Παλαίκαστρο Λασιθίου

Το Παλαίκαστρο (επίσημο: το Παλαίκαστρον) είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του δήμου Σητείας, στην Περιφεριακή Ενότητα Λασιθίου της Κρήτης.^[1] Από το 1999 έως το 2010 ήταν έδρα του τότε Δήμου Ιτάνου. Βρίσκεται 18 χιλιόμετρα ανατολικά της Σητείας κοντά στον όρμο Γράντες σε υψόμετρο 35 μέτρα.^[2] Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 953 κατοίκους.^[3] Στην ευρύτερη περιοχή του Παλαικάστρου βρίσκονται αρχαιολογικά και ιστορικά μνημεία. Ιδιαίτερα γνωστό είναι το σπάνιο φοινικόδασος Βάι, που απέχει 7 χιλιόμετρα από τον οικισμό και η Μονή Τοπλού στα 6 χιλιόμετρα.

Παλαίκαστρο
Άποψη Παλαικάστρου
Παλαίκαστρο Παλαίκαστρο
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κρήτης
Περιφερειακή Ενότητα	Λασιθίου
Δήμος	Σητείας
Δημοτική Ενότητα	Ιτάνου
Δημοτική Κοινότητα	Παλαικάστρου
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Κρήτη
Νομός	Λασιθίου
Υψόμετρο	35
Πληθυσμός
Μόνιμος	1.024
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	72300
Τηλ. κωδικός	+30 28430
https://archive.is/20121218100041/http://www.itanou.gov.gr/
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ιστορικά στοιχεία

Η μινωική πόλη στο Ρουσολάκκο

Στην περιοχή Ρουσολάκκος, 2 χιλιόμετρα από το χωριό, στην παραλία Χιόνα, αποκαλύφθηκε από τις ανασκαφές που πραγματοποίησαν ο Άγγλοι αρχαιολόγοι R. C. Bosanquet και R. M. Dawkinns στις αρχές του 20ού αιώνα μια μινωική πόλη, η οποία άκμασε την υστερομινωική περίοδο, μέχρι τον 15ο αιώνα π.Χ.. Εδώ βρέθηκαν οι Μινωικές μήτρες του Παλαικάστρου και ο Κούρος Παλαικάστρου. Επίσης βρέθηκαν τάφοι της πρωτομινωικής και μεσομινωικής περιόδου. Το όνομα της πόλης δεν είναι γνωστό. Ο Paul Faure την ταύτισε με την αρχαία πόλη Δραγμό που αναφέρει ο Στέφανος ο Βυζάντιος. Στην πόλη αυτή βρισκόταν το ιερό του Δικταίου Δία, ένα από τα γνωστότερα της ανατολικής Κρήτης. Η λατρεία στο ιερό συνεχίστηκε μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους.^[4] Στο ύψωμα Πετσοφάς, νοτιοανατολικά του Παλαίκαστρου, βρισκόταν σημαντικό ιερό κορυφής, στο οποίο βρέθηκαν ειδώλια λατρευτών.^[5]

Κοντά στο φοινικόδασος του Βάι, βόρεια από το Παλαίκαστρο, βρίσκεται η αρχαία πόλη Ίτανος ή Ερημούπολη. Η ίδρυση της πόλης ανάγεται στα προϊστορικά χρόνια και αναφέρεται στα ομηρικά έπη. Η πόλη ήταν σημαντικό κέντρο διαμετακομιστικού εμπορίου και εξήγαγε πορφύρα, σπόγγους, γυαλί και αλιεύματα, ενώ η πόλη είχε έσοδα και από το ιερό του Δικταίου Δία. Η Ίτανος ήταν σε διαμάχη με την Πραισό και αργότερα με την Ιεράπυτνα. Η Ίτανος συνέχισε να είναι σημαντική πόλη κατά την ρωμαϊκή εποχή, μέχρι που καταστράφηκε τη βυζαντινή εποχή. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ίτανος κατοικήθηκε και την ενετική εποχή.^[6]

Επίσης, στο απομονωμένο ύψωμα Καστρί, κοντά στη θάλασσα, έχουν ανασκαφεί οικήματα της γεωμετρικής και ελληνιστικής εποχής.^[5] Στο ύψωμα Καστρί οι Ενετοί κατασκεύασαν οχυρό, το οποίο ονόμασαν Paleo Castro, για την προστασία των πλοίων που ελλιμενίζονταν στην περιοχή. Το φρούριο όμως εγκαταλείφθηκε και ο Εβλιγιά Τσελεμπή το 1688 αναφέρει ότι ήταν ερειπωμένο.^[7]

Ανακατασκευασμένο ομοίωμα του Κούρου του Παλαικάστρου και του πρώτου Αναλογικού Υπολογιστή (κεντρική πλατεία Παλαικάστρου)

Το χωριό του Παλαίκαστρου δεν υπήρχε κατά την ενετοκρατία. Αναφέρεται για πρώτη φορά στην απογραφή του 1881, με 143 χριστιανούς κατοίκους. Η πορεία του πληθυσμού σύμφωνα με τις απογραφές:^[5]

Απογραφή	1900	1920	1928	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011
Πληθυσμός	302	464	268	620	778	652	703	849		1084	953

Διοικητικά στοιχεία

Δείτε επίσης: Κοινότητα Παλαικάστρου

Το Παλαίκαστρο αναφέρεται επίσημα το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας.^[8] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίηση του Κλεισθένης Ι, μαζί με τους οικισμούς Αγκάθια, Βίγλα, Κουρεμένος, Κυριαμάδι, Λύδια, Μερτύδια, Τοπλού, Χιώνα και Χοχλακιές αποτελούν την κοινότητα Παλαικάστρου αποτελούν που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Ιτάνου του δήμου Σητείας ενώ σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 953 κατοίκους.^[3][9]

Εικόνες

• 
  Παλαίκαστρο Σητείας
• 
  Παραλία Χιώνα
• 
  Παραλία Κουρεμένος

Παραπομπές

1. Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 26. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 239.
2. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 47. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 370.
3. «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10879 (σελ. 405 του pdf)
4. «Παλαίκαστρο». Δήμος Σητείας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2015.
5. Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Β. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελίδες 598–9.
6. «Ίτανος». Δήμος Σητείας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2015.
7. «Φρούριο Paleo Castro». cretanbeaches.com. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2015.
8. «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2022.
9. «Νόμος 4555/2018 - ΦΕΚ 133/Α/19-7-2018 ( Άρθρα 1 - 151) (Πρόγραμμα ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ) (Κωδικοποιημένος)». e-nomothesia.gr | Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2022.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Παλαίκαστρο Λασιθίου

• Οδηγός της ανατολικής Κρήτης
• Δήμος Ιτάνου