Ο κακός δρόμος (ταινία)

Ο κακός δρόμος είναι τίτλος ταινίας ελληνοτουρκικής παραγωγής που κυκλοφόρησε το 1933. Η ταινία γυρίστηκε στην Κωνσταντινούπολη στα στούντιο της Ipek Film από τον σκηνοθέτη του Εθνικού Θεάτρου της Τουρκίας Μουχσίν Ερτογρούλ, σε σενάριο του Γρηγορίου Ξενόπουλου, βασισμένο στο ομότιτλο μυθιστόρημά του με πρωταγωνίστριες τις δύο μεγαλύτερες Ελληνίδες ηθοποιούς της εποχής Μαρίκα Κοτοπούλη και Κυβέλη.^[1][2]

Ο κακός δρόμος
Σκηνοθεσία	Μουσχίν Ερτογρούλ
Παραγωγή	Κώστας Θεοδωρίδης Γιώργος Χέλμης
Σενάριο	Ναζίμ Χικμέτ Γρηγόριος Ξενόπουλος
Ιστορία	Γρηγόριος Ξενόπουλος
Βασισμένο σε	Ο κακός δρόμος (μυθιστόρημα)
Πρωταγωνιστές	Μαρίκα Κοτοπούλη Κυβέλη Δημήτρης Μυράτ Βασίλης Λογοθετίδης Γιώργος Παππάς
Μουσική	Σωτηρία Ιατρίδου
Τραγούδι	Σωτηρία Ιατρίδου (Αχ, έρωτα!)
Φωτογραφία	Κώστας Θεοδωρίδης
Εταιρεία παραγωγής	Ipek Film
Πρώτη προβολή	1933 (Ελλάδα)
Διάρκεια	80΄
Προέλευση	Ελλάδα Τουρκία
Γλώσσα	ελληνική
δεδομένα (π • σ • ε )

Είναι η πρώτη συμπαραγωγή των δύο χωρών^[2] και προβλήθηκε στην Ελλάδα το 1933 ως πλήρως ηχητική και ομιλούσα ταινία. Στην ταινία κάνουν την πρώτη εμφάνισή τους στον ελληνικό κινηματογράφο οι ηθοποιοί Μαρίκα Κοτοπούλη, Κυβέλη, Βασίλης Λογοθετίδης^[3], Χρήστος Τσαγανέας^[4], Σωτηρία Ιατρίδου και Γιώργος Γαβριηλίδης. Η ταινία δεν γνώρισε εμπορική επιτυχία.

Πλοκή

Πηγή: Δημοσιεύματα εφημερίδων Ακρόπολις, Το Ελληνικόν Θέατρον, Ταχυδρόμος-Ομόνοια (1932-1936)

Η Χριστίνα (Μαρίκα Κοτοπούλη) και η Χρυσούλα (Κυβέλη) είναι δυο έφηβες, φίλες από μικρά παιδιά, κυρίως επειδή μεγάλωσαν στην ίδια γειτονιά της Ζακύνθου. Κατά τ’ άλλα, είναι εντελώς διαφορετικοί σαν χαρακτήρες. Η Χριστίνα είναι άσχημη αλλά τίμια, ενώ αντίθετα η Χρυσούλα είναι όμορφη, αλλά σκανδαλίζει τη γειτονιά με τη διαχυτική συμπεριφορά της.

Η Χριστίνα ζει μαζί με τον χήρο πατέρα της, μαστρο-Δήμο (Χρήστος Τσαγανέας), σε ένα φτωχικό σπίτι, ενώ έχει κι έναν αδερφό ονόματι Νιόνιο (Δημήτρης Μυράτ) που έχει ρίξει μαύρη πέτρα πίσω του ζώντας πλέον στον Πύργο. Η Χρυσούλα, από την άλλη πλευρά, ζει σε ένα πιο ευκατάστατο περιβάλλον, μαζί με τον μπακάλη πατέρα της, κυρ-Λάμπρο (Αντώνης Γιαννίδης), και τη μητέρα της, Φιορέτα (Μ. Κωνσταντινίδου).

Ένα βράδυ, η Χριστίνα, την οποία όλοι συμβούλευαν να μην κάνει παρέα με ένα τόσο ανήθικο κορίτσι όπως η Χρυσούλα, παραφύλαγε στο παράθυρό της και είδε την φίλη της να γυρίζει αργά το βράδυ στο σπίτι της με εναν άγνωστο άντρα. Το γεγονός πως ο άντρας αυτός ήταν ο νεαρός Μενεγής (Σπύρος Μουσούρης), το αγόρι που αγαπά η Χριστίνα, την οδηγεί στον τσακωμό της με την Χρυσούλα και την παύση της φιλίας τους.

Παράλληλα, εμφανίζεται ο Αλεξόπουλος (Βασίλης Λογοθετίδης), ένας ξενόφερτος άκληρος που παριστάνει τον πλούσιο ώστε να βρει νύφη και να αποκτήσει απογόνους. Στα δίχτυα του μπλέκεται η Χρυσούλα, την οποία ο ίδιος προσέγγισε με τη βοήθεια της προξενήτρας κυρα-Νικολέττας (Ν. Παπαδοπούλου). Αλεξόπουλος και Χρυσούλα παντρεύονται, όμως λίγους μήνες μετά εκείνος αφήνει την τελευταία του πνοή αλλά καθόλου περιουσία, αφού ήταν ανύπαρκτη.

Εντωμεταξύ, στο νησί επιστρέφει ο Νιόνιος, λόγω ενός γράμματος της Χριστίνας πως τον είχαν ανάγκη αυτή και ο πατέρας της. Κι ενώ Χριστίνα βάζει τον αδερφό της να ορκιστεί πως δεν θα γυρίσει να κοιτάξει την Χρυσούλα, οι δυο νέοι ερωτεύονται. Μάλιστα, με τη βοήθεια της κυρα-Νικολέττας έρχονται σε επαφή και ονειρεύονται έναν μεγαλοπρεπή γάμο, σοκάροντας την κλειστή κοινωνία της Ζακύνθου, καθότι η Χρυσούλα είναι ολίγων μηνών χήρα του Αλεξόπουλου.

Η Χριστίνα κάνει ό,τι μπορεί ώστε να μην γίνει αυτός ο γάμος, απειλώντας μέχρι και ν’ αυτοκτονήσει. Ακολουθεί μεγάλος καβγάς με τον αδελφό της, ο οποίος τονίζει την ασχήμια της, όμως μετά την καθησυχάζει πως όσα λέγονται είναι φήμες του κόσμου και πως δεν πρόκειται να παντρευτεί με τη Χρυσούλα. Ωστόσο, οι δυο ερωτευμένοι το σκάνε. Πηγαίνουν στον Πύργο και παντρεύονται, αλλά ο γάμος τους δε θα κρατήσει για πολύ. Εκείνος τη ζηλεύει συνεχώς, και η Χρυσούλα το σκάει με τον πλούσιο Νίκο (Γιώργος Παππάς).

Στην Αθήνα, όπου έχουν καταφύγει η Χρυσούλα με το Νίκο, τα λεφτά του Νίκου στο χρηματιστήριο χάνονται, και σιγά-σιγά αρχίζει να δοκιμάζεται η σχέση τους. Τότε θα εμφανιστεί ένας παλιός φίλος του θείου της Χρυσούλας, που θα την πείσει να τον εγκαταλείψει και να γυρίσει στο νησί και τον άντρα της.

Η Χριστίνα και η Χρυσούλα γίνονται πάλι φίλες, και η Χρυσούλα τής υπόσχεται πως θα κάνει τον Νιόνιο ευτυχισμένο. Όμως μετά την φυγή του αδελφού της και τον γάμο του με την καλύτερή της φίλη, πήρε η Χριστίνα τον κακό δρόμο, εκεί που τον εγκατέλειψε η Χρυσούλα.

Τελικά, η Χριστίνα επανέρχεται στην παλιά της ζωή και δέχεται την πρόταση γάμου του νεαρού Γιάννη (Γιώργος Γαβριηλίδης), του μπακαλόγατου του κυρ-Λάμπρου.

Διανομή ρόλων[5]

• Μαρίκα Κοτοπούλη - Χριστίνα
• Κυβέλη - Χρυσούλα
• Δημήτρης Μυράτ - Νιόνιος
• Βασίλης Λογοθετίδης - Αλεξόπουλος
• Γιώργος Παππάς - Νίκος
• Χρήστος Τσαγανέας - Δήμος
• Αντώνης Γιαννίδης - μπαρμπα-Λάμπρος
• Γιώργος Γαβριηλίδης - Γιάννης
• Σωτηρία Ιατρίδου - Νινέτα
• Μ. Κωνσταντινίδου - Φιορέττα
• Ν. Παπαδοπούλου - κυρα-Νικολέτα (προξενήτρα)
• Π. Παναγιώτου (ή Παναγιωτίδου) -Νενέ
• Νίνα Βιτσώρη - Έλενα
• Νίκος Βάχλας - σύζυγος Έλενας
• Σπύρος Μουσούρης - Μενεγής
• Γεώργιος Γεωργόπουλος
• Στέφανος Μουσούρης
• Νίνα Σημηριώτη
• Δώρα Γεωγοπούλου

Παραγωγή και αποδοχή

Η ταινία ξεκίνησε σαν ιδέα ανάμεσα στους θιασάρχες Γιώργο Χέλμη και Κώστα Θεοδωρίδη, συζύγους των μεγάλων Ελληνίδων ηθοποιών Μαρίκας Κοτοπούλη και Κυβέλης. Ο "Κακός δρόμος" ήταν ένα μυθιστόρημα του Γρηγορίου Ξενόπουλου, διαδραματιζόμενο στην ιδιαίτερη πατρίδα του: τη Ζάκυνθο.

Καταλήγοντας ως συμπαραγωγή της ελληνικής κινηματογραφικής εταιρείας Ίρις Φιλμ και της τουρκικής εταιρείας παραγωγής Ipek. Τα εσωτερικά γυρίσματα έγιναν στην Κωνσταντινούπολη, στα υπερσύγχρονα στούντιο της Ipek, ενώ οι εξωτερικές λήψεις πραγματοποιήθηκαν τον Φεβρουάριο του 1933 σε Αθήνα, Πάτρα και Ζάκυνθο. Με ένα καστ αποτελούμενο από τους πιο καταξιωμένους και καλούς ηθοποιούς της χώρας, ένα σενάριο που φαινομενικά θα άγγιζε το κοινό ως ηθογραφία, και με μια διαφορετική σκηνοθεσία και παραγωγή, η ταινία έκανε πρεμιέρα στις 20 Μαρτίου 1933 σε τρεις αίθουσες των Αθηνών, Σπλέντιτ, Ούφα και Απόλλων. Ακόμη, προβλήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 8 Μαΐου της ίδιας χρονιάς, στις αίθουσες Ηλύσια και Πατέ ταυτοχρόνως.

Το κοινό δεν την αγκάλιασε, αλλά αντίθετα την επέκρινε λόγω της τολμηρότητάς της. Η ταινία περιλάμβανε πολλά υπονοούμενα, με αποκορύφωμα τις σκηνές της Κυβέλης με τον Λογοθετίδη στους ρόλους της Χρυσούλας και του Αλεξόπουλου, αντίστοιχα. Οι σκηνές της πρώτης νύχτας του γάμου, καθώς και οι περισσότερες σκηνές που απεικονίζουν την Χρυσούλα, κόπηκαν στη λογοκρισία της ταινίας όταν προβλήθηκε στις Η.Π.Α. το 1936.

Οι περισσότερες κριτικές ήταν αρνητικές, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Αμερική. Κοινά σημεία επίκρισης είναι οι σκηνές της Χρυσούλας, μόνη της και με τον Αλεξόπουλο, η σκηνοθεσία, η ηχοληψία, οι διάλογοι και η ερμηνεία της Κυβέλης. Τα μέρη της ταινίας που επαινέθηκαν ηταν οι χιουμοριστικές σκηνές και η ερμηνεία της Μαρίκας Κοτοπούλη. Το γεγονός της αρνητικότητας που εξέπεμπε στους κριτικούς η ερμηνεία της Κυβέλης, οφείλεται στις πολιτικές της πεποιθήσεις, αφού εκείνη ήταν υποστηρίκτρια του Ελευθερίου Βενιζέλου σε μια εποχή που όλα ήταν στραμμένα εναντίον του.

Σήμερα, η ταινία έχει σχεδόν ξεχαστεί. Ο λόγος είναι πως η κόπια της θεωρείται χαμένη, και υπάρχει μόνο ένα δίλεπτο απόσπασμα που συνοδεύεται από τους στίχους Αν μ’ αρνηθείς να μη βρεθεί τόπος να κατοικήσεις, δάκρυα από τα μάτια μου να πεις να ξεψυχήσεις, αναρτημένο στο διαδίκτυο. Στο απόσπασμα εμφανίζεται η Μαρίκα Κοτοπούλη και πιθανώς ο Δημήτρης Μυράτ. Το γεγονός πως το πλάνο είναι θολό δεν επιτρέπει να στιγματιστεί καθαρά το ποιόν του ηθοποιού, αλλά είναι εμφανής η παρουσία της Κοτοπούλη επειδή οι διάφορες πόζες που παίρνει στην σκηνή είναι αναγνωρίσιμες στάσεις της ηθοποιού από φωτογραφίες της.

Παραπομπές

1. «Κυβέλη Συμμαχία ιερών τεράτων (1932-34)». Ινστιτούτο Κυβέλη. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2014.
2. Karalis, Vrasidas (2012). A History of Greek Cinema. New York: Continuum Publishing Corporation. σελ. 49. ISBN 9781441194473.
3. ΔΑΝΔΟΛΟΣ, ΣΤΕΦΑΝΟΣ (1/7/2008). «Βασiλης Λογοθετiδης : Ο Βασιλιάς της Κωμωδίας». Έθνος. http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22784&subid=2&pubid=1154540. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2014.^{[νεκρός σύνδεσμος]}
4. «Χρήστος Τσαγανέας». Φίνος Φιλμ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουνίου 2014. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2014.
5. Αργύρης, Τσιάπος. Οι πρώτες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου. Σέρρες: Α. Τσιάπος. σελ. 329–344. ISBN 978-960-93-7608-2.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Κακός δρόμος στην IMDb (Αγγλικά)
• Κακός δρόμος στο Cine.gr (αρχειοθετημένος)
• Κακός δρόμος (Ο), Ταινιοθήκη της Ελλάδος