Ελληνίδα βυζαντινολόγος From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ (γαλλικά: Hélène Ahrweiler, Αθήνα, 29 Αυγούστου 1926) είναι Ελληνίδα βυζαντινολόγος ιστορικός μικρασιατικής καταγωγής.[16] Υπήρξε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του τμήματος Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, το 1967, και η πρώτη γυναίκα πρύτανης του Πανεπιστημίου της Σορβόννης στην 700 χρόνων ιστορία του, το 1976.[17] Ακόμη, είναι Πρέσβειρα Καλής Θέλησης της UNICEF.
Γεννήθηκε στην Αθήνα από Μικρασιάτες γονείς. Πατέρας της ήταν ο Νίκος Γλύκατζης, Μικρασιάτης έμπορος και επιστάτης των κτημάτων της οικογενείας της μητέρας της, Καλλιρόης, το γένος Ψαλτίδη, η οποία προερχόταν από εύπορη οικογένεια της Προύσας.[18] Αποφοίτησε από το Δ΄ Γυμνάσιο Αθηνών και σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.[19] Στην Κατοχή εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ και ήταν η υπεύθυνη μαθητριών του Παγκρατίου,[20] υπό την καθοδήγηση του Χρήστου Πασαλάρη.[21] Κατά τα Δεκεμβριανά, ακολούθησε τον ΕΛΑΣ Αθηνών, στην υποχώρηση του από την Αττική και επέστρεψε στον Βύρωνα μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας.[22]
Την περίοδο του 1950, ενώ ήταν φοιτήτρια του πανεπιστημίου, εργάστηκε ως γνώστρια της γαλλικής γλώσσας στον κύκλο της βασίλισσας Φρειδερίκης.[23] Μετά την αποφοίτησή της από τη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ εργάστηκε ως ερευνήτρια στο Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών (1949-1953).
Εγκαταστάθηκε στο Παρίσι το 1953 για να συνεχίσει τις σπουδές της. Δύο χρόνια μετά την άφιξή της, διορίσθηκε στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας (CNRS) και το 1964 έγινε διευθύντρια σπουδών του Κέντρου και το 1967 καθηγήτρια στη Σορβόννη.[24] Το 1966 έλαβε το δίπλωμα doctorat ès lettres, με τη μελέτη της για το Βυζάντιο και τη θάλασσα, που εκδόθηκε από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις της Γαλλίας (Byzance et la mer, Παρίσι: Presses universitaires de France). Διετέλεσε Διευθύντρια του Κέντρου Ιστορίας και Πολιτισμού του Βυζαντίου και της Χριστιανικής Αρχαιολογίας, έγινε Αντιπρύτανις (1970-1973) και το 1976, Πρύτανις στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris I). Είναι η πρώτη γυναίκα Πρύτανης στην ιστορία των 700 χρόνων του Πανεπιστημίου της Σορβόννης αλλά και η πρώτη γυναίκα παγκοσμίως που είχε τέτοια θέση σε διεθνώς αναγνωρισμένο πανεπιστήμιο.[25] Εκεί γνώρισε τον σύζυγό της, τον Ζακ Αρβελέρ (Jacques Ahrweiler), που ήταν αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού της Γαλλίας και ο οποίος καταγόταν από μεγαλοαστική οικογένεια του Παρισιού. Με τον Ζακ Αρβελέρ απέκτησε μία κόρη, την Μαρί-Ελέν.[26] Σήμερα ζει μόνιμα στη Γαλλία.
Είναι Πρόεδρος της Επιτροπής Ηθικής του Εθνικού Κέντρου για την Επιστημονική Έρευνα (Γαλλία), του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου των Δελφών (Ελλάδα) και Επίτιμη Πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Βυζαντινών Σπουδών. Επίσης, διετέλεσε Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδας, Πρύτανις της Ακαδημίας και Καγκελάριος των Πανεπιστημίων των Παρισίων, Πρόεδρος του Κέντρου Georges Pompidou-Beaubourg, Πρόεδρος του Αμερικανικού Μουσείου Τέχνης και Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου στο Παρίσι.[18][27][28] Είναι, ακόμη, μέλος του επιστημονικού εποπτικού συμβουλίου του Ιδρύματος Λαμπράκη[29] και Επίτιμη Πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Βυζαντινών Σπουδών.[30]
Στο Ελληνικό δημοψήφισμα του 2015 τάχθηκε υπέρ του «Ναι».[31][32][33] Επίσης, τον Νοέμβριο του 2015 εξέδωσε μία ανακοίνωση και ένα βίντεο, με το οποίο δήλωσε την έμπρακτη στήριξή της για τον Κυριάκο Κ. Μητσοτάκη για τις εσωκομματικές εκλογές της Νέας Δημοκρατίας, αφιερώνοντάς του και ένα ποίημα.[34][35][36]Ισχυρίστηκε ότι στον τάφο της Βεργίνας είναι θαμμένος ο Μέγας Αλέξανδρος, το οποίο και αναλύει στο βιβλίο της Ο Μέγας Αλέξανδρος των Βυζαντινών.[37][18] Μαζί με άλλες εξέχουσες προσωπικότητες τον Ιούνιο του 2019 ζήτησε την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου. [38] Επίσης, διετέλεσε μέλος της Επιτροπής «Ελλάδα 2021» για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την ελληνική επανάσταση.
Είναι Επίτιμη Διδάκτωρ του Αμερικανικού Πανεπιστημίου των Παρισίων (1989), του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, καθώς και των Πανεπιστημίων του Λονδίνου, του Βελιγραδίου, των Αθηνών, της Λίμα, του Νιου Μπράνσγουικ (Καναδάς), της Χάιφα, της Νέας Υόρκης, της Θεσσαλονίκης, του Φραίμπουργκ (Ελβετία), κ.α.. [39]
Είναι τιμητικό μέλος των Ακαδημιών των Αθηνών, του Βερολίνου, της Βουλγαρίας, καθώς και της Βρετανικής Ακαδημίας. Επίσης, είναι μέλος και συνεργάτιδα της Βασιλικής Ακαδημίας των Επιστημών, των Γραμμάτων και των Τεχνών του Βελγίου.
Έχει λάβει τις εξής τιμητικές διακρίσεις από τη Γαλλική Δημοκρατία:
Ακόμη έχει λάβει τις εξής διακρίσεις: Ταξιάρχης της Λεγεώνας της Τιμής (Ελλάδα), Επίτιμη Πολίτης (Γαλλία), Υψηλότατη Ταξιάρχης (Μεξικό), Ταξιάρχης της Εθνικής Ταξιαρχίας (Λουξεμβούργο), Υψηλότερη Ταξιάρχης της Ταξιαρχίας των Τιμών (Αυστρία), Ταξιάρχης της Βασιλικής Ταξιαρχίας της Δανίας, Ταξιάρχης των Επιστημών, της Παιδείας και της Τέχνης (Πορτογαλία), Ταξιάρχης της Ταξιαρχίας της Τιμής (Ιταλία), τιμητικό μετάλλιο από τη Πολωνική Ακαδημία Επιστημών και Ασημένιο Μετάλλιο του Ολυμπιακού Τάγματος από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή.[39]
Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ θεωρείται σήμερα μία από τις πλέον εξέχουσες πανεπιστημιακές προσωπικότητες, ιδιαίτερα στη βυζαντινολογία, με πολύ μεγάλο αριθμό σχετικών διαλέξεων και ομιλιών εντός και εκτός Ελλάδας. Στην τηλεοπτική εκπομπή Μεγάλοι Έλληνες πήρε την 86η θέση.
Τα έργα της αφορούν κυρίως την ιδιότητά της ως βυζαντινολόγου. Μεταξύ των σημαντικότερων, αξίζει να αναφερθούν οι Έρευνες για τη διοίκηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας τον 9ο και 10ο αιώνα (1960), Το Βυζάντιο και η θάλασσα (1966), Μελέτες για τη διοικητική και κοινωνική διάρθρωση του Βυζαντίου (1971), Βυζάντιο, η χώρα και τα εδάφη (1976), και Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (L’ ideologie politique de l’ empire Byzantine, 1976 ― ελλην. μετάφρ. Τ. Δρακόπουλου, «ΨΥΧΟΓΙΟΣ»), Βυζαντινή γεωγραφία, Ιστορική γεωγραφία του μεσογειακού κόσμου. Στα βιβλία της περιλαμβάνονται, επίσης, Η Σμύρνη ανάμεσα σε δύο τουρκικές κατοχές (1975), Η διασπορά στο Βυζάντιο (1995), The Making of Europe (2000), Γιατί το Βυζάντιο (2010), Σας μιλώ για το Βυζάντιο (2014), Πόσο Ελληνικό είναι το Βυζάντιο; Πόσο Βυζαντινοί οι Νεοέλληνες; (2016), Μικρασία, Καρδιά του Ελληνισμού (2021), κ.ά..[40]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
