Βραβείο Σάχαροφ

Το Βραβείο Σάχαροφ για την Ελευθερία της Σκέψης είναι ένα διεθνές βραβείο το οποίο καθιερώθηκε στη μνήμη του Σοβιετικού πυρηνικού φυσικού και αντιφρονούντα Αντρέι Σάχαροφ. Θεσμοθετήθηκε το 1988 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και απονέμεται κάθε χρόνο σε αναγνώριση προσώπων ή οργανισμών για τη διά βίου αφοσίωσή τους στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ελευθεριών.

Απονομή Βραβείου Σάχαροφ στον Αούνγκ Σαν Σου Κίι, το 2013

Η απονομή του βραβείου γίνεται κοντά στις 10 Δεκεμβρίου, την ημέρα που η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ κύρωσε την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα το 1948. Η ημέρα αυτή τιμάται επίσης ως η Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Βραβευθέντες

Έτος	Βραβευθείς/είσα	Εθνικότητα	Σημειώσεις	Παραπομπή
1988	Νέλσον Μαντέλα (1918-2013)	Νότια Αφρική	Ακτιβιστής κατά του απαρτχάιντ και μετέπειτα πρόεδρος της Νότιας Αφρικής	[1]
	Ανατόλι Μαρτσένκο (μετά θάνατο) (1938-1986)	Σοβιετική Ένωση ! Σοβιετική Ένωση	Σοβιετικός αντικαθεστωτικός, συγγραφέας και ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα	[1]
1989	Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ (1921-1992)	Τσεχοσλοβακία ! Τσεχοσλοβακία	Σλοβάκος πολιτικός και πρωταγωνιστής της Άνοιξης της Πράγας	[1]
1990	Αούνγκ Σαν Σου Κι (1945-)	Βιρμανία	Πολιτικός της αντιπολίτευσης και πρώην Γενική Γραμματέας του Εθνικού Συνδέσμου για τη Δημοκρατία
1991	Αντέμ Ντεμάτσι (1936-2018)	Κοσσυφοπέδιο ! Κοσσυφοπέδιο	Κοσοβάρος Αλβανός πολιτικός[2]	[1]
1992	Μητέρες της Πλατείας του Μαΐου	Αργεντινή ! Αργεντινή	Ένωση των Αργεντινών μητερών, τα παιδιά των οποίων εξαφανίστηκαν κατά τον Βρώμικο Πόλεμο	[3]
1993	Oslobođenje	Βοσνία και Ερζεγοβίνη	Εφημερίδα που υπερασπίστηκε τη Βοσνία Ερζεγοβίνη ως πολυεθνοτικό κράτος	[3]
1994	Τασλίμα Νασρίν (1962-)	Μπανγκλαντές ! Μπανγκλαντές	Πρώην γιατρός, φεμινίστρια συγγραφέας	[3]
1995	Λεϊλά Ζάνα (1961-)	Τουρκία ! Τουρκία	Πολιτικός με κουρδικές ρίζες από την ανατολική Τουρκία, ο οποίος φυλακίστηκε επί 15 χρόνια επειδή ήταν μέλος του PKK.	[1]
1996	Γουέι Τζινσένγκ (1950-)	Κίνα ! Κίνα	Ακτιβιστής του κινεζικού δημοκρατικού κινήματος	[3]
1997	Σαλιμά Γκεζαλί (1958-)	Αλγερία ! Αλγερία	Δημοσιογράφος, συγγραφέας και ακτιβίστρια στην Αλγερία	[3]
1998	Ιμπραήμ Ρουγκόβα (1944-2016)	Κοσσυφοπέδιο ! Κοσσυφοπέδιο	Αλβανο-Κοσοβάρος πολιτικός, πρώτος πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου	[1]
1999	Σανάνα Γκουσμάο (1946-)	Ανατολικό Τιμόρ ! Ανατολικό Τιμόρ	Πρώην αντάρτης, πρώτος πρόεδρος του Ανατολικού Τιμόρ	[4]
2000	Μπάστα Για!	Ισπανία ! Ισπανία	Οργάνωση κατά της τρομοκρατίας και της πολιτικής βίας στη Χώρα των Βάσκων	[5]
2001	Νουρίτ Πελέντ-Ελχανάν (1949-)	Ισραήλ ! Ισραήλ	Ακτιβίστρια για την ειρήνη	[1]
	Ιζάτ Γκαζάουι (1951-2003)	Κράτος της Παλαιστίνης ! Κράτος της Παλαιστίνης	Συγγραφέας, καθηγητής
	Ντομ Ζακάριας Καμουένιου (1934-)	Ανγκόλα ! Ανγκόλα	Αρχιεπίσκοπος και ακτιβιστής για την ειρήνη
2002	Οσβάλδο Παγιά (1952-2003)	Κούβα ! Κούβα	Πολιτικός ακτιβιστής και αντικαθεστωτικός	[6]
2003	Κόφι Ανάν (1938-2018)	Γκάνα ! Γκάνα	Τιμημένος με Νόμπελ Ειρήνης και 7ος Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών	[1]
	Ηνωμένα Έθνη	Μη διαθέσιμο (διεθνής)
2004	Ένωση των Δημοσιογράφων της Λευκορωσίας	Λευκορωσία ! Λευκορωσία	Μη κυβερνητικός οργανισμός για την προστασία των δημοσιογράφων που εργάζονται υπό ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες και συχνά αποτελούν θύματα εκφοβισμού, παρενόχλησης, ποινικής δίωξης και εξορίας	[7]
2005	Κυρίες με τα Λευκά	Κούβα ! Κούβα	Αντιπολιτευόμενο κίνημα, συγγενείς φυλακισμένων αντικαθεστωτικών	[8]
	Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα	Μη διαθέσιμο (Διεθνής)	Μη κυβερνητικός οργανισμός για την ελευθερία του Τύπου με έδρα τη Γαλλία	[8]
	Χάουα Ιμπραχίμ (1968-)	Νιγηρία ! Νιγηρία	Δικηγόρος για τα ανθρώπινα δικαιώματα	[8]
2006	Αλιακσάνταρ Μιλίνκιεβιτς (1947-)	Λευκορωσία ! Λευκορωσία	Πολιτικός της αντιπολίτευσης και υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές του 2006	[9]
2007	Σαλίχ Μαχμούντ Οσμάν (1957-)	Σουδάν ! Σουδάν	Δικηγόρος για τα ανθρώπινα δικαιώματα	[3]
2008	Χου Τζιά} (1973-)	Κίνα ! Κίνα	ακτιβιστής και αντικαθεστωτικός	[10]
2009	Memorial	Ρωσία ! Ρωσία	Οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα	[11]
2010	Γκιγιέρμο Φαρίνιας (1962-)	Κούβα ! Κούβα	Γιατρός, δημοσιογράφος και πολιτικός αντικαθεστωτικός	[12]
2011	Ασμαά Μαχφούζ (1985-)	Αίγυπτος ! Αίγυπτος	Πέντε εκπρόσωποι του αραβικού λαού, σε αναγνώριση και υποστήριξη του αγώνα τους γιατην ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.	[13]
	Άχμεντ αλ-Σενούσι (1934-)	Λιβύη
	Ραζάν Ζεϊτουνέχ (1977-2013)	Συρία ! Συρία
	Αλί Φερζάτ (1951-)
	Μοχάμεντ Μπουαζίζι (1984-2011) (μετά θάνατο)	Τυνησία ! Τυνησία
2012	Τζαφάρ Παναχί (1960-)	Ιράν ! Ιράν	Η Σοτουντέ είναι ακτιβίστρια και ο Παναχί σκηνοθέτης του κινηματογράφου.	[14][15]
	Νασρίν Σοτουντέ (1963-)
2013	Μαλάλα Γιουσαφζάι (1997-)	Πακιστάν ! Πακιστάν	Υπέρμαχος και επικεφαλής εκστρατείας για τα δικαιώματα των γυναικών	[16]
2014	Ντένις Μακουέγκε (1955-)	Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό ! Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό	Γυναικολόγος γνωστός για την προσφορά του στα θύματα ομαδικών βιασμών	[17]
2015	Ραΐφ Μπαντάουι (1984-)	Σαουδική Αραβία ! Σαουδική Αραβία	Σαουδάραβας συγγραφέας και ακτιβιστής, δημιουργός της ιστοσελίδαςFree Saudi Liberals	[18]
2016	Νάντια Μουράντ Μπασέε (1993-)	Ιράκ ! Ιράκ	Ακτιβίστριες και θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης από το Ισλαμικό Κράτος	[19]
	Λαμίγια Χατζί Μπασάρ (1998-)
2017	Δημοκρατική αντιπολίτευση στη Βενεζουέλα	Βενεζουέλα	Εθνοσυνέλευση της Βενεζουέλας και Χούλιο Μπόρχες και όλοι οι πολιτικοί κρατούμενοι όπως αναφέρονται με τη σειρά από το Foro Penal Venezolano εκπροσωπούμενοι από τους Λεοπόλδο Λόπες, Αντόνιο Λεντέσμα, Ντανιέλ Σεμπάγιος, Γιον Γκοϊκοετσέα, Λορέντ Σαλέχ, Αλφρέδο Ράμος και Αντρέα Γκονσάλες.[20]	[21]
2018	Όλεγκ Σεντσόφ (1976-)	Ουκρανία ! Ουκρανία	Σκηνοθέτης και σύμβολο του αγώνα για την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων στη Ρωσία και ανά τον κόσμο	[22]
2019	Ιλχάμ Τόχτι (1969-)	Ανατολικό Τουρκεστάν ! Ανατολικό Τουρκεστάν	Ουιγούρος οικονομολόγος, λόγιος και ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα	[23]
2020	Δημοκρατική αντιπολίτευση στη Λευκορωσία	Λευκορωσία ! Λευκορωσία	Συντονιστικό Συμβούλιο, πρωτοβουλία τολμηρών γυναικών και προσωπικότητες της πολιτικής και κοινωνικής ζωής.	[24]
2021	Ναβάλνι, ΑλεξέιΑλεξέι Ναβάλνι (1976-2024)	Ρωσία ! Ρωσία	Πολιτικός της αντιπολίτευσης και ακτιβιστής κατά της διαφθοράς	[25]
2022	Ο λαός της Ουκρανίας	Ουκρανία ! Ουκρανία	Απονεμήθηκε στους Ουκρανούς που "προστατεύουν τη δημοκρατία,την ελευθερία και το καθεστώς του δικαίου" έπειτα από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία του 2022.[26]	[27]
2023	Μάχσα Αμίνι (1999-2022) βραβείο μετά θάνατο	Ιράν ! Ιράν	Ο θάνατος της Αμίνι υπό ύποπτες συνθήκες είχε ως αποτέλεσμα να γίνουν διάσπαρτες διαδηλώσεις, συχνά υπό το σύνθημα Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία.[28]	[28]
	Γυναίκα, Ζωή, Κίνημα Ελευθερίας

Παραπομπές

1. «20 years of the Sakharov Prize: Human rights and reconciliation». European Parliament. 28 Οκτωβρίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2010.
2. Το Κόσοβο αναγνωρίζεται από 98 χώρες επί συνόλου 193.
3. «Sakharov Network calls for immediate release of Aung San Suu Kyi, Sakharov Prize laureate 1990». Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα. 15 Μαΐου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2010.
4. «Gusmão receives EU Sakharov prize». BBC News. 1999-12-15. http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/566530.stm. Ανακτήθηκε στις 2010-10-21.
5. «Basque group wins peace prize». BBC News. 2000-10-26. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2007-04-01. https://web.archive.org/web/20070401185948/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/993409.stm. Ανακτήθηκε στις 2010-10-21.
6. «Cuban dissident collects EU prize». BBC News. 2002-12-17. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2004-05-07. https://web.archive.org/web/20040507192716/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/2583201.stm. Ανακτήθηκε στις 2010-10-21.
7. «The Belarusian Association of Journalists - 2004, Belarus». European Parliament. 9 Νοεμβρίου 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2015.
8. Gibbs, Stephen (2005-12-14). «Cuba 'bars women from prize trip'». BBC News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2006-11-17. https://web.archive.org/web/20061117095402/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/4527018.stm. Ανακτήθηκε στις 2010-10-21.
9. «Belarussian takes EU rights award». BBC News. 2006-10-26. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-01-06. https://web.archive.org/web/20190106061042/http://news.bbc.co.uk/2/hi/world/europe/6087198.stm%20/default.stm. Ανακτήθηκε στις 2010-10-21.
10. «China dissident wins rights prize». BBC News. 2008-12-17. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-12-30. https://web.archive.org/web/20081230215026/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/7788536.stm. Ανακτήθηκε στις 2010-10-21.
11. «Russia rights group wins EU prize». BBC News. 2009-10-22. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-12-25. https://web.archive.org/web/20181225152621/http://news.bbc.co.uk/2/hi/world/europe/8320851.stm%20/default.stm. Ανακτήθηκε στις 2010-10-21.
12. «Cuba dissident Farinas awarded Sakharov Prize by EU». BBC News. 2010-10-21. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-10-22. https://web.archive.org/web/20101022044548/http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-11594804. Ανακτήθηκε στις 2010-10-21.
13. «Sakharov Prize for Freedom of Thought 2011». European Parliament. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2011.
14. Dehghan, Saeed Kamali (26 Οκτωβρίου 2012). «Nasrin Sotoudeh and director Jafar Panahi share top human rights prize». The Guardian. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2012.
15. «Nasrin Sotoudeh and Jafar Panahi – winners of the 2012 Sakharov Prize» (PDF). European Parliament. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 22 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2012.
16. Jordan, Carol (2013-10-10). «Malala wins Sakharov Prize for freedom of thought». CNN. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-10-15. https://web.archive.org/web/20131015025846/http://edition.cnn.com/2013/10/10/world/malala-wins-sakharov-prize/index.html?hpt=hp_t2. Ανακτήθηκε στις 2013-10-10.
17. «DR Congo doctor Denis Mukwege wins Sakharov prize». BBC News. 21 Οκτωβρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2014.
18. «Raif Badawi wins Sakharov human rights prize». The Guardian. Associated Press in (Brussels). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-10-29. https://web.archive.org/web/20151029175211/http://www.theguardian.com/world/2015/oct/29/raif-badawi-sakharov-human-rights-prize-saudi-blogger. Ανακτήθηκε στις 2015-10-29.
19. «Sakharov prize: Yazidi women win EU freedom prize». BBC News. 27 Οκτωβρίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2016.
20. «Venezuela's opposition awarded Sakharov Prize for championing human rights». The Independent. 26 Οκτωβρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2017.
21. «Parliament awards Sakharov Prize 2017 to Democratic Opposition in Venezuela». European Parliament. 26 Οκτωβρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2017.
22. «Sakharov Prize 2018 goes to Oleg Sentsov». European Parliament. http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/eu-affairs/20181018STO16585/sakharov-prize-2018-goes-to-oleg-sentsov. Ανακτήθηκε στις 2018-10-25.
23. «Ilham Tohti awarded the 2019 Sakharov Prize». European Parliament. 2019-10-24. https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20191018IPR64639/ilham-tohti-awarded-the-2019-sakharov-prize. Ανακτήθηκε στις 2019-10-24.
24. «The 2020 Sakharov Prize awarded to the democratic opposition in Belarus». europarl.europa.eu. 22 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 2020.
25. «Alexei Navalny awarded the European Parliament's 2021 Sakharov Prize». europarl.europa.eu. 20 Οκτωβρίου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2021.
26. «Ukrainian people win European parliament's Sakharov prize». The Guardian. 19 Οκτωβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Οκτωβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2022.
27. «The Ukrainian people awarded the European Parliament's 2022 Sakharov Prize». europarl.europa.eu. 19 Οκτωβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2022.
28. «Jina Mahsa Amini and Iranian women protest movement win the 2023 Sakharov Prize». europarl.europa.eu (στα Αγγλικά). 19 Οκτωβρίου 2023. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Οκτωβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2023.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ιστοσελίδα: Βραβείο Σάχαροφ Αρχειοθετήθηκε 2014-12-29 στο Wayback Machine.