Εθνική Φρουρά (Κύπρος)

Η Εθνική Φρουρά (Ε.Φ.) αποτελεί την συνδυασμένη ένοπλη δύναμη της Κύπρου, που περιλαμβάνει χερσαίες, ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις.

Εθνική Φρουρά
Το έμβλημα της Ε.Φ.
Ίδρυση	1964
Αρχηγείο	Λεωφόρος Στροβόλου 172-174, 2048 Στρόβολος, Λευκωσία
Ηγεσία
Αρχηγός των Ενόπλων δυνάμεων	Νίκος Χριστοδουλίδης
Υπουργός Άμυνας	Βασίλης Πάλμας
Αρχηγός Γ.Ε.Ε.Φ.	Αντιστράτηγος Γεώργιος Τσιτσικώστας
Υπαρχηγός Γ.Ε.Ε.Φ.	Αντιστράτηγος Νεόφυτος Παχουλίδης
Δύναμη
Ηλικία στράτευσης	18 έτη
Διαρκεια θητείας	14 μήνες
Προσωπικό	10.000
Εφεδρεία	50.000
Δαπάνες
Προϋπολογισμός	€ 553 εκατομμύρια (2024)
Ποσοστό του ΑΕΠ	2.0 %
Βιομηχανία
Εγχώριοι προμηθευτές	ΕΛΒΟ
Ξένοι προμηθευτές	ΗΠΑ Γαλλία  Βραζιλία  Ελλάδα  Γερμανία Ισραήλ Ρωσία Σερβία  Βέλγιο  Ηνωμένο Βασίλειο

Μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Κύπρου συγκροτήθηκε ο Κυπριακός στρατός ο οποίος διαλύθηκε το 1964 μετά από την τουρκοκυπριακή ανταρσία και την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από τον στρατό. Έτσι το 1964 συγκροτήθηκε η Εθνική Φρουρά στελεχωμένη αποκλειστικά από Ελληνοκύπριους.

Υπάγεται διοικητικά στο Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (Γ.Ε.Ε.Φ).^[1]

Ιστορία

Άγημα της Εθνικής Φρουράς, εξοπλισμένο με Sten και Lee-Enflield το 1967

Τα άρθρα 129 έως 132 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας (1960), προέβλεπαν τη συγκρότηση στρατού της Δημοκρατίας αποτελούμενο από 2.000 άνδρες, από τους οποίους το 60% ήταν Ελληνοκύπριοι και το 40% Τουρκοκύπριοι.^[1] Αμέσως μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας άρχισε να υλοποιείται η συγκρότηση του Κυπριακού Στρατού. Η στρατιωτική θητεία δεν ήταν υποχρεωτική, όμως μπορούσε να επιβληθεί με κοινή συμφωνία του Προέδρου (Ελληνοκύπριου) και του Αντιπροέδρου (Τουρκοκύπριου).

Κατά τη διάρκεια των διακοινοτικών ταραχών τον Δεκέμβρη του 1963-64, οι Τουρκοκύπριοι εγκατέλειψαν τον νόμιμο στρατό, στα πλαίσια της ανταρσίας τους εναντίον του κράτους.^[2] Παράλληλα και λόγω των απειλών της Τουρκίας για λήψη στρατιωτικών μέτρων μεταφέρθηκε στην Κύπρο Ελληνική μεραρχία και δημιουργήθηκε η Ανωτάτη Στρατιωτική Διοίκηση Άμυνας Κύπρου (ΑΣΔΑΚ), η οποία λειτούργησε μέχρι το τέλος του 1967, περίοδο κατά την οποία απομακρύνθηκε η Μεραρχία από την Κύπρο, μετά από τα γεγονότα της Κοφίνου.^[3][4][5]

Ταυτόχρονα, με την προσπάθεια για συγκρότηση του Κυπριακού Στρατού, δημιουργήθηκε το Ειδικό Μικτό Επιτελείο Κύπρου (ΕΜΕΚ), το οποίο το 1964 πήρε την ονομασία Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς. Τον Ιούνιο του 1964 ψηφίσθηκε από την Κυπριακή Βουλή ο νόμος 20 «Περί Εθνικής Φρουράς» με τον οποίο καθιερώθηκε η υποχρεωτική στράτευση και άρχισε η ουσιαστική συγκρότηση του στρατού της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η στρατιωτική θητεία ορίσθηκε στους 18 μήνες.

Η Εθνική Φρουρά στελεχώθηκε από αξιωματικούς της Ελλάδας, οι οποίοι, μαζί με Ελληνοκύπριους συναδέλφούς τους του Κυπριακού Στρατού και εθελοντές, ανέλαβαν την οργάνωση και την εκπαίδευση του προσωπικού της.

Τον Αύγουστο του 1964 η Εθνική Φρουρά αντιμετώπισε, μεταξύ άλλων, την πρώτη στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας, η οποία εκδηλώθηκε με αεροπορικές επιθέσεις στην περιοχή της Τηλλυρίας (δειτε:Μάχη της Τηλλυρίας) και στον Κόλπο του Ξερού, ενώ το 1967 δυνάμεις της Εθνοφρουράς επενέβησαν στην κρίση που εκδηλώθηκε στην περιοχή της Κοφίνου.^[6]

Τον Ιούλιο του 1974 τμήματα της Εθνικής Φρουράς χρησιμοποιήθηκαν από το στρατιωτικό καθεστώς των Αθηνών στο πραξικόπημα κατά του Προέδρου Μακαρίου.^[7][8] Η σύγκρουσή της με τις δυνάμεις που υποστήριζαν τον Πρόεδρο Μακάριο, αλλά και με το σύνολο σχεδόν του Ελληνοκυπριακού λαού, εξασθένησε την Εθνική Φρουρά σε βαθμό που ήταν ανίκανη να αντιμετωπίσει επιτυχώς τα τουρκικά στρατεύματα που εισέβαλαν στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου 1974, με αφορμή την κατάλυση της συνταγματικής τάξης και με πρόφαση την προστασία των Τουρκοκυπρίων.

Κατά τις δύο φάσεις της τουρκικής εισβολής (20-22 Ιουλίου και 14-16 Αυγούστου 1974), η Εθνική Φρουρά ανέλαβε για πρώτη φορά το υπέρτατο καθήκον, να υπερασπισθεί την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μέσα σε συνθήκες διχασμού προέβαλε σθεναρή αντίσταση και έδωσε σκληρές μάχες, προκαλώντας στον εισβολέα σημαντικές απώλειες και καταρρίπτοντας σημαντικό αριθμό αεροσκαφών.

Από το 1974 και μέχρι σήμερα, η Εθνική Φρουρά επιτέλεσε και συνεχίζει να επιτελεί σημαντικό έργο, υιοθετώντας τις σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις και στελεχωμένη από άρτια εκπαιδευμένα στελέχη, που αποστέλλονται για εκπαίδευση σε στρατιωτικές σχολές της Ελλάδας και του εξωτερικού, η Εθνική Φρουρά έχει σήμερα καταστεί μια υπολογίσιμη και αξιόμαχη αποτρεπτική δύναμη, με υψηλό βαθμό εκπαίδευσης και ετοιμότητας.^[9]

Μετά τη λήξη του πολέμου, δημιουργήθηκε το μεγαλύτερο στρατιωτικό νεκροταφείο της Κύπρου, ο τύμβος της Μακεδονίτισσας, στον οποίο βρίσκονται οι τάφοι και τα κενοτάφια 449 Ελλαδιτών και Ελληνοκυπρίων στρατιωτών που έπεσαν ηρωικά υπερασπίζοντας την Κύπρο στους αγώνες κατά των Τούρκων το 1964 και 1974.^[10]

Με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004 η Εθνική Φρουρά συμμετέχει ενεργά στην Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας, σύμφωνα με τις δυνατότητές της.^[11][12][13]

Πέραν από το καθαρά στρατιωτικό της έργο, η Εθνική Φρουρά συμμετέχει και σε πολλές άλλες δραστηριότητες και επιτελεί αξιόλογο κοινωνικό έργο, όπως η συνδρομή στην καταπολέμηση πυρκαγιών, η αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και η εθελοντική προσφορά αίματος, χωρίς να παραγνωρίζεται η συμβολή της στη διαπαιδαγώγηση και διάπλαση του χαρακτήρα των νέων.^[14][15]

Οι πεσόντες και αγνοούμενοι του 286 Μ/Κ ΤΠ κατά την τουρκική εισβολή του 1974

Έμβλημα

Ως έμβλημα της Εθνικής Φρουράς καθιερώθηκε από την ίδρυσή της, το 1964, ο μαύρος δικέφαλος αετός με αναπεπταμένες τις πτέρυγες σε κίτρινο φόντο, περιγεγραμμένος μαύρης περιμέτρου επί θυρεού, στο άνω μέρος του οποίου φέρεται με λευκά γράμματα ο τίτλος «ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ». Με τα δύο κεφάλια να κοιτάζουν περήφανα δεξιά και αριστερά, ήθελαν να δείξουν ότι η κεντρική εξουσία έχει εξίσου στραμμένη την προσοχή της προς τους δύο κόσμους, ανατολή και δύση. Ο δικέφαλος αετός συμβολίζει την οικουμενικότητα του Eλληνικού πνεύματος. Φέρει επιστήθια, ως αιγίδα, τον ισόκερο σταυρό σημαίας φρουρίου. Ο δικέφαλος αετός, από αρχαιοτάτων χρόνων, αποτελούσε μυστικό σύμβολο του Ελληνισμού. Στην αρχαία μυθολογία, ήταν το κατ’ εξοχήν θείο και ουράνιο πτηνό, βοηθός και προστάτης του Δία. Ως σύμβολο εξουσίας, χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Συμβόλιζε τη διπλή κυριαρχία των βυζαντινών αυτοκρατόρων στην Ευρώπη και στην Ασία. Ως Χριστιανικό σύμβολο, αποτελεί το επίσημο έμβλημα των Πατριαρχείων και του συνόλου των Ορθοδόξων Εκκλησιών.

Ιεραρχία

• Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας - Νίκος Χριστοδουλίδης
• Υπουργός Άμυνας - Βασίλης Πάλμας
• Αρχηγός - Αντιστράτηγος Γεώργιος Τσιτσικώστας
• Υπαρχηγός - Αντιστράτηγος Νεόφυτος Παχουλίδης
• Επιτελάρχης - Υποστράτηγος Θεόδωρος Χατζηγεωργίου

Στρατιωτική θητεία

Στην παρούσα φάση, μόνο οι Έλληνες Κύπριοι υπηρετούν στην Εθνική Φρουρά. Νομικά, η Ελληνική Κοινότητα αποτελείται από τον Εθνικά Ελληνικό πληθυσμό, καθώς επίσης και από Κύπριους οι οποίοι ανήκουν στις τρεις Χριστιανικές μειονότητες – Αρμένιους, Λατίνους και Μαρωνίτες. Από το 2008, η στρατιωτική θητεία είναι υποχρεωτική για όλα τα μέλη της Ελληνικής Κοινότητας και όχι μόνο για τους Εθνικά Έλληνες. Ο τωρινός Αρχηγός της Εθνικής Φρουράς, όπως και οι προκάτοχοί του, είναι ένας Έλληνας Ανώτατος Αξιωματικός.

Η στρατιωτική θητεία στην Κυπριακή Δημοκρατία είναι υποχρεωτική για όλους τους άρρενες. Η διάρκειά της είναι 14 μήνες. Όλοι οι άρρενες επισκέπτες του νησιού (ηλικίας 16 και άνω), οι οποίοι είναι Κύπριοι εκ πατρογονίας, υποχρεούνται να εξασφαλίσουν άδεια εξόδου από το Υπουργείο Άμυνας.

Από το 2018, οι πλοιοκτήτες και τα τέκνα τους, απαλλάσσονται από την υποχρέωση της στρατιωτικής θητείας.^[16]

Όπλα - Σώματα - Ειδικές Δυνάμεις

Διακριτικό σήμα του Λόχου Ορεινών Καταδρομών (ΛΟΚ).

Όπλα Στρατού Ξηράς

• Πεζικό (ΠΖ)
• Τεθωρακισμένα (ΤΘ)
• Μηχανοκίνητο Πεζικό (ΜΤΠ)
• Πυροβολικό (ΠΒ)
• Μηχανικό (ΜΧ)
• Διαβιβάσεις (ΔΒ)

Σώματα Στρατού Ξηράς

• Τεχνικό (ΤΧ)
• Εφοδιασμού Μεταφορών (ΕΜ)
• Υλικού Πολέμου (ΥΠ)

Κοινά Σώματα

• Υγειονομικό (ΥΓ)
• Αμυντικής Διπλωματίας (ΑΔ)
• Πληροφορικής - Μηχανογράφησης (ΠΜ)
• Στρατολογικό (Σ)
• Δικαστικό (Δ)
• Οικονομικό (Ο)
• Μουσικό (Μ)

Ειδικές Δυνάμεις

• Στρατονομία (ΣΝ)
• Λόχος Ορεινών Καταδρομών (ΛΟΚ)
• Μονάδα Υποβρυχίων Καταστροφών (ΜΥΚ)
• Διακλαδική Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων (Δ.Δ.Ε.Ε)
• Ομάδα Ασφαλείας Στρατεύματος (ΟΑΣ)

Οργάνωση

Η Εθνική Φρουρά (ΕΦ) διοικείται από το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ). Τμήμα της Εθνικής Φρουράς αποτελεί η Εθνοφυλακή.^[17][18] Περαιτέρω, υπάρχουν διάφοροι δομημένοι Σχηματισμοί και Διοικήσεις (Δκσεις) οι οποίοι είναι:

Στρατός Ξηράς

• Πρώτη Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία Πεζικού (1η Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ)
• Τακτικό Συγκρότημα Δεύτερου Συντάγματος Πεζικού (ΤΣ 2ου ΣΠ)
• Δεύτερη Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία Πεζικού (2η Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ)
• Τετάρτη Ταξιαρχία Πεζικού (4η ΤΑΞ ΠΖ)
• Έκτη Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία Πεζικού (6η Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ)
• Εικοστή Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία (ΧΧ ΤΘΤ)
• Έβδομη Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία Πεζικού (7η Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ)
• Τακτικό Συγκρότημα Ογδόου Συντάγματος Πεζικού (ΤΣ 8ου ΣΠ)
• Τρίτη Ταξιαρχία Υποστήριξης (3η ΤΑΞΥΠ)
• Διοίκηση Πυροβολικού (ΔΠΒ)
• Διοίκηση Καταδρομών (ΔΚΔ)
• Διοίκηση Μηχανικού (ΔΜΧ)
• Διοίκηση Επικοινωνιών Πληροφορικής
• Διοίκηση Στρατονομίας
• Διεύθυνση Υγειονομικού
• Διεύθυνση Εθνοφυλακής (ΔΕΘ)

Άντρες της Μονάδας Υποβρυχίων Καταστροφών κατά τη διάρκεια συνεκπαίδευσης με το Αμερικανικό Ναυτικό.

Πολεμικό Ναυτικό

Το Πολεμικό Ναυτικό της Κυπριακής Δημοκρατίας τελεί τον έλεγχο της Διοίκησης Ναυτικού (ΔΝ). Η δύναμη αποτελείται από τις:

• Διοίκηση Πολεμικών Πλοίων
• Διοίκηση Επάκτιων Συστοιχιών
• Διοίκηση Παράκτιας Επιτήρησης
• Διοίκηση Ναυτικής Βάσης (Ναυτική Βάση «Αντιστράτηγος Ευάγγελος Φλωράκης»)
• Μονάδα Υποβρυχίων Καταστροφών

Πολεμική Αεροπορία

Η Πολεμική Αεροπορία της Κυπριακής Δημοκρατίας τελεί τον έλεγχο της Διοίκησης Αεροπορίας (ΔΑ). Η Διοίκηση Αεροπορίας αποτελείται από τις:

• 420 Μοίρα Προστασίας Αεροδρομίου
• 450 Μοίρα Επιθετικών Ελικοπτέρων
• 451 Μοίρα Ενεργού Αεράμυνας
• 453 Μοίρα Ενεργού Αεράμυνας
• 460 Μοίρα Έρευνας-Διάσωσης
• 470 Μοίρα Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών
• Μοίρα Επιχειρησιακής Υποστήριξης (ΜΕΥΠ)
• 4ο Κέντρο Ελέγχου Περιοχής (ΚΕΠ)

Προσωπικό

Εθνική Φρουρά
Σύνολο στρατιωτικού προσωπικού: 12.000
Παραστρατιωτικές δυνάμεις: 4.100
Σύνολο προσωπικού: 12.100
Σε πλήρη κινητοποίηση: 65.000

Εξοπλισμός

Κύριο Λήμμα: Κατάλογος στρατιωτικού εξοπλισμού της Κύπρου

Παραπομπές

1. «Εθνική Φρουρά - Ιστορία ΕΦ». www.army.gov.cy (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023.
2. «59χρονα Τουρκανταρσίας 1963». 59χρονα Τουρκανταρσίας 1963 (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023.
3. Σήμερα .gr, Σαν. «Τα γεγονότα της Κοφίνου». Σαν Σήμερα .gr. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023.
4. «0ι δύο τελευταίες ημερήσιες διαταγές του Αρχηγού της ΑΣΔΑΚ». 0ι δύο τελευταίες ημερήσιες διαταγές του Αρχηγού της ΑΣΔΑΚ (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023.
5. «Gen. George Grivas Dies; Led Cyprus Underground» (στα αγγλικά). The New York Times. 1974-01-28. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/1974/01/28/archives/gen-george-grivas-dies-led-cyprus-underground-out-of-retirement-in.html. Ανακτήθηκε στις 2023-04-28.
6. lila (13 Νοεμβρίου 2017). «Η αιματηρή σύγκρουση της Εθνικής Φρουράς και Τουρκοκυπρίων στο χωριό Κοφίνου που άνοιξε τον δρόμο στον Αττίλα. Η παρέμβαση των Αμερικανών». ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023.
7. «Οι πεσόντες και τα θύματα του πραξικοπήματος». www.philenews.com. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023.
8. «Σαν σήμερα 15 Ιουλίου, στρατιωτικό πραξικόπημα ανατρέπει τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο στην Κύπρο». ΕΘΝΟΣ. 15 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023.
9. «ΥΠΑΜ: Αυτός είναι ο πρώτιστος στόχος για την Εθνική Φρουρά». www.philenews.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023.
10. «Τύμβος της Μακεδονίτισσας». BigCyprus. 22 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023.
11. «About | PESCO» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023.
12. «Σε τρία νέα προγράμματα του PESCO συμμετέχει η Κύπρος». www.philenews.com. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023.
13. Vlassis, Savvas (16 Νοεμβρίου 2021). «14 νέα προγράμματα PESCO με δύο συμμετοχές Ελλάδας και μία της Κύπρου». Δούρειος Ίππος (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023.
14. katerina (16 Νοεμβρίου 2020). «Αιμοδοσία από την Εθνική Φρουρά». Pentadaktylos Online | Πενταδάκτυλος (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023.
15. «Στη μάχη της πυρκαγιάς στη Λεμεσό και τα εναέρια μέσα της Ε.Φ». www.philenews.com. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023.
16. «Απαλλάσσονται από θητεία οι πλοιοκτήτες και τα τέκνα τους». 26 Ιουλίου 2018.
17. «Ο περί Εθνικής Φρουράς Νόμος του 2011 - 19(I)/2011». www.cylaw.org. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023.
18. «Παρατείνεται η αναβολή παρουσιάσεων εφέδρων και εθνοφυλάκων». www.brief.com.cy. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επίσημος ιστότοπος