Πολιτικός μηχανικός

Πολιτικός μηχανικός είναι ο επαγγελματίας μηχανικός ο οποίος ασχολείται με τις τεχνικές όψεις της σχεδίασης και κατασκευής του δομημένου χώρου.

Κύριες δραστηριότητες του πολιτικού μηχανικού είναι ο προγραμματισμός, η μελέτη, η επίβλεψη της κατασκευής, η διαμόρφωση και η συντήρηση κτηρίων, οδών, γεφυρών, πύργων, σταδίων, λιμανιών, φραγμάτων, υπεράκτιων και παράκτιων κατασκευών, αεροδρομίων, συστημάτων τροφοδοσίας νερού, εγκαταστάσεων επεξεργασίας νερού, υγειονομικής φροντίδας^[1], ορυχείων, γαιωκατασκευών, κ.ά. Ασχολείται με προβλήματα σχεδιασμού, διαχείρισης και κατασκευής τεχνικών έργων και συντήρησης μεγάλης κλίμακας τεχνικών συστημάτων, όπως τα ανωτέρω.

Ως γνωστικός κλάδος χωρίζεται σε διάφορες κατηγορίες, όπως τη δομική μηχανική, τη γεωτεχνική μηχανική, τη θαλάσσια μηχανική, την υδραυλική, την συγκοινωνιολογία κλπ., ενώ επικαλύπτεται με περιοχές συγγενών αλλά διακριτών επιστημών όπως της αρχιτεκτονικής και της περιβαλλοντικής μηχανικής.

Ονομασία

Ο όρος πολιτικός μηχανικός εισήχθη μετά τους πολέμους του Ναπολέοντα. Μέχρι τότε υπήρχαν μόνο οι μηχανικοί από το σώμα του μηχανικού του στρατού. Το σώμα αυτό υπήρξε εξαιρετικά δραστήριο και επιτυχές και γι' αυτό τον λόγο αποφασίστηκε να μεταφερθεί η τεχνογνωσία και η εμπειρία του στους κλασικούς ακαδημαϊκούς κύκλους. Οι μηχανικοί που αποφοιτούσαν από τα μη στρατιωτικά πανεπιστήμια ονομάστηκαν «πολιτικοί» μηχανικοί (αγγλ. «civil engineer», από την αγγλική μετάφραση civilization mechanics η οποία σημαίνει «μηχανικοί πολιτισμού»), ώστε να διακρίνονται από τους μηχανικούς του στρατού.

Επάγγελμα Πολιτικού Μηχανικού

Η ελεύθερη άσκηση του επαγγέλματος του Πολιτικού Μηχανικού επιτρέπεται μόνο:

• Στους κατόχους διπλώματος Πολιτικού Μηχανικού των ΑΕΙ της ημεδαπής ή ισότιμων σχολών της αλλοδαπής
• Σε όσους έχει αναγνωριστεί το δικαίωμα ασκήσεως του επαγγέλματος Πολιτικού Μηχανικού σύμφωνα με τις διατάξεις του ΠΔ 38/2010.

Τομείς

Το φάσμα που καλύπτει η επιστήμη του πολιτικού μηχανικού είναι ευρύ, από την κατασκευή ενός απλού κτηρίου μέχρι τη μελέτη υπερμεγέθων κατασκευών, αλλά και τη χωροταξία περιοχών μέσω της δημιουργίας σωστού πολεοδομικού προγράμματος, περιβαλλοντικές μελέτες, συντηρήσεις παλαιών κατασκευών κτλ. Οι κυριότεροι τομείς εξειδίκευσης του πολιτικού μηχανικού είναι οι εξής:

Τομέας Δομικής Μηχανικής

• Στατική & δυναμική ανάλυση των κατασκευών
• Δομική σεισμική μηχανική
• Αντοχή υλικών και δομικών στοιχείων
• Ανάλυση ευαισθησίας και ευστάθεια των κατασκευών
• Αλληλεπίδραση εδάφους-κατασκευής
• Σχεδιασμός και ανάλυση δομικών έργων
• Ελαστοπλαστικός σχεδιασμός κατασκευών
• Αντισεισμική τεχνολογία
• Κατασκευές άοπλου και οπλισμένου σκυροδέματος
• Κατασκευές προεντεταμένου σκυροδέματος
• Μεταλλικές κατασκευές από χάλυβα
• Μεταλλικές κατασκευές από αλουμίνιο
• Σύμμεικτες κατασκευές
• Κατασκευές από φέρουσα τοιχοποιία
• Ξύλινες κατασκευές
• Συντήρηση, επισκευή και ενίσχυση κατασκευών
• Γεφυροποιία
• Δομικά υλικά
• Τεχνολογία σκυροδέματος
• Πειραματική μηχανική
• Οικοδομική και κατασκευαστική τεχνολογία
• Ενεργειακός και αρχιτεκτονικός σχεδιασμός κτιρίων
• Φυσική των κτιριακών κατασκευών
• Πυροπροστασία των κατασκευών
• Βιομηχανοποιημένη δόμηση και προκατασκευές
• Ανάλυση κύκλου ζωής στις κτιριακές κατασκευές

Τομέας Γεωτεχνικής Μηχανικής

• Εδαφομηχανική
• Βραχομηχανική (μηχανική πετρωμάτων)
• Τεχνική γεωλογία
• Τεχνική σεισμολογία
• Γεωτεχνική σεισμική μηχανική
• Εφαρμοσμένη γεωφυσική
• Εργαστηριακές και επιτόπου δοκιμές γεωτεχνικής μηχανικής
• Χωμάτινες κατασκευές και γεωτεχνικά έργα
• Κατολισθήσεις και έργα προστασίας των εδαφών
• Μέθοδοι βελτίωσης του εδάφους
• Θεμελιώσεις κτιριακών και τεχνικών έργων
• Αντιστηρίξεις
• Σήραγγες
• Φράγματα
• Υπόγεια έργα
• Τεχνολογία γεωσυνθετικών υλικών

Τομέας Υδραυλικής & Διαχείρισης Υδατικών Πόρων

• Μηχανική των ρευστών
• Ροές υπό πίεση
• Ροές με ελεύθερη επιφάνεια
• Υπόγεια υδραυλική
• Πειραματική υδραυλική
• Τεχνική υδρολογία
• Διαχείριση, προστασία και αποκατάσταση υδατικών πόρων
• Λειτουργία και διαχείριση υδατικών οικοσυστημάτων
• Δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης
• Διευθετήσεις ποταμών και χειμάρρων
• Εγγειοβελτιωτικά έργα
• Υδροηλεκτρικά έργα
• Περιβαλλοντικός σχεδιασμός και εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων
• Οικονομική περιβάλλοντος

Τομέας Θαλάσσιας & Παράκτιας Τεχνολογίας

• Θαλάσσια υδραυλική
• Ακτομηχανική
• Παράκτια ωκεανογραφία
• Πλωτές κατασκευές
• Αγκυρωμένες κατασκευές
• Λιμενικά έργα
• Υπεράκτια έργα (έργα ανοικτής θάλασσας)
• Παράκτια έργα
• Υποθαλάσσιοι αγωγοί
• Έργα προστασίας και ανάπλασης ακτών
• Διαχείριση παράκτιων ζωνών
• Αξιοποίηση θαλάσσιας ενέργειας

Τομέας Μεταφορών & Συγκοινωνιακής Υποδομής

• Σχεδιασμός και οργάνωση των μεταφορών
• Οικονομική των μεταφορών
• Οδική ασφάλεια
• Κυκλοφοριακός έλεγχος
• Συστήματα μεταφορών και Logistics
• Δημόσιες συγκοινωνίες
• Μετακίνηση και πρόσβαση ηλικιωμένων ατόμων και ατόμων με αναπηρίες
• Επιπτώσεις μεταφορικών συστημάτων και υποδομών στο περιβάλλον
• Σχεδιασμός και κατασκευή οδικής υποδομής
• Σχεδιασμός και κατασκευή σιδηροδρομικής υποδομής
• Σχεδιασμός και κατασκευή αεροδρομίων
• Εργαστηριακοί και πειραματικοί έλεγχοι υλικών οδοποιίας και οδοστρωμάτων

Τομέας Προγραμματισμού & Διαχείρισης Τεχνικών Έργων

• Τεχνική οικονομική θεωρία
• Τεχνική νομοθεσία
• Αξιολόγηση επενδύσεων
• Επιχειρησιακή έρευνα
• Οργάνωση, διοίκηση και διαχείριση τεχνικών έργων
• Μηχανήματα τεχνικών έργων
• Οργάνωση και διαχείριση κατασκευαστικών επιχειρήσεων και εργοταξίων τεχνικών έργων
• Βελτιστοποίηση παραγωγής κατασκευών
• Σχεδιασμός και οργάνωση προκατασκευής
• Θεωρίες και εφαρμογές του προγραμματισμού-σχεδιασμού στην αειφόρο ανάπτυξη
• Ασφάλεια και υγιεινή στις κατασκευές

Ιστορικό

Οι πρακτικές στις οποίες δραστηριοποιείται ο πολιτικός μηχανικός είναι από τις παλαιότερες στον κόσμο. Περίπου το 2550 π.Χ., ο Ιμχοτέπ, ο πρώτος τεκμηριωμένος μηχανικός, έχτισε μια διάσημη πυραμίδα του Φαραώ Ζοζέρ που βρέθηκε στη Σακάρα. Οι πρώτοι πολιτικοί μηχανικοί ήταν στην πραγματικότητα στρατιωτικοί μηχανικοί, συνδυάζοντας τις στρατιωτικές και αστικές δεξιότητες. Κατά τη διάρκεια των περιόδων πολέμου οι μηχανικοί κατασκεύαζαν και χρησιμοποίησαν τα όργανα του πολέμου όπως οι καταπέλτες, οι κριοί, οι πύργοι, και οι κεκλιμένες ράμπες ξύλου στην ενίσχυση των επιθέσεων στα οχυρά και τις στρατοπεδεύσεις των εχθρών τους. Κατά τη διάρκεια των περιόδων ειρήνης, περιλήφθηκαν σε πολλές στρατιωτικές και αστικές δραστηριότητες όπως η οικοδόμηση των οχυρώσεων για την υπεράσπιση ενάντια στις περαιτέρω επιθέσεις, τους δρόμους, τις γέφυρες, τα υδραγωγεία, τα κανάλια και τους καθεδρικούς ναούς. Οι τεχνικές κατασκευής και υδραυλικής που χρησιμοποιήθηκαν από τους μεσαιωνικούς μηχανικούς στην Κίνα, την Ιαπωνία, την Ινδία και άλλες περιοχές της Άπω Ανατολής ήταν πολύ πιο περίπλοκες σε σχέση με αυτές των μεσαιωνικών ευρωπαϊκών μηχανικών.

Στη διαμόρφωση της σύγχρονης επιστήμης πολιτικού μηχανικού, συνέβαλαν σημαντικοί επιστήμονες όπως ο Κάρολος Τερζάκι που θεωρείται ο πατέρας της εδαφομηχανικής, ο Θωμάς Τέλφορντ, Βρετανός πολιτικός μηχανικός του 18ου αιώνα ο οποίος υπήρξε θεμελιωτής της στατικής των στερεών μαζών, και διάφοροι άλλοι.

Δείτε επίσης

• Επιστήμη μηχανικού
• Εφαρμοσμένη μηχανική σεισμού

Παραπομπές

1. Ιστοσελίδα Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου^{[νεκρός σύνδεσμος]}