόμοιο στο σχεδιασμό με το «Cessna CH-1», με τον κινητήρα «225 hp Continental E225» στη μύτη και τον ιστό του ρότορα να κινείται κάθετα ανάμεσα στα μπροστινά καθίσματα. Το «BF-2» που αναπτύχθηκε πάνω στο «BF-1» πέταξε για πρώτη φορά την 1 Ιανουαρίου 1959, και μετά πραγματοποιήθηκε μια εκτεταμένη εκστρατεία των δοκιμαστικών πτήσεων μέχρι που καταστράφηκε σε ένα ατύχημα. Στη συνέχεια, η εργασία πάνω στο «Beija-Flor» εγκαταλείφθηκε^[17].

Ο Φόκε επέστρεψε μόνιμα στη Γερμανία το 1956 και άρχισε να αναπτύσσει ένα τριθέσιο ελικόπτερο που ονομάστηκε «Kolibri» («κολιμπρί») στην εταιρεία «Μπόργκβαρντ» (Γερμανικά: «Borgward») στη Βρέμη, και η πρώτη του πτήση που πραγματοποιήθηκε το 1958. Ενώ εργαζόταν στην «Borgward», ο Φόκε δημιούργησε μια «ανεμοσήραγγα» (Γερμανικά: «windkanal»)^[10][18] σε ένα εγκαταλειμμένο υπόστεγο στο κέντρο της Βρέμης. Αυτή η αεροδυναμική σήραγγα ανακαλύφθηκε το 1997 από τον Κάι Στέφεν (Γερμανικά: Kai Steffen) και αποτελεί σήμερα ένα από τα κεντρικά εκθέματα στο μουσείο «Ανεμοσηραγγα του Χένριχ Φόκε» που είναι αφιερωμένο στην εργασία του^[19].

Όταν κατέρρευσε η «Borgward» το 1961, ο Φόκε εργάστηκε σαν σύμβουλος μηχανικός στην εταιρεία «Vereinigte Flugtechnische Werke» στη Βρέμη, καθώς και στην «Deutsche Forschungsanstalt für Luft-und Raumfahrt».

Ο Φόκε πέθανε στη Βρέμη στις 25 Φεβρουαρίου 1979 (88 ετών)^[10].

Δείτε επίσης

• Γκέοργκ Βουλφ
• Βέρνερ Νάουμαν
• Γκερντ Άχγκελις
• Κούρτ Τανκ
• Focke-Wulf
• Focke-Achgelis

Πηγές

Τηλεόραση

• «Die Focke Brüder» ντοκιμαντέρ (2009) του Άικε Μπεσούντεν για το «Radio Bremen»^[20]

Βιβλιογραφία

• «Mein Lebensweg. Die Memoiren des Bremer Luftfahrt- Pioniers», Peter Kurze, Henrich Focke (1996, Γερμανικά), ISBN 978-3931148911
• «Wie die Möwe fliegt», H. Bechhold (1937, Γερμανικά), σελ. 68-93

Παραπομπές

1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9  Απριλίου 2014.
2. (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. focke-henrich.
3. «Proleksis enciklopedija» (Κροατικά) 21687.
4. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 119361604. Ανακτήθηκε στις 13  Αυγούστου 2015.
5. «Store norske leksikon» (Μποκμάλ, Νεονορβηγικά) Henrich_Focke.
6. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0205971. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
7. Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
8. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0205971. Ανακτήθηκε στις 17  Δεκεμβρίου 2022.
9. www.fi.edu/en/laureates/heinrich-focke.
10. Annika Zeitler (1 Ιουνίου 2009). «Henrich Focke». planet wissen (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 19 Μαΐου 2014.
11. Peter Kurze (1996). Mein Lebensweg. Die Memoiren des Bremer Luftfahrt- Pioniers (στα Γερμανικά). Verlag Peter Kurze. σελ. 6-10. ISBN 978-3931148911. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (βοήθεια)
12. Peter Kurze (1996). Mein Lebensweg. Die Memoiren des Bremer Luftfahrt- Pioniers (στα Γερμανικά). Verlag Peter Kurze. σελ. 11. ISBN 978-3931148911. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (βοήθεια)
13. Dr.-Ing. Kai Steffen. «Henrich Focke». The Henrich Focke Wind Tunnel A private homepage about the best project of my life (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 19 Μαΐου 2014. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (βοήθεια)
14. Flughafen Berlin Brandenburg GmbH. «Georg Wulf (1895 - 1927)». Berlin Brandenburg Airport, Flughafen Berlin Brandenburg (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Μαΐου 2014. Ανακτήθηκε στις 19 Μαΐου 2014.
15. Peter Kurze (1996). Mein Lebensweg. Die Memoiren des Bremer Luftfahrt- Pioniers (στα Γερμανικά). Verlag Peter Kurze. σελ. 18. ISBN 978-3931148911. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (βοήθεια)
16. Dr.-Ing. Kai Steffen (2008). «Lebenslauf Henrich Focke». Henrich Fockes Windkanal Informatives um das flugtechnische Labor des Luftfahrtpioniers Henrich Focke (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 19 Μαΐου 2014.
17. Kovacs, Joseph (Απρίλιος–Σεπτέμβριος 2003). «Uma Breve História das Atividades do Prof. Focke no Brasil». ABCM engenharia (Associação Brasileira de Engenharia e Ciências Mecânicas) 9 (2): pp. 17–22.
18. «Focke-Fluglabor». Landesamt für Denkmalpflege Bremen (στα Γερμανικά). Bremen. 28 Μαρτίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 19 Μαΐου 2014. Labor des bedeutenden Bremer Flugpioniers und Mitbegründers der bremischen Luftfahrtindustrie Henrich Focke in einer kleinen, mit flach gedeckten erdgeschossigen Halle im Hof des Hauses Emil-Waldmann-Straße 4. Umbau eines ehem. Werkstattgebäudes zum Windkanal zu Beginn der 1960er Jahre.
19. Gerling, Wigbert (10 October 2001). «Den Wind machte der Chef persönlich, Rettung für Forschungslabor von Herich Focke?» (στα Γερμανικά) (PDF). Weser-Kurier: σελ. 13. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-07-19. https://web.archive.org/web/20110719021212/http://www.focke-windkanal.de/pdfs/wk10112001.pdf. Ανακτήθηκε στις 2014-05-19.
20. «Die Focke Brüder». Radio Bremen (στα Γερμανικά). 22 Οκτωβρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 19 Μαΐου 2014.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επίσημος ιστότοπος «Henrich Fockes Windkanal» (Αγγλικά, Γερμανικά)
• Ο Χένριχ Φόκε στην Εθνική Γερμανική Βιλιοθήκη (Αγγλικά, Γερμανικά)