Αντίοχος Α΄ Σωτήρ

Ο Αντίοχος Α' ο Σωτήρ (324 - 261 π.Χ.) ήταν βασιλιάς της Δυναστείας των Σελευκιδών κατά την ελληνιστική περίοδο. Η βασιλεία του διήρκεσε από το 281 έως το 261 π.Χ. Πατέρας του ήταν ο Σέλευκος Α' ο Νικάτωρ, πρώην αξιωματικός και επίγονος του Αλεξάνδρου του Μεγάλου, και μητέρα του η Απάμα από τη Σύγδιανη, κόρη του Σπιταμένη. Ήταν μια από τις πριγκίπισσες της Ανατολής τις οποίες ο Αλέξανδρος χάρισε στους στρατηγούς του για συζύγους.

Αντίοχος Α΄
Ο Αντίοχος και η Στρατονίκη, πίνακας του Jacques-Louis David.
Ηγεμόνας της Αυτοκρατορίας των Σελευκιδών
Περίοδος	281 - 261 π.Χ.
Προκάτοχος	Σέλευκος Α΄
Διάδοχος	Αντίοχος Β΄
Γέννηση	324 π.Χ.
Θάνατος	2 Ιουνίου 261 π.Χ.
Σύζυγος	Στρατονίκη
Απόγονοι	Σέλευκος Λαοδίκη Απάμα Β΄ Στρατονίκη Αντίοχος Β' Θεός
Οίκος	Σελευκιδών
Πατέρας	Σέλευκος Α' Νικάτωρ
Μητέρα	Απάμα
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Νεανικά Χρόνια

Το 301 π.Χ. έλαβε μέρος στη μάχη της Ιψού, όπου και οι συνδυασμένες δυνάμεις του πατέρα του και του Λυσίμαχου κατατρόπωσαν τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο και το γιο του Δημήτριο τον Πολιορκητή. Μετά τη μάχη αυτή ο Σέλευκος κράτησε τα ασιατικά εδάφη του Αντίγονου, εδραιώνοντας την κυριαρχία του στην περιοχή.

Το 294 π.Χ. παντρεύτηκε τη μητριά του, τη Στρατονίκη, κόρη του Δημητρίου του Πολιορκητή, με τον οποίο είχαν πλέον αλλάξει διπλωματικές σχέσεις. Όπως αφηγείται ο Πλούταρχος, ο νεαρός Αντίοχος, έπεσε σε κάποια περίοδο σε βαριά κατατονία, αρνούμενος να φάει ή να κινηθεί. Ο γιατρός που τον παρακολουθούσε, ο Ερασίστρατος απέδωσε τα σημάδια σε κάποια βαθιά ερωτική απογοήτευση. Καθώς όμως δεν θα μπορούσε να ρωτήσει απευθείας τον ασθενή του, πέρασε ώρες πλάι του παρατηρώντας τις αντιδράσεις του κατά τις επισκέψεις των όμορφων γυναικών τις αυλής. Κι ενώ τις αντιμετώπιζε όλες με τη συνηθισμένη του αδιαφορία, όταν τον επισκεπτόταν ο πατέρας του με τη νεότατη και ξακουστή για την ομορφιά της σύζυγό του, τη Στρατονίκη, ο Αντίοχος εμφάνιζε συμπτώματα χτυπημένου από τον έρωτα άνδρα. Ο Ερασίστρατος λοιπόν, συμπέρανε πως ο νεαρός προσπάθησε στην αρχή να καταπολεμήσει μάταια το πάθος του, κι όταν απέτυχε, νιώθοντας πως η επιθυμία του θα έμενε πάντα ανικανοποίητη, έπεσε σε ατονία.

Ο Ερασίστρατος τότε, πήγε και αποκάλυψε με μεγάλη διπλωματία την κατάσταση στο βασιλιά, παρουσιάζοντας το πρόβλημα δήθεν σαν δικό του. Όταν ο ηλικιωμένος Σέλευκος έμαθε πως τελικά η υπόθεση αυτή εξελισσόταν στη δική του οικογένεια δεν δίστασε να δώσει τη συγκατάθεσή του για την ένωση αυτή καθώς υπεραγαπούσε το γιο του. Έτσι τελέστηκε ο γάμος.

Το 293 π.Χ. έλαβε από τον πατέρα του τον τίτλο του συμβασιλέως και έγινε σατράπης των Άνω Σατραπειών με έδρα την πόλη Σελεύκεια, δίπλα στον ποταμό Τίγρη. Για ένα διάστημα έμεινε στη Βαβυλώνα όπου έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον την ανοικοδόμηση πόλεων.

Άνοδος στην Εξουσία

Το 281 π.Χ. ο πατέρας του ενεπλάκη σε πόλεμο με το Λυσίμαχο, τον άλλο εναπομείναντα στη ζωή στρατηγό του Αλεξάνδρου, που τότε ήταν βασιλιάς της Θράκης και κατακτητής της Μακεδονίας. Ανάμεσα στους συμμάχους του ήταν κι ο γιος του Πτολεμαίου του Σωτήρος, ο Πτολεμαίος Κεραυνός, η αδερφή του οποίου, η Λυσάνδρα έδωσε την αφορμή να αναζητήσει ο Σέλευκος νέες κατακτήσεις. Μετά τη Μάχη του Κουροπεδίου, οι δύο σύμμαχοι εξουδετέρωσαν τον Λυσίμαχο και πέρασαν τον Ελλήσποντο. Επειδή όμως είχαν αντικρουόμενα συμφέροντα και βλέψεις για τα ίδια εδάφη, ο Κεραυνός δολοφόνησε το Σέλευκο στη Θράκη το καλοκαίρι του 281 π.Χ. Χάρις στην προνοητικότητα του πατέρα του, ο Αντίοχος έγινε ο μόνος βασιλιάς. Το σώμα του νεκρού βασιλιά εξαγόρασε πίσω ο Φιλέταιρος της Περγάμου.

Βασιλεία και πολεμικές συγκρούσεις

Τετράδραχμο του Αντίοχου Α´

Τα πρώτα έτη της βασιλείας του αγωνίσθηκε πολύ για να εξασφαλίσει την ακεραιότητα του κράτους του. Αξίωσε τα εδάφη που του ανήκαν από τον Κεραυνό υποστηρίζοντας πως εφόσον τα κατάκτησε ο πατέρας του το δικαίωμα της βασιλείας περνούσε στον ίδιο. Από την πλευρά του ο Πτολεμαίος Κεραυνός είχε νόμιμες αξιώσεις καθώς ήταν εγγονός του παλαιού βασιλιά της Μακεδονίας του Αντίπατρου από τη μεριά της μητέρας του Ευριδίκης. Βλέποντας πως ο Κεραυνός κατανίκησε έναν άλλο διεκδικητή του θρόνου, τον Αντίγονο Β' Γονατά, ο Αντίοχος συμφιλιώθηκε μαζί του και αναγνώρισε την εξουσία του στη Μακεδονία με συνθήκη` ο Κεραυνός δε την εξουσία του Αντιόχου στη Μικρά Ασία.

Το 280 – 279 π.Χ. είχε μια αμφίρροπη πολεμική διαμάχη με τον Πτολεμαίο τον Β' για τον έλεγχο της Συρίας, ωστόσο υπέγραψε ειρήνη μαζί του, με την οποία ο Αντίοχος κράτησε τη Δαμασκό. Εκείνη την εποχή η Καππαδοκία κήρυξε την ανεξαρτησία της όταν ο ηγεμόνας της Αριαράθης Β’ και ο σύμμαχός του Ορόντης Γ' της Αρμενίας νίκησαν το στρατηγό των Σελευκιδών, τον Αμύντα. Το 277 π.Χ. είχε μια νικηφόρα μάχη με ελέφαντες ενάντια σε μια φυλή Γαλατών εισβολέων, οι οποίοι τελικά προσλήφθηκαν ως μισθοφόροι στο δικό του στρατό. Μετά από αυτή τη νίκη του κατά των Γαλατών ο Αντίοχος επονομάστηκε «Σωτήρ».

Ακολούθησε το 274 π.Χ. – 271 π.Χ. νέα πολεμική σύρραξη με τον Πτολεμαίο Β', γνωστή σαν Πρώτος Συριακός Πόλεμος, όπου ο Αντίοχος νικήθηκε. Αρχικά ο Αντίοχος είχε καταφέρει να κατακτήσει ορισμένα εδάφη των Πτολεμαίων, ωστόσο τα έχασε και οι Πτολεμαίοι επεκτάθηκαν μέχρι την Καρία και το μεγαλύτερο μέρος της Κιλικίας. Κατόπιν ο Αντίοχος πολέμησε τον βασιλιά της Περγάμου Ευμένη Α' γύρω στο 263 - 261 π.Χ., ηττήθηκε όμως κοντά στις Σάρδεις και αναγκάσθηκε να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Περγάμου. Φονεύθηκε σε μάχη από έναν Γαλάτη στις 2 Ιουνίου 261 π.Χ.

Η Διαδοχή

Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, ο Αντίοχος Α' ο Σωτήρ, επέδειξε θάρρος και ασυνήθιστη δραστηριότητα στην εξάπλωση του ελληνικού πολιτισμού στην ασιατική γη διαμέσου της σωστής διοικήσεως και της ιδρύσεως πόλεων οι οποίες αποτελούσαν κέντρα πολιτισμού. Σχεδόν σε όλο το μήκος της αυτοκρατορίας ιδρύθηκαν πολλές πόλεις τόσο στη Μικρά Ασία (Απάμεια, Αντιόχεια), στη Συρία (Αντιόχεια), στη Μεσοποταμία (Αντιόχεια), καθώς και στις άνω σατραπείες (Σώτειρα) και πολλές άλλες. Κάποια χρονιά μετά το 268 π.Χ. είχε διατάξει το θάνατο του μεγαλύτερου γιου του, του Σέλευκου, με την κατηγορία της προετοιμασίας επανάστασης. Τον διαδέχθηκε το 261 π.Χ. ο δεύτερος γιος του, ο Αντίοχος Β' ο Θεός. Άλλα παιδιά του εκτός από τον Αντίοχο και το Σέλευκο ήταν η Λαοδίκη, η Απάμα, σύζυγος του Μάγα της Κυρήνης και η Στρατονίκη, σύζυγος του Δημητρίου Β’ της Μακεδονίας.

Χρονολόγιο

Έτος (π.Χ.)	Γεγονός
324 π.Χ.	Γέννηση του Αντίοχου Α' Σωτήρος, γιου του Σέλευκου Α' Νικάτορος και της Απάμας.
301 π.Χ.	Συμμετοχή στη Μάχη της Ιψού.
294 π.Χ.	Γάμος με τη Στρατονίκη, κόρη του Δημητρίου του Πολιορκητή.
293 π.Χ.	Ονομάζεται από τον πατέρα του συμβασιλέας.
	Διαμονή στη Βαβυλώνα.
286 π.Χ.	Έρχεται στον κόσμο ο δεύτερος γιος και κατοπινός του διάδοχος, ο Αντίοχος Β', ο επονομαζόμενος "Θεός".
281 π.Χ.	Δολοφονία του Σέλευκου στη Θράκη. Άνοδος του Αντίοχου στο θρόνο.
280 - 279 π.Χ.	Διαμάχες με τον Πτολεμαίο Κεραυνό της Μακεδονίας και τον Πτολεμαίο Β' της Αιγύπτου. Η Καππαδοκία γίνεται ανεξάρτητη.
274 - 271 π.Χ.	Διεξαγωγή Πρώτου Συριακού Πολέμου ανάμεσα στον Πτολεμαίο Β' και τον Αντίοχο. Νικητής αναδεικνύεται ο πρώτος.
	Εκτέλεση του γιου του Σέλευκου, με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας.
	Νικηφόρα μάχη με ελέφαντες ενάντια σε φυλή Γαλατών. Προσχωρούν τελικά στις τάξεις του στρατού του.
263 π.Χ.	Ο Ευμένης Α', ηγεμόνας της Περγάμου, επαναστατεί κατά της κυριαρχίας των Σελευκιδών.
	Ήττα του Αντίοχου από τον Ευμένη στις Σάρδεις. Η Πέργαμος επιτυγχάνει την ανεξαρτησία της.
261 π.Χ.	Θάνατος του Αντιόχου σε μάχη στις 2 Ιουνίου. Τον διαδέχεται ο Αντίοχος Β'.

Πηγές

• www.livius.com Αρχειοθετήθηκε 2009-01-26 στο Wayback Machine.
• Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, "Δημήτριος" 38

Δείτε επίσης

• Δυναστεία των Σελευκιδών
• Σέλευκος Α' Νικάτωρ
• Αντίοχος Β' Θεός
• Αυτοκρατορία των Σελευκιδών
• Ελληνιστική Περίοδος