Πελένδρι

Το Πελένδρι ή Πελέντρι είναι κοινότητα της επαρχίας Λεμεσού στην Κύπρο.

Πελένδρι
Κοινότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας
Πανοραμική άποψη Πελενδρίου.
Η τοποθεσία του Πελενδρίου στην επαρχία Λεμεσού.
Πελένδρι
Το έμβλημα του κοινοτικού συμβουλίου.
Χώρα	Κύπρος[1][2]
Διοικητική μονάδα	Επαρχία Λεμεσού[1][2]
Γεωγραφική περιφέρεια	Πιτσιλιά[3][4][5]
Διοίκηση
• Σώμα	Κοινοτικό Συμβούλιο Πελενδρίου[6][7]
• Κοινοτάρχης Πελενδρίου	Νίκος Πατσιάουρος (από 2007)[7][6]
• Μέλος του/της	Ένωση Κοινοτήτων Κύπρου[8][9]
Έκταση	32,1077 km²[10][11]
Υψόμετρο	880 μέτρα[4][12]
Πληθυσμός	1.074 (2011)[13][14]
Γ.Κ.	5365[2][1]
Τ.Κ.	4878[15]
Ζώνη ώρας	UTC+02:00 (επίσημη ώρα) UTC+03:00 (θερινή ώρα)
Ιστοσελίδα	Επίσημος ιστότοπος
δεδομένα

Τοποθεσία

Βρίσκεται κάτω από την οροσειρά του Τροόδους, στο δυτικό άκρο της Πιτσιλιάς.^[16][17] Είναι τοποθετημένο σε μια άγονη βουνοπλαγιά, σε ένα υψόμετρο 880 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας,^[17][18] 40 περίπου χιλιόμετρα βόρεια από την πόλη της Λεμεσού.^[17] Στα νότια συνορεύει με τον Άγιο Μάμα, στα νοτιοδυτικά με την Τριμίκλινη, στα δυτικά με τον Μονιάτη, στα βόρεια με τον Αμίαντο, στα βορειοανατολικά με τις Δύμες και στα ανατολικά με την Ποταμίτισσα, τον Άγιο Ιωάννη και με τον Κάτω Μύλο και στα νοτιοανατολικά με τη Ζωοπηγή.^[16]

Φυσική γεωγραφία

Γεωμορφολογία

Το ανάγλυφο της περιοχής είναι τραχύ και βουνίσιο με στενές βαθιές κοιλάδες και απότομες πλαγιές. Από τις τρεις πλευρές του χωριού ξεπροβάλλουν ψηλές βουνοκορφές που το ύψος τους σε αρκετές περιπτώσεις ξεπερνά τα 1000 μέτρα.

Κλίμα, χλωρίδα και βλάστηση

Το κλίμα της περιοχής σε συνδυασμό με τη σχετικά ψηλή ετήσια βροχόπτωση που δέχεται το Πελένδρι (γύρω στα 750 χιλιοστόμετρα) ευνοεί την καλλιέργεια διαφόρων φρουτόδεντρων (μηλιών, ροδακινιών, αχλαδιών), αμπελιών οινοποιήσιμων ποικιλιών, ελιών, αμυγδαλιών, καρυδιών και λαχανικών (φασολάκια, μπιζέλια, κραμπιά, ντομάτες, αγγουράκια, κρεμμύδια, κολοκυθάκια, πατάτες).^[17]

Εξαιτίας όμως του ανάγλυφου της περιοχής υπάρχουν αρκετές ακαλλιέργητες περιοχές στις οποίες δίνει πλούσιο το παρόν της η φυσική βλάστηση. Εκεί συναντά κανείς μια ποικιλία φυτών: πεύκων, λατζιές, αντρουκλιές, τρεμιθιές, ξυσταριές, περνιές, αγριοελιές, σκλήδρους, πλατάνους και μερσινιές.^[17] Μέρος των κρατικών δασών Τροόδους και Μονής εμπίπτουν στα διοικητικά όρια του Πελενδρίου.^[17]

Ιστορία

Το Πελένδρι αποτελούσε γνωστό οικισμό που υφίστατο κατά τα μεσαιωνικά χρόνια. Ο Λουί ντε Μας Λατρί το αναφέρει ως Pelendres ή Pelondres. Επιπλέον, αναφέρει ότι το 1353 ήταν φέουδο του Ιωάννη ντε Λουζινιάν, πρίγκηπα της Αντιόχειας και μέλους της βασιλικής οικογένειας της Κύπρου.^[19][17][20]

Ο μεσαιωνικός χρονογράφος Γεώργιος Βουστρώνιος αναφέρει δύο φορές το Πελένδρι στο χρονικό του:^[16][17]

α) αναφέρεται σε ένα πλούσιο, πιθανότατα έμπορο, με το όνομα Σατένης που ζούσε στον οικισμό το 1461.

β) αναφέρεται σε δύο πραστειά (αγροκτήματα) των Πελενδρίων. Τα πραστειά αυτά άνηκαν στον Ρίτζο ντι Μαρίνο. Το 1474 κατασχέθηκαν από την Αικατερίνη Κορνάρο. Τα πραστειά αυτά είναι τα Κάρδαμα (Kardama) και τα Φίλαγρα. Και τα δύο διαλύθηκαν κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας. Στα μέσα του εικοστού αιώνα τα Φίλαγρα επανιδρύθηκαν. Βρίσκονται στον κύριο δρόμο Καρβουνά-Σαϊττά. Διαθέτουν ελάχιστες κατοικίες και κέντρα ψυχαγωγίας. Σε παλιούς χάρτες τα Φίλαγρα βρίσκονται σημειωμένα ως Filoga.

Σύμφωνα με αφηγήσεις, στη γύρω περιοχή υπήρχαν ακόμη 14 μικρά χωριά.^[16][17] Για λόγους ασφαλείας οι κάτοικοι τους τα εγκατέλειψαν και ενώθηκαν με τους κατοίκους του Πελενδρίου. Τα χωριά αυτά ήταν: ο Πούλος, στον οποίο βρέθηκαν σημαντικά αρχαιολογικά αντικείμενα της εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τα Φουρνιά, στα οποία υπάρχουν ίχνη παλαιού οικισμού, ο Τρούμηθος, στον οποίο υπάρχει ένα πολύ παλιό μεταλλείο χαλκοπυρίτη, η Τζεράμης, η οποία καταστράφηκε ολοσχερώς από κατολίσθηση, τα Ρόντια, τα Κόνναρα, τα Καμμίνια, ο Ματόκαμπος, το Χαλάζιν, η Αργυρού, η Δέησις, ο Άης Γιάννης Ποταμουλιών, τα Ποντίκια και οι Κουντουρήδες.^[16][17]

Ονομασία

Σχετικά με την προέλευση της ονομασίας Πελένδρι υπάρχουν πέντε εκδοχές:^[16][17]

1. στην περιοχή φύτρωνε σε αφθονία το φυτό φελάνδριο (οινάνθη). Ο Θεόφραστος αναφέρει ότι από τα φύλλα αυτού του φυτού, που ήταν πολύοσμα, κατασκευάζονταν οινάνθινον μύρο. Από το φυτό αυτό προήλθε το όνομα Πελέντρι και Πελέντρια (ονομασία που χρησιμοποιείτο τα παλαιότερα χρόνια).
2. στην περιοχή φυτρώνει σε αφθονία ένα είδος μανιταριού που ονομάζεται πέλεντρο. Είναι δηλητηριώδες με πικρή και στυφή γεύση. Είναι μεγαλύτερο από τα γνωστά είδη μανιταριών. Ωστόσο, ο Νέαρχος Κληρίδης αναφέρει ότι το μανιτάρι πήρε το όνομα του από το Πελένδρι και όχι το αντίθετο.
3. σύμφωνα με μια αναφορά σε ένα γαλλικό περιοδικό το Πελένδρι πήρε το όνομα του από το πεδέντρι, ένα αρωματικό χόρτο που φύτρωνε στην περιοχή.
4. το Πελένδρι οφείλει την ονομασία του στο επώνυμο μεσαιωνικής οικογένειας που το κατείχε κάποτε ως φέουδο (πριν το 1353). Ο Λεόντιος Μαχαιράς αναφέρει την οικογένεια Πελεντρί.
5. νεότερες εκδοχές αναφέρουν ότι το Πελένδρι παλιά ονομαζόταν Πολυδέντρι γιατί στην περιοχή υπήρχαν πολλά δέντρα. Στη συνέχεια το όνομα έγινε Πελένδρι για συντομία.

Πληθυσμός

Σύμφωνα με τις απογραφές πληθυσμού που πραγματοποιήθηκαν στην Κύπρο, ο πληθυσμός της κοινότητας από το 1881 έως το 1976 αυξανόταν. Στη συνέχεια ο πληθυσμός ξεκίνησε να μειώνεται λόγω αστυφιλίας.^[17] Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τον πληθυσμό του Πελενδρίου όπως καταγράφηκε στις απογραφές πληθυσμού που έγιναν στην Κύπρο.

Ιστορικό απογραφών	Διάγραμμα Εξέλιξης Πληθυσμού
Ιστορικό απογραφών [21] Απογραφή Πληθυσμός %± Άνδρες Γυναίκες 1881 444[22] —   222 222 1891 515[23] 16.0% 270 245 1901 579[24] 12.4% 295 284 1911 715[25] 23.5% 361 354 1921 798[26] 11.6% 390 408 1931 982[27] 23.1% 486 496 1946 1.504[28] 53.2% 1960 2.094[29] 39.2% 1,043 1,051 1973 2.253[30] 7.6% 1,161 1,092 1976 2.218[31][32] -1.6% 1,142 1,076 1982 1.739[33] -21.6% 908 831 1992 1.377[34][35] -20.8% 693 684 2001 1.185[36][37] -13.9% 578 607 2011 1.074[13][14] -9.4% 528 546
Πληροφορίες για τον πληθυσμό και το διάγραμμα από τα δεδομένα.

Αρχιτεκτονική

Το Πελένδρι είναι από τα πιο γραφικά χωριά της Κύπρου. Διατηρεί σε μεγάλο βαθμό στοιχεία της παραδοσιακής λαϊκής αρχιτεκτονικής. Στο Πελένδρι διατηρούνται πολλά παραδοσιακά σπίτια χτισμένα με το τοπικό πέτρωμα του γάββρου, με ξύλινα ανώφλια, δοκούς και ξύλινες πόρτες. Επιπλέον, στο Πελένδρι έχουν χτιστεί και σύγχρονες οικοδομές.^[16][20]

Οι εκκλησίες του Πελενδρίου

Το Πελένδρι διαθέτει πολλά μνημεία βυζαντινής τέχνης και κυρίως εικόνες. Είναι γνωστό για της εκκλησιές και τα παρεκκλήσια του. Παλαιότερα στο Πελένδρι υπήρχαν πέντε παρεκκλήσια: του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Δημητρίου, του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου και της Αγίας Σωζόμενης. Σήμερα υπάρχουν πέντε εκκλησίες: του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή, του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, του Τιμίου Σταυρού, της Παναγίας της Καθολικής και του Αγίου Μάμαντος. Επίσης, υπάρχει και ένα ξωκλήσι της Παναγίας του Αμιάντου (Γαλιλαίας).

Εκκλησία Ιωάννη του Λαμπαδιστή

Εκκλησία Αγίου Ιωάννη Λαμπαδιστή.

Η εκκλησία του Όσιου Ιωάννη του Λαμπαδιστή αυτή είναι κτισμένη με τοπικό ηφαιστειογενές πέτρωμα και τούβλο. Οι κάτοικοι της κοινότητας δούλεψαν εθελοντικά για το κτίσιμο της εκκλησίας, μεταφέροντας οι ίδιοι υλικά με τα γαϊδούρια. Στην εκκλησία, που είναι τρίκλιτη, εντυπωσιάζει ο μεγάλος της θόλος, που την κάνει να ξεχωρίζει από μεγάλη απόσταση.^[16][20]

Εκκλησία Αρχαγγέλου Μιχαήλ

Η εκκλησία του Αρχαγγέλλου Μιχαήλ βρίσκεται στα δεξιά του χωριού. Ανακαινίσθηκε και επεκτάθηκε τα τελευταία χρόνια.

Εκκλησία του Τιμίου Σταυρού

Εκκλησία Τιμίου Σταυρού.

Η εκκλησία αυτή είναι μια από τις εννέα εκκλησίες του Τροόδους που αποτελούν παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO με τίτλο «Τοιχογραφημένοι ναοί στην περιοχή του όρους Τρόοδος».^[38][39] Περιλαμβάνεται στον κατάλογο με τα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO κυρίως για τις τοιχογραφίες που καλύπτουν το εσωτερικό της και οι οποίες αποτελούν εξαίρετα δείγματα βυζαντινής και μεταβυζαντινής μνημειακής ζωγραφικής.^[16]

Η μορφή της εκκλησίας όπως απαντάται σήμερα είναι αποτέλεσμα πολλών οικοδομικών επεμβάσεων διαφόρων εποχών. Όπως είναι σήμερα η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού παρουσιάζεται σαν τρίκλητη εκκλησία με τρούλο. Η αρχική εκκλησία που ήταν μονόκλιτη με τρούλο χρονολογείται στον 11ο αιώνα μ.Χ.. Ενδείξεις φανερώνουν ότι ίσως ο ναός να ήταν καμαροσκέπαστος. Από αυτόν όμως το μόνο που διασώθηκε είναι η αψίδα. Στα τέλη του 13ου αιώνα μ.Χ. κτίζεται ο μεσαίος μονόκλιτος ναός στον τόπο του σταυροειδούς με τρούλο, αφού απ΄ ότι φαίνεται θα είχε καταστραφεί η προηγούμενη εκκλησία. Τον 14ο αιώνα μ.Χ. κτίζεται ένα επιπρόσθετο κλίτος, που αποτελεί το βόρειο παρεκκλήσι. Ένα νότιο κλίτος-παρεκκλήσι κτίστηκε τον 15ο αιώνα μ.Χ.. Σύμφωνα με την επιγραφή που σώζεται στην αψίδα του Ιερού Βήματος, η αρχική εικονογράφηση της εκκλησίας χρονολογείται γύρω στα 1171-1172 μ.Χ.. Τμήμα από αυτή τη φάση σώζονται στην αψίδα του Ιερού, κάτω από το στρώμα των τοιχογραφιών του 14ου αιώνα μ.Χ.. Πρόκειται για μια σπάνια για τις εκκλησίες της Κύπρου τεχνοτροπία, του 12ου αιώνα μ.Χ.. Η διακόσμηση με τοιχογραφίες συνεχίστηκε κατά φάσεις μέχρι τον 16ο αιώνα μ.Χ.. Το 1963 πραγματοποιήθηκε προστατευτική αποκατάσταση από το Τμήμα Αρχαιοτήτων.^{[16][40][39][20]}

Ο ναός της Παναγίας της Καθολικής.

Εκκλησία Παναγίας Καθολικής

Η εκκλησία της Παναγιάς Καθολικής που κτίστηκε γύρω στο 16ο αιώνα μ.Χ. είναι τρίκλιτη, ξυλόστεγη με μια ημικυκλική εσωτερικά και πεντάπλευρη εξωτερικά αψίδα, που καλύπτεται ξεχωριστά. Το ξυλόγλυπτο εικονοστάσι της εκκλησίας είναι κατά το μεγαλύτερο τμήμα του σύγχρονο με την εκκλησία και περιβάλλεται από ωραίες εικόνες του 16ου αιώνα. Αρχαιότερη είναι η εικόνα της σταύρωσης του Χριστού στο πίσω μέρος, η οποία είναι αρκετά κατεστραμμένη. Επίσης υπάρχει και η εικόνα της Παναγίας που ζωγράφισε το 1693 ο Ιωαννίκιος.^[19][41][20]

Αθλητισμός

Στο Πελένδρι υπάρχουν δύο ποδοσφαιρικές ομάδες, η Αθλητική Ποδοσφαιρική Ένωση Πελενδρίου (ΑΠΕΠ Πελενδρίου) και ο Τσαγγάρης Πελενδρίου, οι οποίες αγωνίζονταi στα αγροτικά (τοπικά) πρωταθλήματα. Παλαιότερα, η ΑΠΕΠ είχε συμμετοχές στη Β΄ κατηγορία και ο Τσαγγάρης στη Γ΄ κατηγορία της Κυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (ΚΟΠ). Έδρα των δύο ομάδων είναι το Κοινοτικό Στάδιο Πελενδρίου.

Εκδηλώσεις

Λόγω του γεγονότος ότι πολλοί κάτοικοι της κοινότητας διαμένουν πλέον στις αστικές περιοχές, έχει δημιουργηθεί Σύνδεσμος αποδήμων και φίλων Πελενδρίου με στόχο τη διατήρηση των σχέσεων των αποδήμων με την κοινότητα τους. Ο σύνδεσμος αποδήμων διοργανώνει μαζί με το Κοινοτικό Συμβούλιο Πελενδρίου, διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις στην κοινότητα. Μεταξύ αυτών και συναυλίες στο Κοινοτικό Στάδιο Πελενδρίου, οι σημαντικότερες εκ των οποίων είναι η συναυλία που έδωσε στις 20 Ιουλίου 2008 ο Γιώργος Νταλάρας,^[42] στις 8 Αυγούστου 2009 ο Δημήτρης Μητροπάνος,^[43][44], στις 30 Ιουλίου 2010 ο Νότης Σφακιανάκης^[45] στις 5 Αυγούστου 2011 οι Γλυκερία, Κώστας Μακεδόνας, Γεράσιμος Ανδρεάτος και Μελίνα Ασλανίδου σε μια συναυλία αφιέρωμα στο Μάνο Λοΐζο,^[46] στις 3 Σεπτεμβρίου 2011 ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου,^[47] στις 11 Αυγούστου 2012 η Δέσποινα Βανδή και η Έλλη Κοκκίνου^[48], στις 8 Αυγούστου 2015 η Νατάσα Θεοδωρίδου με το Γιώργο Θεοφάνους^[49] και στις 13 Αυγούστου 2017 η Πέγκυ Ζήνα και οι Stavento.^[50]

Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια το Κοινοτικό Συμβούλιο Πελενδρίου διοργανώνει το Φεστιβάλ Ζιβανίας.^[51]

Διάφορα

Στην κοινότητα υπάρχει Δημοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο. Ακόμη υπάρχει ξενοδοχείο, πισίνα, σινεμά, cafe, κέντρο νεότητας, πολιτιστικό κέντρο, ταβέρνες, κλειστή αίθουσα αθλοπαιδιών, κοινοτικό γήπεδο ποδοσφαίρου, ανοικτό γήπεδο καλαθοσφαίρισης, γήπεδο αντισφαίρισης και πετοσφαίρισης, οινοποιείο, υδατοφράκτης, πάρκα κ.α. Ακόμη, στο Πελένδρι λειτουργεί ένα από τα κέντρα εξυπηρέτησης του πολίτη που υπάρχουν σε ολόκληρη την Κύπρο, με σκοπό να εξυπηρετούνται οι κοινότητες της Πιτσιλιάς και του Τροόδους.^[52]

Επιπλέον, στην κοινότητα υπάρχει το γνωστό οινοποιείο Τσιάκκας, το οποίο παράγει και εξάγει διάφορα προϊόντα από σταφύλι, μεταξύ των οποίων και η κουμανδαρία.^{[53][54][55][56]}

Ήρωες

Από το Πελένδρι κατάγεται ο ήρωας Αντώνης Αντωνίου, ανθυπολοχαγός των Καταδρομών, ο οποίος βρέθηκε να υπεραμύνεται της Κυπριακή Δημοκρατίας στη φλεγόμενη περιοχή της τουρκικής απόβασης στον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας. Στις 22 Ιουλίου, εθεάθη για τελευταία φορά να πολεμά με την ομάδα του, με αυταπάρνηση, μερικές εκατοντάδες μέτρα από τον χώρο της απόβασης. Ο ήρωας ήταν αγνοούμενος μέχρι το 2010, όπου τα οστά του βρέθηκαν σε ομαδικό τάφο δίπλα στο γήπεδο του Γυμναστικού Συλλόγου «Πράξανδρος», της Κερύνειας. Τα οστά του τάφηκαν στο Πελένδρι, όπου προς τιμή του υπάρχει και ανδριάντας του.^[57][58]

Επιπλέον από το Πελένδρι κατάγεται ο ήρωας Σωτήρης Τσαγγάρης ο οποίος ήταν αγωνιστής της ΕΟΚΑ και έπεσε σε ενέδρα που έγινε κοντά στο Πελένδρι στις 17 Φεβρουαρίου 1957.^[59]

Φωτογραφίες

• 
  Πολιτιστικό Κέντρο
• 
  Κλειστό γήπεδο Πελενδρίου
• 
  Τοπίο στο Πελένδρι
• 
  Τοπίο στο Πελένδρι

Δείτε επίσης

• Τοιχογραφημένοι ναοί στην περιοχή του όρους Τρόοδος

Παραπομπές

1. «ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΙ ΚΩΔΙΚΟΙ ΔΗΜΩΝ/ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΝΟΡΙΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ, 2015». (Ελληνικά) Γεωγραφικοί κωδικοί Κυπριακής Δημοκρατίας. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 13  Ιανουαρίου 2018.
2. «STATISTICAL CODES OF MUNICIPALITIES/COMMUNITIES AND QUARTERS OF CYPRUS, 2015». (Αγγλικά) Γεωγραφικοί κωδικοί Κυπριακής Δημοκρατίας. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 13  Ιανουαρίου 2018.
3. Γιώργος Καρούζης: «Περιδιαβάζοντας την Κύπρο: Λεμεσός (Πόλη και Επαρχία)» (Ελληνικά) Λευκωσία. 2001. σελ. 251-255. ISBN-10 9963-566-67-7.
4. «Ιστορία». (Ελληνικά) Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4  Ιανουαρίου 2018.
5. «Επαρχιακό Γεωργικό Γραφείο Πιτσιλιάς». (Ελληνικά) Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3  Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 3  Απριλίου 2018.
6. «Ένωση Κοινοτήτων Επαρχίας Λεμεσού». (Ελληνικά) Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4  Ιανουαρίου 2018.
7. «Ένωση Κοινοτήτων Επαρχίας Λεμεσού». (Ελληνικά) Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 3  Ιανουαρίου 2018.
8. «Union of Cyprus Communities - District of Limassol». (Αγγλικά) Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29  Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 29  Δεκεμβρίου 2019.
9. «Ένωση Κοινοτήτων Κύπρου - Επαρχία Λεμεσού». (Ελληνικά) Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29  Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 29  Δεκεμβρίου 2019.
10. «ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΒΑΘΜΟ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ». (Ελληνικά) Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Μαΐου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 13  Ιανουαρίου 2018.
11. «CLASSIFICATION FOR THE DEGREE OF URBANISATION IN CYPRUS». (Αγγλικά) Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Μαΐου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 13  Ιανουαρίου 2018.
12. «Κατάλογος κοινοτήτων επιλέξιμων μειονεκτικών περιοχών». (Ελληνικά, Αγγλικά) Κυπριακός Οργανισμός Αγροτικών Πληρωμών. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4  Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4  Απριλίου 2018. σελ. 3.
13. «Απογραφή πληθυσμού 2011». (Ελληνικά) Απογραφή Πληθυσμού 2011. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Οκτωβρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018.
14. «Census of population 2011». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 2011. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Οκτωβρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018.
15. «Pelendri». (Αγγλικά) Ταχυδρομικός Κώδικας Έρευνα. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4  Ιανουαρίου 2018.
16. «Πελένδρι: Το πλούσιο σε βυζαντινή κληρονομιά χωριό» (PDF). Χαραυγή. 30 Αυγούστου 2015. σελ. 33. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 6 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2017.
17. «Ιστορία». www.pelendri.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2017.
18. «Κατάλογος κοινοτήτων επιλέξιμων μειονεκτικών περιοχών» (PDF). Κυπριακός Οργανισμός Αγροτικών Πληρωμών. σελ. 3. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2018.
19. «Πελένδρι: Το πλούσιο σε βυζαντινή κληρονομιά χωριό». Χαραυγή: σελ. 33. 30 Αυγούστου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-08-30. https://web.archive.org/web/20150830112144/http://dialogos.com.cy/haravgi/wp-content/uploads/sites/3/2015/08/30082015.pdf. Ανακτήθηκε στις 2015-08-30.
20. Καρούζης 2001, σελ. 251-255
21. Πληροφορίες για τον πληθυσμό και το διάγραμμα από τα Wikidata.
22. «Census of Cyprus, 1881». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1881. 4  Απριλίου 1881. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 13.
23. «Census of Cyprus, 1891». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1891. 6  Απριλίου 1891. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 12.
24. «Census of Cyprus, 1901». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1901. 31  Μαρτίου 1901. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 11.
25. «Census of Cyprus, 1911». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1911. 2  Απριλίου 1911. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 11.
26. «Census of Cyprus, 1921». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1921. 24  Απριλίου 1921. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 11.
27. «Census of Cyprus, 1931». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1931. 27  Απριλίου 1931. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 9.
28. «Census of Population and Agriculture 1946». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1946. 10  Νοεμβρίου 1946. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 8.
29. «Census of Population and Agriculture 1960». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1960. 11  Δεκεμβρίου 1960. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 15.
30. «Ιστορία». (Ελληνικά) Απογραφή Πληθυσμού 1973. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 3  Ιανουαρίου 2018.
31. «Απογραφή νοικοκυριών, 1976». (Ελληνικά) Απογραφή Πληθυσμού 1976. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 30  Σεπτεμβρίου 1976. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018.
32. «Census of households, 1976». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1976. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 30  Σεπτεμβρίου 1976. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018.
33. «Census of housing, 1982». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1982. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Οκτωβρίου 1982. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018.
34. «Απογραφή πληθυσμού 1992». (Ελληνικά) Απογραφή Πληθυσμού 1992. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Οκτωβρίου 1992. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018.
35. «Census of population 1992». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1992. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Οκτωβρίου 1992. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018.
36. «Απογραφή πληθυσμού 2001». (Ελληνικά) Απογραφή Πληθυσμού 2001. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Οκτωβρίου 2001. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 64.
37. «Census of population 2001». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 2001. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Οκτωβρίου 2001. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 64.
38. «Μνημεία της Κύπρου». Τμήμα Αρχαιοτήτων, Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων, Κυπριακή Δημοκρατία. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2009.
39. Γεωργίου, Γιώργος. «Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στο Πελένδρι». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2016.
40. «ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ». Κοινοτικό Συμβούλιο Πελενδρίου. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2015.
41. «ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ». Κοινοτικό Συμβούλιο Πελενδρίου. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2015.
42. «Συναυλία Γιώργου Νταλάρα στο Πελένδρι». cyprusevents.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2015.
43. «Δημήτρης Μητροπάνος (Πελένδρι)». cyprusevents.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2015.
44. «Ο Δημήτρης Μητροπάνος τραγουδά στο Πελένδρι». sigmalive.com. 1 Αυγούστου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2015.
45. «Νότης Σφακιανάκης (Πελένδρι)». new.e-go.gr. 30 Ιουλίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2010.
46. «Συναυλία αφιέρωμα στον Μάνο Λοΐζο στη Λεμεσό!». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιουλίου 2012.
47. «Καλοκαιρινές Συναυλίες 2011». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουνίου 2013.
48. «Βανδή και Κοκκίνου ξεσήκωσαν το Πελένδρι». 29 Αυγούστου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2015.
49. «Θεοφάνους & Θεοδωρίδου: στο Πελένδρι για συναυλία». timeoutcyprus.com. 13 Ιουλίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2015.
50. «13.08.2017 - Πέγκυ Ζήνα & Σταβέντο». www.foni-lemesos.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2018.
51. «Το φεστιβάλ Ζιβανίας έχει γίνει θεσμός στο όμορφο Πελένδρι....». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-01-05. https://archive.today/20180105063535/http://ekalisportsclub.gr/blog/%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B1/item/363-%CF%84%CE%BF-%CF%86%CE%B5%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B2%CE%AC%CE%BB-%CE%B6%CE%B9%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CE%AD%CF%87%CE%B5%CE%B9-%CE%B3%CE%AF%CE%BD%CE%B5%CE%B9-%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%81%CF%86%CE%BF-%CF%80%CE%B5%CE%BB%CE%AD%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%B9. Ανακτήθηκε στις 2018-01-05.
52. «Πελένδρι». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2018.
53. «Επίσκεψη στο Κτήμα Τσιάκκα, στο ορεινό Πελένδρι». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2018.
54. «Οινοποιεία Τσιάκκας». allaboutlimassol.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2018.
55. «Οινοποιείο Τσιάκκας: Με το βλέμμα στο μέλλον!». 2016-12-12. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-06-29. https://archive.today/20180629210609/http://www.timeoutcyprus.com/article/21499/oinopoieio-tsiakkas-me-vlemma-sto-mellon. Ανακτήθηκε στις 2018-06-29.
56. «Το κρασί που μας κάνει περήφανους στην Κύπρο και στο εξωτερικό ακούει στο όνομα κουμανταρία». 2017-07-03. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-06-29. https://archive.today/20180629210616/https://www.offsite.com.cy/articles/eidiseis/topika/217589-to-krasi-poy-mas-kanei-perifanoys-stin-kypro-kai-sto-exoteriko. Ανακτήθηκε στις 2018-06-29.
57. «Ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Αναστασιάδη στα αποκαλυπτήρια ανδριάντα στο Πελένδρι». Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών. 8 Σεπτεμβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2015.
58. «Τιμή και δόξα στο παλικάρι του Πελενδριού». elemesos.com. 10 Σεπτεμβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2015.
59. «Τσαγκάρης Σωτήριος». myweb.cytanet.com.cy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2016.

Πηγές

• «Πελένδρι: Το πλούσιο σε βυζαντινή κληρονομιά χωριό». Χαραυγή: σελ. 33. 30 Αυγούστου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2015. https://web.archive.org/web/20150830112144/http://dialogos.com.cy/haravgi/wp-content/uploads/sites/3/2015/08/30082015.pdf.
• «Ιστορία». Κοινοτικό Συμβούλιο Πελενδρίου. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2015.
• «Πελένδρι». allaboutlimassol.com. 4 Αυγούστου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2015.
• «Πάμε Πελένδρι για χωριάτικα λουκάνικα, ταβέρνες και κρασί». timeoutcyprus.com. 30 Δεκεμβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2016.
• Χρυσάνθου, Μήνας (27 Δεκεμβρίου 2016). «Η ζωή δεν σταματά στο Πελένδρι». www.sigmalive.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2018.
• «Το χωριό ΠΕΛΕΝΔΡΙ στην Κύπρο». www.thevillagexpress.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2018.
• «Το χωριό Πελένδρι - Από τις τρεις πλευρές του ξεπροβάλλουν επιβλητικά ψηλές βουνοκορφές». www.cyprusalive.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2018.
• «Εκκλησία Παναγίας Καθολικής (Πελένδρι)». allaboutlimassol.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2018.

Βιβλιογραφία

• Καρούζης, Γιώργος (2001). Περιδιαβάζοντας την Κύπρο: Λεμεσός (πόλη και επαρχία) (πρώτη έκδοση). Λευκωσία: ΣΕΛΑΣ Κεντρο Μελετων Ερευνων & Εκδοσεων. σελ. 251-255. ISBN 9963-566-67-7.

Εξωτερικοί συνδέσμοι

• Ιστοσελίδα Κοινοτικού Συμβουλίου
• «ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ». Κοινοτικό Συμβούλιο Πελενδρίου. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2015.
• «Επίσκεψη στο Κτήμα Τσιάκκα, στο ορεινό Πελένδρι». thevillagexpress.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2015.
• «Πελένδρι». thevillagexpress.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2017.
• «Η ζωή δεν σταματά στο Πελένδρι». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2015.
• Κύπρος ένα ταξίδι: Πελένδρι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Πελένδρι

voyage logo

Στα Βικιταξίδια υπάρχουν ταξιδιωτικές οδηγίες για τoν προορισμό    Πελένδρι