Ιωάννης Κομνηνός (δουξ Δυρραχίου)

Ο Ιωάννης Κομνηνός (π. 1074 - μετά το 1105/06) ήταν Δούκας του Δυρραχίου και ανιψιός του Αλεξίου Α΄, Αυτοκράτορα των Ρωμαίων.

Ιωάννης Κομνηνός
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Ἰωάννης Κομνηνός (Ελληνικά)
Γέννηση	1074 (περίπου)[1]
Θάνατος	12ος αιώνας[2]
Χώρα πολιτογράφησης	Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	αποικιακός διοικητής στρατιωτικός[3]
Οικογένεια
Γονείς	Ισαάκιος Κομνηνός και Ειρήνη της Αλανίας
Αδέλφια	Αλέξιος Κομνηνός Κωνσταντίνος Κομνηνός Ιωάννης Δ΄ της Αχρίδος d:Q123753995 d:Q123785882
Οικογένεια	Δυναστεία Κομνηνών
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Πόλεμοι/μάχες	Battle of Zvečan
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	δούκας
δεδομένα

Βιογραφία

Γεννήθηκε πιθανόν το 1074 και ήταν ο πρωτότοκος γιος του σεβαστοκράτορα Ισαάκιου Κομνηνού, μεγαλύτερου αδελφού του Αλεξίου Α΄. Μητέρα του ήταν η Ειρήνη της Γεωργίας^[4], εξαδέλφη της Μαρίας της Αλανίας (συζύγου των Μιχαήλ Ζ΄ και Νικηφόρου Γ΄)^[5][6].

Διοίκητης του Δυρραχίου

Στις αρχές του 1091 ο Αλέξιος Α΄ τον διόρισε Δούκα (διοικητή) του θέματος του Δυρραχίου, στη θέση του Ιωάννη Δούκα^[7]. Η πόλη του Δυρραχίου ήταν μεγάλης σημασίας για την Αυτοκρατορία: ήταν το "κλειδί" της περιοχής και η είσοδος στα Βαλκάνια από την Ιταλία^[8]. Έτσι από αυτήν προσπάθησαν να εισβάλλουν οι Νορμανδοί, κατά τα πρώτα έτη της βασιλείας του Αλεξίου Α΄^[9].

Λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Ιωάννη Κομνηνού, ο Θεοφύλακτος αρχιεπίσκοπος Οχρίδας τον κατηγόρησε ότι συνωμοτούσε εναντίον του Αυτοκράτορα. Για να υπερασπιστεί τον εαυτό του ο δούκας του Δυρραχίου, ταξίδεψε ως τη Φιλιππούπολη όπου βρισκόταν ο Αλέξιος Α΄. Δεν είναι σαφές αν οι κατηγορία ήταν ουσίας παρόλα αυτά εξελίχθηκε σε διαμάχη του Αλεξίου Α΄ και του Ισαάκιου, που ήταν παρών με τον γιο του. Τελικά ο Αυτοκράτορας απέρριψε τους ισχυρισμούς του Θεοφύλακτου και επιβεβαίωσε τον Ιωάννη στη θέση του δούκα^[7][10].

Εναντίον του Βουκάν

Μετά τις επιδρομές του Σέρβου Βουκάν της Ράσκας, ορίστηκε, παρά την στρατιωτική απειρία του, να εκστρατεύσει εναντίον του. Άφησε όμως τον εαυτό του να εμπλακεί σε παρατεταμένες διαπραγματεύσεις με τον Σέρβο ηγεμόνα και έτσι ο Βουκάν κέρδιζε πολύτιμο χρόνο για να προετοιμάσει τις δυνάμεις του. Όταν ο Σέρβος ηγεμόνας ήταν έτοιμος, επιτέθηκε στον Ιωάννη κοντά στο Λιπένιον και προκάλεσε τη βαριά ήττα του^[7]. Ο Ιωάννης ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη για να εξηγήσει την ήττα του στον Αλέξιο Α΄. Το 1096 δέχθηκε και φιλοξένησε έναν από τους πρωτεργάτες της Α΄ Σταυροφορίας, τον Ούγο των Καπετιδών κόμη του Βερμαντουά^[11], του οποίου ο στόλος είχε ναυαγήσει ανοικτά του Δυρραχίου^[7]. Το 1105-06 η Άννα Κομνηνή αναφέρει ότι ο Ιωάννης ηττήθηκε σε μία εκστρατεία εναντίον της Δαλματίας. Επειδή ο Βοϊμόνδος Ωτβίλ πρίγκιπας του Τάραντα^[12], απειλούσε με μία νέα εισβολή Νορμανδών, ο Αλέξιος Α΄ τον αντικατέστησε με τον Αλέξιο, αδελφό του Ιωάννη^[13].

Οικογένεια

Δεν ξέρουμε με σιγουριά το όνομα της συζύγου του. Οι πηγές αναφέρουν ότι κάποιος Ιωάννης, ανιψιός του Αλεξίου Α΄, νυμφεύτηκε την κόρη του Μιχαήλ Ζ΄ Δούκα, αλλά υπάρχουν και άλλοι με αυτό το όνομα, όπως ο Ιωάννης Ταρωνίτης, δούκας Μακεδονίας. Επίσης ένας Ιωάννης Κομνηνός νυμφεύτηκε κάποια Άννα Δούκαινα και οι απόγονοί τους τάφηκαν στο ναό της Παμμακαρίστου στην Κωνσταντινούπολη, όπως δείχνουν οι εκεί επιγραφές όμως ο Κ. Βάρτζος, ο Πωλ Μαγκνταλίνο και ο Ζαν-Κλωντ Σενέ (Cheynet) θεωρούν ότι πρόκειται για τον Αδριανό Κομνηνό, αδελφό του Αλεξίου Α΄, που έγινε μοναχός με το όνομα Ιωάννης^[14]. Το «Λεξικό του Βυζαντίου» της Οξφόρδης αναφέρει ως σύζυγο του Ιωάννη τη Μαρία Δούκαινα^[6][14].

Παραπομπές

1. (Γαλλικά) Les personnages byzantins de l'Alexiade. Analyse prosopographique et synthèse. Presses universitaires de Louvain. Λέβεν. 1980. σελ. 135. ISBN-13 978-2-8746-3436-9. ISBN-10 2-87463-436-0.
2. Ανακτήθηκε στις 27  Νοεμβρίου 2018.
3. Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
4. Garland 2007, Anna Dalassena
5. Skoulatos 1980, σελίδες 125, 135.
6. Kazhdan 1991, σελίδες 1144–1145
7. Skoulatos 1980, σελ. 136.
8. Angold 1997, σελίδες 129ff., 152.
9. Some scholars place the incident later, in 1093/94, but the Αλεξιάς places it clearly soon after his appointment. Skoulatos 1980, σελ. 136 (note 4).
10. Angold 1997, σελ. 153.
11. Ήταν αδελφός του Φιλίππου Α΄ της Γαλλίας.
12. Συμμετείχε στην Α΄ Σταυροφορία και έγινε Α΄ πρίγκιπας της Αντιόχειας.
13. Skoulatos 1980, σελίδες 136–137.
14. Cawley 2011, Ioannes Komnenos.

Πηγές

• Angold, Michael (1997). The Byzantine Empire, 1025–1204: A Political History. London and New York: Longman. ISBN 0-582-29468-1.
• Cawley, Charles (14 Φεβρουαρίου 2011). «Medieval Lands Project: Byzantium 395–1057». Foundation for Medieval Genealogy. Ανακτήθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 2012.
• Garland, Lynda (2007). «Anna Dalassena, Mother of Alexius I Comnenus (1081-1118)». An Online Encyclopedia of Roman Rulers. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2012.
• Kazhdan, Alexander, επιμ. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. New York and Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
• Skoulatos, Basile (1980). Les personnages byzantins de l'Alexiade. Analyse prosopographique et synthèse (στα French). Louvain-la-Neuve: Nauwelaerts.