Ιμαλάια

Τα Ιμαλάια είναι η υψηλότερη οροσειρά της Γης. Βρίσκονται στην Ασία, όπου χωρίζουν την Ινδική υποήπειρο από το οροπέδιο του Θιβέτ. Ιμαλάια ονομάζεται πολλές φορές και ολόκληρο το ογκώδες ορεινό συγκρότημα που περιλαμβάνει τα κυρίως Ιμαλάια, το Καρακορούμ (Karakoram), την οροσειρά του Ινδοκούχου (Hindu Kush) και πολλές μικρότερες οροσειρές. Το όνομα Ιμαλάια προέρχεται από την σανσκριτική φράση himālaya, που σημαίνει «η κατοικία του χιονιού», hima (χιόνι) + ālaya (κατοικία)^[1]. Το εκτεταμένο συγκρότημα των Ιμαλαΐων περιέχει όλες τις βουνοκορφές της Γης (πάνω από 140) που είναι υψηλότερες από 7.000 μέτρα (υψόμετρο από την επιφάνεια της θάλασσας), με αποτέλεσμα να αναφέρεται και ως «η Στέγη του Κόσμου» («the Roof of the World»), και βέβαια την υψηλότερη όλων, την κορυφή του όρους Έβερεστ, στα 8.848 μέτρα. Ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του Τζορτζ Έβερεστ, διευθυντή ενός τμήματος της Μεγάλης Τριγωνομετρικής Έρευνας της Ινδίας, που έλαβε χώρα όταν η Ινδία ήταν ακόμα βρετανική αποικία. Το υψηλότερο σημείο του πλανήτη έξω από τα Ιμαλάια είναι η κορυφή Ακονκάγκουα των Άνδεων, στα 6.962 μέτρα.^[2].

Ιμαλάια
Χώρες	Κίνα, Ινδία, Πακιστάν, Αφγανιστάν, Νεπάλ, Μπουτάν, Μιανμάρ
Υψηλότερο Σημείο	Έβερεστ
Υψόμετρο	8.848 μ.

Το όρος Έβερεστ, η υψηλότερη κορυφή της οροσειράς και όλης της Γης.

Τα Ιμαλάια εκτείνονται σε επτά χώρες: την Ινδία, το Νεπάλ, το Μπουτάν, την Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, το Πακιστάν, την Μιανμάρ και το Αφγανιστάν με τις τρεις πρώτες να ασκούν κυριαρχία στο μεγαλύτερο τμήμα της οροσειράς.^[3] Από την οροσειρά πηγάζουν τρία από τα μεγαλύτερα ποτάμια συστήματα της Γης: του Ινδού, των Γάγγη-Βραχμαπούτρα και του Γιανγκτσέ. Περίπου 750 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν από αυτό το ποτάμιο σύστημα, που εξαρτάται μερικώς από το λιώσιμο των χιονιών των Ιμαλαΐων, στις έξι ανωτέρω χώρες και στο Μπανγκλαντές. Οι παγετώνες και τα χιόνια των Ιμαλαΐων θα περιορισθούν στο μέλλον σημαντικά από το συνεχώς εντεινόμενο ανθρωπογενές φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Λόγω του μεγέθους και της έκτασής τους, τα Ιμαλάια αποτέλεσαν φυσικό εμπόδιο στις μετακινήσεις των λαών για χιλιάδες χρόνια. Συγκεκριμένα, απετράπη η ανάμειξη φυλών από την Ινδική Χερσόνησο με λαούς της Κίνας και της Μογγολίας, με αποτέλεσμα να αναπτυχθούν αρκετά διαφορετικές συνήθειες, γλωσσικά ιδιώματα και ήθη μεταξύ αυτών των περιοχών. Η οροσειρά επίσης δυσχέραινε σε μεγάλο βαθμό το εμπόριο, αλλά και εμπόδιζε στρατιωτικές εκστρατείες πέρα από αυτή, όπως την περίοδο κυριαρχίας του Τζένγκις Χαν, ο οποίος δεν μπορούσε να επεκταθεί νότια των Ιμαλαΐων.

Θρησκεία και μύθος

Πολλές περιοχές των Ιμαλαΐων έχουν επίσης θρησκευτική σημασία για τους Ινδουϊστές και τους Βουδιστές. Στον Ινδουϊσμό, τα Ιμαλάια προσωποποιήθηκαν στον θεό Χιμαβάτ, τον πατέρα της Παρβάτι, συντρόφου του Σίβα.

Ο θρύλος λέει ότι πέρα από τις χιονισμένες βουνοκορφές των Ιμαλαΐων βρίσκεται το μυθικό βασίλειο της Σαμπάλα. Στο θρύλο αυτό βασίζεται και η ουτοπική λογοτεχνική και κινηματογραφική πολιτεία της Σάνγκρι Λα.

Τόποι θρησκευτικής σημασίας

• 
  Η μονή Πάρο Ταγκσάγκ, επίσης γνωστό ως «Φωλιά του Τίγρη»
• 
  Πέρασμα στο Λαντάκ με τυπικές σημαίες προσευχής
• 
  Τα Ιμαλάια μεταξύ της Ινδίας και του Θιβέτ σε εικονογράφηση στο Jami' al-tawarikh

Προέλευση και ανάπτυξη

Το ταξίδι μήκους πλέον των 6.000 χιλιομέτρων της γεωλογικής μάζας της Ινδίας (Ινδοαυστραλιανή πλάκα) πριν τη σύγκρουσή της με την Ασία (Ευρασιατική πλάκα) πριν από περίπου 40 με 50 εκατομμύρια χρόνια.

Τα Ιμαλάια ανήκουν στις νεότερες οροσειρές του πλανήτη και αποτελούνται κυρίως από ανορθωμένα ιζηματογενή και μεταμορφωμένα πετρώματα. Σύμφωνα με τη σύγχρονη θεωρία των τεκτονικών πλακών, ο σχηματισμός των Ιμαλαίων είναι αποτέλεσμα της ηπειρωτικής σύγκλισης ή ορογένεσης κατά μήκος της ζώνης σύγκλισης μεταξύ της Ινδοαυστραλιανής και της Ευρασιατικής πλάκας^[4].

Η σύγκλιση αυτή ξεκίνησε κατά την Άνω Κρητιδική περίοδο πριν από περίπου 70 εκατομμύρια χρόνια, όταν η Ινδοαυστραλιανή πλάκα κινούμενη προς το βορρά με ταχύτητα 15 εκ. ανά έτος, συγκρούστηκε με την Ευρασιατική πλάκα. Περίπου πριν από 50 εκατομμύρια χρόνια η Ινδοαυστραλιανή πλάκα είχε πλήρως εξαφανίσει τoν ωκεανό της Τηθύος, την ύπαρξη του οποίου μαρτυρούν τα ιζηματογενή πετρώματα του ωκεάνιου πυθμένα και το ηφαιστειακό δαχτυλίδι στις περιφερειακές ακτές του. Επειδή αυτά τα ιζηματογενή πετρώματα είναι ελαφριά, ανορθώθηκαν σε οροσειρές αντί να βυθιστούν στον πυθμένα. Συχνά αναφέρεται προς υποστήριξη αυτής της άποψης ότι στην κορυφή του όρους Έβερεστ είναι ορατή η παρουσία θαλάσσιου ασβεστόλιθου από αυτόν τον αρχαίο ωκεανό^[5]. Η Ινδοαυστραλιανή πλάκα συνεχίζει τη βόρεια πορεία της κάτω από το οροπέδιο του Θιβέτ, προκαλώντας την ανύψωσή του. Τα υψίπεδα Αρακάν Γιόμα στη σημερινή Μιανμάρ και τα νησιά Ανταμάν και Νικομπάρ στον κόλπο της Βεγγάλης είναι επίσης αποτέλεσμα αυτής της σύγκλισης.

Η Ινδοαυστραλιανή πλάκα κινείται σήμερα με ταχύτητα 67 χιλιοστά ανά έτος και εκτιμάται ότι τα επόμενα 10 εκατομμύρια χρόνια θα διασχίσει περίπου 1.500 χιλιόμετρα μέσα στην Ασία. Περίπου 20 χιλιοστά της Ινδοασιατικής σύγκλισης απορροφούνται το χρόνο σε θραύσεις στο νότιο όριο της οροσειράς των Ιμαλαΐων. Αυτό προκαλεί την ανύψωση της οροσειράς κατά περίπου 5 χιλιοστά ανά έτος, καθιστώντας την γεωλογικά ενεργή. Η κίνηση σύγκλισης των δύο πλακών καθιστά την ευρύτερη περιοχή σεισμικά ενεργή προκαλώντας περιστασιακούς σεισμούς.

Παγετώνες και υδρογραφικά δίκτυα

Τα Ιμαλάια κατέχουν το τρίτο μεγαλύτερο απόθεμα χιονιού και πάγου στον κόσμο, μετά την Ανταρκτική και την Αρκτική^[6] Η οροσειρά των Ιμαλαΐων περιλαμβάνει συνολικά περίπου 15.000 παγετώνες, στους οποίους είναι αποθηκευμένα περίπου 12.000 κυβικά χιλιόμετρα νερού^[7]. Ο δεύτερος μεγαλύτερος παγετώνας στον κόσμο εκτός της πολικής ζώνης, και μεγαλύτερος της περιοχής, είναι ο παγετώνας Σιατσέν με μήκος 70 χιλιόμετρα που βρίσκεται στη συνοριακή περιοχή μεταξύ της Ινδίας και του Πακιστάν. Άλλοι γνωστοί παγετώνες είναι ο Γκανγκότρι και ο Γιαμουνότρι (ή Ουταρακάντ), ο Νούμπρα, ο Μπιάφο και ο Μπαλτόρο (στην περιοχή του Καρακόρουμ), ο Ζεμού στο Σικίμ και ο Κουμπού στην περιοχή του όρους Έβερεστ.

Οι υψηλότερες περιοχές των Ιμαλαΐων είναι χιονοσκεπείς όλο το χρόνο, παρά τη γειτνίασή τους με τα τροπικά κλίματα, ενώ αποτελούν την περιοχή πηγών για αρκετούς μεγάλους ποταμούς. Αυτοί διακρίνονται σε δύο κύρια υδρογραφικά συστήματα:

• Οι δυτικοί ποταμοί συγκλίνουν στη λεκάνη του ποταμού Ινδού, ο οποίος είναι και ο μεγαλύτερος. Ο Ινδός πηγάζει από το Θιβέτ στη συμβολή των ποταμών Σένγκε και Γκαρ και ρέει νοτιοδυτικά στην Ινδία και το Πακιστάν για να εκβάλλει στην Αραβική θάλασσα. Στην πορεία του τροφοδοτείται μεταξύ άλλων από τους ποταμούς Υδάσπη, Ακεσίνη, Υδραώτη Ζάραδρο και Ύφαση.
• Σχεδόν όλοι οι υπόλοιποι ποταμοί των Ιμαλαΐων αποστραγγίζουν τη λεκάνη του ποταμού Βραχμαπούτρα. Οι δύο κύριοι ποταμοί είναι ο Γάγγης - Βραχμαπούτρα, και ο Γιαμούνα, με ένα πλήθος παραποτάμων. Ο Βραχμαπούτρα πηγάζει από τον ποταμό Γιαρλούνγκ Τσανγκπο στο δυτικό Θιβέτ και ρέει ανατολικά κατά μήκος του Θιβέτ και δυτικά στις πεδιάδες του Άσαμ. Ο Γάγγης και ο Βραχμαπούτρα συμβάλλουν στο Μπανγκλαντές και εκβάλλουν στον κόλπο της Βεγγάλης στο μεγαλύτερο ποτάμιο δέλτα σε όλο τον κόσμο^[8].

Ο ανατολικότερος ποταμός που τροφοδοτείται από τα Ιμαλάια είναι ο Αγιεγιαρουάντι, ο οποίος πηγάζει από το ανατολικό Θιβέτ και ρέει νότια στη Μιανμάρ εκβάλλοντας στη θάλασσα Ανταμάν.

Οι ποταμοί Σαλουέν, Μεκόνγκ, Γιανγκτσέ και ο Κίτρινος Ποταμός πηγάζουν από περιοχές του οροπεδίου του Θιβέτ, διακριτές από την οροσειρά των Ιμαλαΐων, οπότε και δεν συμπεριλαμβάνονται στα υδρογραφικά τους δίκτυα. Ορισμένοι γεωλόγοι αναφέρονται σε όλους αυτούς τους ποταμούς συνολικά ως οι ποταμοί των περι-Ιμαλαΐων. Πρόσφατα, έχει καταγραφεί μία σημαντική αύξηση στο ρυθμό υποχώρησης των παγετώνων σε όλη την περιοχή ως συνέπεια των κλιματικών αλλαγών.

Λίμνες

Η περιοχή των Ιμαλαΐων περιλαμβάνει εκατοντάδες λίμνες. Οι περισσότερες βρίσκονται σε υψόμετρα μικρότερα από 5.000 μέτρα, ενώ το μέγεθός τους ελαττώνεται με το υψόμετρο. Η μεγαλύτερη λίμνη είναι η Πανγκόνγκ Τσο μεταξύ της Ινδίας και της Κίνας σε υψόμετρο 4.600 μ., με 8 χλμ. πλάτος και 134 χλμ. μήκος. Μία σημαντική λίμνη σε μεγάλο υψόμετρο είναι η Γκουρουντογκμάρ στο βόρειο Σικίμ σε ύψος 5.148 μ., ενώ άλλες σημαντικές λίμνες είναι η Τσόνγκμο κοντά στα σύνορα Ινδίας και Κίνας στο Σικίμ, και η Τιλιτσό στο Νεπάλ.

Οι ορεινές λίμνες είναι γνωστές στους γεωλόγους ως ταρν όταν δημιουργούνται από παγετωνική δραστηριότητα.Οι Ταρν βρίσκονται κυρίως πάνω από τα 5.500 μέτρα^[9].

Κορυφές των Ιμαλαΐων

Ονομάσια Κορυφής	Άλλες ονομασίες και ερμηνεία	Υψόμετρο (μ.)	Υψόμετρο (πόδια)	Έτος πρώτης κατάκτησης (από Ευρωπαίους)	Σχόλια
Έβερεστ	Σαγκαρμάθα (Νεπάλι), «Κορυφή του Κόσμου», Τσομολάνγκα (Θιβετιανά), «Θεά μητέρα του χιονιού»	8.848	29.035,44	1953	Υψηλότερο βουνό της Γης, στα σύνορα μεταξύ Νεπάλ και Κίνας (Θιβέτ).
Κ2	Τσόγκο Γκάνκρι	8.611	28.251	1954	Δεύτερο υψηλότερο βουνό της Γης, στα σύνορα μεταξύ της αυτόνομης περιοχής Ταξκοργκάν Ταζίκ της επαρχίας Ζινγιάνκ της Κίνας και των βορείων περιοχών του Πακιστάν.
Κανγκτσενγιούνγκα	Κανγκτσέν Ντζόνγκα, «Πέντε θησαυροί του μεγάλου χιονιού»	8.586	28.169	1955	Τρίτο ψηλότερο βουνό της Γης, στα σύνορα μεταξύ Νεπάλ και Σικίμ, Ινδία.
Λότσε	«Νότια κορυφή»	8.516	27.940	1956	Τέταρτο ψηλότερο βουνό της Γης, μεταξύ του Θιβέτ στην Κίνα και του Νεπάλ, κοντά στο Έβερεστ.
Μακαλού	«Το μεγάλο μαύρο»	8.462	27.765	1955	Πέμπτο ψηλότερο βουνό της Γης, στα σύνορα μεταξύ του Θιβέτ στην Κίνα και του Νεπάλ.
Τσο Ογιού	Κοουοουγιάγκ, «Τιρκουάζ θεά»	8.201	26.905	1954	Έκτο ψηλότερο βουνό της Γης, στα σύνορα μεταξύ του Θιβέτ στην Κίνα και του Νεπάλ.