Επαρχία

Επαρχία είναι μια εκκλησιαστική μονάδα στον Ανατολικό Χριστιανισμό που ισοδυναμεί με μια επισκοπή στον Δυτικό Χριστιανισμό. Μια επαρχία διοικείται από έναν επίσκοπο. Ανάλογα με τη διοικητική δομή μιας συγκεκριμένης Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, μια επαρχία μπορεί να ανήκει σε μια μητρόπολη, αλλά μπορεί επίσης να εξαιρείται. Κάθε επαρχία χωρίζεται σε ενορίες, με τον ίδιο τρόπο όπως μια επισκοπή στις Δυτικές Εκκλησίες. Η ιστορική ανάπτυξη των επαρχιών σε διάφορες Ορθόδοξες Εκκλησίες, χαρακτηρίστηκε από τοπικές διακρίσεις που μπορούν να παρατηρηθούν στις σύγχρονες εκκλησιαστικές πρακτικές του Ανατολικού Ορθόδοξου Χριστιανισμού, των Ανατολίτικων Ορθοδόξων Εκκλησιών και των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών.^[1]

Ορολογία

Ο όρος είχε ποικίλες σημασίες και πολλαπλές χρήσεις στην ιστορία, κυρίως στην πολιτική και τη διοίκηση, ξεκινώντας από την Ελληνιστική περίοδο και συνεχίζοντας σε όλη τη Ρωμαϊκή εποχή.^[2][3]

Στον ελληνορωμαϊκό κόσμο χρησιμοποιήθηκε ως ελληνικό αντίστοιχο για τον λατινικό όρο provincia, που δηλώνει την Ρωμαϊκή επαρχία, την κύρια διοικητική μονάδα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η ίδια χρήση χρησιμοποιήθηκε στην πρώιμη Βυζαντινή Αυτοκρατορία μέχρι τις μεγάλες διοικητικές μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 7ου και 9ου αιώνα, καταργώντας το παλιό επαρχιακό σύστημα. Στη σύγχρονη εποχή, ο όρος χρησιμοποιήθηκε και στα διοικητικά συστήματα ορισμένων χωρών, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος.^[4]

Δεδομένου ότι χρησιμοποιήθηκε συνήθως ως ο κύριος ελληνικός προσδιορισμός μιας διοικητικής επαρχίας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ο όρος επαρχία απέκτησε κατά συνέπεια μια πρόσθετη χρήση μεταξύ των ελληνόφωνων Χριστιανών, δηλώνοντας εκκλησιαστικές δομές σε επαρχιακό επίπεδο της εκκλησιαστικής διοίκησης, εντός του Ανατολικού Χριστιανισμού. Τέτοιος ορολογικός δανεισμός προέκυψε από την τελική εδραίωση του επαρχιακού (μητροπολιτικού) συστήματος τον 4ο αιώνα. Η Α' Οικουμενική Σύνοδος (325) επιβεβαίωσε (Κανόνας IV)^[5] ότι όλοι οι επίσκοποι κάθε πολιτικής επαρχίας πρέπει να συγκεντρωθούν σε μία εκκλησιαστική επαρχία, με επικεφαλής έναν μητροπολίτη (επίσκοπο της πρωτεύουσας της επαρχίας). Εφόσον οι αστικές επαρχίες ονομάζονταν επαρχίες στα ελληνικά, ο ίδιος όρος χρησιμοποιήθηκε για τον ορισμό των εκκλησιαστικών επαρχιών. Αυτή η χρήση έγινε συνηθισμένη και οι μητροπολιτικές επαρχίες έγιναν γνωστές ως επαρχίες.^[6][7][8]

Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία

Επαρχίες της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας

Επαρχίες της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας

Καθ' όλη τη διάρκεια της ύστερης αρχαιότητας και της πρώιμης μεσαιωνικής περιόδου, κατά την ανατολική ορθόδοξη ορολογία, ο όρος επαρχία παρέμεινε κοινός προσδιορισμός μητροπολιτικής επαρχίας, δηλαδή μητρόπολης.

Κατά την ύστερη μεσαιωνική περίοδο, η ορολογία άρχισε να αλλάζει, ιδιαίτερα στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Η διαδικασία του πληθωρισμού τίτλων που επηρέαζε τη βυζαντινή γραφειοκρατία και την αριστοκρατία κέρδισε επίσης ορμή στους εκκλησιαστικούς κύκλους. Προκειμένου να προωθηθεί ο συγκεντρωτισμός, οι πατριαρχικές αρχές άρχισαν να πολλαπλασιάζουν τον αριθμό των μητροπολιτών, ανεβάζοντας τους τοπικούς επισκόπους σε επίτιμους μητροπολιτικούς βαθμούς, χωρίς να τους δίνουν πραγματικές μητροπολιτικές εξουσίες και κάνοντάς τους άμεσα διορισμένους και επομένως περισσότερο εξαρτημένους από την Κωνσταντινούπολη. Κατά συνέπεια, η χρήση της λέξης επαρχία επεκτάθηκε για να συμπεριλάβει όχι μόνο τις κατάλληλες μητροπολιτικές επαρχίες, αλλά και τις νεοσύστατες επίτιμες μητροπολιτικές έδρες που δεν ήταν πραγματικές επαρχίες και επομένως δεν ήταν διαφορετικές από τις τότε απλές επισκοπές, παρά μόνο σε τιμητικούς τίτλους και βαθμούς. Παρόλα αυτά, τέτοιες επίτιμες μητροπολιτικές έδρες ονομάστηκαν και επαρχίες. Αυτή η διαδικασία προωθήθηκε συστηματικά, με αποτέλεσμα μια μεγάλη ορολογική αλλαγή.^[9]

Επαρχίες της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας

Επαρχίες της Γεωργιανής Ορθόδοξης Εκκλησίας

Μετά τον κατακερματισμό των αρχικών μητροπολιτικών επαρχιών σε πολλές Τιτουλάριες επισκοπές που αναφέρονταν επίσης ως επαρχίες, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως έγινε πιο συγκεντρωτικό και μια τέτοια δομή παρέμεινε μέχρι σήμερα. ^[10] Παρόμοια εκκλησιαστική ορολογία χρησιμοποιείται επίσης από άλλες αυτοκέφαλες και αυτόνομες εκκλησίες εντός της Ανατολικής Ορθόδοξης κοινότητας. Σε όσους δεν είναι Έλληνες, ο όρος επαρχία χρησιμοποιείται σε τοπικές παραλλαγές και έχει επίσης διάφορα ισοδύναμα στις τοπικές γλώσσες.

Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες

Στις Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες, η επαρχία είναι ισοδύναμη με μια επισκοπή της Λατινικής Εκκλησίας και ο επίσκοπός της μπορεί να ονομαστεί έπαρχος (ισοδύναμο με επισκοπή της Λατινικής Εκκλησίας). Ταυτόχρονα, η αρχιεπαρχία ισοδυναμεί με μια αρχιεπισκοπή της Λατινικής Εκκλησίας και ο επίσκοπός της μπορεί να ονομαστεί αρχιέπαρχος (ισοδύναμο με αρχιεπίσκοπο της ρωμαϊκής ιεροτελεστίας).^[1]

Οι επιμέρους επαρχίες ορισμένων Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών μπορεί να είναι εκλέκτορες στους μητροπολίτες της Λατινικής Εκκλησίας. Για παράδειγμα, η Ελληνόρρυθμη Καθολική Επαρχία του Križevci ψηφίζει για την Ρωμαιοκαθολική Αρχιεπισκοπή του Ζάγκρεμπ.^[11] Επίσης, ορισμένες μικρές ανατολικές καθολικές εκκλησίες έχουν Λατίνους ιεράρχες. Για παράδειγμα, η Ελληνόρρυθμη Καθολική Εκκλησία της Βόρειας Μακεδονίας είναι οργανωμένη ως ενιαία Επαρχία Στρούμιτσας-Σκοπίων, της οποίας ο σημερινός επικεφαλής είναι ο Ρωμαιοκαθολικός επίσκοπος των Σκοπίων.^[12]

Πηγές

• Cross, Frank L.· Livingstone, Elizabeth A., επιμ. (2005) [1957]. The Oxford Dictionary of the Christian Church (3rd rev. έκδοση). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-280290-3.
• Kiminas, Demetrius (2009). The Ecumenical Patriarchate: A History of Its Metropolitanates with Annotated Hierarch Catalogs. Wildside Press LLC. ISBN 9781434458766.
• Mason, Hugh J. (1974). Greek Terms for Roman Institutions: A Lexicon and Analysis. Toronto: Hakkert. ISBN 9780888660138.
• Meyendorff, John (1989). Imperial unity and Christian divisions: The Church 450-680 A.D. Crestwood, NY: St. Vladimir's Seminary Press. ISBN 9780881410563.
• Nedungatt, George, επιμ. (2002). A Guide to the Eastern Code: A Commentary on the Code of Canons of the Eastern Churches. Rome: Oriental Institute Press. ISBN 9788872103364.
• Ohme, Heinz (2012). «Sources of the Greek Canon Law to the Quinisext Council (691/2): Councils and Church Fathers». The History of Byzantine and Eastern Canon Law to 1500. Washington: CUA Press. σελίδες 24–114. ISBN 9780813216799.
• Ostrogorsky, George (1956). History of the Byzantine State. Oxford: Basil Blackwell.
• Stevenson, Angus, επιμ. (2010) [1998]. Oxford Dictionary of English (3rd έκδοση). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-957112-3.
• Vitale, Marco (2012). Eparchie und Koinon in Kleinasien von der ausgehenden Republik bis ins 3. Jh. n. Chr. Bonn: Dr. Rudolf Habelt Verlag. ISBN 9783774937390.
• Vitale, Marco (2016). «Priest—Eparchy-arch—Speaker of the Ethnos: The Areas of Responsibility of the Highest Officials of the Eastern Provincial Imperial Cult». Mnemosyne 69 (1): 82–111. doi:10.1163/1568525X-12341727. https://www.academia.edu/11194320.

Παραπομπές

1. Nedungatt 2002, σελ. 228.
2. Vitale 2012.
3. Vitale 2016, σελ. 82-111.
4. Mason 1974, σελ. 81, 84-86, 138-139.
5. First Ecumenical Council (325): Canon IV
6. Meyendorff 1989, σελ. 55.
7. Cross & Livingstone 2005, σελ. 552.
8. Ohme 2012, σελ. 37.
9. Meyendorff 1989.
10. Eparchies of the Ecumenical Patriarchate of Constantinople (Επαρχίες Οικουμενικού Θρόνου)
11. David M. Cheney. «Diocese of Križevci». Catholic Hierarchy. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2018.
12. David M. Cheney. «Eparchy of Beata Maria Vergine Assunta in Strumica-Skopje». Catholic Hierarchy. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2019.