Δημοκρατία της Ιρλανδίας
χώρα της βορειοδυτικής Ευρώπης From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Ιρλανδία (ιρλανδικά: Éire, προφέρεται: [ˈeːɾʲə], αγγλικά: Ireland, προφέρεται: [ˈaɪəɹ.lənd]), γνωστή επίσης και ως Δημοκρατία της Ιρλανδίας (ιρλανδικά: Poblacht na hÉireann, αγγλικά: Republic of Ireland) είναι το όνομα του κράτους που καλύπτει κατά προσέγγιση τα 5/6 της νήσου της Ιρλανδίας, στις ΒΔ ακτές της Ευρώπης. Το επίσημο όνομα του κράτους είναι Ιρλανδία (ιρλανδικά: Éire, Έιρε) και το χρησιμοποιούν όλοι οι διεθνείς οργανισμοί και οι πολίτες της Ιρλανδίας όταν αναφέρονται στη χώρα τους. Είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διαθέτει ανεπτυγμένη οικονομία και πληθυσμό 5.380.300[1] κατοίκους, σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2024. Το υπόλοιπο 1/6 της νήσου είναι γνωστό ως Βόρεια Ιρλανδία και αποτελεί τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου.
| Ιρλανδία
Éire Ireland | |||
|---|---|---|---|
| |||
Εθνικό σύνθημα: Nagsysyax (Τηρούν) | |||
 Η θέση της Ιρλανδίας (σκούρο πράσινο) | |||
| και μεγαλύτερη πόλη | Δουβλίνο 53°26′N 6°15′W | ||
| Ιρλανδικά, Αγγλικά | |||
| Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία | |||
| Μάικλ Ντ. Χίγκινς Λίο Βαράντκαρ | |||
Νομοθετικό σώμα • Άνω βουλή • Κάτω βουλή | Όιρεχτας Σέναντ Ντάιλ | ||
| Ανεξαρτησία-Διακηρύχθηκε Αναγνωρίστηκε Ισχύον Σύνταγμα | από το Ηνωμένο Βασίλειο 21 Ιανουαρίου 1919 6 Δεκεμβρίου 1922 29 Δεκεμβρίου 19371 | ||
| • Σύνολο • % Νερό • Σύνορα Ακτογραμμή | 70.273 km2 (120η) 2 360 km 1.448 km | ||
| Πληθυσμός • Εκτίμηση 2024 • Απογραφή 2022 • Πυκνότητα | 5.380.300[1] (123η) 5.149.139[2] 76,6 κατ./km2 (140η) | ||
| ΑΕΠ (ΙΑΔ) • Ολικό (2018) • Κατά κεφαλή | 382 δισ. $[3] (56η) 79.925 $[3] (7η) | ||
| ΑΕΠ (ονομαστικό) • Ολικό (2018) • Κατά κεφαλή | 385 δισ. $[3] (42η) 80.641 $[3] (4η) | ||
| ΔΑΑ (2021) |  0,945 [4] (8η) – πολύ υψηλός | ||
| Νόμισμα | Ευρώ2 (€) (EUR) | ||
| • Θερινή ώρα | GMT (UTC +0) (UTC +1) | ||
| ISO 3166-1 | IE | ||
| Internet TLD | .ie και .eu ως μέλος της ΕΕ | ||
| Οδηγούν στα | αριστερά | ||
| Κωδικός κλήσης | +353 | ||
1 Υιοθετήθηκε με δημοψήφισμα, την 1η Ιουλίου του 1937. 2.πριν το 1999: Ιρλανδική λίρα | |||
Πρωτεύουσα της Ιρλανδίας είναι το Δουβλίνο.
Το Σύνταγμα προβλέπει ότι το όνομα του Κράτους είναι «Έιρε ή στην αγγλική γλώσσα, Ιρλανδία». Ωστόσο, το κράτος αναφέρεται ως «Δημοκρατία της Ιρλανδίας», προκειμένου να διακρίνεται από το νησί Ιρλανδία. Το όνομα Δημοκρατία της Ιρλανδίας άρχισε να χρησιμοποιείται μετά το Νομοθετικό Διάταγμα που το καθόριζε ως επίσημη περιγραφή του κράτους κατά το 1949 (σκοπός του διατάγματος ήταν περισσότερο η διακήρυξη του κράτους ως δημοκρατία και όχι ως συνταγματικής μοναρχίας). Είναι επίσης το αποδεκτό νόμιμο όνομα του κράτους στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σήμερα, παρόλο που το Δημοκρατία της Ιρλανδίας είναι ο έγκυρος όρος για την περιγραφή του κράτους, το όνομα Ιρλανδία χρησιμοποιείται σε συμφωνίες, στην κυβέρνηση και τα κρατικά έγγραφα και στους διεθνείς οργανισμούς.
Το κράτος είναι επίσης γνωστό, ιδίως στους αγγλόφωνους, με πολλά άλλα ονόματα, όπως «Éire» (Έιρε), Το Ελεύθερο Κράτος και Οι Είκοσι Έξι Κομητείες. Η χρήση του όρου «Έιρε» στα αγγλικά εντός της Ιρλανδίας έχει γίνει όλο και σπανιότερη, κατά μείζονα λόγο εξ αιτίας ιστορικών εννοιολογικών αποχρώσεων.
Το κράτος είχε κατά το παρελθόν και άλλες επίσημες ονομασίες. Το επαναστατικό κράτος που ιδρύθηκε από τους εθνικιστές το 1919 ήταν γνωστό ως η «Ιρλανδική Δημοκρατία». Όταν τελικά το κράτος απέκτησε την ανεξαρτησία του ντε γιούρε το 1921, έγινε γνωστό ως το «Ιρλανδικό Ελεύθερο Κράτος» (ιρλανδικά: Saorstát Éireann, αγγλικά: Irish Free State), ονομασία που διατηρήθηκε ως το 1937.
Λίγες αναφορές γίνονται από τους ιστορικούς για την Ιρλανδία στα προχριστιανικά χρόνια, κυρίως από Ρωμαίους ιστορικούς. Από το 8.000 π.Χ. είχαν εμφανιστεί τα πρώτα ίχνη ζωής. Λίγο πιο μετά από την Εποχή του Χαλκού το νησί άρχισε να αποικίζεται από τους Κέλτες, οι οποίοι επηρέασαν τη μυθολογία, τη μουσική και άλλα και τη γενική κουλτούρα της Ιρλανδίας. Αν και η Ιρλανδία δεν αποτέλεσε ποτέ μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, δέχθηκε έντονη πολιτική επιρροή. Αργότερα κατακτήθηκε από τους Βίκινγκς για ένα μεγάλο διάστημα. Έπειτα ακολούθησε η νορμανδική κατοχή για επίσης μια μεγάλη περίοδο, ώσπου καταλήφθηκε από τους Βρετανούς. Τα σύγχρονα χρόνια αποτέλεσε, προσωρινά μέρος, του Ηνωμένου Βασιλείου και τελικά πέτυχε την ανεξαρτησία της στις 6 Δεκεμβρίου 1922, μετά από πολλούς αγώνες. Ένα μικρό τμήμα του νησιού όμως, η Βόρεια Ιρλανδία, βρίσκεται ακόμη στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τα επόμενα χρόνια και έως σήμερα η Ιρλανδία γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη, ενώ το 1973 έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η χώρα έχει δημοκρατία, με κοινοβουλευτικό σύστημα διακυβέρνησης. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι Αρχηγός Κράτους και εκλέγεται με επταετή θητεία, έχοντας δικαίωμα να ανανεώσει τη θητεία του μόνο μία φορά. Ο Πρωθυπουργός Taoiseach (τίσεκ) διορίζεται από τον Πρόεδρο, με την έγκριση του Κοινοβουλίου.
Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.[5]
Η Ιρλανδία έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 1973. Το 2004 ανέλαβε την προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ.
Ο ρόλος της καθολικής εκκλησίας σε εθνικά ζητήματα
Η παρουσία των Ιρλανδών στις εκκλησίες έχει μειωθεί πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια. Όπως και άλλα κυρίως ρωμαιοκαθολικά κράτη της Ευρώπης, όπως η Ιταλία, το ιρλανδικό κράτος πέρασε μια περίοδο νομικής εκκοσμίκευσης. Το 1972, η «εξέχουσα θέση» της Καθολικής Εκκλησίας στην Ιρλανδία διαγράφτηκε από το ιρλανδικό σύνταγμα. Το 1995, μετά από απαγόρευση 70 ετών, με συνταγματική μεταρρύθμιση επετράπη το διαζύγιο στην Ιρλανδία.
Το 1983, προστέθηκε συνταγματικό άρθρο που αναγνώριζε «το δικαίωμα στη ζωή της αγέννητης ύπαρξης» και τη δεκαετία του 1990 το Ανώτατο Δικαστήριο με βάση το άρθρο αυτό επέτρεψε την άμβλωση σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, αν και το Ιρλανδικό Κοινοβούλιο (Oireachtas) δεν είχε εισάγει κάποιον αντίστοιχο νόμο. Μια σειρά συνταγματικών προσθηκών και μεταρρυθμίσεων επέτρεψαν στους Ιρλανδούς πολίτες να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με την άμβλωση και τη δωρεάν μετάβαση εκτός Ιρλανδίας για την εγχειρητική διαδικασία.
Η Καθολική Εκκλησία αντιμετώπισε τη δεκαετία του 1990 διαδοχικά σεξουαλικά σκάνδαλα και κατηγορίες στην ιεραρχία της. Το 2005, μια μεγάλη έρευνα για ισχυρισμούς περί σεξουαλικής παρενόχλησης έφερε στο φως περισσότερες από 100 περιπτώσεις παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης από 21 ιερείς σε μία μόνο περιοχή, μεταξύ 1962 και 2002, χωρίς να έχει καταγραφεί ποτέ καμία κατάθεση ή παράπονο.
Το Δεκέμβριο του 2008 ο υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Ντικ Ρος, κρατήθηκε όμηρος μαζί με επισκέπτες και μέλη του προσωπικού στο ξενοδοχείο Druids Glen Marriott, στην περιοχή Ουίκλοου, νότια του Δουβλίνου. Οι δράστες διέφυγαν με αυτοκίνητο, κάνοντας ληστεία.[6]
Κομητείες
Η Δημοκρατία της Ιρλανδίας έχει 26 κομητείες σε πολιτικά, πολιτιστικά και αθλητικά πλαίσια. Οι εκλογικές περιφέρειες ακολουθούν τα σύνορα των κομητειών. Ωστόσο, σαν μονάδες τοπικής αυτοδιοίκησης, ορισμένες κομητείες έχουν αναδιαρθρωθεί όπως η κομητεία του Δουβλίνου (3 επιμέρους κομητείες) και η κομητεία Τιπερέρι (2 κομητείες), με αποτέλεσμα να υπάρχουν 29 διοικητικές κομητείες και 5 πόλεις, οι οποίες διοικούνται ξεχωριστά από τις αντίστοιχες κομητείες που ανήκουν: το Δουβλίνο, το Κορκ, το Γκάλγουεϊ, το Λίμερικ και το Γουότερφορντ.
|
Η νήσος Ιρλανδία έχει έκταση 84.421 τετραγωνικά χιλιόμετρα, εκ της οποίας το 83% ανήκουν στην Ιρλανδική Δημοκρατία (70.280 τ.χλμ.) και τα υπόλοιπα αποτελούν τη Βόρεια Ιρλανδία. Δυτικά βρέχεται από τον Ατλαντικό ωκεανό, βορειοανατολικά από το Βόρειο Κανάλι, ενώ ανατολικά από την Ιρλανδική θάλασσα.
Η δυτική ακτή της Ιρλανδίας αποτελείται από βράχους με γκρεμούς, λόφους και χαμηλά βουνά (η ψηλότερη κορυφή είναι στα 1.041 μέτρα). Πεδιάδες διασχίζονται από ποτάμια, όπως ο Σάνον, και μεγάλες λίμνες. Το τοπικό κλίμα επηρεάζεται από το Ρεύμα του Βόρειου Ατλαντικού κι είναι σχετικά ήπιο. Τα καλοκαίρια σπάνια είναι πολύ ζεστά, ενώ περιστασιακά μόνο παρατηρείται πάγος τον χειμώνα. Συχνές είναι οι βροχοπτώσεις: σε ορισμένα τμήματα της χώρας παρατηρούνται μέχρι και 275 μέρες βροχόπτωσης.
Η αγροτική οικονομία της Ιρλανδικής Δημοκρατίας τα τελευταία χρόνια μετατράπηκε σε μια οικονομία με κύριους άξονες το εμπόριο, τις επενδύσεις, τη βιομηχανία και τον ορυκτό πλούτο [7]. Κύριο ρόλο στην ανάπτυξή της παίζουν οι εξαγωγές, αλλά επωφελείται και από την άνοδο των καταναλωτικών εξόδων, των κατασκευών και των επιχειρηματικών επενδύσεων. Στα χαρτιά, η χώρα είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας υπηρεσιών και προϊόντων λογισμικού, ωστόσο στην πραγματικότητα πολλά προϊόντα, κυρίως μουσικής, περνούν μέσα από τη χώρα για να αποφύγουν τους φόρους από αγαθά πνευματικής ιδιοκτησίας.
Από την πλευρά της κυβέρνησης τα τελευταία δέκα χρόνια έχουν γίνει προσπάθειες να αντιμετωπιστούν ο πληθωρισμός, η υψηλή φορολογία, η καταξόδευση δημόσιου χρήματος, η απουσία ξένων επενδύσεων και οι χαμηλές εργασιακές δεξιότητες.
Τον Ιανουάριο του 1999 η χώρα μπήκε στην Ευρωζώνη, εγκαταλείποντας την ιρλανδική λίρα.
Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 81,8 χρόνια (80,2 χρόνια οι άνδρες και 83,5 οι γυναίκες).[8]
Ωστόσο, το 10% του πληθυσμού της Ιρλανδίας ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας.[5] Σύμφωνα με στοιχεία της UNICEF, η Ιρλανδία έχει το έκτο μεγαλύτερο ποσοστό παιδικής φτώχειας (16,8%) στον ανεπτυγμένο κόσμο [9].
Το 2010 η χώρα ήρθε αντιμέτωπη με την παγκόσμια οικονομική κρίση. Οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ ενέκριναν στις 21 Νοεμβρίου 2010 τριετές πρόγραμμα, ύψους σχεδόν 90 δισ. ευρώ, για οικονομική στήριξη της Ιρλανδίας έπειτα από αίτημα της ίδιας της χώρας για ένταξη στον μηχανισμό στήριξης.[10]
Σύμφωνα με την απογραφή του 2022, η Ιρλανδία αριθμεί 5.149.139[2] κατοίκους.
Οι Ιρλανδοί είναι κυρίως ιθαγενείς, με μικρές μόνο πληθυσμιακές μειονότητες να προέρχονται από Βίκινγκς και Αγγλονορμανδούς, ενώ τμήματα του πληθυσμού έχουν αγγλικές, σκοτσέζικες και ουαλικές ρίζες.
Επίσημες γλώσσες είναι η ιρλανδική και η αγγλική. Τα ιρλανδικά διδάσκονται υποχρεωτικά στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σε ολόκληρη τη χώρα μιλιούνται κυρίως τα αγγλικά, εκτός από περιοχές που ανήκουν στη «ζώνη» Γκέλταχτ (Gaeltacht), όπου μιλιούνται μόνο ιρλανδικά, ενώ το ίδιο ισχύει και για τα σήματα στις οδικές αρτηρίες.
Στην Ιρλανδική Δημοκρατία υπερισχύει κυρίως ο Ρωμαιοκαθολικισμός (69%), ωστόσο τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί ραγδαία πτώση της τήρησης των θρησκευτικών καθηκόντων από τους Ιρλανδούς. Επίσης έχει σημαντική παρουσία ο Αγγλικανισμός, άλλα χριστιανικά δόγματα και το Ισλάμ. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά έχουν 6.291 μέλη[11] και οι Μορμόνοι της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών 3.071[12].
Εξάλλου, στην Ιρλανδία υπάρχει και μικρός αριθμός μεταναστών, κυρίως από την Πολωνία, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Λιθουανία εντός ΕΕ, ενώ εκτός ΕΕ κυρίως από τη Νιγηρία, την Ινδία και τις Φιλιππίνες.[13]
Η νήσος Ιρλανδία είναι γνωστή για την παραδοσιακή ιρλανδική μουσική της, το Book of Kells, αλλά και για τους συγγραφείς της, όπως οι: Τζορτζ Μπέρκλεϊ, Τζόναθαν Σουίφτ, Τζέιμς Τζόις, Τζορτζ Μπέρναρντ Σω, Όσκαρ Ουάιλντ, Γουίλιαμ Μπάτλερ Γητς, Πάτρικ Κάβανα κ.ά.
Ο Έρνεστ Γουόλτον από το Κολλέγιο Τρίνιτι του Δουβλίνου μοιράστηκε το 1951 το Νόμπελ Φυσικής για τη διάσπαση του ατόμου.
Στο χώρο της μουσικής, διακεκριμένοι Ιρλανδοί καλλιτέχνες είναι ο κιθαρίστας Ρόρι Γκάλαχερ, Γκάρι Μουρ, ο Φιλ Λάινοτ με τους Thin Lizzy, η Σινέντ Ο' Κόνορ, Νίαλλ Χόραν, τα συγκροτήματα The Cranberries, U2 και The Script, η Enya, καθώς και οι χορευτικές παραστάσεις Riverdance και Lord of the Dance του Μάικλ Φλάτλεϊ.
Η οδήγηση γίνεται στα αριστερά.
- Βράχοι του Μοχέρ
- Φυλακή Κιλμέινχαμ
- Κονεμάρα
- Εθνικό Πάρκο Κιλάρνεϊ
- Guinness Storehouse
- Κροκ Παρκ
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
