Συντηρητικό Κόμμα (Ηνωμένο Βασίλειο)

Το Συντηρητικό Κόμμα (αγγλικά: Conservative Party), επισήμως Συντηρητικό και Ενωτικό Κόμμα (Conservative and Unionist Party), επίσης αποκαλούμενοι και ως Τόρηδες (Tories), είναι το δεύτερο παλαιότερο ενεργό πολιτικό κόμμα παγκοσμίως, μετά απο το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ, και ένα από τα δύο κύρια πολιτικά κόμματα του Ηνωμένου Βασιλείου, μαζί με το αντίπαλο Εργατικό Κόμμα. Στις γενικές εκλογές του 2024 πήρε 121 από τις 650 έδρες στη Βουλή των Κοινοτήτων, το χειρότερο αποτέλεσμα στην ιστορία του κόμματος, ενώ παραμένει το μεγαλύτερο στην Βουλή των Λόρδων, με 274 έδρες.

Συντηρητικό Κόμμα Conservative Party
Ηγέτης	Κέμι Μπέιντενοχ
Πρόεδρος	Ρίτσαρντ Φούλερ
Ίδρυση	1834 (Αρχική Μορφή) 1912 (Σύγχρονη Μορφή)
Έδρα	Conservative Campaign Headquarters, 30 Millbank, Λονδίνο, SW1P 4DP
Ιδεολογία	Συντηρητισμός Οικονομικός φιλελευθερισμός Κλασσικός φιλελευθερισμός Βρετανικός ενωτισμός[1] Ευρωσκεπτικισμός
Πολιτικό φάσμα	Κεντροδεξιά
Ευρωπαϊκή προσχώρηση	Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές
Διεθνής προσχώρηση	Διεθνής Δημοκρατική Ένωση
Χρώματα	Μπλε
Βουλή των Κοινοτήτων	121 / 650
Βουλή των Λόρδων	274 / 783
Σκωτικό Κοινοβούλιο	31 / 129
Ουαλική Συνέλευση	6 / 60
Συνέλευση του Λονδίνου	8 / 25
Τοπική Αυτοδιοίκηση	5,034 / 19,191
Ιστότοπος
conservatives.com
Πολιτικό σύστημα Ηνωμένου Βασιλείου Πολιτικά κόμματα Εκλογές

Το Συντηρητικό Κόμμα, είναι το κύριο κόμμα της κεντροδεξιάς στο Ηνωμένο Βασίλειο, όμως εντός του υπάρχουν ιδεολογικές πτέρυγες που εκτείνονται από το κέντρο έως και την δεξιά. Ιδεολογικά συμφωνεί σε ένα ευρύτερο πλαίσιο με τον οικονομικό φιλελευθερισμό, τον συντηρητισμό, τον κοινωνικό συντηρητισμό, τον φιλελεύθερο συντηρητισμό, τον κλασσικό φιλελευθερισμό, τον Βρετανικό ενωτισμό.^[2][3]

Το σύγχρονο Συντηρητικό Κόμμα έχει τις ρίζες του στο κόμμα των Τόρηδων το οποιο ιδρύθηκε κατά τον 17^ο αιώνα με πρώτο πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας από το κόμμα τους να είναι ο Γουΐλιαμ Πιτ ο Νεότερος (1783-1801 και 1804-1806). Την δεκαετία του 1830, ο σερ Ρόμπερτ Πίλ, μέλος του κόμματος των Τόρηδων και μετέπειτα πρωθυπουργός (10 Δεκεμβρίου 1834–8 Απριλίου 1835 και 30 Αυγούστου 1841–29 Ιουνίου 1846) έδωσε το όνομα Συντηρητικοί στο κόμμα του. Κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου εκλέγεται μια ιστορική προσωπικότητα της Μεγάλης Βρετανίας, ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, υπό την ηγεσία του οποίου η Μεγάλη Βρετανία βγήκε νικήτρια από τον πόλεμο. Το 1979, πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας εκλέχθηκε η Μάργκαρετ Θάτσερ, η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας, που πραγματοποίησε μεγάλες τροποποιήσεις στο πολιτικό σύστημα της Μεγάλης Βρετανίας και φιλελευθεροποίησε σημαντικά τη βρετανική οικονομία^[4].

Σημερινή Ηγέτης του Συντηρητικού Κόμματος, από τον Νοέμβριο του 2024, είναι η Κέμι Μπέιντενοχ.

Ηγέτες του Κόμματος

Κύριο λήμμα: Ηγέτης του Συντηρητικού Κόμματος (Ηνωμένο Βασίλειο)

Ηγέτης	Περίοδος
Σερ Ρόμπερτ Πηλ	1834–1846
Έντουαρντ Σμιθ-Στάνλεϋ, 14ος Κόμης του Ντάρμπι	1846–1868
Μπέντζαμιν Ντισραέλι	1868–1881
Ρόμπερτ Γκάσκοϋν-Σέσιλ, 3ος Μαρκήσιος του Σόλσμπερι	1885–1902
Άρθουρ Μπάλφουρ	1902–1911
Άντριου Μπόναρ Λω	1916–1921, 1922–1923
Στάνλεϊ Μπάλντουιν	1923–1937
Νέβιλ Τσάμπερλεν	1937–1940
Σερ Ουίνστον Τσώρτσιλ	1940–1955
Σερ Άντονι Ήντεν	1955–1957
Χάρολντ Μακμίλαν	1957–1963
Σερ Άλεκ Ντάγκλας Χιουμ	1963–1965
Σερ Έντουαρντ Χιθ	1965–1975
Λαίδη Μάργκαρετ Θάτσερ	1975–1990
Σερ Τζον Μέιτζορ	1990–1997
Ουίλιαμ Χέιγκ	1997–2001
Σερ Ιαν Ντάνκαν Σμιθ	2001–2003
Μάικλ Χάουαρντ	2003–2005
Ντέιβιντ Κάμερον	2005–2016
Τερέζα Μέι	2016–2019
Μπόρις Τζόνσον	2019–2022
Λιζ Τρας	2022
Ρίσι Σούνακ	2022–2024
Κέμι Μπέιντενοχ	2024–σήμερα

Ιστορία

Ιδεολογία

Οι Συντηρητικοί είναι ένα κόμμα με πλήθος εσωτερικών πτερύγων και ιδεολογικά στελεχώνεται από αξίες και ιδέες που συχνά είναι αντικρουόμενες. Εντός του κόμματος τα σημεία στα οποία υπάρχει μια γενική συμφωνία είναι η κοινή πίστη στην αρχή του Βρετανικού Ενωτισμού, ότι δηλαδή η Μεγάλη Βρετανία αποτελεί και πρέπει να διατηρηθεί ως ένα ενιαίο έθνος-κράτος, η κοινή αποδοχή της φιλελεύθερης οικονομίας και της ελεύθερης αγοράς καθώς και μια κοινή υποστήριξη του πολιτεύματος της Συνταγματικής Κοινοβουλευτικής Μοναρχίας, παρόλο που η ανωτέρω πολιτική δεν είναι επίσημη και δεσμευτική. Επίσης, σημαντικό στοιχείο του βρετανικού συντηρητισμού είναι η πεποίθηση πως οι αλλαγές, κοινωνικές και μη, πρέπει να γίνονται με ταργό ρυθμό ώστε να εξασφαλίζεται η πολιτική σταθερότητα και η αποτελεσματικότητα των αλλαγών αυτών. Πατέρας της θεωρίας αυτής είναι ο Ιρλανδός πολιτικός και φιλόσοφος του 18ου αιώνα Έντμουντ Μπερκ.

Ωστόσο, τα εσωκομματικά σημεία τριβής είναι σημαντικά και διαμορφώνουν την πολυπλοκότητα των κομματικών συσχετισμών. Σήμερα, τα τρία σημαντικότερα σημεία τριβής θα μπορούσαν να προσδιορισθούν ως εξής: Οικονομία και κοινωνική πολιτική, Κοινωνικά θέματα και σχέσεις με την Ευρώπη.

Οικονομία και Κοινωνική Πολιτική

Στα τέλη του 19ο αιώνα ο τότε ηγέτης των Συντηρητικών Μπέντζαμιν Ντισραέλι διαμόρφωσε τη θεωρία του "Συντηρητισμού του Ενός Έθνους" (One-nation conservatism). Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, το βρετανικό έθνος ταξικά διακρίνεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τους προνομιούχους και την εργατική τάξη. Παρόλα αυτά αποτελεί έναν ενιαίο θεσμό και η βρετανική κοινωνικά λειτουργεί οργανικά, δηλαδή η ευημερία όλου του έθνους προϋποθέτει καλές συνθήκες διαβίωσης όλων των πολιτών. Εάν η εργατική τάξη ζει υπό δυσχερείς οικονομικές συνθήκες, τοτε και η προνομιούχες ομάδες θα επηρεαστούν αρνητικά λόγω των αναταραχών και του κινδύνου ξεσηκωμού και επανάστασης. Αυτό το αλληλένδετο σχήμα που διέπει την οργάνωση της κοινωνίας υποχρεώνει τις προνομιούχες ομάδες να ενδιαφέρονται και να προωθούν "πατερναλιστικές" πολιτικές που θα στοχεύουν στην εξομάλυνση των συνθηκών ζωής των μη-προνομιούχων και συνολικά στην εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας. Στα πλαίσια αυτής της θεωρίας, μεγάλη μερίδα του Συντηρητικού Κόμματος παραδοσιακά υποστηρίζει πατερναλιστικές και κεϋνσιανές πολιτικές στην Οικονομία. Αυτή η πτέρυγα των Συντηρητικών του Ενός Έθνους ήταν η επικρατούσα ομάδα εντός του κόμματος από την διαμόρφωσή της κατά τα τέλη του 19ου αιώνα έως την εκλογή της Μάργκαρετ Θάτσερ στην ηγεσία του Κόμματος το 1975. Σημαντικές προσωπικότητες που ασπάζονταν αυτές τις αντιλήψεις του Ντισραέλι ήταν για παράδειγμα οι πρώην πρωθυπουργοί Χάρολντ Μακμίλαν και Έντουαρντ Χιθ, ο πρώην υπουργός Άμυνας Μάικλ Χέσελταϊν, ενώ σήμερα σημαντικός εκπρόσωπος της πτέρυγας αυτής είναι ο πρώην υπουργός Οικονομικών Κέννεθ Κλαρκ. Κατά το παρελθόν ο Ντέιβιντ Κάμερον και ο Μπόρις Τζόνσον έχουν αυτοπροσδιοριστεί ως ασπαστές, έστω και εν μέρει, αυτών των αρχών. Το παρατσούκλι των υποστηρικτών αυτής της οικονομικής παράδοσης που προσομοιάζει στο ευρωπαϊκό μοντέλο της Οικονομίας της Κοινωνικής Αγοράς (Social Market Economy) είναι "wets" (wet = υγρός, και ως εκ τούτου "μαλακός"). Ο όρος αυτός προκύπτει από την ηπιότητα που προσδίδεται στις επιπτώσεις των πολιτικών αυτών στις δομές του Κράτους Πρόνοιας και του Κοινωνικού Κράτους. Σήμερα το εσωκομματικό αυτό ρεύμα εκπροσωπείται από το "Tory Reform Group".    

Αντιθέτως, με την εκλογή της Μάργκαρετ Θάτσερ στην ηγεσία των Συντηρητικών ήρθε στο προσκήνιο η πτέρυγα των λεγόμενων "dries" (dry = ξηρός, και κατά συνέπεια "σκληρός"). Η θατσερική ιδεολογία ασπάζεται τις αρχές του κλασικού φιλελευθερισμού, όπως εκφράστηκε από τον Άνταμ Σμιθ και τον Φρίντριχ Χάγιεκ, και του μονεταρισμού στην οικονομία όπως διαμορφώθηκε από τον Μίλτον Φρίντμαν. Οι πολιτικές αυτές ταυτίστηκαν με τις αρχές της μείωσης των κρατικών δαπανών, της χαμηλής φορολόγησης, του στενού ελέγχου της ροής των χρημάτων στην αγορά ώστε να αποφεύγεται ο πληθωρισμός και της μείωσης του ρυθμιστικού ρόλου του κράτους στην αγορά. Αυτές οι πολιτικές χαρακτήρισαν τις πολιτικές των κυβερνήσεων της Θάτσερ (1979-1990) που ακολουθήθηκαν ως αποτέλεσμα της διαρκούς και μόνιμης ύφεσης που βίωνε η Βρετανία από τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Οι πολιτικές αυτές συνδέθηκαν με την πολιτική παράδοση του Ρόναλντ Ρήγκαν και του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος στις Ηνωμένες Πολιτείες. Άλλοι ιστορικοί εκπρόσωποι του Νεοφιλελευθερισμού εντός της Βρετανίας ήταν ο Ένωχ Πάουελ, ο Νόρμαν Τέμπιτ, ο Τζέφρυ Χάου, ο Νάιτζελ Λώσον και ο Νόρμαν Λαμόν.    

Κοινωνικά Θέματα

Το συντηρητικό κόμμα έχει πολλές φορές αντιμετωπίσει κατηγορίες από αλλα ευρωπαϊκά και όχι μόνο συντηρητικά κόμματα ότι τα τελευταία χρόνια πραγματοποιεί ορισμένες φιλελεύθερες στροφές σε κοινωνικά ζητήματα όπως π.χ στο ζήτημα των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤ. Αυτό δυσχαιραίνει τις σχέσεις του με αλλά συντηρητικά κόμματα κυρίως το Ρεπουμπλικανικό κόμμα των ΗΠΑ ενώ προκαλεί τη δυσφορία διαφόρων συντηρητικών και εντός του κόμματος οι οποίοι το κατηγορούν ότι δεν προωθεί τις παραδοσιακές-συντηρητικές αξίες όπως όφειλε να κάνει.

Ευρωπαϊκές Σχέσεις

Εκλογική απόδοση

Κύριο λήμμα: Εκλογές στο Ηνωμένο Βασίλειο

Εκλογική απόδοση των Συντηρητικών από το 1900 έως σήμερα.^[5][6]

Εκλογή	Αριθμός ψήφων	Ποσοστό ψήφων	Έδρες	Αποτέλεσμα της εκλογής
1900	1.767.958	50.3%	335 / 670	Νίκη των Συντηρητικών
1906	2.422.071	43.4%	131 / 670	Νίκη των Φιλελευθέρων
1910 (Ιανουάριος)	3.104.407	46.8%	240 / 670	Μετέωρο κοινοβούλιο Κυβέρνηση μειοψηφίας Φιλελευθέρων
1910 (Δεκέμβριος)	2.420.169	46.6%	235 / 670	Μετέωρο κοινοβούλιο Κυβέρνηση μειοψηφίας Φιλελευθέρων
1918†	3.472.738	33.3%	379 / 707	Νίκη Συνασπισμού Κυβέρνηση συνεργασίας Φιλελεύθερων/Συντηρητικών
1922	5.294.465	38.5%	344 / 615	Νίκη των Συντηρητικών
1923	5.286.159	38.0%	258 / 625	Μετέωρο κοινοβούλιο Κυβέρνηση μειοψηφίας Φιλελευθέρων
1924	7.148.983	46.8%	412 / 615	Νίκη των Συντηρητικών
1929‡	8.252.527	38.1%	260 / 615	Μετέωρο κοινοβούλιο Κυβέρνηση μειοψηφίας Εργατικών
1931	11.377.022	55.0%	470 / 615	Νίκη της Εθνικής Κυβέρνησης Κυβέρνηση ευρείας συνεργασίας
1935	10.025.083	47.8%	386 / 615	Νίκη της Εθνικής Κυβέρνησης Κυβέρνηση ευρείας συνεργασίας
1945	8.716.211	36.2%	197 / 640	Νίκη των Εργατικών
1950	11.507.061	40.0%	282 / 625	Νίκη των Εργατικών
1951	13.724.418	48.0%	302 / 625	Μετέωρο κοινοβούλιο Κυβέρνηση συνεργασίας Συντηρητικών/Εθνικών Φιλελεύθερων
1955	13.310.891	49.7%	324 / 630	Νίκη των Συντηρητικών Κυβέρνηση συνεργασίας Συντηρητικών/Εθνικών Φιλελεύθερων
1959	13.750.875	49.4%	345 / 630	Νίκη των Συντηρητικών Κυβέρνηση συνεργασίας Συντηρητικών/Εθνικών Φιλελεύθερων
1964	12.002.642	43.4%	298 / 630	Νίκη των Εργατικών
1966	11.418.455	41.9%	250 / 630	Νίκη των Εργατικών
1970	13.145.123	46.6%	330 / 630	Νίκη των Συντηρητικών
1974 (Φεβρουάριος)	11.872.180	37.9%	297 / 635	Μετέωρο κοινοβούλιο Κυβέρνηση μειοψηφίας Εργατικών
1974 (Οκτώβριος)	10.462.565	35.8%	277 / 635	Νίκη των Εργατικών
1979	13.697.923	43.9%	339 / 635	Νίκη των Συντηρητικών
1983	13.012.316	42.4%	397 / 650	Νίκη των Συντηρητικών
1987	13.760.935	42.2%	376 / 650	Νίκη των Συντηρητικών
1992	14.093.007	41.9%	336 / 651	Νίκη των Συντηρητικών
1997	9.600.943	30.7%	165 / 659	Νίκη των Εργατικών
2001	8.357.615	31.7%	166 / 659	Νίκη των Εργατικών
2005	8.785.941	32.4%	198 / 646	Νίκη των Εργατικών
2010	10.704.647	36.1%	306 / 650	Μετέωρο κοινοβούλιο Κυβέρνηση συνεργασίας Συντηρητικών/Φιλελεύθερων Δημοκρατών
2015	11.334.920	36.9%	330 / 650	Νίκη των Συντηρητικών
2017	13.632.914	42.3%	317 / 650	Μετέωρο κοινοβούλιο Κυβέρνηση μειοψηφίας Συντηρητικών
2019	13.966.451	43.6%	365 / 650	Νίκη των Συντηρητικών

Παραπομπές

1. Sparrow, Andrew (17 December 2009). «Only 12% of Tory MPs choose Cameronism as political philosophy». The Guardian (London). http://www.guardian.co.uk/politics/blog/2009/dec/17/12-tory-mps-name-cameronism-philosophy.
2. «The Conservative Party - All you need to know». Politics.co.uk (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2022.
3. «What we value». The Conservative Party Foundation Limited (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2022.
4. Η «επιστροφή» της Μάργκαρετ Θάτσερ Αρχειοθετήθηκε 2012-01-07 στο Wayback Machine. Καθημερινή, 05-03-09
5. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2022.
6. «British Electoral History Since 1832». History Learning Site (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2022.